Rozdział 8 – Avatary

Pan Caitanya wyjaśniał dalej Sanatanie Goswamiemu, że ekspansje Kryszny, które przychodzą do tego materialnego stworzenia, są nazywane avatarami, czyli inkarnacjami. Słowo avatara oznacza "Ten, który zstępuje," i w tym przypadku słowo to szczególnie odnosi się do tego, który zstępuje z nieba duchowego. W niebie duchowym jest niezliczona ilość planet Vaikuntha, i ekspansje Najwyższej Osoby Boga przychodzą do tego wszechświata z tych właśnie planet.

Pierwszym zstąpieniem Najwyższej Osoby Boga z ekspansji Sankarsana, jest inkarnacja purusa, Maha-Visnu. Śrimad-Bhagavatam (1.3.1) stwierdza, że kiedy Najwyższa Osoba Boga przychodzi jako pierwsza inkarnacja purusa tego materialnego stworzenia, natychmiast manifestuje szesnaście podstawowych energii. Znany jako Maha-Visnu, kładzie się na Oceanie Przyczyn, i to właśnie On jest oryginalną inkarnacją w tym materialnym świecie. On jest panem czasu, natury, przyczyny i efektu, umysłu, ego, pięciu elementów, trzech sił natury, zmysłów i formy kosmicznej. Chociaż jest On panem wszelkich przedmiotów ruchomych i nieruchomych w tym materialnym świecie, Sam jest całkowicie niezależny.

Wpływ materialnej natury nie sięga poza Viraja, Ocean Przyczyn, jak stwierdza to Śrimad-Bhagavatam (2.9.10). Siły materialnej natury, dobroć, pasja i ignorancja, jak również materialny czas, nie oddziaływują na planetach Vaikuntha. Na planetach Vaikuntha wiecznie żyją towarzysze Kryszny, którzy są wielbieni zarówno przez półbogów, jak i demony.

Materialna natura działa na dwa sposoby, jako maya i pradhana. Maya jest przyczyną bezpośrednią, a pradhana odnosi się do elementów materialnej manifestacji. Kiedy pierwszy purusa-avatara, Maha-Visnu, spogląda na naturę materialną, natura ta zostaje pobudzona, i wówczas purusa-avatara zapładnia ją żywymi istotami. Jedynie na skutek spojrzenia Maha-Visnu stworzona zostaje świadomość, i ta świadomość jest znana jako mahat-tattva. Dominującym Bóstwem mahat-tattvy jest Vasudeva. Ta stworzona świadomość jest następnie dzielona na trzy działy czynności, odpowiednio do trzech gun, czyli sił materialnej natury. Świadomość w gunie dobroci została opisana w Jedenastym Canto Śrimad-Bhagavatam. Dominujące Bóstwo dobroci jest zwane Aniruddha. Świadomość w gunie pasji wytwarza inteligencję, a dominującym Bóstwem w tym przypadku jest Pradyumna. Jest On panem zmysłów. Świadomość w gunie ignorancji jest przyczyną powstania eteru, nieba i zmysłu słuchu. Manifestacja kosmiczna jest kombinacją wszystkich tych sił, i w ten sposób powstają niezliczone wszechświaty. Nikt nie jest w stanie oszacować liczby wszechświatów.

Te niezliczone wszechświaty produkowane są z porów ciała Maha-Visnu. Tak jak niezliczone cząsteczki kurzu przechodzą przez maleńkie otwory ekranu okiennego, podobnie, z porów ciała Maha-Visnu emanują niezliczone wszechświaty. Podczas Jego wydechu powstaje ogrom wszechświatów, które są następnie niszczone podczas Jego wdechu. Wszystkie energie Maha-Visnu są duchowe i nie mają one nic wspólnego z energią materialną. W Brahma-samhicie (5.48) jest powiedziane, że dominujące bóstwo każdego wszechświata, Brahma, żyje jedynie przez czas jednego oddechu Maha-Visnu. Zatem Maha-Visnu jest oryginalną Duszą Najwyższą wszystkich wszechświatów, jak również panem ich wszystkich.

