Rozdział 14 – Ekstaza Pana i Jego bhaktów

Symptomy wysoce zaawansowanej służby oddania, które przejawiają czyści bhaktowie, są czasami imitowane przez osoby, które nie są czystymi bhaktami. Zostało to opisane w Bhakti-rasamrita-sindhu. Czasami jakaś osoba nie pełniąca służby oddania dla Kryszny może mieć pewien motyw w przejawianiu takich symptomów, ale należy wiedzieć, że te symptomy nie są prawdziwe. Czasami przejaw takich ekstatycznych symptomów zwodzi osoby, które nie są zaznajomione z nauką o służbie oddania, ale ci, którzy posiadają wiedzę o nauce służby oddania, nie przyjmują takich symptomów za ostateczne kryterium. Symptomy te jedynie są oznaką początków służby oddania. Tak rozumieją to uczeni bhaktowie.

Odpowiednio do różnych podziałów i stopni bhaktów, trwała pozycja służby oddania może być podzielona na pięć kategorii: (1) spokój, (2) służba dla Kryszny, (3) przyjaźń z Kryszną, (4) rodzicielskie uczucie dla Kryszny, (5) miłość małżeńska do Kryszny. Każda z tych kategorii ma odmienny smak i urok, i bhakta usytuowany w określonej grupie jest szczęśliwy w tej pozycji. Charakterystycznymi symptomami przejawianymi przez czystego bhaktę jest na ogół śmiech i płacz. Kiedy emocje są pomyślne, czysty bhakta śmieje się, a kiedy nie są one pomyślne, płacze.

Ponad tymi dwiema emocjami jest trwała miłość, która jest nazywana sthayibhava. Innymi słowy, przywiązanie do Kryszny jest trwałe. Ta trwała postawa miłości jest czasami zmieszana z rozmaitymi smakami, zwanymi vibhava, anubhava i vyabhicari. Vibhava jest szczególnym smakiem przywiązania do Kryszny, i może zostać podzielona na dwie dalsze kategorie – alambana i uddipana. W Agni Puranie i innych pismach autorytatywnych, to co zwiększa miłość do Kryszny, jest nazywane vibhava, a kiedy Kryszna jest obiektem, wzmagająca się vibhava jest zwana alambana. Uddipana zostaje wzbudzona poprzez transcendentalne cechy Kryszny, Jego czyny, Jego piękną, uśmiechniętą twarz i aromat Jego ciała, dźwięk Jego fletu, dźwięk Jego konchy, znaki na Jego stopach, Jego siedzibę i Jego parafernalia służby oddania (takie jak liście tulasi, bhaktowie, różne obrzędy i Ekadaśi). Anubhava pojawia się wtedy, kiedy zostają przejawione wewnętrzne uczucia i emocje. Osoba na etapie anubhava czasami tańczy, a czasami upada na ziemię, czasami śpiewa głośno, drży, ziewa, a czasami oddycha ciężko – nie zważając na okoliczności.

Zewnętrzne cechy, które manifestują się w ciałach bhaktów są nazywane udbhasvara. Są trzydzieści trzy symptomy vyabhicari, i do pierwszych są zaliczane słowa wymawiane przez bhaktów i różne symptomy cielesne. Te różne symptomy cielesne, takie jak taniec, drżenie i śmiech – kiedy zostają zmieszane z symptomami vyabhicari, są zwane sancari. Kiedy symptomy bhava, anubhava i vyabhicari zostają połączone, wówczas powodują, że bhakta pogrąża się w oceanie nieśmiertelności. Ocean ten jest zwany Bhakti-rasamrita-sindhu, czyli oceanem czystego nektaru służby oddania, i ten, kto jest zanurzony w tym oceanie, zawsze oddaje się transcendentalnej przyjemności na falach i w dźwiękach tego oceanu. Poszczególne rasy (smaki) bhakty, który zagłębia się w tym oceanie bhakti-rasamrita, są znane jako neutralność, służenie, przyjaźń, rodzicielstwo i miłość małżeńska. Wybijającym się smakiem jest miłość małżeńska, która charakteryzuje się tym, że bhakta dekoruje swoje ciało, aby przyciągnąć Krysznę. Smak czy posmak służenia powiększa się o uczucie miłości, gniew, przyjaźń i przywiązanie. Smak przyjaźni zwiększa się o uczucie miłości, gniew, przyjaźń, przywiązanie i oddanie, a w rodzicielstwie przywiązanie zwiększa się o uczucie miłości, gniew, przyjaźń, przywiązanie i oddanie. Szczególne smaki są również doświadczane w przyjaźni z Najwyższym Panem, i są one manifestowane przez przyjaciół takich jak Subala, których oddanie wzmaga się aż do punktu bhava. Różne rasy są również dzielone na dwa rodzaje ekstazy, zwane yoga i viyoga, czyli spotkanie i separacja. W przyjaźni i rodzicielstwie występują odmienne uczucia spotkania i rozłąki.

