Rozdział ten opisuje historię Maharajy Nabhagi, jego syna Nabhagi i Maharajy Ambarisy.
Synem Manu był Nabhaga, a ten miał z kolei syna Nabhagę, który przez wiele lat przebywał w gurukuli. Pod nieobecność Nabhagi, jego bracia – nie biorąc pod uwagę jego prawa do udziału w królestwie, rozdzielili wszelkie dobra pomiędzy siebie. Gdy Nabhaga wrócił do domu, bracia dali mu w udziale ich ojca. Gdy jednak Nabhaga udał się do swego ojca i opowiedział o postępowaniu braci, ojciec oznajmił, że jest to oszustwo i doradził mu, by w celu zdobycia środków do życia udał się na arenę ofiarną. Następnie zaś opisał mu dwie mantry, które należało tam intonować. Nabhaga wypełnił polecenie swego ojca i tak Angira i inne wielkie święte osoby oddały mu wszystkie pieniądze zebrane w czasie tej ofiary. Pan Śiva, chcąc poddać Nabhagę próbie, zakwestionował jego prawo do tego bogactwa, ale zadowolony z zachowania Nabhagi podarował mu wszystkie te kosztowności.
Nabhaga był ojcem Ambarisy, najpotężniejszego i najsławniejszego bhakty. Maharaja Ambarisa był władcą całego świata, ale swoje bogactwo uważał za rzecz tymczasową. Co więcej, wiedząc, że takie materialne bogactwo powoduje upadek w uwarunkowane życie, nie był do niego przywiązany. Swe zmysły i umysł zaangażował w służbę dla Pana. Proces ten nazywany jest yukta-vairagyą, czyli wyrzeczeniem możliwym do spełnienia, które jest całkowicie stosowne do wielbienia Najwyższej Osoby Boga. Ponieważ Maharaja Ambarisa – będąc cesarzem – był nadzwyczaj bogaty, pełnił służbę oddania z wielkim przepychem i dlatego, pomimo swego bogactwa, nie był przywiązany do żony, dzieci czy królestwa. Zmysły i umysł bezustannie angażował w służbę dla Pana. Dlatego też nigdy nie pragnął nawet wyzwolenia, nie mówiąc już o chęci cieszenia się materialnym bogactwem.
Pewnego razu, przestrzegając ślubu Dvadaśi, Maharaja Ambarisa wielbił Najwyższą Osobę Boga we Vrndavanie. W Dvadaśi, dniu po Ekadaśi, gdy miał właśnie przerwać swój post, którego przestrzegał z okazji Ekadaśi, do jego domu przybył w gościnę wielki yogin mistyk Durvasa. Król Ambarisa z szacunkiem przyjął Durvasę Muniego i yogin, przyjąwszy zaproszenie na posiłek, udał się do rzeki Yamuny, aby się wykąpać w południe. Ponieważ pogrążył się w samadhi, nie wrócił zbyt szybko. Natomiast Maharaja Ambarisa, widząc, że mija czas, w którym należało przerwać post, za radą uczonych braminów wypił odrobinę wody, tylko po to, by dokonać formalności przerwania postu. Dzięki mocom mistycznym Durvasa Muni mógł zrozumieć, co zaszło i ogarnął go wielki gniew. Gdy wrócił, zaczął karcić Maharaję Ambarisę, ale to nie zadowoliło go i ostatecznie stworzył ze swego włosa demona, który wyglądał niczym ogień śmierci. Jednakże Najwyższa Osoba Boga zawsze opiekuje się Swym bhaktą i aby obronić Maharaję Ambarisę, wysłał Swój dysk Sudarśana cakrę. Sudarśana cakra natychmiast pokonał ognistego demona, a następnie ścigał Durvasę, który był tak zazdrosny o Maharaję Ambarisę. Durvasa uciekał na Brahmalokę, Śivalokę i wszystkie inne wyższe planety, lecz nie mógł uchronić się przed gniewem Sudarśana cakry. W końcu udał się do świata duchowego i podporządkował się Panu Narayanowi, lecz Pan Narayana nie mógł wybaczyć osobie, która obraziła Vaisnavę. Aby uzyskać przebaczenie za popełnienie takiej obrazy, trzeba podporządkować się Vaisnavie, którego się obraziło. Nie ma innego sposobu na uzyskanie przebaczenia. Tak więc Pan Narayana poradził Durvasie, by wrócił do Maharajy Ambarisy i błagał go o wybaczenie.
09.04.01 Znaczenie: Są dwa rodzaje brahmacarinów. Jedni mogą powrócić do domu, ożenić się i zostać grhasthami, podczas gdy inni znani jako brhad-vrata – podejmują ślub pozostania na zawsze brahmacarinami. Brhad-vrata brahmacarin nie wraca z domu mistrza duchowego; pozostaje tam, a później bezpośrednio przyjmuje sannyasę. Ponieważ Nabhaga nie wracał z domu mistrza duchowego, jego bracia sądzili, że przyjął brhadvrata-brahmacaryę. Dlatego też nie przewidzieli dla niego udziału, a gdy powrócił, jako udział dali mu swego ojca.
09.04.03 Znaczenie: Nabhaga był bardzo prostoduszny. Dlatego też, gdy udał się do swego ojca, ten – współczując synowi – zasugerował, by dla zdobycia środków utrzymania udał się do potomków Angiry i wykorzystał ich wątpliwości podczas spełniania yajni.
