Rozdział 5 – Jak zbliżyć się do Boga

 

W rzeczywistości cała literatura wedyjska kieruje ludzką istotę ku doskonałemu stanowi oddania. Do tego stanu doskonałości nie prowadzi ścieżka czynności karmicznych, wiedzy spekulatywnej czy medytacji. Pana można osiągnąć jedynie przez proces służby oddania. Dlatego cała literatura wedyjska poleca przyjęcie tego procesu. W związku z tym Caitanya Mahaprabhu cytuje fragment z instrukcji Pana do Uddhavy w Śrimad-Bhagavatam:

na sadhayati mam yogo
na sankhyam dharma uddhava
na svadhyayas tapas tyago
yatha bhaktir mamorjita

"Mój drogi Uddhavo, ani filozoficzne spekulacje, ani yoga medytacyjna, ani pokuty nie są w stanie sprawić Mi takiej przyjemności, jak służba oddania praktykowana przez żywe istoty." (Bhag. 11.14.20) Kryszna jest drogi jedynie bhaktom, i może być On osiągnięty jedynie przez służbę oddania. Jeśli nisko urodzona osoba jest bhaktą, automatycznie uwalnia się z wszelkich zanieczyszczeń. Służba oddania jest jedyną ścieżką, poprzez którą można osiągnąć Najwyższą Osobę. Cała literatura wedyjska jest zgodna co do tęgo, że jest to jedyna doskonałość. Tak jak biedak może stać się szczęśliwy, jeśli otrzyma jakieś bogactwo, tak, kiedy ktoś osiąga służbę oddania, natychmiast znikają jego materialne troski. Kiedy ktoś czyni postęp w służbie oddania, osiąga miłość Boga. I kiedy awansuje w tej miłości, wyzwala się z niewoli materialnej. Nie należy jednak myśleć, że to odejście ubóstwa i wyzwolenie a niewoli są końcowymi rezultatami miłości do Kryszny. Ta miłość Kryszny jest obecna w rozkoszowaniu się wymianą służby miłości. Z literatury wedyjskiej dowiadujemy się, że osiągnięcie tego miłosnego związku pomiędzy Najwyższym Panem i żywymi istotami jest funkcją służby oddania. Naszą rzeczywistą funkcją jest służba oddania, a naszym ostatecznym celem jest miłość Boga. Z całej literatury wedyjskiej dowiadujemy się, że Kryszna jest ostatecznym centrum, gdyż przez wiedzę o Krysznie można rozwiązać wszelkie problemy życia.

Caitanya Mahaprabhu wykazał, że chociaż (według Padma Purany) są różne pisma mówiące o wielbieniu różnego typu półbogów, takie pisma jedynie zwodzą ludzi, i wskutek tego ludzie ci uważają półbogów za Najwyższego. Jeśli jednakże ktoś bardzo starannie studiuje Purany, przekona się, że jedynym obiektem czci jest Kryszna, Najwyższa Osoba Boga. Na przykład, w Markandeya Puranie znajduje się wzmianka o kulcie Devi, czyli kulcie bogini Durgi albo Kali, ale w tej samej candika jest również powiedziane, że wszyscy półbogowie – nawet Durga czy Kali – są jedynie różnymi energiami Najwyższego Visnu. Zatem Purany objawiają, że Visnu, Najwyższa Osoba Boga, jest jedynym obiektem czci. Wniosek jest taki, że pośrednio, czy bezpośrednio, wszystkie typy kultu są mniej lub bardziej skierowane do Najwyższej Osoby Boga, Kryszny. Bhagavad-gita stwierdza, że ten, kto czci półbogów, w rzeczywistości czci jedynie Krysznę, ponieważ półbogowie są jedynie różnymi częściami ciała Visnu, czyli Kryszny. Bhagavad-gita również oznajmia, że taki kult półbogów nie jest rzeczą właściwą (Bg. 7.20-23, 9.23). Śrimad-Bhagavatam potwierdza tę samą rzecz, pytając, "Jaki jest cel wielbienia różnego typu półbogów?" Literatura wedyjska zawiera różne działy opisujące różne typy rytualistycznych czynności. Jeden to karma-kanda, czyli czynności czysto rytualistyczne, a inny to jnana-kanda, czyli spekulacje o Najwyższej Absolutnej Prawdzie. Zatem jaki jest cel różnych rytualistycznych działów literatury wedyjskiej, i jaki jest cel różnych mantr czy hymnów, które mówią o kulcie różnych półbogów? Jaki jest cel filozoficznych spekulacji na temat Absolutnej Prawdy? Śrimad-Bhagavatam odpowiada, że w rzeczywistości wszystkie z metod podanych w Vedach wskazują na potrzebę wielbienia Najwyższego Pana Visnu. Innymi słowy, wszystkie te metody są pośrednimi drogami wielbienia Najwyższej Osoby Boga. Ofiary zawarte w rytualistycznych częściach tej literatury są przeznaczone do zadowolenia Najwyższego Pana Visnu. W rzeczywistości, ponieważ celem yajny, czyli ofiary, jest szczególnie zadowolenie Visnu, innym imieniem Visnu jest Yajneśvara, co znaczy Pan ofiar.

