Rozdział 17 – Pan Caitanya, oryginalna Osoba Boga

Podążając za przykładem Kaviraja Krysznadasy Goswamiego, ofiarowujemy nasze pełne szacunku pokłony lotosowym stopom Pana Caitanyi.

Pan Caitanya został opisany w następujący sposób: jest On jedynym schronieniem samotnych, najbardziej upadłych, i jest jedyną nadzieją dla tych, którzy są całkowicie pozbawieni wiedzy duchowej. Dyskutujmy więc o Jego wielkim darze służby oddania.

Najpotężniejszy Pan Kryszna manifestuje się w pięciu różnych mocach. Chociaż jest jednym bez wtórego, po to, aby spełnić pięć różnych celów duchowych, manifestuje się na pięć sposobów. Taki podział jest wieczny i radosny, w przeciwieństwie do koncepcji monotonnej jedności. Z literatury wedyjskiej dowiadujemy się, że Absolutna Prawda, Najwyższa Osoba Boga, istnieje wiecznie w Swoich różnych energiach. Pan Caitanya pojawił się z pełną odmiennością energii, w liczbie pięciu. Dlatego jest powiedziane, że Pan Caitanya jest Kryszną ze zróżnicowanymi energiami.

Jeśli chodzi o pojawienie się Pana Śri Caitanyi Mahaprabhu i Jego czterech towarzyszy – Nityanandy Prabhu, Advaity Prabhu, Gadadhary i Śrivasy – to nie ma tu różnicy pomiędzy energią i źródłem energii. Pomiędzy tymi pięcioma różnymi manifestacjami Najwyższego Pana (Samego Pana i Jego inkarnacji, ekspansji i energii) nie ma duchowej różnicy. Są oni pięcioma w jednej Absolutnej Prawdzie. Dla czerpania różnych transcendentalnych smaków w Absolutnej Prawdzie, jest pięć różnych manifestacji. Są one nazywane formą bhakty, tożsamością bhakty, inkarnacją bhakty, czystym bhaktą i energią oddania.

Spośród tych pięciu różnorodności w Absolutnej Prawdzie, forma Pana Caitanyi jest formą oryginalnej Osoby Boga, Kryszny. Pan Nityananda jest manifestacją pierwszej ekspansji Najwyższego Pana. Podobnie, Advaita Prabhu jest inkarnacją Najwyższego Pana. Te trzy postacie – Caitanya, Nityananda i Advaita – należą do kategorii Visnu-tattva, czyli Najwyższej Absolutnej Prawdy. Śrivasa reprezentuje czystego bhaktę, a Gadadhara reprezentuje wewnętrzną moc Pana dla czynienia postępu w czystym oddaniu. Dlatego Gadadhara i Śrivasa, chociaż należący do Visnu-tattva, są zależnymi, odmiennymi energiami Najwyższego Pana. Innymi słowy, nie są oni różni od źródła energii, ale manifestują się odmiennie ze względu na czerpanie przyjemności z transcendentalnych związków. Cały proces służby oddania polega na transcendentalnej wymianie stosunków w związku pomiędzy wielbiącym i wielbionym. Bez takiej zróżnicowanej wymiany transcendentalnych smaków, służba oddania nie ma znaczenia.

W literaturze wedyjskiej (Katha Upanisad) jest powiedziane, że Najwyższy Pan jest najwyższą żywą istotą pomiędzy wszystkimi żywymi istotami. Są niezliczone żywe istoty, ale jest jedna żywa istota, która jest Najwyższym Absolutnym Bogiem. Różnica pomiędzy tą jedną żywą istotą a mnogością żywych istot jest taka, że ta jedna jest panem wszystkich. Tą najwyższą żywą istotą jest Pan Caitanya, i zstępuje On po to, aby odzyskać niezliczone, upadłe żywe istoty. Innymi słowy, specyficznym celem przyjścia Pana Caitanyi było ustanowienie faktu wedyjskiego, że istnieje Najwyższa Osoba Boga, który kontroluje i utrzymuje niezliczone osoby – wszystkie żywe istoty. Ponieważ filozofowie impersonalistyczni (Mayavadi), nie są w stanie tego zrozumieć, Pan Caitanya przyszedł osobiście, aby oświecić ogół ludzi o prawdziwej naturze związku pomiędzy Najwyższym i wieloma istotami.