Druga inkarnacja Visnu, Garbhodakaśayi-Visnu, wchodzi w każdy z tych wszechświatów, produkuje wodę ze Swojego ciała, i następnie kładzie się na tej wodzie. Z Jego pępka wyrasta łodyżka kwiatu lotosu, i na tym kwiecie lotosu rodzi się pierwsza istota, Brahma. Wewnątrz łodyżki tego kwiatu lotosu jest czternaście kategorii systemów planetarnych, stworzonych przez Brahmę. Pan jest obecny we wszystkich wszechświatach jako Garbhodakaśayi-Visnu, i On utrzymuje każdy wszechświat i zaspokaja jego potrzeby. Chociaż jest On wewnątrz każdego materialnego wszechświata, wpływ materialnej energii nie może Go dotknąć. Kiedy jest to konieczne, ten sam Visnu przyjmuje formę Pana Śivy i niszczy kosmiczne stworzenie. Trzy wtórne inkarnacje – Brahma, Visnu i Śiva – są dominującymi Bóstwami trzech sił materialnej natury. Jednakże panem tego wszechświata jest Garbhodakaśayi-Visnu, który jest czczony jako Dusza Najwyższa Hiranyagarbha. Literatura wedyjska opisuje, iż posiada On tysiące głów. Chociaż znajduje się On w tej materialnej naturze, natura ta nie oddziaływuje na Niego.

Trzecia inkarnacja Visnu, Ksirodakaśayi Visnu, jest również inkarnacją siły dobroci. Jest On także Duszą Najwyższą wszystkich żywych istot, i rezyduje na oceanie mleka wewnątrz wszechświata. Tak oto Pan Caitanya Mahaprabhu opisał purusa-avatary.

Następnie Pan Caitanya opisał lila-avatary, czyli avatary "rozrywek," którym, jak wykazał, nie ma końca. Jednakże opisał niektóre z nich – jak na przykład Matsyę, Kurmę, Raghunathę, Nrsimhę, Vamanę i Varahę.

Jeśli chodzi o guna-avatary, czyli jakościowe inkarnacje Visnu, to są trzy – Brahma, Visnu i Śiva. Brahma jest jedną z żywych istot, ale dzięki swojej służbie oddania jest on bardzo potężny. Ta pierwsza żywa istota, pan guny pasji, jest bezpośrednio upełnomocniony przez Garbhodakaśayi Visnu do stwarzania niezliczonych żywych istot. W Brahma-samhicie (5.49) Brahma jest porównany do wartościowych klejnotów oświetlonych promieniami słońca, a słońce jest porównane do Najwyższego Pana Garbhodakaśayi Visnu. Jeśli w jakiejś kalpie nie ma takiej żywej istoty, która by nadawała się do przyjęcia pozycji Brahmy, Garbhodakaśayi Visnu Sam manifestuje się jako Brahma i działa odpowiednio.

Podobnie, manifestując się jako Pan Śiva, Najwyższy Pan podejmuje działanie, kiedy zachodzi potrzeba zniszczenia wszechświata. Pan Śiva ma wiele form w towarzystwie mayi. Na ogół wymienia się jedenaście z nich. Pan Śiva nie jest jedną z żywych istot; jest on mniej lub bardziej Samym Kryszną. Często w związku z tym dawany jest przykład mleka i jogurtu – jogurt jest preparatem mlecznym, ale mimo to nie można go użyć w miejsce mleka. Podobnie, Pan Śiva jest ekspansją Kryszny, ale nie może działać jako Kryszna, ani też nie może spowodować naszej duchowej odnowy, tak jak to robi Kryszna. Zasadnicza różnica jest taka, że Pan Śiva ma związek z materialną naturą, ale Visnu, czyli Pan Kryszna, nie ma nic wspólnego z tym materialnym stworzeniem. W Śrimad-Bhagavatam (10.88.3) jest powiedziane, że Pan Śiva jest kombinacją trzech rodzajów przemienionej świadomości, znanych jako vaikarika, taijasa i tamasa.