Ponieważ neofici nie są wszyscy na tym samym transcendentalnym poziomie, otrzymują radę czczenia różnego typu półbogów, stosownie do swojej pozycji w różnych siłach materialnej natury. Idea jest taka, że stopniowo tacy neofici mogą wznieść się na plan transcendentalny i zaangażować się w służbę dla Visnu, Najwyższej Osoby Boga. Na przykład, niektórym neofitom, którzy są przywiązani do jedzenia mięsa, Purany radzą, aby spożywali mięso po uprzednim ofiarowaniu go bóstwu Kali.

Celem filozoficznych działów hymnów wedyjskich jest umożliwienie człowiekowi odróżnienia Najwyższego Pana od mayi. Kiedy zrozumie się pozycję mayi, można zbliżyć się do Najwyższego Pana w czystej służbie oddania. Taki jest rzeczywisty cel filozoficznych spekulacji, i to zostało stwierdzone w Bhagavad-gicie:

bahunam janmanam ante
jnanavan mam prapadyate
vasudevah sarvam iti
sa mahatma sudurlabhah

"Po wielu narodzinach i śmierciach, ten, kto posiadł prawdziwą wiedzę, podporządkowuje się Mnie, znając Mnie jako przyczynę wszystkich przyczyn i wszystkiego co jest. Taka wielka dusza jest czymś bardzo rzadkim." (Bg. 7.19)

W ten sposób można przekonać się, że ostatecznym celem wszelkich rytuałów wedyjskich, różnego typu kultu i filozoficznych spekulacji, jest Kryszna.

 

Następnie Caitanya Mahaprabhu powiedział Sanatanie Goswamiemu o różnych formach i nieograniczonym bogactwie Kryszny. Również opisał mu naturę manifestacji duchowej, manifestacji materialnej, i manifestacji żywej istoty. Poinformował go także, że planety w niebie duchowym, znane jako Vaikunthy, jak i wszechświaty w tej manifestacji materialnej, są w rzeczywistości manifestacjami różnego typu, gdyż zostały stworzone z dwóch różnych typów energii – materialnej i duchowej. Jeśli chodzi o Samego Krysznę, to jest On bezpośrednio usytuowany w Swojej energii duchowej, a dokładniej mówiąc, w Swojej energii wewnętrznej. Aby pomóc nam zrozumieć różnice pomiędzy energią duchową i materialną, w Drugim Canto Śrimad-Bhagavatam znajduje się jasna analiza tych dwóch energii. Zrozumiałe, analityczne studium tego tematu daje również Śridhara Swami w swoim komentarzu do pierwszego wersetu Dziesiątego Canto Śrimad-Bhagavatam. Caitanya Mahaprabhu uznał komentarze Śridhara Swamiego do Śrimad-Bhagavatam za autorytatywne. Pan cytował jego pisma i wyjaśnił, że w Dziesiątym Canto Śrimad-Bhagavatam zostały opisane czynności i życie Kryszny, ponieważ Kryszna jest schronieniem wszelkich manifestacji. Wiedząc to, Śridhara Swami wielbi Krysznę jako schronienie wszystkiego i ofiarowuje Mu swoje pokłony.

