Rozdział 15 – Wyjaśnienie wersetu Atmarama w Śrimad-Bhagavatam

Następnie Pan Caitanya wyjaśnił bardzo słynny werset, znany jako werset Atmarama, który znajduje się w Śrimad-Bhagavatam:

atmaramaś ca munayo
nirgrantha apy urukrame
kurvanty ahaitukim bhaktim
itthambhuta-guno harih

Werset ten wykazuje, że osoby, które są duszami wyzwolonymi i w pełni usatysfakcjonowanymi, ostatecznie staną się bhaktami Pana. Ta wskazówka jest szczególnie skierowana do impersonalistów, ponieważ impersonaliści nie posiadają informacji o Osobie Boga. Usiłują pozostać usatysfakcjonowani bezosobowym Brahmanem, ale Kryszna jest tak atrakcyjny i silny, że przyciąga ich umysły. Takie jest znaczenie tego wersetu.

Wcześniej Pan wyjaśnił ten werset wielkiemu Vedantyście, znanemu jako Sarvabhauma Bhattacarya. Po wysłuchaniu nauk Pana Caitanyi, Sanatana Goswami odwołał się do tego wydarzenia i błagał Pana, aby ponownie wyjaśnił mu werset Atmarama. Podziwiając to objaśnienie Pana Caitanyi do wersetu Atmarama, również gloryfikował Go w swojej modlitwie Kaviraja Goswami, autor Caitanya-caritamrity. Upadając płasko do stóp Pana Caitanyi, Sanatana Goswami poprosił Go, aby wyjaśnił ten werset w ten sposób, jak poprzednio objaśnił go Sarvabhaumie Bhattacaryi. Sanatana wytłumaczył, że tak bardzo pragnie posłuchać tego wyjaśnienia dlatego, aby zostać oświeconym. Wysłuchawszy prośby Sanatany, Pan odpowiedział: "Nie rozumiem, dlaczego Sarvabhauma Bhattacarya tak bardzo docenił Moje objaśnienie. Jeśli chodzi o Mnie, to nawet nie pamiętam, co mu powiedziałem. Ale ponieważ prosisz Mnie o to, postaram się, z pomocą twojego towarzystwa, wyjaśnić ci tyle, ile jestem w stanie pamiętać." Zatem mówca i publiczność są bardzo blisko związani; mówca zostaje oświecony obecnością publiczności. Mówca, czyli mistrz, może wspaniale wypowiadać się na tematy transcendentalne przed publicznością, która jest w stanie je zrozumieć. Dlatego Pan Caitanya powiedział, że chociaż nie wie, jak wyjaśnić ten werset sanskrycki, to postara się go wytłumaczyć, korzystając z towarzystwa Sanatany.

Następnie Pan wykazał, że w wersecie Atmarama jest jedenaście punktów: (1) atmaramah, (2) ca, (3) munayah, (4) nirgranthah, (5) api, (6) urukrame, (7) kurvanti, (8) ahaitukim, (9) bhaktim, (10) itthambhuta-gunah, (11) harih. Następnie zaczął objaśniać każde z tych słów. Jeśli chodzi o słowo atmarama, Pan wyjaśnił, że słowo atma zwykle oznacza: (1) Najwyższa Absolutna Prawda, (2) ciało, (3) umysł, (4) wysiłek, (5) przekonanie, (6) inteligencja, i (7) natura. Słowo arama oznacza podmiot radości; zatem jako atmarama jest znany każdy, kto znajduje przyjemność w kultywacji wiedzy o tych siedmiu przedmiotach. Następnie Pan wypowiedział się na temat różnego typu atmarama, czyli transcendentalistów. Jeśli chodzi o słowo munayah, czyli muni, to słowem tym są określani wielcy myśliciele. Czasami słowo muni jest również odnoszone do osoby, która jest bardzo poważna. Muni również oznacza: wielcy mędrcy, wielce wyrzeczone osoby, wielcy mistycy i uczeni.

