Rozdział 3 – Nauki do Sanatany Goswamiego

Z instrukcji Pana Caitanyi do Sanatany Goswamiego możemy zrozumieć naukę Boga, traktującą o Jego transcendentalnej formie, bogactwach, i Jego służbie oddania. W rzeczywistości Najwyższy Pan Sam wyjaśnił wszystko Sanatanie Goswamiemu. Wówczas Sanatana upadł do stóp Pana i z wielką pokorą zapytał Go o swoją własną prawdziwą tożsamość. "Przyszedłem na świat w nisko postawionej rodzinie," powiedział Sanatana. "Wszystkie moje związki były odrażające, i ja sam jestem istotą upadłą, najniższą wśród ludzi. Cierpiałem w ciemnej studni materialnych uciech, nigdy nie znając prawdziwego celu swego życia. W rzeczywistości nawet nie wiem, co jest dla mnie korzystne. Chociaż jestem tym, co uchodzi w świecie za wielkiego uczonego, to w rzeczywistości jestem takim głupcem, że nawet sam uważam siebie za uczonego. Ty jednakże przyjąłeś mnie na Swojego sługę i wyzwoliłeś mnie z sideł materialnego życia. Więc proszę, powiedz mi teraz, jaki jest mój obowiązek w tym wyzwolonym stanie."

Z tego oznajmienia Sanatany możemy wnioskować, że wyzwolenie nie jest ostatecznym słowem w doskonałości. W stanie wyzwolonym muszą być jakieś czynności. Sanatana wyraźnie mówi, "Wyzwoliłeś mnie z egzystencji materialnej. Więc jaki jest mój obowiązek teraz, po wyzwoleniu?" Sanatana następnie zapytał, "Kim jestem? Dlaczego jestem zawsze nękany przez trojakie nieszczęścia? Proszę, powiedz mi w końcu, w jaki sposób mogę wyzwolić się z tego materialnego uwikłania? Nie wiem, w jaki sposób pytać Cię o postęp w życiu duchowym, ale błagam Cię, bądź tak łaskawy i miłosierny i powiadom mnie o wszystkim, co powinienem wiedzieć."

Na tym polega proces przyjęcia mistrza duchowego. Należy zbliżyć się do mistrza duchowego, pokornie podporządkować się mu, a następnie zadawać mu pytania odnośnie własnego postępu duchowego.

Pan był zadowolony z pokornego zachowania Sanatany i odpowiedział, "Już otrzymałeś łaskę Pana Kryszny, więc wiesz wszystko i jesteś wolny od wszelkich trosk egzystencji materialnej." Pan dalej zaznaczył, że ponieważ Sanatana był w świadomości Kryszny, w naturalny sposób, poprzez łaskę Kryszny, już posiadał wiedzę o wszystkim. "Ponieważ jesteś pokornym bhaktą," kontynuował Pan, "prosisz Mnie, abym potwierdził to, co już sam wiesz. To bardzo dobrze." Takie są cechy charakteryzujące prawdziwego bhaktę. W Narada-bhakti-sutra jest powiedziane, że jeśli ktoś jest bardzo poważny, jeśli chodzi o rozwój świadomości Kryszny, jego pragnienie poznania Kryszny zostanie bardzo szybko spełnione dzięki łasce Pana.

"Jesteś odpowiednią osobą, aby chronić służbę oddania dla Pana," kontynuował Caitanya Mahaprabhu. "Dlatego poinstruowanie cię w nauce o Bogu jest Moim obowiązkiem, i wyjaśnię ci wszystko po kolei."