Inkarnacja Visnu, mimo iż jest panem siły dobroci wewnątrz każdego wszechświata, w żaden sposób nie ulega wpływom materialnej natury. Chociaż Visnu jest równy Krysznie, Kryszna jest oryginalnym źródłem. Visnu jest cząstką, ale Kryszna jest całością. Taka jest wersja literatury wedyjskiej. Brahma-samhita daje przykład oryginalnej świecy, która zapala drugą świecę. Chociaż obie świece mają równą siłę, jedna jest przyjmowana za oryginalną, a druga została zapalona od tej oryginalnej. Ekspansja Pana Visnu jest jak świeca druga. Jest On tak potężny jak Kryszna, ale oryginalnym Visnu jest Kryszna. Brahma i Śiva są posłusznymi sługami Najwyższego Pana, a Najwyższy Pan jako Visnu jest ekspansją Kryszny.

Po opisaniu lila i guna-avataróv, Pan Caitanya tłumaczy Sanatanie Goswamiemu manvantara-avatary. Najpierw oznajmia, że zliczenie manvantara-avatarów jest rzeczą niemożliwą. W jednej kalpie, czyli jednym dniu Brahmy, manifestuje się czternastu Manu. Jeden dzień Brahmy trwa 4 biliony 320 milionów lat, a Brahma żyje przez sto takich lat. Zatem, jeśli czternastu Manu pojawia się jednego dnia Brahmy, to podczas jednego miesiąca Brahmy jest 420 Manu, a podczas jednego roku Brahmy jest ich około 5040. Skoro Brahma żyje sto lat, to oblicza się, że podczas jednego życia jednego Brahmy manifestuje się 504 000 Manu. A ponieważ jest niezliczona liczba wszechświatów, nikt nie jest w stanie nawet wyobrazić sobie sumy inkarnacji manvantara. Ponieważ wszystkie wszechświaty powstają równocześnie podczas wydechu Maha-Visnu, nikt nie może nawet zacząć liczyć, jak wielu Manu manifestuje się na raz. Każdy Manu jest jednakże nazywany różnym imieniem. Pierwszy Manu jest zwany Svayambhuva, i jest on synem Brahmy. Drugi Manu, Svarocisa, jest synem przewodniego bóstwa ognia. Trzeci Manu, Uttama, jest synem króla Priyavraty. Czwarty Manu, Tamasa, jest bratem Uttamy. Piąty Manu, zwany Raivata, i szósty Manu, Caksusa, są obaj braćmi Tamasa, ale Caksusa jest synem Caksu. Siódmy Manu jest zwany Vaivasvata, i jest on synem boga Słońca. Ósmy Manu jest zwany Savarni, i jest on również synem boga Słońca, zrodzonym z żony o imieniu Chaya. Dziewiąty Manu, Daksasavarni, jest synem Varuny. Dziesiąty Manu, Brahmasavarni, jest synem Upaśloki. Czterech innych Manu jest znanych pod imionami Rudrasavarni, Dharmasavarni, Devasavarni i Indrasavarni.

Opisawszy inkarnacje Manu, Pan Caitanya tłumaczy Sanatanie Goswamiemu yuga-avatary. Są cztery yugi, czyli milenia – Satya, Treta, Dvapara i Kali – i Najwyższy Pan inkarnuje, w każdym milenium, i każda inkarnacja ma inny kolor, odpowiednio do yugi. W Satya-yuga kolor głównej inkarnacji jest biały. W Treta-yuga jest on czerwony, w Dvapara-yuga czarnawy (Kryszna), a kolor zasadniczej inkarnacji w Kali-yuga jest żółty (Caitanya Mahaprabhu). W Śrimad-Bhagavatam (10.8.13) stwierdza to astrolog Gargamuni, który obliczał horoskop Kryszny w domu Nandy Maharaja.