Ostatnie instrukcje Kryszny w Bhagavad-gicie mówią, że każdy powinien porzucić wszystkie inne zaangażowania i pełnić służbę oddania dla Niego. Jednakże, po odejściu Kryszny, mniej inteligentni ludzie źle Go zrozumieli. Zostali zanieczyszczeni filozofią Mayavada, która wydała tak wielu umysłowych spekulantów, że ludzie zapomnieli o rzeczywistej pozycji Absolutnej Prawdy i żywej istoty. Dlatego Sam Śri Kryszna, jako Pan Caitanya, pojawił się ponownie, aby nauczać upadłe dusze tego materialnego świata, w jaki sposób zbliżyć się do Pana Kryszny. Bhagavad-gita naucza, że należy porzucić wszystko i skończyć ze światem materialnych przywiązań. Czysty bhakta Pana Kryszny i ten, który jest zwolennikiem filozofii Pana Caitanyi, są jednym i tym samym. Filozofia Caitanyi mówi, że należy porzucić wszystko i wielbić Boga, Krysznę. Kryszna, jako Najwyższy Pan, Osoba Boga, powiedział to samo, wykazując, iż jest Najwyższym Panem. Jednakże został On błędnie zrozumiany przez filozofów Mayavadi. Dlatego, aby wyjaśnić tę sytuację, Pan Caitanya powtórzył przekaz Kryszny: Nie należy ogłaszać się za równie dobrego jak Kryszna, ale należy czcić Krysznę jako Najwyższego Pana.

Robimy wielki błąd, jeśli przyjmujemy Pana Caitanyę za zwykłą uwarunkowaną duszę. Należy wiedzieć, że jest On Najwyższą Absolutną Prawdą, Osobą Boga, Samym Śri Kryszną. Dlatego Caitanya-caritamrita w ten sposób wypowiada się o Panu Caitanyi: "Kryszna jest obecny teraz w Swoich pięciu różnych manifestacjach." Dopóki nie jest się usytuowanym w nieskazitelnej dobroci, bardzo trudno jest zrozumieć Pana Caitanyę jako Samą Najwyższą Osobę Boga. Zatem, aby zrozumieć Pana Caitanyę, należy podążać śladami bezpośrednich uczniów Pana Caitanyi – sześciu Goswamich – a szczególnie ścieżką wskazaną przez Śrila Jivę Goswamiego.

Najbardziej zadziwiającym faktem jest to, że Pan Caitanya, chociaż Najwyższa Osoba Boga, Kryszna, nigdy nie podawał się za Krysznę. Raczej, kiedykolwiek był odkrywany przez inteligentnych bhaktów jako Pan Kryszna i był adresowany w ten sposób, zaprzeczał temu. Czasami zakrywał uszy rękoma, na znak protestu, że nikogo nie należy nazywać Najwyższym Panem. Pośrednio nauczał On filozofów Mayavadi, że nie należy fałszywie podawać się za Najwyższego Pana i w ten sposób zwodzić ludzi. Również uczniowie nie powinni być tak głupi, aby przyjmować kogokolwiek za Najwyższą Osobę Boga. Należy sprawdzać takie rzeczy poprzez odwoływanie się do pism, oraz obserwację czynów osoby wchodzącej w grę. Jednakże nie należy błędnie sądzić, że Pan Caitanya i Jego pięć różnych manifestacji, to zwykłe ludzkie istoty. Pan Caitanya jest Najwyższą Osobą Boga, Samym Kryszną. Piękno Pana Caitanyi polega na tym, że chociaż jest On Najwyższym Panem, przyszedł jako wielki bhakta, aby nauczyć wszystkie uwarunkowane dusze, w jaki sposób pełnić służbę oddania. Uwarunkowane dusze, które są zainteresowane służbą oddania, powinny podążać za przykładem Pana Caitanyi, aby nauczyć się, jak przez pełnienie służby oddania osiągnąć Krysznę. Zatem Najwyższy Pan osobiście naucza uwarunkowane dusze, w jaki sposób mogą Go osiągnąć w służbie oddania.