Sytuacje znane jako rudha i adhirudha są możliwe w związku miłości małżeńskiej. Miłość małżeńska przejawiana przez królowe w Dvarace jest zwana rudha, a miłość małżeńska przejawiana we Vrindavanie przez dziewczęta Vrajy jest zwana adhirudha. Najwyższa doskonałość uczucia adhirudha w miłości małżeńskiej polega na spotkaniu (madana) i rozłące (mohana). W ekstazie madana, spotkaniu, występuje całowanie, a w ekstazie mohana, rozłące, występuje udghurna i citrajalpa. Jeśli chodzi o citrajalpa, w Śrimad-Bhagavatam znajduje się część znana jako Bhramara-gita, która wspomina o różnego rodzaju citrajalpa. Udghurna jest symptomem separacji. Istnieje również symptom zwany transcendentalnym szaleństwem. Osoba ulegająca takiemu transcendentalnemu szaleństwu myśli, że sama została Najwyższą Osobą Boga. W takiej ekstazie na różne sposoby imituje ona symptomy Kryszny.

W tym związku miłości małżeńskiej noszone są dwa rodzaje strojów, które są zwane sambhoga i vipralambha. Na platformie sambhoga stroje te są nieograniczone, a na platformie vipralambha występują w liczbie czterech. Ekstaza przejawiana przed spotkaniem ukochanego z ukochaną, ekstaza doświadczana pomiędzy nimi podczas spotkania, stan umysłu w przypadku niespotkania się, i stan umysłu podczas spotkania, kiedy kochankowie jednocześnie obawiają się rozłąki, są zwane vipralambha. Ta vipralambha jest elementem ożywiającym dla przyszłych spotkań. Kiedy kochanek i ukochana spotykają się nagle i obejmują się nawzajem, doznają ekstazy szczęścia. Stan umysłu, którego doświadczają w tej ekstazie jest zwany sambhoga. Ekstaza sambhoga jest również znana pod czterema innymi nazwami, odpowiednio do sytuacji: (1) sanksipta, (2) sankirna, (3) sampanna, (4) samriddhiman. Takie symptomy są również widoczne podczas snów. Stan umysłu doświadczany przed spotkaniem jest zwany purvaraga. Przeszkody, które czasami uniemożliwiają spotkanie ukochanego z ukochaną, są zwane mana, czyli gniewem. Kiedy kochanek i ukochana zostają rozdzieleni, stan umysłu, którego wówczas doświadczają, jest nazywany pravasa. Uczucia doznawane na skutek rozłąki, które czasami obecne są nawet w chwili spotkania, są zwane niepokojami miłości (prema-vaicittya). O takich niepokojach miłości jest mowa w Śrimad-Bhagavatam (10.90.15), a przejawiają je księżniczki, które czuwały nocami, obserwując śpiącego Krysznę. Obawiając się rozłąki z Kryszną, zawsze rozmawiały pomiędzy sobą, jak bardzo zostały urzeczone pięknymi oczami Kryszny i Jego uśmiechem.