09.04.15-16 Znaczenie: Dla bhakty materialne bogactwo nie ma znaczenia, podczas gdy dla osoby nie będącej bhaktą, jest ono przyczyną coraz większej niewoli. Bhakta wie bowiem, że wszystko, co materialne jest tymczasowe, natomiast niewielbiciel uważa to tymczasowe tzw. szczęście za wszystko i zapomina o ścieżce samorealizacji. Tak więc dla niewielbiciela materialne bogactwo jest dyskwalifikacją w postępie duchowym.
09.04.18-20 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (7.1) Pan poleca: mayy asakta-manah partha yogam yunjan mad-aśrayah. Oznacza to, że należy pełnić służbę oddania pod kierownictwem bhakty lub bezpośrednio pod kierownictwem Najwyższej Osoby Boga. Nie można jednak wyszkolić się bez kierownictwa mistrza duchowego. Dlatego, zgodnie z instrukcjami Śrila Rupy Gosvamiego, pierwszym obowiązkiem bhakty jest przyjęcie bona fide mistrza duchowego, który może wyszkolić go w angażowaniu różnych zmysłów w pełnienie transcendentalnej służby dla Pana: W Bhagavad-gicie (7.1) Pan mówi także: asamśayam samagram mam yatha jnasyasi tac chrnu. Innymi słowy, kto pragnie w pełni zrozumieć Najwyższą Osobę Boga, ten musi przestrzegać nakazów danych przez Krsnę, podążając śladami Maharajy Ambarisy. Test powiedziane: hrsikena hrsikeśa-sevanam bhaktir ucyate –bhakti oznacza zaangażowanie zmysłów w służbę dla pana zmysłów, Krsny, który jest nazywany Hrsikeśą lub Acyutą. W wersetach tych zostały użyte te słowa. Acyuta-sat-kathodaye, hrsikeśa-padabhivandane. Słowa Acyuta i Hrsikeśa znajdują się również w Bhagavad-gicie. Bhagavad-gita jest krsna-katha wypowiedzianą bezpośrednio przez Krsnę. Śrimad-Bhagavatam także jest krsna-katha, gdyż wszystko, co jest opisane w Bhagavatam, jest powiązane z Krsną.
09.04.21 Znaczenie: Jak oznajmia Bhagavad-gita (5.29):
bhoktaram yajna-tapasam
sarva-loka-maheśvaram
suhrdam sarva-bhutanam jnatva
mam śantim rcchati
Ludziom bardzo zależy na tym, by żyć w tym materialnym świecie w spokoju i dobrobycie. Tutaj, w Bhagavad-gicie, Najwyższa Osoba Boga osobiście daje formułę pokoju: każdy powinien zrozumieć, że Krsna, Najwyższa Osoba Boga, jest ostatecznym właścicielem wszystkich planet i dlatego też jest podmiotem przyjemności wszelkich działań – politycznych, społecznych, kulturalnych, religijnych, ekonomicznych itd. W Bhagavad-gicie Pan udzielił doskonałej rady, a Ambarisa Maharaja, będąc doskonałą głową państwa, władał całym światem jako Vaisnava, zasięgając rady braminów-Vaisnavów. Śastra mówią, że nawet jeśli bramin dobrze zna bramińskie obowiązki zawodowe i jest bardzo wykształcony w wiedzy wedyjskiej, to nie może udzielać rad jako guru, jeśli nie jest Vaisnavą.
sat-karma-nipuno vipro
mantra-tantra-viśaradah
avaisnavo gurur na syad
vaisnavah śva-paco guruh
Dlatego, jak świadczą o tym użyte tutaj słowa tan-nistha-viprabhihitah, Maharaja Ambarisa zasięgał rady braminów będących czystymi bhaktami Pana, jako że zwykli bramini, którzy są jedynie uczonymi, czyli ekspertami w spełnianiu ceremonii rytualnych, nie są kompetentni do udzielania rad.
W obecnych czasach istnieją zgromadzenia ustawodawcze, których członkowie są upoważnieni do tego, by ustalać prawa dla dobra państwa Ale z tego opisu królestwa Maharajy Ambarisy wynika, że państwem czy światem powinien rządzić władca, którego wszyscy doradcy są bhaktami-braminami. Tacy doradcy czy członkowie zgromadzenia ustawodawczego nie powinni być zawodowymi politykami ani też nie powinien ich wybierać nie posiadający wiedzy naród. Powinien wyznaczać ich król. Kiedy król, czyli władza wykonawcza państwa, jest bhaktą i włada państwem zgodnie z instrukcjami bhaktów-braminów, wówczas wszyscy żyją w spokoju i dobrobycie. Gdy król i jego doradcy są doskonałymi bhaktami, w państwie nie może dziać się nic złego. Wszyscy obywatele powinni zostać bhakami Pana i w ten sposób automatycznie rozwiną dobry charakter.
yasyasti bhaktir
bhagavaty akincana
sarvair gunais tatra
samasate surah
harav abhaktasya kuto
mahad-guna
manorathenasati dhavato bahih
"Ten, kto ma niezachwiane oddanie dla Osoby Boga, posiada wszystkie dobre cechy półbogów. Ale ten, kto nie jest bhaktą Pana, ma jedynie kwalifikacje materialne, których wartość jest znikoma. Jest to powodowane tym, że unosi się na platformie mentalnej i z pewnością jest urzeczony oślepiającą energią materialną." (Bhag. 5.18.12) Pod przewodnictwem świadomego Krsny króla obywatele staną się bhaktami, a wówczas nie będzie potrzeby codziennego wprowadzania nowych praw, by usprawnić życie w państwie. Jeśli obywatele będą kształceni na bhaktów, automatycznie staną się spokojni i uczciwi, a jeśli będzie kierował nimi oddany król, który zasięga rady bhaktów, państwo nie będzie znajdowało się w świecie materialnym, lecz w świecie duchowym. Tak więc wszystkie kraje świata powinny naśladować opisany tutaj ideał panowania i administracji Maharajy Ambarisy.