Obowiązkiem ucznia jest zbliżenie się do mistrza duchowego i zadawanie mu pytań odnośnie swojej konstytucjonalnej pozycji. Zgodnie z tym procesem duchowym, Sanatana zapytał, "Kim jestem, i dlaczego cierpię trojakie nieszczęścia?" Te trojakie nieszczęścia są nazywane adhyatmika, adhibhautika i adhidaivika. Słowo adhyatmika odnosi się do nieszczęść wypływających z ciała i umysłu. Czasami żywa istota cierpi cieleśnie, a czasami cierpi z powodu stresów umysłowych. Zarówno cierpienia cielesne, jak i umysłowe, nazywane są adhyatmika. Tych cierpień doświadczamy nawet w łonie matki. Jak to dobrze wiemy, jest wiele rodzajów nieszczęść, które nękają delikatne ciało ludzkie. Nieszczęścia powodowane przez inne żywe istoty są nazywane adhibhautika. Te żywe istoty nie muszą być nawet dużych rozmiarów, gdyż jest wiele takich – jak na przykład pluskwy – które mogą nas unieszczęśliwić nawet podczas snu. Jest wiele nieznacznych żywych istot, takich jak karaluchy, które czasami sprawiają nam ból, i są również inne żywe istoty, które narodziły się na różnego rodzaju planetach i które również przysparzają nam cierpień. Jeśli chodzi o cierpienia adhidaivika, to są to naturalne katastrofy, których sprawcami są półbogowie z wyższych planet. Na przykład, czasami cierpimy na skutek ostrych mrozów albo upałów, czasami cierpimy od błyskawicy czy trzęsienia ziemi, tornado, powodzi i wielu innych naturalnych katastrof. W każdym przypadku zawsze cierpimy albo od jednego rodzaju niedoli, albo od kombinacji ich trzech rodzajów.

Dlatego dociekanie Sanatany było inteligentne. "Jaka jest pozycja żywych istot?" zapytał. "Dlaczego zawsze podlegają tym trzem rodzajom nieszczęść?" Sanatana przyznał się do swojej słabości. Chociaż wśród mas ludzkich był znany jako osoba wielce uczona (i w rzeczywistości był on wielce uczony w sanskrycie), i chociaż przyjął on ten desygnat, w istocie nie wiedział, jaka była jego prawdziwa konstytucjonalna pozycja i dlaczego podlegał tym trojakim cierpieniom.

Zbliżenie się do mistrza duchowego nie jest po prostu sprawą mody, ale jest konieczne dla osoby, która jest w pełni świadoma nieszczęść materialnych, i która pragnie uwolnić się od nich. Obowiązkiem takiego człowieka jest zbliżenie się do mistrza duchowego. Powinniśmy przypomnieć sobie podobną sytuację z Bhagavad-gity. Kiedy Arjuna stał wobec dylematu odnośnie tego czy walczyć, czy nie, przyjął wtedy za swojego mistrza duchowego Pana Krysznę. Była to również sytuacja, kiedy najwyższy mistrz duchowy instruował Arjunę o konstytucjonalnej pozycji żywej istoty.

Z Bhagavad-gity dowiadujemy się, że konstytucjonalną naturą indywidualnej istoty jest dusza. Żywa istota nie jest materią. Jako dusza, jest ona integralną cząstką Duszy Najwyższej, Absolutnej Prawdy, Osoby Boga. Również dowiadujemy się, że obowiązkiem duszy jest podporządkowanie się, gdyż jedynie wówczas może być ona szczęśliwą. Ostatnia instrukcja Bhagavad-gity mówi, aby dusza całkowicie podporządkowała się Duszy Najwyższej, Krysznie, i w ten sposób zrealizowała szczęście.

Tutaj również, odpowiadając na pytania Sanatany, Pan Caitanya powtarza tę samą prawdę. Jest jednak pewna różnica. Tutaj Pan Caitanya nie daje tych informacji o duszy, które już zostały podane w Bhagavad-gicie. Raczej rozpoczyna od momentu, w którym Kryszna kończy Swoje instrukcje. Wielcy bhaktowie przyjmują, że Pan Caitanya był Samym Kryszną, i z tego punktu widzenia, tutaj rozpoczyna Swoje instrukcje do Sanatany od tego momentu, w którym zakończył pouczanie Arjuny w Bhagavad-gicie.

"Twoja konstytucjonalna pozycja jest taka, że jesteś czystą duszą," powiedział Pan Sanatanie. "To materialne ciało nie może być utożsamiane z twoją prawdziwą jaźnią; również twój umysł nie jest twoją prawdziwą tożsamością, ani twoja inteligencja czy też fałszywe ego. Twoją tożsamością jest bycie wiecznym sługą Najwyższego Pana Kryszny. Twoja pozycja jest taka, że jesteś transcendentalny. Wyższa energia Kryszny jest duchowa w swojej konstytucji, a energia niższa jest materialna. A ponieważ ty jesteś pomiędzy energią materialną i duchową, twoja pozycja jest marginalna. Należąc do marginalnej energii Kryszny, jesteś jednocześnie jednym z Kryszną, jak i różnym od Niego. Ponieważ jesteś duchem, nie jesteś różny od Kryszny, a ponieważ jesteś jedynie maleńką cząstką Kryszny, jesteś różny od Niego."