Następne słowo, nirgrantha, oznacza uwolnienie się z niewoli złudzenia. Nirgrantha również znaczy "Ten, kto nie ma związku z zaleceniami duchowymi." Grantha znaczy pisma objawione, a nir jest przedrostkiem, który oznacza "bez związku," "konstruowanie," i również "zakaz." Jest wiele instrukcji odnośnie realizacji duchowej, ale osoby, które nie mają związku z takimi zaleceniami duchowymi, są również znane jako nirgrantha. Jest wiele osób głupich, nisko narodzonych i postępujących niewłaściwie, które nie mają dostępu do objawionych pism świętych i ich zaleceń. Dlatego są one nazywane nirgrantha. Ponieważ grantha jest również używane w znaczeniu "gromadzenie bogactw," słowo to również oznacza biedaka, który nie posiada żadnych bogactw, ale który stara się je gromadzić.

Słowo urukrama wskazuje na wielce potężną osobę. Słowo krama oznacza "stawianie kroków," a słowo urukrama znaczy "osoba, która może uczynić duży krok naprzód." Największy krok zrobił Pan Vamanadeva, który tylko dwoma Swoimi krokami pokrył cały wszechświat. Zatem słowo urukrama wskazuje na Najwyższego Pana Vamanadevę. Ta niezwykła cecha Pana Vamanadevy została w ten sposób wyjaśniona w Śrimad-Bhagavatam (2.7.40).

visnor nu virya-gananam katamo 'rhatiha
yah parthivany api kavir vimame rajamsi
caskambha yah sva-ramhasaskhalata tri-prstham
yasmat tri-samya-sadahad uru-kampayanam

"Nikt nie jest w stanie oszacować niepojętych mocy Pana Visnu. Nawet jeśli ktoś byłby w stanie zliczyć atomy w tym materialnym świecie, to mimo to nie będzie w stanie zliczyć różnych energii Najwyższego Pana. Jako Vamanadeva, Pan był tak potężny, że jedynie przez postawienie jednego kroku pokrył cały wszechświat, od Brahmaloki aż do Patalaloki."

Niepojęte moce Pana rozprzestrzeniają się w całym stworzeniu. Jest On wszechprzenikający, a Swoją energią utrzymuje wszystkie systemy planetarne. Jednakże przez Swoją energię przyjemności pozostaje w Swojej osobistej siedzibie znanej jako Goloka. Poprzez ekspansje Swoich mocy (bogactw), jest On obecny na wszystkich planetach Vaikuntha jako Narayana. Poprzez manifestacje Swojej energii materialnej stwarza niezliczone wszechświaty z niezliczonymi planetami wewnątrz nich. Zatem nikt nie jest w stanie oszacować wspaniałych czynów Najwyższego Pana, i z tego powodu jest On znany jako urukrama, co oznacza "spełniający wspaniałe czyny." W słowniku Viśvaprakaśa słowo krama zostało zdefiniowane jako "doskonałe przejawienie energii," jak również "szybkie postępowanie naprzód."

Słowo kurvanti znaczy "pracujący dla innych." Jest również inne słowo, podobne do tego, które jest używane wtedy, kiedy ktoś spełnia czynności dla własnego zadowalania zmysłów, ale słowo kurvanti jest używane wówczas, kiedy czyny są spełniane dla zadowolenia Najwyższego. Zatem w tym wersecie słowo to może wskazywać na pełnienie transcendentalnej służby dla Pana.

Słowo hetu jest używane dla wskazania powodu czy przyczyny. Na ogół ludzie angażują się w czynności transcendentalne z trzech powodów: niektórzy pragną materialnego szczęścia; niektórzy pragną doskonałości mistycznej, a niektórzy pragną wyzwolenia z niewoli materialnej. Jeśli chodzi o uciechy materialne, to jest tak wiele różnych typów tych przyjemności, że nikt nie jest w stanie ich zliczyć. Jeśli chodzi o doskonałości mocy mistycznych, to jest ich osiemnaście, a jeśli chodzi o różne typy wyzwolenia z niewoli materialnej, jest ich pięć. Stan istnienia, kiedy wszystkie te różne przyjemności świecą nieobecnością, jest zwany ahaituki. Szczególnie wspomniana została tutaj kwalifikacja ahaituki, ponieważ przez służbę dla Pana, która jest ahaituki, można osiągnąć łaskę Pana.