Kryszna jest najwyższym kochankiem i przebywa On we Vrindavanie, a Radharani jest najwyższą ukochaną. Kryszna ma sześćdziesiąt cztery ważne cechy, i słuchanie o tych cechach jest transcendentalną przyjemnością Jego bhaktów. Jak wyjaśniono to w Bhakti-rasamrita-sindhu, są to następujące cechy: (1) Jego ciało jest dobrze zbudowane, (2) ciało to ma wszelkie pomyślne symptomy, (3) jest ono bardzo piękne, (4) jest bardzo chwalebne, (5) bardzo mocne, (6) zawsze wygląda On jak szesnastoletni młodzieniec, (7) posiada biegłą znajomość różnych języków, (8) jest prawdomówny, (9) jest dekorowany uprzejmymi słowami, (10) jest biegłym mówcą, (11) jest bardzo uczony, (12) jest bardzo inteligentny, (13) jest wpływowy, (14) jest radosny, (15) jest sprytny, (16) jest ekspertem, (17) jest wdzięczny, (18) jest stanowczy, (19) wie jak postępować w rozmaitych sytuacjach, (20) zna różne zalecenia pism świętych, (21) jest czysty, (22) jest kontrolowany przez bhaktów, (23) jest niezawodny, (24) jest samoopanowany, (25) jest wybaczający, (26) jest poważny, (27) jest pomysłowy, (28) jest uczciwy w Swoim postępowaniu, (29) jest wspaniałomyślny, (30) jest religijny, (31) jest wielkim bohaterem, (32) jest miłosierny, (33) jest pełen szacunku dla innych, (34) jest kompetentny, (35) jest łagodny, (36) jest skromny, (37) jest obrońcą dusz, które są Mu podporządkowane, (38) obdarza wyzwoleniem, (39) jest przyjacielem bhaktów, (40) ulega miłości, (41) jest wszechpomyślny, (42) jest najpotężniejszy, (43) jest sławny, (44) jest oddany wszystkim żywym istotom, (45) jest czczony przez wszystkich, (46) jest bardzo atrakcyjny dla wszystkich kobiet, (47) jest stronniczy w stosunku do Swoich bhaktów, (48) jest pełen wszelkich bogactw, (49) jest najwyższym kontrolerem, (50) posiada wszelki honor.

Te pięćdziesiąt cech czy charakterystyk we fragmentarycznej ilości posiadają również wszystkie żywe istoty. Cechy te w niewielkim stopniu przejawiane są przez istotę ludzką, kiedy osiąga ona całkowitą wolność duchową i jest usytuowana w swojej oryginalnej pozycji. Jednakże w Krysznie istnieją one w pełni. Jest też pięć innych transcendentalnych cech (wymienionych poniżej), które są widoczne w Visnu, Najwyższym Panu, i częściowo również w Panu Śivie, ale nie występują one w zwykłych żywych istotach. Są to następujące cechy: (1) jest On zawsze usytuowany w Swojej oryginalnej pozycji, (2) jest wszechwiedzący, (3) jest zawsze świeży, (4) jest wiecznie szczęśliwy, (5) jest znawcą wszystkich rzeczy i jest mistrzem wszelkich doskonałości. Poza tymi pięcioma transcendentalnymi cechami, jest pięć innych, które można spotkać w niebie duchowym, szczególnie na planetach Vaikuntha, gdzie Bóstwem przewodnim jest Narayana. Oto te cechy: (1) posiada niepojęte cechy, (2) może utrzymywać niezliczone wszechświaty, (3) jest źródłem wszelkich inkarnacji, (4) obdarza najwyższą doskonałością wrogów, których zabija, (5) jest najbardziej atrakcyjny spośród wszystkich samozrealizowanych osób.

Cechy i charakterystyki wspomniane powyżej, w liczbie sześćdziesięciu, występują aż do platformy Narayana. Jednakże, Kryszna ma cztery szczególne cechy, mianowicie, (1) może manifestować wspaniałe rozrywki, (2) jest ekspertem w transcendentalnym graniu na flecie, (3) jest otoczony kochającymi bhaktami, (5) posiada nieporównywalne piękno osobiste.