Procesem samorealizacji w Satya-yuga była medytacja, i procesu tego nauczała biała inkarnacja Boga. Ta inkarnacja obdarzyła błogosławieństwem mędrca Kardamę, dzięki któremu to błogosławieństwu mógł on otrzymać za swego syna inkarnację Osoby Boga. W Satya-yuga każdy medytował o Krysznie, i każda żywa istota posiadała pełną wiedzę. W wieku obecnym, Kali-yuga, tego procesu medytacji polecanego dla wieku wcześniejszego nadal próbują ludzie, którzy nie posiadają pełnej wiedzy. Procesem samorealizacji polecanym dla milenium Treta było spełnianie ofiar, i tego nauczała czerwona inkarnacja Boga. W milenium Dvapara, Kryszna był osobiście obecny, i każdy czcił Go poprzez tę mantrę:

namas te vasudevaya
namah sankarsanaya
pradyumnayaniruddhaya
tubhyam bhagavate namah

"Pragnę ofiarować pokłony Najwyższej Osobie Boga, Vasudevie, Sankarsanie, Pradyumnie i Aniruddzie." To był proces samorealizacji dla wieku Dvapara. W milenium następnym – czyli obecnym wieku Kali-yuga – Pan inkarnuje, aby propagować intonowanie świętego imienia Kryszny. W tym wieku Pan jest koloru żółtego (Caitanya Mahaprabhu) i naucza ludzi miłości Boga poprzez intonowanie imion Kryszny. To nauczanie jest osobiście prowadzone przez Krysznę, który przejawia miłość Boga poprzez intonowanie, śpiewanie i tańczenie z tysiącami podążających za Nim ludzi. Ta szczególna inkarnacja Najwyższej Osoby Boga została przepowiedziana w Śrimad-Bhagavatam (11.5.32):

krsna-varnam tvisakrsnam
sangopangastra-parsadam
yajnaih sankirtana-prayair
yajanti hi sumedhasah

"W wieku Kali Pan inkarnuje jako bhakta o cerze koloru żółtego i zawsze intonuje On Hare Kryszna, Hare Kryszna, Kryszna Kryszna, Hare Hare; Hare Rama, Hare Rama, Rama, Rama, Hare Hare. Chociaż jest On Kryszną, Jego cera nie jest czarnawa tak jak Kryszny w Dvapara-yuga. W tym wieku Jego cera jest złota. To właśnie w Kali-yuga Pan naucza miłości Boga poprzez sankirtana, i ten proces samorealizacji przyjmują te żywe istoty, które są inteligentne." W Śrimad-Bhagavatam (12.3.52) jest również powiedziane:

krte yad dhyayato visnum
tretayam yajato makhaih
dvapare paricaryayam
kalau taddhari-kirtanat

"Samorealizacja, która w milenium Satya była osiągana przez medytację, w milenium Treta przez spełnianie różnych ofiar, a w milenium Dvapara przez wielbienie Pana Kryszny, w wieku Kali może zostać osiągnięta po prostu przez intonowanie świętych imion, Hare Kryszna." To również zostało potwierdzone w Visnu Puranie (6.2.17), gdzie jest powiedziane:

dhyayan krte yajan yajnais
tretayam dvapare 'rcayan
yad apnoti tad apnoti
kalau sankirtya keśavam

"W tym wieku nie ma potrzeby praktykowania medytacji, spełniania ofiar czy kultu świątynnego. Doskonałą realizację można osiągnąć po prostu przez intonowanie świętego imienia Kryszny – Hare Kryszna, Hare Kryszna, Kryszna Kryszna, Hare Hare; Hare Rama, Hare Rama, Rama, Rama, Hare Hare."

Kiedy Pan Caitanya opisał inkarnację dla tego wieku Kali, Sanatana Goswami, który był ministrem rządowym i posiadał zdolność doskonałego wnioskowania, bezpośrednio zapytał Pana, "Po czym można poznać pojawienie się inkarnacji?" Słuchając opisu inkarnacji dla milenium Kali, Sanatana Goswami domyślił się, że w istocie inkarnacją tą był Pan Caitanya, i mógł również zrozumieć, że w przyszłości będzie wiele osób, które będą usiłowały imitować Pana Caitanyę, ponieważ Pan grał rolę zwykłego bramina, pomimo faktu, że Jego bhaktowie przyjmowali Go za inkarnację. Ponieważ Sanatana wiedział, że będzie wielu oszustów, zapytał Pana, "W jaki sposób można poznać symptomy inkarnacji?"