Słowo bhakti może być użyte na dziesięć różnych sposobów. Pomiędzy tymi dziesięcioma, jest sadhana-bhakti, czyli służba oddania pełniona z obowiązku. Inne dziewięć są nazywane prema-bhakti, miłością Boga. Osoby, które są usytuowane w pozycji neutralnej, osiągają doskonałość aż do miłości Boga. Podobnie, ci, którzy są usytuowani w związku Pana i sługi, osiągają miłość do Boga aż do stanu przywiązania. Ci, którzy są związani z Panem przyjaźnią, osiągają miłość Boga aż do punktu braterstwa. Osoby, które darzą Boga miłością rodzicielską, wznoszą się do punktu transcendentalnej emocji. Ale najwyższych ekstaz mogą doświadczyć jedynie te osoby, które są związane z Najwyższym miłością małżeńską. Zatem słowo bhakti ma różne znaczenia.

Pan tłumaczy następnie różne znaczenia itthambhuta-guna. Ittham bhuta oznacza pełną transcendentalną przyjemność, przed którą transcendentalna przyjemność znana jako brahmananda jest niczym słoma. W Hari-bhakti-sudhodaya (14.36), pewien bhakta mówi:

tvat-saksat-karanahlada-
viśuddhabdhisthitasya me
sukhani gospadayante
brahmany api jagad guro

"Mój Panie, O Najwyższy, jedynie przez zrozumienie Ciebie czy ujrzenie Ciebie, doznajemy tak wielkiej przyjemności, że przyjemność brahmananda staje się zupełnie nieznaczną." Innymi słowy, przyjemność czerpana ze zrozumienia Kryszny takim jakim jest – jako wszechatrakcyjny ocean wszelkiej przyjemności i ocean wszelkich dostarczających przyjemność smaków z wszelkimi transcendentalnymi kwalifikacjami – przyciąga innych, aby stali się Jego bhaktami. Dzięki takiej atrakcji można porzucić działanie karmiczne i wszelkie wysiłki w celu osiągnięcia wyzwolenia, a nawet intensywne pragnienie dla osiągnięcia sukcesu w yodze mistycznej. Przyciąganie do Kryszny jest tak intensywne, że można stracić szacunek dla wszystkich innych środków samorealizacji i po prostu podporządkować się Najwyższej Osobie Boga.

Pan również wyjaśnił wszystkie różne znaczenia słowa guna. Guna wskazuje na nieograniczone, transcendentalne cechy Kryszny, a szczególnie Jego formę sac-cid-ananda. Jest On w pełni doskonały w Swojej transcendentalnej radosnej wiedzy i wieczności, a Jego doskonałość zwiększa się, kiedy jest kontrolowany przez troskę Swoich bhaktów. Bóg jest tak łaskawy i miłosierny, że może oddać Siebie w zamian za służbę oddania pełnioną przez bhaktę. Jego transcendentalne cechy są tak wspaniałe, że przez doskonałość Swojego piękna, doskonałą wymianę miłości ze Swoimi bhaktami i posmak Swoich transcendentalnych cech, przyciąga wszelkiego rodzaju transcendentalistów i wyzwolone dusze. Na przykład, umysł Sanaka Kumary przyciągnął On jedynie zapachem ofiarowanych Mu kwiatów. Umysł Śukadevy Goswamiego został przyciągnięty przez transcendentalne rozrywki Pana Kryszny, a umysły dziewcząt Vrindavany przyciągnął Swoim osobistym pięknem. Uwagę Rukmini przyciągnął Swymi rysami cielesnymi i transcendentalnymi cechami, a umysł bogini fortuny zauroczył Swoją grą na flecie i innymi transcendentalnymi cechami. Swoimi dziecięcymi czynnościami Pan Kryszna urzeka umysły wszystkich młodych dziewcząt, jak i starszych kobiet. A czynnościami przyjacielskimi urzeka umysły Swych przyjaciół. Kiedy pojawił się we Vrindavanie, urzekał nawet ptaki, zwierzęta, drzewa i rośliny. W rzeczywistości wszystko było przepełnione miłością i uczuciem do Kryszny.