09.04.22 Znaczenie: Do wykonywania rytualnych ceremonii zalecanych w Vedach potrzebni są doświadczeni bramini, znani jako yajnika-bramini. Jednakże w Kali-yudze brakuje takich braminów. Dlatego ofiarą, którą śastra zalecają dla Kali-yugi, jest sankirtana-yajna (yajnaih sankirtana-prayair yajanti hi sumedhasah). Osoba inteligentna, zamiast niepotrzebnie wydawać pieniądze na spełnianie ofiar, których w tym wieku Kali – z powodu braku yajnika-braminów – spełnić nie można, pełni sankirtana-yajnę. Bez odpowiednio spełnianych yajni dla zadowolenia Najwyższej Osoby Boga będą niedostateczne opady deszczu (yajnad bhavati parjanyah). Dlatego spełnianie yajni jest niezbędne. Bez yajni nie będzie dostatecznych opadów deszczu, a w wyniku tego niedostatku deszczu nie wyrosną żadne zboża i zapanuje głód. Dlatego też na królu spoczywa obowiązek spełniania różnego rodzaju yajni, takich jak aśvamedha-yajna, aby podtrzymać produkcję pokarmów zbożowych Annad bhavanti bhutani. Bez zboża głodować będą zarówno ludzie, jak i zwierzęta. Zatem konieczne jest, by państwo wykonywało yajne, ponieważ dzięki yajni ogół ludzi będzie obficie zaopatrzony w żywność. Bramini i kapani yajnika powinni otrzymywać należną zapłatę za swą doskonałą służbę. Zapłata ta nazywa się daksina. Ambarisa Maharaja, jako głowa państwa, spełniał wszystkie te yajne za pośrednictwem wielkich osobistości, takich jak Vasistha, Gautama i Asita. Jednak osobiście, jak wspomniano już wcześniej, pełnił służbę oddania (sa vai manah krsna-padaravindayoh). Król czy przywódca państwa musi zadbać o to, żeby wszystko przebiegało prawidłowo pod właściwym kierownictwem, i musi być idealnym bhaktą, jak widzimy to na przykładzie Maharajy Ambarisy. Obowiązkiem króla jest dopilnowanie, by zboża rosły nawet na terenach pustynnych, a cóż dopiero mówić o innych miejscach.
09.04.24 Znaczenie: Czysty bhakta, wyszkolony w praktyce intonowania i słuchania świętego imienia Pana oraz o Jego chwałach, cechach, formach, parafernaliach itd., nigdy nie jest zainteresowany wzniesieniem się na planety niebiańskie, mimo że takie miejsca są nadzwyczaj drogie nawet półbogom.
narayana-parah sarve na
kutaścana bibhyati
svargapavarga-narakesv api
tulyartha-darśinah
"Bhaktowie zaangażowani wyłącznie w służbę oddania dla Najwyższej Osoby Boga, Narayana, nigdy nie obawiają się żadnych warunków życia. Planety niebiańskie, wyzwolenie i planety piekielne – dla bhakty wszystko to jest tym samym." (Bhag. 6.17.28) Bhakta zawsze znajduje się w świecie duchowym. Dlatego nie pragnie niczego. Jest znany jako akama, czyli pozbawiony pragnień, ponieważ nie pragnie niczego z wyjątkiem pełnienia transcendentalnej miłosnej służby dla Najwyższej Osoby Boga. Jako że Maharaja Ambarisa był najwznioślejszym bhaktą Pana, szkolił swych poddanych w taki sposób, iż mieszkańcy jego państwa nie byli zainteresowani niczym materialnym, nawet szczęściem planet niebiańskich.
09.04.25 Znaczenie: Czystego bhakty nie interesuje nie tylko wzniesienie się na planety niebiańskie, ale nawet doskonałości yogi mistycznej. Prawdziwą doskonałością jest służba oddania. Szczęście pochodzące z wtopienia się w bezosobowego Brahmana i szczęście czerpane z ośmiu doskonałości yogi mistycznej (anima, laghima, prapti itd.) nie sprawiają bhakcie żadnej przyjemności. Jak oświadczył Śrila Prabodhananda Sarasvati:
kaivalyam narakayate tridaśa-pur akaśa-puspayate
durdantendriya-kala-sarpa-patali protkhata-damstrayate
viśvam purna-sukhayate vidhi-mahendradiś ca kitayate
yat karunya-kataksa-vaibhavavatam tam gauram eva stumah
(Caitanya-candramrta 5)
Bhakta, który dzięki łasce Pana Caitanyi osiągnął pozycję pełnienia transcendentalnej miłosnej służby dla Pana, myśli, że bezosobowy Brahman nie jest lepszy od piekła, a materialne szczęście na planetach niebiańskich uważa za podobne do błędnego ognika. Jeśli zaś chodzi o doskonałość mocy mistycznych – bhakta porównuje je do jadowitych wężów bez zębów. Yogina mistyka interesuje szczególnie kontrolowanie zmysłów, ale ponieważ zmysły bhakty zaangażowane są w służenie Panu (hrsikena hrsikeśa-sevanam bhaktir ucyate), nie ma potrzeby, aby oddzielnie je kontrolować. Ci, którzy są zaangażowani materialnie, muszą kontrolować zmysły, ale w przypadku bhakty zmysły zajęte są służbą dla Pana, co oznacza, że już są kontrolowane. Param drstva nivartate (Bg. 2.59). Materialna przyjemność nie pociąga zmysłów bhakty. I chociaż świat materialny jest pełen niedoli, bhakta uważa go także za świat duchowy, ponieważ wszystko jest zaangażowane w służenie Panu. Różnicą pomiędzy światem duchowym a materialnym jest mentalność służenia. Nirbandhah krsna-sambandhe yuktam vairagyam ucyate. Kiedy nie ma mentalności służenia Najwyższej Osobie Boga, wówczas działania są materialne.