"Tak jak różne inkarnacje dla różnych mileniów można poznać poprzez odwołanie się do literatury wedyjskiej," odpowiedział Pan, "stąd też można dowiedzieć się, kto jest prawdziwą inkarnacją Boga w tym wieku Kali." W ten sposób Pan szczególnie podkreślił znaczenie odwoływania się do autorytatywnych pism świętych. Innymi słowy, nikt nie powinien samowolnie przyjmować nikogo za inkarnację, ale powinien starać się zrozumieć cechy inkarnacji poprzez odwołanie się do pism. Inkarnacja Najwyższego Pana nigdy nie ogłasza się inkarnacją, ale Jego zwolennicy muszą upewnić się, kto jest inkarnacją, a kto jest pretendentem, korzystając z opinii autorytatywnych pism świętych.

Każda inteligentna osoba może zrozumieć cechy charakterystyczne avatara poprzez zrozumienie dwóch rysów – rysu zasadniczego, zwanego osobowością, i rysów marginalnych. W pismach świętych znajdują się opisy cech charakterystycznych ciała i czynności inkarnacji, i opis ciała jest rysem zasadniczym, dzięki któremu można zidentyfikować inkarnację. Rysami marginalnymi są czyny inkarnacji. To zostało stwierdzone na początku Śrimad-Bhagavatam (1.1.1), gdzie te rysy avatara zostały wspaniale opisane. W wersecie tym użyto dwóch terminów, param i satyam, i Pan Caitanya informuje, że słowa te wyjawiają dwa zasadnicze rysy Kryszny. Inne marginalne rysy wskazują, że przekazał On wiedzę wedyjską Brahmie i inkarnował jako purusa-avatara, aby stworzyć kosmiczną manifestację. Są to rysy okolicznościowe, manifestowane dla jakichś szczególnych celów. Powinno się posiąść zdolność rozumienia i rozróżniania tak zasadniczych, jak i marginalnych rysów avatara. Nikt nie może zostać przyjęty za inkarnację bez odwoływania się do tych dwóch rysów. Człowiek inteligentny nie przyjmie nikogo za avatara bez przestudiowania rysów zasadniczych i marginalnych. Kiedy Sanatana Goswami usiłował zatwierdzić osobiste cechy Pana Caitanyi jako zgodne z opisem inkarnacji tego wieku, Pan Caitanya Sam pośrednio potwierdził to, po prostu mówiąc, "Pozostawmy na boku takie dyskusje i przejdźmy do opisu śaktyaveśa-avatarów."

Następnie Pan powiedział, że nie ma granic śaktyaveśa-avatarom, i niemożliwością jest zliczenie ich. Jednakże można wymienić niektóre z nich dla przykładu. Są dwa rodzaje inkarnacji śaktyaveśa – pośrednie i bezpośrednie. Kiedy Pan przychodzi osobiście, jest On zwany saksat, czyli bezpośrednim śaktyaveśa-avatarem, a kiedy upełnomacnia jakąś żywą istotę, aby Go reprezentowała, to ta żywa istota jest zwana inkarnacją pośrednią, czyli aveśa. Przykładami avatarów pośrednich są czterej Kumarowie, Narada, Prthu i Paraśurama. Są to w rzeczywistości żywe istoty, ale otrzymały one szczególną moc od Najwyższej Osoby Boga. Kiedy Pan wyposaża jakieś istoty w szczególną siłę czy bogactwo, są one wówczas zwane aveśa-avatarami. Czterej Kumarowie szczególnie reprezentują moc wiedzy Najwyższego Pana, a Narada reprezentuje służbę oddania dla Najwyższego Pana. Służba oddania jest również reprezentowana przez Pana Caitanyę, który jest uważany za pełną reprezentację służby oddania. Brahma został wyposażony w moc stwarzania, a Król Prthu w moc utrzymywania żywych istot. Podobnie, Paraśurama został obdarzony mocą unicestwiania elementów zła. Jeśli chodzi o vibhuti, czyli szczególną łaskę Najwyższej Osoby Boga, to w Dziesiątym Rozdziale Bhagavad-gity zostało powiedziane, że jeśli jakaś żywa istota zdaje się być szczególnie potężną czy piękną, to należy wiedzieć, że otrzymała szczególną łaskę Najwyższego Pana.