Słowo hari ma różne znaczenia, z których najważniejsze są dwa. Hari oznacza tego, kto usuwa wszelkie niepomyślności z życia bhakty i przyciąga jego umysł, nagradzając go transcendentalną miłością Boga. Kryszna jest tak atrakcyjny, że każdy, kto jest w stanie pamiętać Go w taki czy inny sposób, staje się wolny od czterech rodzajów materialnych nieszczęść. Pan darzy Swego bhaktę szczególną troską i uwalnia go od wszelkich grzesznych czynów, które są jak kłody na ścieżce postępu w służbie oddania. To nazywane jest niszczeniem wpływu ignorancji. Miłość do Kryszny można rozwinąć jedynie przez słuchanie o Nim. Jest to dar Pana. Z jednej strony zabiera On wszelkie niepomyślne rzeczy, a z drugiej strony nagradza rzeczami najbardziej pomyślnymi. Takie jest znaczenie słowa hari. Kiedy ktoś rozwinął miłość do Boga, to jego umysł, ciało i wszystko inne, są przyciągane przez transcendentalne cechy Pana. Taka jest moc miłosiernych czynów Kryszny i Jego transcendentalnych cech. Jest On tak atrakcyjny, że z powodu transcendentalnego przywiązania, bhakta porzuca wszystkie cztery zasady życia duchowego – religijność, rozwój ekonomiczny, regulowane zadowalanie zmysłów i zbawienie.

Słowo api i ca są przysłówkami i mogą być użyte praktycznie dla każdego celu. Słowo ca, czyli "i" może nadać siedem różnych znaczeń całej konstrukcji zdaniowej.

W ten sposób Pan wykazał znaczenie jedenastu słów wersetu Atmarama a następnie zaczął wyjaśniać znaczenie każdego słowa. Słowo brahman oznacza "największy pod każdym względem." Pan posiada największe moce i bogactwa. Nikt nie może prześcignąć Go w zamożności, sile, sławie, pięknie, wiedzy i wyrzeczeniu. Zatem słowo brahman wskazuje na Najwyższą Osobą Boga, Krysznę. W Visnu Puranie (1.12.57) słowo brahman oznacza "największy ze wszystkich"; najwyższym jest Najwyższy Pan, i Jego przejawianie się jako najwyższy nie ma granic. Ktoś może wyobrażać sobie wielkość Brahmana, jednakże ta wielkość rośnie w taki sposób, że nikt nie może oszacować, jak wielki jest On naprawdę.

Najwyższa Osoba Boga jest realizowany w trzech aspektach, ale aspekty te są jednym i tym samym. Absolutna Prawda, Najwyższa Osoba, Kryszna, jest wieczny. W Śrimad-Bhagavatam (2.9.33) jest powiedziane, że istniał On przed manifestacją tego kosmicznego świata, istnieje podczas jego trwania, jak również po jego unicestwieniu. Zatem jest On duszą wszystkiego, co wielkie. Jest On wszechprzenikający i jest świadkiem wszystkich zdarzeń, jak również najwyższą formą wszystkiego.