prapanci-kataya buddhya
hari-sambandhi-vastunah
mumuksubhih parityago
vairagyam phalgu kathyate
(Bhakti-rasamrta-sindhu 1.2.256)
To, co nie jest
zaangażowane w służenie Panu, jest materialne, ale nie należy porzucać niczego,
co jest zaangażowane w ten sposób. Przy budowie wysokiego drapacza chmur i przy
budowie świątyni może występować ten sam entuzjazm, ale wysiłek jest różny –
jeden jest materialny, a drugi duchowy. Nie należy mylić czynności duchowych z
czynnościami materialnymi i porzucać ich. Nic, co ma związek z Hari, Najwyższą
Osobą Boga, nie jest materialne. Bhakta, który bierze to wszystko pod uwagę,
jest zawsze usytuowany w czynnościach duchowych i dlatego nie pociągają go
dłużej czynności materialne (param drstva
nivartate).
09.04.26 Znaczenie: W praktyce służby oddania jest wiele rodzajów surowych wyrzeczeń. Na przykład wielbienie Bóstwa w świątyni z pewnością wiąże się z czynnościami wymagającymi wysiłku. Śri-vigraharadhana-nitya-nana-śrngara-tan-mandira-marjanadau. Trzeba dekorować Bóstwa, czyścić świątynię, przynosić wodę z Gangesu i Yamuny, wypełniać rutynowe czynności, wielokrotnie robić arati, gotować dla Bóstwa pierwszej klasy potrawy, szyć ubrania itd. W ten sposób trzeba być bezustannie zaangażowanym w różne czynności i związana z tym ciężka praca z pewnością jest wyrzeczeniem. Podobnie, wyrzeczeniem jest oczywiście ciężka praca, którą pociąga za sobą nauczanie, przygotowywanie literatury, nauczanie ateistów i rozprowadzanie literatury od drzwi do drzwi (tapo-yuktena). Tapo divyam putraka. Takie wyrzeczenie jest koniecznością. Yena sattvam śuddhyet. Poprzez takie wyrzeczenie w służbie oddania oczyszczamy się z materialnej egzystencji (kaman śanair jahau). W rzeczywistości wyrzeczenie takie wiedzie na konstytucjonalną pozycję służby oddania. W ten sposób można porzucić materialne pragnienia, a gdy tylko uwolnimy się od materialnych pragnień, będziemy wolni od powtarzających się narodzin i śmierci, starości i chorób.
09.04.27 Znaczenie: Anasaktasya visayan yatharham upayunjatah. Materialne posiadłości można przyjmować na tyle, na ile mogą być wykorzystane w służbie oddania. Anukulyena krsnanuśilanam. Anukulyasya sankalpah pratikulyasya varjanam. Przy nauczaniu potrzebnych jest wiele rzeczy uważanych za materialne. Bhakta nie powinien być przywiązany do takich materialnych uwikłań jak dom, żona, dzieci; przyjaciele i samochody. Na przykład, Maharaja Ambarisa miał wszystkie te rzeczy, ale nie był do nich przywiązany. Taki jest rezultat bhakti-yogi. Bhaktih pareśanubhavo viraktir anyatra ca (Bhag. 11.2.42). Osoba zaawansowana w służbie oddania nie jest przywiązana do materialnych rzeczy czy przyjemności zmysłowej, ale przyjmuje takie rzeczy dla nauczania, by głosić chwały Pana. Anasaktasya visayan yatharham upayunjatah. Wszystko może być użyte na tyle, na ile można to zaangażować w służbę dla Krsny.
09.04.28 Znaczenie: Bhakta; bezustannie służąc Panu, może nie być ekspertem w samoobronie, ale ponieważ w pełni polega na lotosowych stopach Najwyższej Osoby Boga, jest zawsze pewien ochrony Pana. Prahlada Maharaja powiedział:
naivodvije para duratyaya-vaitaranyas
tvad-virya-gayana-mahamrta-magna-cittah
(Bhag. 7.9.43)
Bhakta jest zawsze pogrążony w oceanie transcendentalnego szczęścia pełnienia służby dla Pana. Dlatego też nie obawia się żadnych niepomyślnych sytuacji w materialnym świecie. Pan obiecuje także, kaunteya pratijanihi na me bhaktah pranaśyati: "O Arjuno, obwieść to światu, że Mój wielbiciel nigdy nie ginie." (Bg. 9.31) Dysk Krsny, Sudarśana cakra, jest zawsze gotowy bronić bhaktów. Dysk ten. wzbudza ogromne przerażenie u niewielbicieli (pratyanika-bhayavaham). Dlatego też, chociaż Maharaja Ambarisa był w pełni zaangażowany w służbę oddania, jego królestwo było wolne od wszelkiego strachu przed przeciwnościami losu.
09.04.29 Znaczenie: Przestrzeganie Ekadaśi-vrata i
Dvadaśi-vrata oznacza zadowolenie Najwyższej Osoby Boga. Osoby zainteresowane
postępem w świadomości Krsny muszą regularnie przestrzegać Ekadaśi-vrata.
