Rozdział 20 – Pod
przewodnictwem jednego władcy
Yamaraja rzekł: "Drodzy słudzy,
uznaliście mnie za Najwyższego, a w rzeczy samej nie jestem Nim. Ponad mną
i wszystkimi innymi półbogami, z Indrą i Candrą włącznie,
usytuowany jest jeden najwyższy władca i kontroler. Częściowym Jego
przejawieniem są Brahma, Visnu i Śiva, odpowiedzialni za stwarzanie,
utrzymywanie i niszczenie wszechświata. Jest On jak osnowa i wątek
w tkaninie.
Kierujący wozem zaprzężonym w woły przeprowadza linę przez
nozdrza zwierząt, by móc nimi powozić. Podobnie Bóg, Najwyższa Osoba, związuje
ludzi linami swych słów zawartych w Wedach, które nadają nazwy
i zalecają określone obowiązki różnym warstwom społecznym (braminom,
ksatriyom, vaiśyom i śudrom). Ze strachu przed Najwyższym Panem członkowie
tych warstw czczą Go ofiarowując Mu rozmaite rzeczy stosownie do swych zajęć.
Ja, Yamaraja; Indra – władca niebios; Nirrti; Varuna – bóg wód;
Candra – bóg księżyca; Agni – bóg ognia; Pan Śiva; Pavana – bóg powietrza; Pan
Brahma; Surya – bóg słońca; Viśvasu; ośmiu Vasu; Sadhyowie; Marutowie;
Rudrowie; Siddhowie; Marici oraz inni znakomici mędrcy odpowiedzialni za
funkcjonowanie poszczególnych elementów we wszechświecie, a także najlepsi
spośród półbogów pod przewodnictwem Brhaspatiego i wielcy mędrcy
z Bhrgu na czele jesteśmy z pewnością wolni od wpływu dwu
dominujących gun natury, a mianowicie pasji oraz ignorancji. Mimo iż ma na
nas wpływ guna dobroci, nie jesteśmy zdolni pojąć działania Boga, Najwyższej
Osoby. Cóż w takim razie powiedzieć o innych, którzy zwiedzeni iluzją
jedynie spekulują na Jego temat?
Jak poszczególne części ciała nie mogą ujrzeć oczu, tak żywe
istoty nie mogą ujrzeć Najwyższego Pana, przebywającego w sercu każdego
jako Naddusza. Ani za pośrednictwem zmysłów, ani umysłu, ani powietrza życia,
ani myśli, ani słów żywe istoty nie zdołają przekonać się o prawdziwej
pozycji Najwyższego".
(Śrimad
Bhagavatam 6.3.12-16)
Jeden najwyższy władca
Yamaduci
podejrzewali, że musi istnieć ktoś postawiony wyżej nawet od Yamarajy. Ten, by
rozwiać ich wątpliwości, od razu odparł, że jest jeden najwyższy kontroler.
Yamaraja sprawuje władzę nad niektórymi poruszającymi się żywymi stworzeniami,
a mianowicie nad ludźmi, lecz zwierzęta, które także mają zdolność ruchu,
nie podlegają mu. Jedynie istoty ludzkie mają świadomość dobra i zła,
a spośród nich tylko te, które popełniają grzechy, podlegają Yamarajy.
Jest on więc zwierzchnikiem, lecz nielicznych istot. Inni półbogowie władają
innymi działami wszechświata, ale ponad nimi wszystkimi stoi najwyższy władca –
Kryszna. Iśvarah paramah krsnah. Ci, którzy odpowiedzialni są za funkcjonowanie
określonych działów wszechświata, nic nie znaczą w porównaniu
z Kryszną. On sam stwierdza w Bhagavad-gicie (7.7): "Mój drogi
Dhananjayo (Arjuno], nikt nie stoi wyżej ode Mnie". Dlatego Yamaraja
niezwłocznie rozwiał wątpliwości swych pomocników i potwierdził istnienie
najwyższego kontrolera.
W
świecie materialnym każdy podlega prawom natury bez względu na to, kim jest.
Człowiekiem, półbogiem, zwierzęciem, drzewem czy inną rośliną rządzą prawa
natury, za którymi stoi Bóg, Najwyższa Osoba. Znajduje to potwierdzenie
w słowach Kryszny w Bhagavad-gicie (9.10): mayadhyaksena prakrtih
suyate sa-caracaram. "Natura materialna działa pod Moją kontrolą i to
ona stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istoty". Tym sposobem
Kryszna włada machiną natury.
Ramy varn i aśramów
W
odróżnieniu od innych żywych istot, ludzie podlegają nakazom Wed dotyczącym
podziału na warstwy społeczne (varna) i duchowe etapy życia (aśrama).
W przeciwnym wypadku nie zdołaliby ujść karze wymierzanej przez Yamaraja.