Przez analityczne studia pięciu odmiennych manifestacji Najwyższego Pana, możemy przekonać się, że Pan Śri Caitanya Mahaprabhu jest najwyższym Absolutem, a Pan Nityananda jest bezpośrednią ekspansją Najwyższej Absolutnej Prawdy. Możemy też zrozumieć, że w kategorii Najwyższej Osoby Boga jest również Advaita Prabhu, ale jest podrzędny w stosunku do Pana Caitanyi i Nityanandy Prabhu. Najwyższa Osoba Boga i Jego bezpośrednie, podległe Mu ekspansje są czczone przez inne dwie – mianowicie reprezentację wewnętrznej mocy i reprezentację mocy marginalnej. Reprezentacja mocy wewnętrznej, Gadadhara, reprezentuje zaufanego bhaktę, a reprezentacja mocy marginalnej to czysty bhakta. Obaj z nich są czcicielami pozostałych trzech kategorii, ale wszyscy z nich są zaangażowani w transcendentalną służbę dla Najwyższej Osoby Boga, Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Jest specyficzna różnica pomiędzy czystym bhaktą, a bhaktą zaufanym. Różne moce Pana służą Najwyższemu Panu w różnego rodzaju transcendentalnych związkach. Są usytuowane w miłości małżeńskiej, uczuciu rodzicielskim, przyjaźni i służeniu. Nie będąc stronniczym, można przekonać się, że najlepszymi ze wszystkich bhaktów są wewnętrzne energie Najwyższego Pana, które mają z Panem związek miłości małżeńskiej. W ten sposób, zarówno bhaktowie należący do wewnętrznej energii Pana, jak i bhaktowie zaufani, są przyciągani przez miłość małżeńską Najwyższej Absolutnej Prawdy. Są to najbardziej poufni bhaktowie Pana Caitanyi. Inni czyści bhaktowie, którzy są mniej lub bardziej przywiązani do Śri Nityanandy Prabhu i Śri Advaity Prabhu, są przyciągani przez inne transcendentalne związki, takie jak uczucie rodzicielskie, przyjaźń i służenie. Kiedy tacy bhaktowie są przywiązani do czynności Pana Caitanyi, od razu stają się poufnymi bhaktami w miłości małżeńskiej z Najwyższym Panem.

Jest pewna piękna pieśń Śri Narottama dasa Thakury, wielkiego bhakty i acaryi w sukcesji uczniów wywodzącej się od Pana Caitanyi. Narottama dasa śpiewa: "Kiedy moje ciało dozna transcendentalnych wibracji na dźwięk imienia Gaurangi? Kiedy łzy będą bezustannie płynąć z moich oczu jedynie przez wymówienie imienia Pana? Kiedy Pan Nityananda obdarzy mnie Swoją łaską, i kiedy wszystkie moje pragnienia radości materialnych staną się nieznaczne? Kiedy uwolnię się od nieczystości uciech materialnych, i kiedy będę mógł ujrzeć transcendentalną siedzibę, Vrindavanę? Kiedy zapragnę, by mymi głównymi przewodnikami stało się sześciu Goswamich? I kiedy będę w stanie zrozumieć małżeńską miłość Kryszny?" Nikt nie powinien pragnąć zrozumieć małżeńskiej miłości Kryszny bez przejścia przez dyscyplinarny trening pod kierunkiem sześciu Goswamich Vrindavany.