Królowa Maharajy Ambarisy była równie kwalifikowana jak on. Dlatego też
Maharaja Ambarisa mógł zająć się sprawami domowymi. Bardzo istotne jest w
związku z tym słowo tulya-śilaya. Jeśli
żona nie jest równie kwalifikowana jak mąż, bardzo trudno jest prowadzić sprawy
domowe. Canakya Pandita radzi, by osoba w takiej sytuacji natychmiast porzuciła
życie rodzinne i została vanaprasthą lub
sannyasinem.
mata yasya grhe nasti bharya capriya-vadini
aranyam tena gantavyam
yatharanyam tatha grham
Jeśli ktoś nie ma w domu matki i jego żona nie żyje z nim w zgodzie, to powinien natychmiast odejść do lasu. Ponieważ przeznaczeniem życia ludzkiego jest jedynie postęp duchowy, żona musi być pomocna w tym wysiłku. W przeciwnym razie nie ma potrzeby życia rodzinnego.
09.04.39-40 Znaczenie: Gdy Maharaja Ambarisa zwrócił się do braminów ze swym dylematem – czy powinien przerwać post, czy czekać na Durvasę Muniego – najwidoczniej nie mogli oni dać mu ostatecznej odpowiedzi, co należy zrobić. Jednakże Vaisnava jest osobą najbardziej inteligentną. Dlatego też w obecności braminów Maharaja Ambarisa sam zdecydował, że wypije trochę wody, gdyż to zatwierdzi przerwanie postu i nie złamie zasad obowiązujących przy przyjmowaniu bramina. Vedy mówią: apo 'śnati tan naivaśitam naivanaśitam. To zalecenie wedyjskie mówi, że picie wody można uznać za jedzenie lub niejedzenie. Czasami w naszym praktycznym doświadczeniu widzimy, że jakiś przywódca polityczny nie je, stosując się do satyagraha, lecz pije wodę. Uznawszy, że wypicie wody nie będzie jedzeniem, Maharaja Ambarisa postanowił postąpić w ten sposób.
09.04.44 Znaczenie: Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura odwrócił całe znaczenie tego wersetu wypowiedzianego przez Durvasę Muniego. Durvasa Muni użył słowa nr-śamsasya, by wskazać, że król był okrutny, ale Viśvanatha Cakravarti Thakura wyjaśnił, że oznacza ono, iż wszyscy miejscowi ludzie wychwalali charakter króla. Mówi, że słowo nr znaczy "przez wszystkich miejscowych ludzi", a śamsasya znaczy "jego (Ambarisy), którego charakter był wychwalany." Podobnie, osoba bardzo bogata staje się szaloną z powodu swego majątku i dlatego nazywana jest śriya-unmattasya, ale Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura zinterpretował te słowa inaczej. Powiedział, iż oznaczają one, że chociaż Maharaja Ambarisa był tak bogatym królem, nie szalał za pieniędzmi, gdyż wzniósł się już ponad szaleństwo materialnego bogactwa. Podobnie, interpretuje się, iż słowo iśa-maninah znaczy, że darzył on Najwyższą Osobę Boga takim szacunkiem, że – wbrew opinii Durvasy Muniego – nie naruszył zasad wypełniania Ekadaśi-prana, gdyż wypił jedynie wodę. W ten sposób Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura poparł Maharaję Ambarisę i jego postępowanie.
09.04.45 Znaczenie: Tak zwany yogin-mistyk nie może pokonać bhakty. Dowodem na to będzie niepowodzenie Durvasy Muniego, który usiłował ukarać Maharaję Ambarisę. Harav abhaktasya kuto mahad-gunah (Bhag. 5.18.12). Ten, kto nie jest czystym bhaktą Najwyższego Pana, nie ma żadnych dobrych cech, bez względu na to, jak wielkim by był mistykiem, filozofem czy ekspertem w działaniu dla rezultatów. Jedynie bhakta wychodzi zwycięsko z wszelkich okoliczności. Ukaże to ta historia opisująca rywalizację pomiędzy Durvasą a Maharają Ambarisą.
09.04.47 Znaczenie: Narayana parah sarve na kutaścana bibhyati (Bhag. 6.17.28). Czysty bhakta Narayana nie obawia się nigdy żadnego materialnego niebezpieczeństwa. Jest wiele przykładów bhaktów, takich jak Prahlada Maharaja, który mając zaledwie pięć lat torturowany był przez swego ojca, a który mimo to wcale nie byk przestraszony. Tak więc, idąc za przykładem Maharajy Ambarisy i Prahlady Maharajy, bhakta powinien uczyć się, jak tolerować wszelkie tego rodzaju trudne sytuacje w tym świecie. Bhaktowie są często dręczeni przez niewielbicieli, lecz mimo to czysty bhakta, polegając w pełni na łasce Najwyższej Osoby Boga, nigdy nie jest zaniepokojony takimi wrogimi poczynaniami.
09.04.48 Znaczenie: Będąc czystym bhaktą, Maharaja Ambarisa – choć znalazł się w takim niebezpieczeństwie – nie ruszył się o cal ze swego miejsca ani też nie poprosił Najwyższej Osoby Boga o ochronę. Był utwierdzony w realizacji i w głębi swego serca z pewnością po prostu myślał o Najwyższej Osobie Boga. Bhakta nigdy nie obawia się śmierci, gdyż bezustannie medytuje o Najwyższej Osobie Boga – nie dla jakiegokolwiek materialnego zysku, lecz z obowiązku. Jednakże Pan wie, w jaki sposób chronić Swego bhaktę. Jak wskazują słowa prag distam, Pan wiedział o wszystkim. Dlatego też, zanim jeszcze cokolwiek się stało, zarządził, by Jego cakra chronił Maharaję Ambarisę. Bhakta otrzymuje tę ochronę już od samego początku pełnienia służby oddania. Kaunteya pratijanihi na me bhaktah pranaśyati (Bg. 9.31). Gdy tylko ktoś zaczyna służbę oddania, natychmiast otrzymuje opiekę Najwyższej Osoby Boga. Potwierdza to również Bhagavad-gita (18.66): aham tvam sarva-papebhyo moksayisyami. Ta opieka rozpoczyna się natychmiast. Pan jest tak łaskawy i miłosierny, że zapewnia bhakcie właściwe kierownictwo i wszelką ochronę. W ten sposób bhakta spokojnie robi stały postęp w świadomości Krsny, bez zewnętrznych zakłóceń. Wąż może być bardzo rozzłoszczony i gotowy kąsać, ale w obliczu gorejącego pożaru lasu wściekły wąż jest bezradny. Chociaż wróg bhakty może być bardzo silny, to jest porównany do rozzłoszczonego węża w obliczu ognia służby oddania.