Chodzi o to, że każdy człowiek powinien wznieść się do poziomu bramina,
najbardziej inteligentnej osoby, po czym jeszcze wyżej, by stać się
wielbicielem Visnu (vaisnava). Na tym polega doskonałość życia. Bramini,
ksatriyowie, vaiśyowie oraz śudrowie mogą wznieść się dzięki czczeniu Pana
stosownie do zalecanych im czynności (sve sve karmany abhiratah samsiddhirm
labhate narah). Podział na varny i aśramy jest konieczny do egzekwowania
od ludzi właściwego wykonywania obowiązków oraz zapewnienia im spokojnego
życia. Każdemu zaleca się jednak czczenie wszechprzenikającego Najwyższego Pana
(yena sarvam idam tatam). Kto przestrzega tych wskazówek pism wedyjskich
i czci Boga stosownie do swych możliwości, osiąga doskonałość. Potwierdza
to Śrimad Bhagavatam (1.2.13):
atah
pumbhir dvija-śrestha
varnaśrama-vibhagaśah
svanusthitasya
dharmasya
samsiddhir
hari-tosanam
"Uważa
się zatem, o najlepsi spośród dwakroć urodzonych, że najwyższą
doskonałością możliwą do osiągnięcia na drodze spełniania przepisanych
obowiązków (dharma), zależnych od warstwy społecznej i etapu życia, jest
zadowolenie Najwyższego Pana". System varn i aśramów oferuje idealną
metodę osiągnięcia gotowości do powrotu do domu, do Boga, ponieważ celem każdej
varny i każdego aśramu jest zadowolenie Pana. Dokonać tego można
przestrzegając wskazówek prawdziwego mistrza duchowego, co przynosi doskonałość
w życiu. Najwyższy Pan jest obiektem czci i każdy oddaje Mu ją
pośrednio bądź bezpośrednio. Ci, którzy czczą Go bezpośrednio, szybko dostępują
wyzwolenia, a ci, którzy oddają Mu cześć pośrednio, muszą poczekać na nie
dłużej.
Słowa
namabhir vaci w wersecie 13 (namabhih – różnymi imionami; vaci – językiem
Wed;) są bardzo ważne. W systemie varn i aśramów jest osiem kategorii
– bramin, ksatriya, vaiśya, śudra, brahmacarin, grhastha, vanaprastha
i sannyasin. Vak, czyli nakazy wedyjskie, wytyczają drogę każdej
z nich. Wszyscy powinni oddawać cześć Najwyższemu Panu i wykonywać
obowiązki zalecane w Wedach.
Pod kontrolą trzech gun natury
Na
ludzi oraz inne stworzenia w kosmosie wywierają wpływ trzy guny natury
materialnej. Istoty pod wpływem niskich gun – pasji oraz ignorancji – nie są
zdolne pojąć Boga. Nawet ci pod wpływem dobroci, jak półbogowie i mędrcy
opisani w powyższych wersetach, nie mogą zrozumieć działań Najwyższej
Osoby. Bhagavad-gita mówi, że tylko ten, kto pełni służbę oddania dla Pana
i uwolnił się od wszelkich materialnych cech, zdoła Go pojąć (bhaktya mam
abhijanati).
Zwykli
filozofowie nigdy nie poznają Boga. Sławny bhakta Bhismadeva potwierdza to
zwracając się do maharadży Yudhisthiry w następujący sposób (Śrimad
Bhagavatam 1.9.16):
na
hy asya karhicid rajan
puman
veda vidhitsitam
yad-vijijnasaya
yukta
muhyanti
kavayo 'pi hi
"O
królu, nikt nie zna zamiarów Pana Kryszny. Nawet dociekania wybitnych filozofów
kończą się dezorientacją". Poznanie Boga za pośrednictwem spekulatywnych
dociekań jest niemożliwe. Prawdę powiedziawszy wprowadzają one w błąd.
Prowadzeni przez Nadduszę
Różne
części ciała nie są w stanie ujrzeć oczu, które kierują ich ruchami. Nogi
się poruszają, ponieważ oczy widzą, co znajduje się przed nimi, a ręce
dotykają, ponieważ oczy widzą dane obiekty. Każda żywa istota działa pod
dyktando Nadduszy znajdującej się w jej sercu. Mówi o tym sam Pan
w Bhagavad-gicie (15.15): sarvasya caham hrdi sannivistho mattah smrtir
jnanam apohanam ca. "Przebywam w każdym sercu i ode Mnie
pochodzi pamięć, wiedza oraz zapomnienie". W innym miejscu
Bhagavad-gity (18.61) znaleźć można stwierdzenie: iśvarah sarva-bhutanam
hrd-deśe 'rjuna tisthati. "Najwyższy Pan jako Naddusza usytuowany jest
w sercu". Nikt nie uczyni nic bez sankcji Nadduszy. Działa Ona przez
cały czas, lecz żywa istota nie może pojąć sposobów Jej działania za
pośrednictwem swych zmysłów. Przykład oczu i części ciała jest tutaj
odpowiedni. Gdyby członki ciała mogły widzieć, nie potrzebowałyby pomocy oczu,
by się poruszać. Taka sytuacja nie jest jednak możliwa. Chociaż nie sposób
ujrzeć Nadduszy w sercu, Jej przewodnictwo jest konieczne.