W świecie tym działają dwie zasady: jedną z nich jest źródło i schronienie wszystkiego, a druga wywodzi się z tej zasady oryginalnej. Najwyższa Prawda jest schronieniem wszystkich manifestacji i jest nazywana aśraya. Wszystkie inne zasady, które pozostają pod kontrolą aśraya-tattvy, czyli Prawdy Absolutnej, są nazywane asrita, czyli podrzędnymi następstwami i reakcjami. Celem manifestacji materialnej jest danie uwarunkowanej duszy szansy osiągnięcia wyzwolenia i powrotu do aśraya-tattvy, czyli Prawdy Absolutnej. Skoro wszystko w tym stworzeniu kosmicznym jest zależne od aśraya-tattvy – twórczej manifestacji, czyli manifestacji Visnu – różni półbogowie i manifestacje energii, żywe istoty i wszelkie elementy materialne, są zależne od Kryszny, gdyż Kryszna jest Prawdą Najwyższą. Zatem Śrimad-Bhagavatam wskazuje na to, że Kryszna jest schronieniem wszystkiego, bezpośrednio i pośrednio. Wskutek tego doskonałą wiedzę można posiąść jedynie poprzez analityczne studia Kryszny, tak jak stwierdza to Bhagavad-gita.

Pan Caitanya opisał następnie różne cechy Kryszny i poprosił Sanatanę Goswamiego, aby słuchał uważnie. Poinformował go też, że Kryszna, syn Nandy Maharaja, jest Najwyższą Absolutną Prawdą, przyczyną wszystkich przyczyn i źródłem wszelkich emanacji i inkarnacji. Jednak we Vrajy, czyli Goloce Vrindavanie, jest On niczym młody chłopiec i jest synem Nandy Maharaja. Jednakże Jego forma jest wieczna, pełna szczęścia, i pełna absolutnej wiedzy. Jest On zarówno schronieniem, jak i właścicielem wszystkiego.

Pan Caitanya również przytacza dowody z Brahma-samhity, które mówią o transcendentalnych cechach ciała Pana Kryszny:

iśvarah paramah krsnah
sac-cid-ananda-vigrahah
anadir adir govindah
sarva-karana-karanam

"Kryszna, który jest znany jako Govinda, jest Najwyższym Bogiem. Ma On wieczne, szczęśliwe ciało duchowe i jest źródłem wszystkiego. Sam nie ma innego źródła, gdyż jest pierwszą przyczyną wszystkich przyczyn." (Brahma-samhita, 5.1) Pan Caitanya Mahaprabhu przytacza dowody, że Kryszna jest oryginalną Osobą Boga, posiadającym wszystkie sześć bogactw w pełni. To właśnie siedziba Śri Kryszny, znana jako Goloka Vrindavana, jest najwyższym systemem planetarnym w niebie duchowym.

Ponadto Pan Caitanya cytuje również jeden werset ze Śrimad-Bhagavatam (1.3.28):

ete canśa-kalah pumsah
krsnas tu bhagavan svayam
indrari-vyakulam lokam
mridayanti yuge yuge

Wszystkie inkarnacje są albo bezpośrednimi inkarnacjami Kryszny, albo, pośrednio, ekspansjami ekspansji Kryszny. Jednakże imię Kryszna wskazuje na oryginalną Osobę Boga. To właśnie On pojawia się na tej ziemi, w tym wszechświecie czy wielu innych wszechświatach, kiedy mają miejsce jakieś zakłócenia spowodowane przez demony, które zawsze starają się przeszkodzić półbogom w wypełnianiu ich funkcji administracyjnych.

Są trzy różne procesy, dzięki którym można zrozumieć Krysznę: empiryczny proces filozoficznej spekulacji, proces medytacyjny według systemu yogi mistycznej, i proces świadomości Kryszny, czyli służby oddania. Poprzez metodę spekulacji filozoficznej można zrozumieć bezosobową cechę Kryszny – Brahmana. Przez proces medytacji czyli yogi mistycznej, można zrozumieć aspekt Duszy Najwyższej, wszechprzenikającej ekspansji Kryszny. A dzięki służbie oddania w pełnej świadomości Kryszny, realizowana jest oryginalna Osoba Boga. Pan Caitanya również cytuje następujący werset ze Śrimad-Bhagavatam (1.2.11):

vadanti tat tattva-vidas
tattvam yaj jnanam advayam
brahmeti paramatmeti
bhagavan iti śabdyate