Ruch sankirtana zainaugurowany przez Pana Caitanyę jest transcendentalną rozrywką Pana. "Przez niego żyję, jednocześnie nauczając i popularyzując ten ruch w tym materialnym świecie." W tym ruchu sankirtana Pana Caitanyi, Nityananda i Advaita są Jego ekspansjami, a Gadadhara i Śrivasa Jego wewnętrzną i marginalną mocą. Żywe istoty są również zwane energią marginalną, ponieważ potencjalnie mają dwie postawy – mianowicie, tendencję podporządkowania się Krysznie i tendencję do stania się niezależnym od Niego. Z powodu swojej skłonności do uciech materialnych, żywe istoty zostają zanieczyszczone przez ten świat materialny. Kiedy żywa istota zostaje zdominowana przez pragnienie materialnych przyjemności i uwikłuje się w materialne życie, podlega trojakim niedolom materialnej egzystencji. Jest ona niczym ziarno zasiane w ziemię. Jeśli ziarno to zostanie zalane zbyt dużą ilością wody, nie zaowocuje. Podobnie, jeśli człowiek ulega radościom materialnym, i nawet jeśli w sercu takiej uwarunkowanej duszy znajduje się nasiono takich radości, może ono zostać pokonane przez powódź transcendentalnych, spełnianych w miłości Boga czynów. W ten sposób to potencjalne nasienie nie będzie mogło zaowocować uwarunkowanym życiem egzystencji materialnej. Uwarunkowane żywe istoty w tym materialnym świecie, szczególnie w obecnym wieku Kali, zostaną zalane miłością Boga, zainaugurowaną przez Pana Caitanyę i Jego towarzyszy.

W związku z tym pozostaje werset napisany przez Jego Świątobliwość Prabodhanandę Sarasvati w książce Śri Caitanya-candramrita, w którym oznajmia, że osoby materialistyczne są bardzo entuzjastyczne, jeśli chodzi o utrzymywanie członków rodziny, żony i dzieci, i że jest również wielu mistyków spekulantów, którzy spekulują o wyzwoleniu z niedoli materialnego życia, i którzy wskutek tego podejmują różne wyrzeczenia i pokuty. Ale osoby, które odkryły największy transcendentalny smak w ruchu Pana Caitanyi Mahaprabhu, nie mają już dłużej upodobania do takich czynności.

Osoby, które są pod wrażeniem, że w formie Najwyższej Osoby Boga i Jego służbie oddania jest materialne zanieczyszczenie, są zwane Mayavadi. Według ich niedoskonałej spekulacji, bezosobowy Brahman jest jedyną egzystencją w tej manifestacji kosmicznej. A kiedy tylko zostaje zaprezentowana Najwyższa Osoba Boga, uważają, że Jego osobowość jest produktem mayi, czyli zewnętrznej energii materialnej. Takie osoby uważają, że wszystkie inkarnacje Najwyższego Pana są zanieczyszczone przez materialną naturę. Według nich, materialne ciało i materialne czynności, które nadają tożsamość żywej istocie, są wszystkie materialnymi manifestacjami. W ich opinii, wyzwolenie oznacza koniec indywidualnej tożsamości, czyli czystej żywej istoty. Innymi słowy, Mayavadi utrzymują, że kiedy żywa istota osiąga wyzwolenie, staje się ona jednym z najwyższym bezosobowym Brahmanem. Według takiej filozofii Mayavada, Osoba Boga, Jego siedziba, Jego służba oddania i Jego kochający bhaktowie, wszyscy znajdują się pod urokiem mayi i wskutek tego podlegają materialnym uwarunkowaniom. Osoby, które zapominają o transcendentalnej naturze Najwyższego Pana, Jego siedzibie, Jego służbie oddania i Jego bhaktach, uważają to wszystko jedynie za manifestację czynności materialnych. Jeśli ktoś uważa, że istnieje możliwość sprzeczania się o transcendencję, to jest on zwany agnostykiem, a kiedy myśli, że istnieje możliwość krytykowania transcendencji, jest zwany ateistą. Pan Caitanya pragnął przyjąć wszelkiego rodzaju agnostyków, ateistów, sceptyków i niewiernych, i zalać ich powodzią miłości Boga. Aby przyciągnąć wszystkie te siły, przyjął wyrzeczony porządek życia.

Do wieku lat dwudziestu czterech, Pan Caitanya pozostał głową rodziny, a mając lat dwadzieścia pięć, przyjął wyrzeczony porządek życia. Po przyjęciu wyrzeczonego porządku (sannyasy), przyciągnął wielu innych sannyasinów. Kiedy szerzył ruch sankirtana jako człowiek rodziny, wielu sannyasinów Mayavadi nie traktowało tego ruchu bardzo poważnie, ale kiedy przyjął sannyasę, wyzwolił studentów spekulantów, ateistów, i tych, którzy są przywiązani do czynności karmicznych i niepotrzebnego krytycyzmu. Pan był tak łaskawy, że przyjął tych wszystkich ludzi i obdarzył ich najważniejszą rzeczą w życiu: miłością Boga.