Literatura wedyjska podaje trzy różne typy transcendentalnych procesów, przez które można zrozumieć i osiągnąć najwyższą doskonałość Prawdy Absolutnej. Są one nazywane procesem wiedzy, procesem yogi mistycznej i procesem służby oddania. Zwolennicy tych trzech procesów realizują Absolutną Prawdę w trzech różnych aspektach. Osoby, które podążają procesem wiedzy, realizują Go jako bezosobowego Brahmana; osoby podążające procesem yogi realizują Go jako zlokalizowaną Duszę Najwyższą; a osoby podążające procesem służby oddania realizują Go jako Najwyższą Osobę Boga, Śri Krysznę. Innymi słowy, chociaż słowo Brahman wskazuje na Krysznę i nic innego, to pomimo to, odpowiednio do procesu, który się przyjmuje, Pan jest realizowany w trzech różnych aspektach.

Jeśli chodzi o służbę oddania, to są dwie jej kategorie. Na początku jest vidhi-bhakti, czyli służba oddania regulowana zasadami. Na etapach wyższych występuje raga-bhakti, czyli służba oddania w czystej miłości.

Transcendentaliści również mogą być podzieleni na trzy kategorie. Słowo akama odnosi się do tego, kto nie ma żadnych materialnych pragnień. Moksa-kama odnosi się do osoby, która poszukuje wyzwolenia z niedoli materialnych, a sarva-kama odnosi się do tego, kto ma materialne pragnienie przyjemności. Najbardziej inteligentni transcendentaliści porzucają wszystkie inne procesy i angażują się w służbę oddania dla Pana, nawet jeśli mają wiele pragnień. Najwyższej doskonałości nie osiągnie się przez żaden rodzaj transcendentalnego zaangażowania – czy to przez czynności karmiczne, kultywację wiedzy czy yogi mistycznej – jeśli nie doda się do nich chociaż odrobiny służby oddania. Natomiast wszystkie inne procesy są wobec służby oddania niczym sutki na szyi kozła. Można usiłować doić takie sutki, ale nie dadzą one żadnego mleka. Jeśli ktoś pragnie osiągnąć prawdziwą doskonałość swojego procesu, musi podjąć służbę oddania dla Kryszny. Bhagavad-gita mówi:

catur-vidha bhajante mam
janah sukrtino 'rjuna
arto jijnasur artharthi
jnani ca bharatarsabha

"O najlepszy z Bharatów (Arjuno); cztery rodzaje pobożnych ludzi służy Mi z oddaniem – strapieni, pragnący bogactw, ciekawi i ci, którzy poszukują wiedzy o Absolucie." (Bg. 7.16)

Kiedy te cztery pobożne typy ludzi zgromadzą pobożne czynności, dochodzą wówczas do służby oddania dla Pana. Spośród tych czterech kategorii ludzi, osoby strapione i te, które pragną bogactw, są zwane bhaktami z pragnieniami, podczas gdy pozostałe dwa typy, czyli dociekliwi i poszukujący mądrości, dążą do wyzwolenia. Ponieważ wszyscy oni wielbią Krysznę, są uważani za bardzo szczęśliwych. W odpowiednim czasie, jeśli porzucą wszystkie pragnienia i staną się czystymi bhaktami Najwyższego Pana, będą mogli być uważani za najbardziej szczęśliwych. Tacy szczęśliwi neofici mogą rozwinąć się jedynie w towarzystwie czystych bhaktów Kryszny. Kiedy ktoś obcuje z czystymi wielbicielami, sam staje się czystym wielbicielem. To zostało potwierdzone w Śrimad-Bhagavatam (1.10.11):

sat-sangan mukta-duhsango
hatum notsahate budhah
kirtyamanam yaśo yasya
sakrd akarnya rocanam

"Osoba, która jest prawdziwie inteligentna, jest zdolna – dzięki towarzystwu czystych bhaktów – słuchać o Panu Krysznie i Jego czynnościach." Czyny te są tak atrakcyjne, że kiedy ktoś o nich słucha, nie porzuca towarzystwa Pana.