Przykładami bezpośrednich śaktyaveśa-avatarów jest inkarnacja Śesy i Ananty. Ananta został wyposażony w moc utrzymywania wszystkich planet, a inkarnacja Śesa został wyposażony w moc służenia Najwyższemu Panu.

Po opisaniu inkarnacji śaktyaveśa, Caitanya Mahaprabhu zaczął mówić o wieku Najwyższego Pana. Powiedział On, że Najwyższy Pan Kryszna ma zawsze wygląd szesnastoletniego chłopca, i kiedy pragnie zejść to tego wszechświata, najpierw posyła Swojego ojca i matkę, którzy są Jego bhaktami, i dopiero wtedy schodzi jako inkarnacja, albo przychodzi osobiście. Wszystkie Jego dokonania – poczynając od zabicia demonicy Putany – zostają przejawione w niezliczonych wszechświatach, i tym dokonaniom nie ma granic. W rzeczywistości, w każdym momencie, w każdej sekundzie, Jego manifestacje i różne rozrywki widoczne są w różnych wszechświatach (brahmandach). Zatem Jego czyny są niczym fale rzeki Ganges. Tak jak nie ma końca płynącym falom Gangesu, tak też Kryszna bezustannie przejawia różne inkarnacje w różnych wszechświatach. Od samego dzieciństwa manifestuje wiele rozrywek, a ostatecznie przejawia taniec rasa.

Jest powiedziane, że wszystkie rozrywki Kryszny są wieczne, i to zostało potwierdzone w każdym piśmie świętym. Na ogół ludzie nie są w stanie zrozumieć, w jaki sposób Kryszna spełnia Swoje rozrywki, ale Pan Caitanya wyjaśnia to poprzez porównanie tych rozrywek do obiegu ziemi wokół słońca. Według wedyjskich kalkulacji astrologicznych, dwadzieścia cztery godziny dnia i nocy są dzielone na sześćdziesiąt dand. Dni z kolei dzielone są na 3 600 palas. Dysk słoneczny może być postrzegany w każdej z sześćdziesięciu palas, i ten czas składa się na jedną dandę. Osiem dand tworzy jedną paraharę, a słońce wschodzi i zachodzi w przeciągu czterech parahara. Podobnie, cztery parahara składają się na jedną noc, po której wschodzi słońce. Podobnie, wszystkie rozrywki Kryszny mogą być widziane w którymkolwiek z wszechświatów, tak jak słońce może być widziane w swoim ruchu poprzez 3 600 palas.

Pan Kryszna pozostaje w tym wszechświecie jedynie przez 125 lat, ale wszystkie rozrywki tego okresu są przejawiane w każdym poszczególnym wszechświecie. Rozrywki te obejmują Jego pojawienie się, Jego czynności dziecięce, Jego młodość i rozrywki późniejsze, aż do rozrywek w Dvarace. Skoro wszystkie te rozrywki w określonym czasie przejawiają się w jakimś jednym albo innym z niezliczonej ilości wszechświatów, są one zwane wiecznymi. Słońce istnieje wiecznie, chociaż widzimy, że wschodzi i zachodzi, pojawia się i znika, odpowiednio do naszego umiejscowienia na tej planecie. Podobnie, Pan bezustannie przejawia Swoje rozrywki, chociaż my możemy widzieć, że w tym wszechświecie manifestują się jedynie w pewnych okresach czasu. Jego siedzibą jest najwyższa planeta, znana jako Goloka Vrindavana, i poprzez Jego wolę ta Goloka Vrindavana manifestuje się zarówno w tym, jak i innych wszechświatach. Zatem Pan zawsze przebywa w Swojej najwyższej siedzibie, Goloce Vrindavanie, i poprzez Jego najwyższą wolę, Jego tamtejsze czynności również są manifestowane w niezliczonych wszechświatach. Kiedy pojawia się, pojawia się w tych szczególnych miejscach, i w każdej manifestacji przejawia sześć Swoich bogactw.