Ta jednoczesna jedność i odmienność zawsze jest obecna w związku pomiędzy żywą istotą a Najwyższym Panem. Z tej marginalnej pozycji żywej istoty może być zrozumiana koncepcja "jednoczesnej jedności i odmienności." Żywa istota jest niczym molekularna cząsteczka słońca, podczas gdy Kryszna może zostać porównany do samego płonącego i jaśniejącego słońca. Pan Caitanya porównywał żywe istoty do święcących iskier ognia, a Najwyższego Pana do płonącego ognia słońca. W związku z tym Pan cytuje werset z Visnu Purany (1 .22.52):

eka-deśa-sthitasyagner
jyotsna vistarini yatha
parasya brahmanah śaktis
tathedam akhilam jagat

"Wszystko co manifestuje się w tym kosmicznym świecie, jest jedynie energią Najwyższego Pana. Tak jak ogień emanujący z jednego miejsca rozprzestrzenia wkoło swoje światło i ciepło, tak Pan, chociaż przebywający w jednym miejscu w świecie duchowym, wszędzie manifestuje Swoje różne energie. W istocie, całe kosmiczne stworzenie jest skomponowane z różnych manifestacji Jego energii."

Energia Najwyższego Pana jest transcendentalna i duchowa, a żywe istoty są integralnymi cząstkami tej energii. Jednakże jest również inna energia, zwana energią materialną, która jest okryta chmurą ignorancji. Ta energia, która jest materialną naturą, jest podzielona na trzy siły natury, czyli guny (dobroć, pasję i ignorancję). Pan Caitanya przytoczył cytat z Visnu Purany (1.3.2) tej treści, że wszystkie niepojęte energie zawarte są w Najwyższej Osobie Boga, i że cała kosmiczna manifestacja działa dzięki niepojętej mocy Pana.

Pan również powiedział, że żywe istoty są znane jako ksetrajna, czyli "znawcy pola działania." W Trzynastym Rozdziale Bhagavad-gity ciało zostało opisane jako pole działania, a żywa istota jako ksetrajna, znawca tego pola. Chociaż żywa istota jest konstytucjonalnie zaznajomiona z energią duchową, jest ona przykryta przez energię materialną i wskutek tego utożsamia się z tym ciałem. Ta fałszywa identyfikacja jest nazywana "fałszywym ego." Zwiedziona przez to fałszywe ego, oszołomiona żywa istota w egzystencji materialnej, raz po raz zmienia swoje różne ciała i cierpi różnego rodzaju niedole. Różnego typu żywe istoty posiadają tę wiedzę o prawdziwej pozycji żywej istoty w różnym stopniu.

Innymi słowy, należy zrozumieć, że żywa istota jest integralną cząstką duchowej energii Najwyższego Pana. Ponieważ energia materialna jest niższa, człowiek ma możliwość wydostania się spod jej przykrycia i używania energii duchowej. W Bhagavad-gicie jest powiedziane, że energia wyższa jest przykryta przez niższą. Z powodu tego przykrycia, żywa istota podlega cierpieniom świata materialnego. To cierpienie materialnych niedoli jest proporcjonalne do stopnia jej zanieczyszczenia pasją i ignorancją. Ci, którzy są trochę oświeceni, cierpią mniej, ale na ogół każdy podlega materialnym niedolom z powodu przykrycia energią materialną.

Pan Caitanya przytoczył również cytat z Siódmego Rozdziału Bhagavad-gity, w którym jest powiedziane, że ziemia, woda, ogień, powietrze, eter, umysł, inteligencja i ego, wszystkie łącznie tworzą niższą energię Najwyższego Pana. Wyższą energią, jednakże, jest prawdziwa tożsamość żywej istoty, i to dzięki tej energii funkcjonuje cały materialny świat. Manifestacja kosmiczna, która jest zbudowana z elementów materialnych, nie ma siły działania, dopóki nie zostanie poruszona przez energię wyższą, żywą istotę. W istocie można powiedzieć, że przyczyną uwarunkowanego życia żywej istoty jest jej zapomnienie o związku z Najwyższym Panem w energii wyższej. Kiedy ten związek zostanie zapomniany, to rezultatem tego jest uwarunkowane życie. I dopiero kiedy ktoś ożywia swoją prawdziwą tożsamość wiecznego sługi Pana, może on osiągnąć prawdziwe wyzwolenie.