Poza towarzystwem czystych bhaktów, wszelkie inne towarzystwo jest kaitava, czyli oszustwem. Zostało to potwierdzone w Pierwszym Canto Śrimad-Bhagavatam, gdzie jest powiedziane, że należy odrzucić wszelkie oszukańcze procesy, które przeszkadzają w transcendentalnej realizacji. Dzięki Śrimad-Bhagavatam można zrozumieć rzeczywistość taką, jaką ona jest. Takie zrozumienie pomaga pokonać trojakiego rodzaju niedole materialne. Śrimad-Bhagavatam zostało skompilowane przez wielkiego mędrca Vyasadevę, i jest to dzieło, które jest owocem jego dojrzałego doświadczenia. Przez zrozumienie Śrimad-Bhagavatam i przez pełnienie służby oddania można natychmiast zdobyć Najwyższego Pana wewnątrz swego serca.

Pan Caitanya następnie wyjaśnił, że słowo projjhita oznacza "pragnienie wyzwolenia." Jeden wielki komentator wytłumaczył, że pragnienie wyzwolenia jest największą kłodą na ścieżce realizacji Boga. Tak czy inaczej, jeśli ktoś zbliża się do Kryszny i zaczyna słuchać o Nim, Kryszna jest tak łaskawy, że obdarza go Swoimi lotosowymi stopami, jako centrum wszystkiego. Mając taki punkt skupienia, bhakta czy transcendentalista zapomina o wszystkim i angażuje się w służbę oddania dla Pana. Kiedy ktoś przychodzi do Pana w służbie oddania, czyli w pełnej świadomości Kryszny, nagrodą jest Sam Najwyższy. Kiedy ktoś raz zaangażował się w służbę dla Najwyższego, nie kieruje już do Pana żadnych próśb, tak jak robi to człowiek znękany czy pragnący materialnych bogactw. Metoda służby oddania, sama służba, obcowanie z czystymi bhaktami i bezprzyczynowa łaska Pana, wszystkie działają tak wspaniale, że można porzucić wszelkie czynności i całkowicie zaabsorbować się Kryszną, nawet jeśli jest się zasmuconym, przygnębionym, pragnie się materialnych bogactw, jest się dociekliwym, czy też prawdziwym mędrcem kultywującym wiedzę.

Zatem, poza znaczeniem wszelkich słów w wersecie Atmarama jest Kryszna. Do tego momentu Pan Caitanya mówił jedynie o wprowadzeniu do wersetu Atmarama. Następnie wyjaśnia on prawdziwą pozycję tego wersetu.

W procesie kultywacji wiedzy, są dwa rodzaje transcendentalistów. Jedni czczą bezosobowego Brahmana, a inni pragną wyzwolenia. Ponieważ moniści czczą bezosobową cechę Brahmana, są zwani czcicielami Brahmana. Tacy czciciele Brahmana dalej dzielą się na trzy kategorie: neofitów, osoby pogrążone w realizacji Brahmana i osoby, które rzeczywiście zrealizowały się jako Brahman. Jeśli do tego dodana zostanie służba oddania, wówczas znawca Brahmana może osiągnąć wyzwolenie; w przeciwnym wypadku nie ma możliwości wyzwolenia. Zatem każdy, kto jest w pełni zaangażowany w służbę oddania w świadomości Kryszny, jest uważany za już zrealizowanego w Brahmanie. Służba oddania ma taką moc, że można zostać przyciągniętym do Kryszny nawet z platformy wielbienia Brahmana. Pan nagradza bhaktę doskonałością ciała duchowego, i bhakta ten wiecznie angażuje się w transcendentalną służbę dla Kryszny. Kiedy bhakta osiąga zrozumienie i jest przyciągany przez transcendentalne cechy Kryszny, wówczas całym sercem angażuje się w służbę oddania. Na przykład, czterej Kumarowie i Śukadeva Goswami byli wyzwoleni od początku swego życia, jednakże w późniejszym okresie zostali urzeczeni rozrywkami Kryszny i stali się bhaktami. Sanaka Kumara został przyciągnięty przez aromat kwiatów ofiarowanych Krysznie, a inni Kumarowie zostali przyciągnięci przez transcendentalne cechy Pana, i tak zaangażowali się w Jego służbę oddania. Dziewięciu mistyków; o których mówi Dziewiąte Canto Śrimad-Bhagavatam, było transcendentalistami od początku swego życia, dzięki temu, że słuchali o transcendentalnych cechach Kryszny od Brahmy, Pana Śivy i Narady.