"Uczeni transcendentaliści, którzy znają Absolutną Prawdę, zwą tę niedwoistą substancję Brahmanem, Paramatmą albo Bhagavanem, Najwyższą Osobą Boga, Kryszną." Innymi słowy, Brahman, manifestacja bezosobowa, Paramatma, manifestacja zlokalizowana, i Bhagavan, Najwyższa Osoba Boga, są jednym i tym samym. Jednakże, odpowiednio do przyjętego procesu, może On zostać zrealizowany jako Brahman, Paramatma i Bhagavan.

 

Przez realizację bezosobowego Brahmana realizuje się jedynie blask emanujący z transcendentalnego ciała Kryszny. Ten blask jest porównywany do światła słonecznego. Jest bóg Słońca, samo Słońce i blask słoneczny, który jest światłością tego oryginalnego boga Słońca. Podobnie, blask duchowy (brahmajyoti), bezosobowy Brahman, nie jest niczym innym jak tylko osobistą światłością Kryszny. Aby poprzeć te analizy, Pan Caitanya cytuje jeden bardzo ważny werset z Brahma-samhity, w którym Pan Brahma mówi:

yasya prabha prabhavato jagadanda-koti-
kotisv aśesa-vasudhadi-vibhuti-bhinnam
tad-brahma niskalam anantam aśesa-bhutam
govindam adi-purusam tam aham bhajami

"Wielbię Najwyższą Osobę Boga, przez osobową światłość którego manifestowane jest nieograniczone brahmajyoti. W tym brahmajyoti znajdują się nieograniczone wszechświaty, z których każdy jest napełniony niezliczonymi planetami." (Bs. 5.40)

Pan Caitanya dalej wykazuje, że Paramatma, wszechprzenikający aspekt Najwyższego usytuowany w każdym ciele, jest jedynie częściową manifestacją czy ekspansją Kryszny, ale ponieważ Kryszna jest duszą wszelkich dusz, jest On nazywany Paramatmą, Duszą Najwyższą. W związku z tym Caitanya zacytował inny werset ze Śrimad-Bhagavatam, z rozmowy Śukadevy Goswamiego i Maharaja Pariksita. Słuchając o transcendentalnych rozrywkach Kryszny we Vrindavanie, Maharaja Pariksit zapytywał swojego mistrza duchowego, Śukadevę Goswamiego, dlaczego mieszkańcy Vrindavany byli tak bardzo przywiązani do Kryszny. Na pytanie to Śukadeva Goswami odpowiedział:

krsnam enam avehi tvam
atmanam akhilatmanam
jagaddhitaya so'py atra
dehi vabhati mayaya
(Bhag. 10.14.55)

"Kryszna powinien być znany jako dusza wszystkich dusz, gdyż jest On duszą wszystkich dusz indywidualnych, jak również duszą zlokalizowanej Paramatmy. We Vrindavanie grał On rolę zwykłej ludzkiej istoty, aby przyciągnąć ludzi i pokazać, że nie jest pozbawiony formy."

Najwyższy Pan jest w nie mniejszym stopniu osobą indywidualną, jak inne żywe istoty, ale różni się tym, że jest Najwyższym, i że wszystkie żywe istoty są Jemu podległe. Wszystkie inne żywe istoty również mogą cieszyć się duchowym szczęściem, pełną wiedzą i wiecznym życiem w Jego towarzystwie. Pan Caitanya cytuje werset z Bhagavad-gity, w którym Kryszna, opowiadając Arjunie o Swoich różnych bogactwach, wykazuje, że Sam przenika ten wszechświat poprzez jedną ze Swoich plenarnych części, Garbhodakaśayi Visnu, i również wchodzi w każdy wszechświat jako Ksirodakaśayi Visnu, a następnie przejawia się jako Dusza Najwyższa w każdym sercu. Pan Kryszna Sam wskazuje na to, że jeśli ktoś pragnie zrozumieć Najwyższą Absolutną Prawdę w sposób doskonały, musi on przyjąć proces służby oddania w pełnej świadomości Kryszny. Wówczas będzie mógł zrozumieć ostatnie słowo Absolutnej Prawdy.