Aby spełnić Swoją misję obdarzenia uwarunkowanych dusz miłością Boga, Pan Caitanya wymyślił wiele metod, aby przyciągnąć tych ludzi, którzy nie byli zainteresowani miłością Boga. Kiedy przyjął wyrzeczony porządek życia, wszyscy agnostycy, krytycy, ateiści i spekulanci umysłowi stali się Jego studentami i zwolennikami. Za najwyższego nauczyciela przyjęli Pana Caitanyę nawet ci, którzy nie byli Hindusami i którzy nie przestrzegali żadnych zasad wedyjskich. Jedynymi osobami, które uniknęły łaski Śri Caitanyi Mahaprabhu, byli ci sannyasini, którzy byli znani jako filozofowie Mayavadi w Benares. Sytuację tych filozofów Mayavadi opisał Śri Bhaktisiddhanta Goswami: "Filozofowie Mayavadi z Benares byli mniej inteligentni, ponieważ pragnęli mierzyć wszystko poprzez bezpośrednią percepcję. Ale przez materialną percepcję szacuje się wszystko to, co jest postrzegalne. Prawda Absolutna jest transcendencją, ale według nich, w transcendencji nie ma różnorodności. Utrzymują oni, że wszystko, co jest pełne różnorodności, jest mayą."

W czasach Pana Caitanyi Mahaprabhu byli również inni filozofowie impersonalistyczni, znani jako filozofowie Mayavadi Saranathy. Saranatha jest miejscowością w pobliżu Benares, którą zwykli zamieszkiwać filozofowie buddyjscy, i nawet dzisiaj można ujrzeć tam wiele buddyjskich stupas. Filozofowie Mayavadi Saranathy różnią się od impersonalistów, którzy wierzą w bezosobową manifestację Brahmana. Według filozofów Saranatha, egzystencja duchowa w ogóle nie istnieje. Fakt jest jednak taki, że zarówno filozofowie Mayavadi Benares, jak i filozofowie Saranathy, znajdują się w pułapce materialnej natury. W rzeczywistości żaden z nich nie zna natury Absolutnej Transcendencji. Chociaż pozornie przyjmują zasady wedyjskie i uważają się za transcendentalistów, filozofowie Benares nie przyjmują duchowej różnorodności.

Ponieważ nie mają informacji o służbie oddania, są nazywani abhaktami, czyli tymi, którzy są przeciwko służbie oddania dla Pana Kryszny.

Impersonaliści spekulują o Najwyższej Osobie Boga i Jego bhaktach i poddają ich sprawdzianom bezpośredniej percepcji. Jednakże Pan, Jego bhakta i Jego służba oddania nie podlegają bezpośredniej percepcji. Innymi słowy, filozofii Mayavadi nieznana jest różnorodność duchowa. Dlatego wszyscy filozofowie Mayavadi i sannyasini krytykowali Pana Caitanyę za to, że prowadził ruch sankirtana. Byli zdumieni, widząc Pana Caitanyę po tym, jak przyjął sannyasę od Keśava Bharati, gdyż Keśava Bharati należał do szkoły Mayavadi. Skoro Pan Caitanya należał do sekty sannyasinów Mayavadi, Mayavadi byli zdumieni, widząc Go intonującego i tańczącego, zamiast słuchającego i czytającego Vedantę, jak jest to w zwyczaju. Filozofowie Mayavadi mają szczególne upodobanie do Vedanty, i interpretują ją na swój własny, błędny sposób. Zamiast zrozumieć swoją własną pozycję, krytykowali Pana Caitanyę jako nieautoryzowanego sannyasina, dowodząc, że ponieważ był On sentymentalistą, nie był bona fide sannyasinem.

Kiedy Pan Caitanya przebywał w Benares, doniesiono Mu o wszystkich tych krytykach, ale wcale nie był On nimi zdumiony. Nawet uśmiechnął się, kiedy usłyszał o tym. Nie obcował z sannyasinami Mayavadi, ale pozostawał sam i spełniał Swoją własną misję. Spędziwszy kilka dni w Benares; wyruszył do Mathury.