Zatem Kryszna ma sześćdziesiąt cztery transcendentalne cechy. Śrimati Radharani ma dwadzieścia pięć transcendentalnych cech, przez które to cechy może kontrolować nawet Krysznę. Oto Jej transcendentalne cechy: (1) jest Ona uosobieniem słodyczy, (2) jest świeżą, młodą dziewczyną, (3) Jej oczy są zawsze ruchliwe, (4) zawsze promiennie się uśmiecha, (5) posiada wszelkie pomyślne znaki cielesne, (6) może poruszyć Krysznę Swoim zapachem, (7) jest ekspertem w sztuce śpiewu, (8) przemawia bardzo słodko i ujmująco, (9) jest ekspertem w przejawianiu uroku kobiecego, (10) jest skromna i uprzejma, (11) jest zawsze bardzo miłosierna, (12) posiada transcendentalny spryt, (13) ubiera się bardzo gustownie, (14) jest zawsze nieśmiała, (15) zawsze jest pełna szacunku dla innych, (16) jest zawsze cierpliwa, (17) jest bardzo poważna, (18) jest przedmiotem przyjemności Kryszny, (19) zawsze jest usytuowana na najwyższej platformie oddania, (20) jest siedzibą miłości mieszkańców Gokuli, (21) może udzielić schronienia wszelkiego rodzaju bhaktom, (22) jest zawsze pełna uczucia tak dla starszych, jak i młodszych, (23) jest zawsze zobowiązana Swoim towarzyszkom za ich postępowanie, (24) jest najważniejszą spośród przyjaciółek Kryszny, (25) zawsze kontroluje Krysznę.

Zatem Kryszna i Radharani oboje posiadają transcendentalne kwalifikacje i przyciągają się nawzajem. Jednakże, Radharani przewyższa Krysznę w tej transcendentalnej atrakcji, gdyż atrakcyjność Radharani jest transcendentalnym smakiem w miłości małżeńskiej. Podobnie, transcendentalne smaki występują również w służeniu, przyjaźni i innych związkach z Kryszną. To może zostać opisane w odniesieniu do treści Bhakti-rasamrita-sindhu.

Osoby, które zostały całkowicie oczyszczone przez służbę oddania i są zawsze radosne, będąc usytuowanymi w zaawansowanej świadomości, które są bardzo przywiązane do studiów nad Śrimad-Bhagavatam, które są zawsze pogodne w towarzystwie bhaktów, które za ostateczne schronienie swego życia przyjęły lotosowe stopy Kryszny, i które z przyjemnością spełniają różne szczegóły służby oddania, posiadają w swoich czystych sercach transcendentalną ekstazę przywiązania. Kiedy ten transcendentalny, ekstatyczny stan istnienia zostanie wzbogacony miłością do Kryszny i transcendentalnym doświadczeniem, osoba taka stopniowo osiąga dojrzałą jedność życia duchowego. Takie życie duchowe nie jest możliwe dla osób, które nie są usytuowane w świadomości Kryszny i służbie oddania. Fakt ten jest dalej potwierdzony w Bhakti-rasamrita-sindhu, gdzie jest powiedziane: "Abhakcie bardzo trudno jest zrozumieć smak służby oddania. Tę transcendentalną przyjemność może zrozumieć jedynie osoba, która przyjęła całkowite schronienie lotosowych stóp Kryszny, i której życie jest pogrążone w oceanie służby oddania."

Pan Caitanya w ten sposób pokrótce objaśnia pozycję transcendentalną i duchową radość życia, i naucza, że pierwszym etapem doskonałości jest stanie się osobą religijną w zwykłym sensie, tak jak to jest znane w materialnym świecie. Drugim stanem doskonałości jest osiągnięcie materialnego bogactwa. Trzecim stanem materialnego bogactwa jest osiągnięcie pełnego zadowalania zmysłów, a stan czwarty charakteryzuje się wiedzą o wyzwoleniu. Poza tą platformą są osoby znajdujące się na piątym etapie, które już są wyzwolone, i które są usytuowane w świadomości Kryszny, czyli służbie oddania dla Pana. W najwyższej doskonałości służby oddania w świadomości Kryszny, doświadcza się smaku ekstazy duchowej.