09.04.53-54 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (10.34) jest powiedziane, mrtyuh sarva-haraś caham: gdy Najwyższa Osoba Boga nadchodzi jako
śmierć, czyli najwyższy kontroler czasu zabiera wówczas wszystko. Innymi słowy,
wszelkie bogactwo prestiż i wszystko, co posiadamy, otrzymujemy od Najwyższego
Pana w jakimś celu. Obowiązkiem podporządkowanej duszy jest spełnianie poleceń
Najwyższego. Nikt nie może Go lekceważyć. Wobec tego Pan Brahma odmówił
Durvasie Muniemu ochrony przed wysłanym przez Pana potężnym Sudarśana cakrą.
09.04.56 Znaczenie: W materialnym świecie istnieją niezliczone wszechświaty, niezliczeni Brahmowie, Śivowie i inni półbogowie. Wszyscy oni zmieniają się kolejno w tym materialnym świecie pod najwyższym nadzorem Osoby Boga. Dlatego nikt nie jest w stanie rywalizować z siłą Pana. A więc Pan Śiva także odmówił ochrony Durvasie, gdyż Pan Śiva również podlegał promieniom Sudarśana cakry, którego wysłał Najwyższa Osoba Boga.
09.04.63 Znaczenie: Wszystkie potężne osobistości we wszechświecie, łącznie z Panem Brahmą i Panem Śivą, są pod całkowitą kontrolą Najwyższej Osoby Boga, ale Najwyższa Osoba Boga jest w pełni kontrolowany przez Swego bhaktę. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ bhakta jest anyabhilasita-śunya; innymi słowy, w jego sercu nie ma materialnych pragnień. Jego jedynym pragnieniem jest bezustanne myślenie o Najwyższej Osobie Boga i o tym, jak najlepiej Mu służyć. Ze. względu na tę transcendentalną kwalifikację, Najwyższy Pan jest nadzwyczaj życzliwy dla bhaktów – w rzeczywistości nie tylko dla bhaktów, lecz także dla wielbicieli bhaktów. Śrila Narottama dasa Thakura mówi, chadiya vaisnava-seva nistara payeche keba: kto nie jest bhaktą bhakty, ten nie może wyzwolić się z materialnego uwikłania. Dlatego Caitanya Mahaprabhu określa Siebie jako gopi-bhartuh pada-kamalayor dasa-dasanudasah. W ten sposób uczy nas, byśmy stali się sługami nie bezpośrednio Krsny, lecz sługami sługi Krsny. Tacy bhaktowie jak Brahma, Narada, Vyasadeva i Śukadeva Gosvami są bezpośrednio sługami Krsny, ale ten, kto staje się sługą Narady, Vyasadevy i Śukadevy, jak sześciu Gosvamich, posiada jeszcze więcej oddania. Dlatego też Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi yasya prasadad bhagavat-prasadah: Krsna jest z pewnością życzliwy bhakcie, który z wielką szczerością służy mistrzowi duchowemu. Wypełnianie instrukcji bhakty ma większą wartość niż bezpośrednie spełnianie instrukcji Najwyższej Osoby Boga.
09.04.64 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga jest samowystarczalny, ale by doznawać transcendentalnego szczęścia, potrzebuje współpracy Swoich bhaktów. Na przykład, we Vrndavanie, chociaż Krsna jest pełen w Sobie, pragnie współpracy Swoich bhaktów takich jak chłopcy-pasterze i gopi, by zwiększyć Swoje transcendentalne szczęście. Tacy czyści bhaktowie, którzy mogą zwiększyć moc przyjemności Najwyższej Osoby Boga, są Mu z pewnością najdrożsi. Najwyższa Osoba Boga nie tylko cieszy się towarzystwem Swoich bhaktów, lecz – ponieważ jest nieskończony – chce nieskończenie zwiększać ilość Swoich bhaktów. Zatem zstępuje On do materialnego świata, by nakłonić niewielbicieli i buntownicze żywe istoty do powrotu do domu, powrotu do Boga. Prosi, by Mu się podporządkować, ponieważ będąc nieskończonym, pragnie w nieskończoność zwiększać liczbę Swych bhaktów. Ruch świadomości Krsny jest próbą ciągłego zwiększania liczby czystych bhaktów Najwyższego Pana. I z pewnością bhakta, który pomaga w tym wysiłku, aby zadowolić Najwyższą Osobę Boga, staje się pośrednio kontrolerem Najwyższego Pana. Chociaż Najwyższy Pan ma pełnię sześciu bogactw, nie odczuwa transcendentalnego szczęścia bez Swych bhaktów. W związku z tym można podać przykład, że jeżeli bardzo bogaty człowiek nie ma synów, nie jest szczęśliwy. W rzeczywistości, chcąc dopełnić swego szczęścia, czasami bogacz taki adoptuje syna. Czysty bhakta zna naukę transcendentalnego szczęścia. Dlatego też jest zawsze zajęty zwiększaniem transcendentalnego szczęścia Pana.