Czasami ktoś zostaje urzeczony Kryszną i Jego transcendentalnymi cechami jedynie przez oglądanie. pięknych cech Jego transcendentalnego ciała, i w tym przypadku porzuca on pragnienie wyzwolenia i angażuje się w służbę oddania. Bhakta żałuje czasu straconego na tak zwaną kultywację wiedzy i staje się czystym wielbicielem Pana.

Są dwa rodzaje wyzwolonych dusz, posiadających materialne ciała: dusza wyzwolona przez służbę oddania i dusza wyzwolona przez kultywację wiedzy. Dusza wyzwolona w służbie oddania, przyciągana przez transcendentalne cechy Kryszny, czyni coraz większy postęp, podczas gdy osoby zaangażowane w jałowe spekulacje i zwykłą kultywację wiedzy bez żadnego oddania, upadają z powodu mnogości popełnionych obraz. Zostało to potwierdzone w Śrimad-Bhagavatam (10.2.32), gdzie jest powiedziane:

ye 'nye 'ravindaksa vimukta-maninas
tvayy astabhavad aviśuddha-buddhayah
aruhya krcchrena param padam tatah
patanty adho 'nadrta-yusmad-anghrayah

"O Panie, inteligencja tych, którzy uważają się za wyzwolonych, ale którzy nie mają żadnego oddania, nie jest czysta. Nawet jeśli osoby takie wznoszą się do najwyższego punktu wyzwolenia, poprzez swoje srogie pokuty i wyrzeczenia, z pewnością upadną w tę materialną egzystencję, ponieważ nie przyjęły schronienia Twoich lotosowych stóp." Potwierdza to również Bhagavad-gita:

brahma-bhutah prasannatma
na śocati na kanksati
samah sarvesu bhutesu
mad-bhaktim labhate param

"Ten, kto jest w ten sposób usytuowany, od razu realizuje Najwyższego Brahmana. Nie rozpacza nigdy ani niczego nie pragnie, jednakowo ustosunkowanym będąc do każdej żywej istoty. W tym stanie osiąga czystą służbę oddania dla Mnie." (Bg. 18.54)

Zatem ten, kto jest rzeczywiście usytuowany w realizacji Brahmana, nie ma powodu do rozpaczy i wolny jest od pragnień. Jest jednakowo ustosunkowany do każdej istoty, i w ten sposób jest odpowiednim kandydatem do służby oddania. Fakt ten potwierdził również Bilvamangala Thakura, który w swoim późniejszym życiu lamentował: "Byłem monistą, pragnąc stać się jednym z Najwyższym, ale tak czy inaczej, zetknąłem się z tym figlarnym chłopcem i stałem się Jego wiecznym sługą." Innymi słowy, osoby, które osiągają samorealizację przez pełnienie służby oddania, otrzymują transcendentalne ciało, i, urzeczone transcendentalnymi cechami Kryszny, w pełni angażują się w czystą służbę oddania.

Każdy, kto nie jest przyciągany do Kryszny, nadal znajduje się pod wpływem energii iluzorycznej (mayi), ale osoba, która usiłuje osiągnąć wyzwolenie przez proces służby oddania, faktycznie już wyzwoliła się spod wpływu mayi. Jedenaste Canto Śrimad-Bhagavatam podaje wiele przykładów bhaktów, którzy, jedynie przez zaangażowanie się w służbę oddania, osiągnęli wyzwolenie jeszcze w tym życiu.