Pan następnie powiedział Sanatanie Goswamiemu, że poprzednio, w Prayag (Allahabad), nauczał jego młodszego brata, Rupę Goswamiego. Pan zapewnił Sanatanę Goswamiego, że upełnomocnił Rupę Goswamiego do szerzenia wiedzy, której mu udzielił. Następnie Pan wydał podobne polecenie Sanatanie Goswamiemu. Powiedział mu, aby pisał książki na temat transcendentalnej służby miłości dla Pana, i autoryzował go do odkrycia różnych miejsc rozrywek Kryszny w okręgu Mathury. Poradził mu również, aby konstruował świątynie we Vrindavanie i pisał książki o zasadach Vaisnavizmu, autoryzowanych przez Samego Pana Caitanyę. Sanatana Goswami spełnił te wszystkie pragnienia Pana – skonstruował świątynię Madana-mohana we Vrindavanie i napisał książki o zasadach służby oddania, takie jak Hari-bhakti-vilasa. Pan Caitanya dalej pouczył Sanatanę Goswamiego, w jaki sposób można żyć w tym materialnym świecie, jednocześnie będąc całkowicie związanym z Kryszną, i również nauczał go, że nie ma potrzeby praktykować jałowego wyrzeczenia. Znaczenie tych instrukcji jest takie, że w obecnym wieku jest wiele osób, które przyjmują wyrzeczony porządek życia, ale które nie są zaawansowane duchowo. Pan Caitanya nie był za tym, aby sannyasę przyjmowały osoby, które nie posiadają doskonałej wiedzy o świadomości Kryszny. W rzeczywistości jest wielu tak zwanych sannyasinów, których postępowanie jest niższe nawet od postępowania zwykłych ludzi, ale którzy pozują na osoby będące w wyrzeczonym porządku życia. Pan Caitanya Mahaprabhu nie pochwalał takiej hipokryzji. Pouczył On Sanatanę Goswamiego, aby w swoich różnych książkach dokładnie wyjaśnił przedmiot służby oddania.

Doskonały stan życia duchowego, którego można doświadczyć nawet będąc w tym materialnym świecie, został następująco opisany w Dwunastym Rozdziale Bhagavad-gity: "Osoba, która nie jest zazdrosna, ale która jest przyjacielem wszystkich żywych istot, która nie uważa się za właściciela niczego, która jest wolna od fałszywego ego i jest zrównoważona tak w szczęściu, jak i niedoli, która jest zawsze zadowolona i z determinacją pełni służbę oddania, i której umysł i inteligencja są w zgodzie ze Mną, taka osoba jest bardzo Mi droga. Ten, przez którego nikt nie jest niepokojony i który nigdy nie popada w rozterkę, kto zrównoważony jest w obliczu tak szczęścia, jak i nieszczęścia, ten jest Mi bardzo drogi. Bhakta, którego nie wiąże żadna materialna działalność, który jest czysty, doświadczony, wolny od wszelkiego rodzaju przywiązań i trosk i który nie ubiega się o żaden zysk, taki bhakta jest Mi bardzo drogi. Ten, kto nie ulegając zmartwieniom ani przyjemnościom, nigdy nie rozpacza i wolny jest od pragnień, kto wyrzeka się zarówno pomyślnych, jak i niepomyślnych rzeczy, ten jest Mi bardzo drogi. Kto jednakowy ma stosunek tak do przyjaciół, jak i do wrogów, kto niewzruszonym pozostaje wobec sławy i niesławy, upału i zimna, szczęścia i nieszczęścia, kto zawsze wolnym od zanieczyszczeń będąc, zawsze cichy jest i zadowala się czymkolwiek, kto o stałe miejsce pobytu nie dba, niewzruszony jest w wiedzy i zawsze zaangażowany w służbę oddania, ten jest Mi bardzo drogi. Ten, kto podąża tą wieczystą ścieżką służby oddania i całkowicie i z wiarą angażuje się w nią, czyniąc Mnie najwyższym celem, ten jest Mi bardzo, bardzo drogi." (Bg. 12.13-20)