09.04.65 Znaczenie: Najwyższą Osobę Boga wielbi się słowami brahmanya-devaya go-brahmana-hitaya ca. Tak więc jest On życzliwy braminom. Durvasa Muni był z pewnością wielkim braminem, ale ponieważ nie był bhaktą, nie mógł poświęcić wszystkiego w służbie oddania. W rzeczywistości, wielcy yogini-mistycy są zainteresowani własną korzyścią. Dowodem na to jest fakt, że gdy Durvasy Muni. stworzył demona, by zabić Maharaję Ambarisę, król pozostał bez ruchu na swoim miejscu, modląc się do Najwyższej Osoby Boga i polegając wyłącznie i całkowicie na Nim. Kiedy natomiast Durvasa Muni z najwyższej woli Pana ścigany był przez Sudarśana cakrę, był tak zatrwożony, że uciekał po całym świecie i próbował znaleźć schronienie w każdym zakątku wszechświata. W końcu, bojąc się o swe życie, zbliżył się do Pana Brahmy, Pana Śivy i ostatecznie do Najwyższej Osoby Boga. Tak bardzo troszczył się o swe własne ciało, że pragnął zabić ciało Vaisnavy. Zatem nie był zbyt inteligentny, a jak Najwyższa Osoba Boga może zbawić nieinteligentną osobę? Pan z pewnością próbuje zapewnić wszelką ochronę Swoim bhaktom, którzy porzucili wszystko, by Mu służyć.
Inną kwestią poruszoną w tym wersecie jest to, że przywiązanie do daragara-putrapta - domu, żony, dzieci, przyjaźni, społeczeństwa i miłości – nie jest metodą na osiągnięcie przychylności Najwyższej Osoby Boga. Ten, kto jest przywiązany do ogniska domowego ze względu na materialną przyjemność, nie może zostać czystym bhaktą. Czasami czysty bhakta może być przyzwyczajony, czy też może czuć pociąg do żony, dzieci i domu, ale jednocześnie pragnie jak najlepiej służyć Najwyższemu Panu. Dla takiego bhakty Pan robi specjalne aranżacje, by zabrać mu obiekty jego fałszywego przywiązania i uwolnić go w ten sposób od przywiązania do żony, domu, dzieci, przyjaciół itd. Jest to szczególna łaska okazywana bhakcie, by zabrać go z powrotem do domu, do Boga.
09.04.66 Znaczenie: W wersecie tym bardzo istotne jest słowo sama-darśanah. Czysty bhakta ma prawdziwie jednakowy stosunek do wszystkich. Potwierdza to Bhagavad-gita (18.54):
brahma-bhutah prasannatma na
śocati na kanksati
samah sarvesu bhutesu. Światowe braterstwo jest możliwe wtedy, gdy jest się czystym bhaktą (panditah sama-darśinah). Czysty bhakta jest naprawdę uczony, ponieważ zna swą konstytucjonalną pozycję, zna pozycję Najwyższej Osoby Boga i związek między żywą istotą a Najwyższym Panem. Tak więc ma on pełną wiedzę duchową i jest automatycznie wyzwolony (brahma-bhutah). Dlatego może postrzegać każdego na platformie duchowej. Może pojąć szczęście i nieszczęście wszystkich żywych istot. Rozumie, że to, co jest szczęściem dla niego, jest także szczęściem dla innych, a co jest nieszczęściem dla niego, jest nieszczęściem dla innych. Dlatego też do każdego odnosi się z życzliwością. Jak powiedział Prahlada Maharaja:
śoce tata vimukha-cetasa indriyartha-
maya-sukhaya bharam
udvahato vimudhan
(Bhag. 7.9.43)
Ludzie cierpią z powodu materialnych nieszczęść, ponieważ nie są przywiązani do Najwyższej Osoby Boga. Główną troską czystego bhakty jest wzniesienie nieświadomych mas ludzkich do zrozumienia świadomości Krsny.
09.04.67 Znaczenie: Śrila Bilvamangala Thakura w następujący sposób ocenił wartość wyzwolenia:
muktih svayam mukulitanjalih sevate 'sman
dharmartha-kama-gatayah samaya-pratiksah
Bilvamangala Thakura zrealizował, że gdy ktoś rozwija swą naturalną służbę oddania dla Najwyższej Osoby Boga, wówczas mukti stoi przed nim ze złożonymi dłońmi, gotowa ofiarować wszelkiego rodzaju służbę. Innymi słowy, bhakta jest już wyzwolony. Nie musi dążyć do osiągnięcia różnych rodzajów wyzwolenia. Czysty bhakta osiąga wyzwolenie automatycznie, nawet go nie pragnąc.