Nawet jeśli ktoś nie jest usytuowany w tej transcendentalnej pozycji, to jeśli jedynie pochwala takie transcendentalne życie, również staje się bardzo drogim Krysznie. W Śrimad-Bhagavatam (2.2.5) jest powiedziane, że bhakta zawsze powinien polegać na łasce Najwyższego Pana, a jeśli chodzi o jego materialne potrzeby, powinien być usatysfakcjonowany tym, co może osiągnąć bez wysiłku. W związku z tym Śukadeva Goswami radzi, aby bhakta nigdy nie udawał się po żaden rodzaj pomocy do osób materialistycznych. Jeśli chodzi o potrzeby cielesne, to można podnieść z drogi podarte odzienie, można żywić się owocami, które ofiarowują drzewa, można pić wodę z rzek, i można żyć w jaskini skonstruowanej przez samą naturę. Nawet jeśli ktoś nie jest w stanie zastosować się do tego, mimo to powinien całkowicie polegać na Najwyższym Panu, rozumiejąc, że Najwyższy Pan każdemu dostarcza pożywienie i schronienie. Należy zrozumieć, że Pan nigdy nie zaniedbuje bhakty, który jest w pełni Mu podporządkowany. Tak czy inaczej, bhakta jest zawsze chroniony i dlatego nie powinien martwić się o swoje utrzymanie.

Sanatana Goswami zapytywał następnie o wszystkie fazy służby oddania, i Pan podał mu najbardziej poufne informacje z autorytatywnych pism, takich jak Śrimad-Bhagavatam. Pan również powołał się na literaturę wedyjską znaną jako Harivamśa, która informuje o transcendentalnej siedzibie Kryszny. Ta informacja została dana przez Indrę, kiedy ofiarował on Krysznie modlitwy, zostawszy pokonanym po wyzwaniu mocy Kryszny. W Harivamśa jest powiedziane, że chociaż ptaki i samoloty mogą unosić się w powietrzu, nie są one w stanie osiągnąć najwyższego systemu planetarnego. Wyższy system planetarny rozpoczyna się od planety słonecznej, która jest usytuowana w środku wszechświata. Ponad słońcem są inne systemy planetarne, gdzie przebywają osoby, które zostały tam promowane dzięki swoim wielkim wyrzeczeniom i pokutom. Cały wszechświat materialny jest zwany Devidhama, a ponad nim jest Śivadhama, gdzie wiecznie rezyduje Pan Śiva i jego żona Parvati. Ponad tym systemem planetarnym jest niebo duchowe, gdzie znajdują się niezliczone planety duchowe znane jako Vaikunthy. Ponad tymi planetami Vaikuntha jest planeta Kryszny, znana jako Goloka Vrindavana. Słowo goloka oznacza "planeta krów." Kryszna bardzo lubi krowy, dlatego Jego planeta jest znana jako Goloka. Goloka Vrindavana jest większa od wszystkich materialnych i duchowych planet razem wziętych. W modlitwie zawartej w Harivamśa, Indra przyznał, że nie był w stanie zrozumieć położenia Goloki, nawet po zapytaniu o to Brahmę. Osoby, które są bhaktami ekspansji Kryszny zwanej Narayana, osiągają planety Vaikuntha, ale Golokę Vrindavanę jest bardzo trudno osiągnąć. W rzeczywistości planetę tę mogą osiągnąć jedynie osoby, które są bhaktami Pana Caitanyi i Pana Śri Kryszny. Indra przyznał przed Panem Kryszną: "Ty zstąpiłeś z planety Goloka w niebie duchowym, a ja spowodowałem wszystkie te zakłócenia jedynie z powodu swojej głupoty." Dlatego Indra błagał Pana Krysznę o przebaczenie.