09.04.68 Znaczenie: Ponieważ Durvasa Muni pragnął ukarać Maharaję Ambarisę, to wynika z tego, że chciał sprawić ból sercu Najwyższej Osoby Boga; Pan bowiem mówi, sadhavo hrdayam mahyam: "Czysty bhakta przebywa zawsze w głębi Mego serca." Uczucia Pana są jak uczucia ojca, który odczuwa ból, gdy jego dziecko doznaje bólu. Dlatego obrazy popełniane wobec lotosowych stóp bhakty są poważną sprawą. Caitanya Mahaprabhu bardzo stanowczo zalecał, by nie popełniać żadnej obrazy u lotosowych stóp bhakty. Obrazy takie porównuje się do rozszalałego słonia, ponieważ wejście takiego słonia do ogrodu powoduje spustoszenie. Dlatego należy być nadzwyczaj ostrożnym, by nie popełniać obraz u lotosowych stóp czystego bhakty. W rzeczywistości Maharaja Ambarisa wcale nie popełnił błędu; Durvasa Muni niepotrzebnie chciał go ukarać w oparciu o bezpodstawne zarzuty. Maharaja Ambarisa pragnął dopełnić Ekadaśi-parana. Było to częścią służby oddania spełnianej w celu zadowolenia Najwyższej Osoby Boga; dlatego wypił on trochę wody. Ale Durvasa Muni, chociaż był wielkim mistykiem-braminem, nie wiedział, co jest czym. Na tym polega różnica pomiędzy czystym bhaktą a tzw. uczonym, wykształconym w wiedzy wedyjskiej. Bhaktowie, zawsze przebywając w głębi serca Pana, z pewnością otrzymują wszelkie instrukcje bezpośrednio od Pana. Sam Pan potwierdza to w Bhagavad-gicie (10.11):
tesam evanukampartham aham
ajnanajam tamah
naśayamy atma-bhavastho
jnana-dipena bhasvata
"Aby okazać im szczególną łaskę, Ja – który przebywam w ich sercach – rozpraszam świetlistą lampą wiedzy ciemność zrodzoną z ignorancji." Bhakta nie czyni nic, co nie byłoby usankcjonowane przez Najwyższą Osobę Boga. Jak jest powiedziane, vaisnavera kriya mudra vijneha na bujhaya. Nawet najbardziej doświadczona czy uczona osoba nie może zrozumieć czynów Vaisnavy, czystego bhakty. Dlatego też nikt nie powinien krytykować czystego Vaisnavy. Vaisnava zna swoje zadanie i wszystko, co robi, jest doskonale słuszne, gdyż zawsze kieruje nim Najwyższa Osoba Boga.
09.04.69 Znaczenie: Vaisnava jest zawsze obiektem zazdrości niewielbicieli, nawet jeśli dany niewielbiciel jest jego ojcem. Aby dać praktyczny przykład, Hiranyakaśipu był wrogi w stosunku do Prahlady Maharajy, ale ta wrogość wobec bhakty zaszkodziła Hiranyakaśipu a nie Prahladzie. Najwyższa Osoba Boga bardzo poważnie traktował każde działanie, które Hiranyakaśipu podjął przeciwko swojemu synowi Prahladzie, i tak oto, gdy Hiranyakaśipu był bliski zabicia Prahlady, Pan pojawił się osobiście i zabił Hiranyakaśipu. Służba pełniona dla Vaisnavy stopniowo się gromadzi i staje się majątkiem bhakty. Podobnie, działania mające na celu wyrządzenie szkody bhakcie stopniowo stają się ostateczną przyczyną upadku podejmującej je osoby. Nawet tak wielki bramin i yogin-mistyk jak Durvasa znalazł się w najbardziej niebezpiecznej sytuacji z powodu obrazy, którą popełnił wobec lotosowych stóp czystego bhakty, Maharajy Ambarisy.
09.04.70 Znaczenie: Mówi się, że klejnot jest rzeczą bardzo wartościową, ale gdy znajduje się on na kapturze węża, jest, niebezpieczny pomimo swej wartości. Podobnie, gdy materialistyczny niewielbiciel osiąga wielki sukces na polu uczoności i wyrzeczenia, jest to bardzo niebezpieczne dla całego społeczeństwa. Na przykład, tak zwani wykształceni naukowcy wynaleźli broń atomową, która stanowi zagrożenie dla całej ludzkości. Dlatego też jest powiedziane: manina bhusitah sarpah kim asau na bhayankarah. Wąż z klejnotem na kapturze jest równie groźny jak wąż bez klejnotu. Durvasa Muni był bardzo wykształconym braminem posiadającym moc mistyczną, ale ponieważ nie był dżentelmenem, nie wiedział, w jaki sposób tę móc wykorzystać. Dlatego też był nadzwyczaj niebezpieczny. Najwyższa Osoba Boga nigdy nie jest przychylny niebezpiecznym osobom, wykorzystującym moc mistyczną do jakiegoś osobistego celu. A zatem zgodnie z prawami natury takie niewłaściwe wykorzystanie mocy ostatecznie okazuje się niebezpieczne nie dla społeczeństwa, lecz dla osoby, która jej źle używa.
09.04.71 Znaczenie: W związku z tym Madhva Muni
przytacza wersety z Garuda Purany:
brahmadi-bhakti-koty-amśad
amśo naivambarisake
naivanyasya cakrasyapi
tathapi harir iśvarah
tatkalikopaceyatvat tesam
yaśasa adirat
brahmadayaś ca tat-kirtim
vyanjayam asur uttamam
mohanaya ca
daityanam brahmade nindanaya ca
anyartham ca svayam
visnur brahmadyaś ca niraśisah
manusesuttamatvac
ca tesam bhaktyadibhir gunaih
brahmader
visnv-adhinatva- jnapanaya ca kevalam
durvasaś ca svayam
rudras tathapy anyayam uktavan
tasyapy
anugraharthaya darpa-naśartham eva ca
Z tego opowiadania o Maharajy Ambarisy i Durvasie Munim należy wyciągnąć naukę; że wszyscy półbogowie, łącznie z Panem Brahmą, i Panem Śivą, są pod kontrolą Pana Visnu. Dlatego też osoba, która obraża Vaisnavę, karana jest przez Visnu, Najwyższego Pana. Nikt nie może obronić takiej osoby, nawet Pan Brahma czy Pan Śiva.