Ostatnia faza rozrywek Pana Kryszny została opisana w Śrimad-Bhagavatam jako mausala-lila. Zalicza się do nich również tajemnicze odejście Kryszny z tego materialnego świata. W tej rozrywce Pan zagrał rolę osoby zabitej przez myśliwego. Te ostatnie rozrywki Kryszny są bardzo często błędnie tłumaczone (jak na przykład opis inkarnacji włosów Kryszny), ale Pan Caitanya opisał je w poprawny sposób i dał im właściwą interpretację. Jeśli chodzi o inkarnację włosów Kryszny, to wzmiankuje o tym Śrimad-Bhagavatam; Visnu Purana i Mahabharata. Jest tam powiedziane, że Pan wyrwał ze Swojej głowy jeden włos siwy i jeden czarny, i że te dwa włosy weszły w łona dwóch królowych dynastii Yadu, mianowicie Rohini i Devaki. Jest również powiedziane; że Pan zstępuje do tego materialnego świata po to, aby zniszczyć wszystkie demony, ale niektórzy mówią również, że Kryszna jest inkarnacją Visnu, który leży w oceanie mleka wewnątrz tego wszechświata. Te punkty zostały w pełni przedyskutowane przez Śrila Rupę Goswamiego w jego Laghu-bhagavatamrita i w komentarzu do tego dzieła, autorstwa Śri Baladevy Vidyabhusany, którzy ustanowili dokładną prawdę. Punkty te dyskutuje również Śri Jiva Goswami w swojej Kryszna-sandarbha.

Kiedy Pan Caitanya zakończył Swoje nauki do Sanatany Goswamiego, Sanatana, będąc oświeconym i upełnomocnionym, przepełnił się takim transcendentalnym szczęściem, że natychmiast upadł do stóp Pana Caitanyi i powiedział: "Narodziłem się w bardzo niskiej rodzinie i zawsze obcowałem z ludźmi niskiego pokroju; dlatego jestem najniższym pomiędzy grzesznikami. Jednak Ty jesteś tak łaskawy, że przekazałeś mi wiedzę, której nie rozumie nawet Pan Brahma, największa osobistość tego wszechświata. Dzięki Twojej łasce doceniłem konkluzje, które mi przekazałeś, ale jestem tak niski, że nie mogę nawet dotknąć kropli z oceanu tych Twoich instrukcji. Więc jeśli chcesz, abym tańczył, mimo iż jestem jedynie kaleką, proszę obdarz mnie Swoim błogosławieństwem, poprzez umieszczenie Swej stopy na mojej głowie."

W ten sposób Sanatana Goswami prosił Pana o potwierdzenie, że dzięki łasce Pana, Jego nauki rzeczywiście przenikną do jego serca. Sanatana wiedział, że w przeciwnym razie nie byłby w stanie opisać nauk Pana. Znaczenie tego jest takie, że acaryowie, mistrzowie duchowi, są autoryzowani przez wyższe autorytety. Same instrukcje nie mogą uczynić nikogo ekspertem. Dopóki nie otrzyma się błogosławieństwa mistrza duchowego, czyli acaryi, takie nauki nie będą mogły zamanifestować się w pełni. Dlatego należy szukać łaski mistrza duchowego, tak by mieć możliwość pełnego rozwinięcia jego instrukcji. Wysłuchawszy modlitw Sanatany Goswamiego, Pan Caitanya umieścił na jego głowie Swoją stopę i obdarzył go błogosławieństwem, aby wszystkie Jego instrukcje rozwinęły się w pełni.

W ten sposób Pan opisał ostateczny stan miłości Boga. Pan Caitanya powiedział, że nie można podać szczegółów takiego opisu, ale poinformował go na tyle, na ile było to możliwe. W niosek jest taki, że każdy, kto uważnie słucha tych rozmów i instrukcji Pana Caitanyi do Sanatany Goswamiego, bardzo szybko osiąga świadomość Kryszny i angażuje się w służbę oddania dla Pana..