Rozdział ten opisuje dzieje Puru i jego potomka Dusmanty. Synem Puru był Janamejaya, a jego synem - Pracinvan. Synami i wnukami w genealogicznej linii Pracinvana byli kolejno Pravira, Manusyu, Carupada, Sudyu, Bahugava, Samyati, Ahamyati i Raudraśva. Raudraśva miał dziesięciu synów: Rteyu, Kakseyu, Sthandileyu, Krteyukę, Jaleyu, Sannateyu, Dharmeyu, Satyeyu, Vrateyu i Vaneyu. Synem Rteyu był Rantinava, który miał trzech synów: Sumatiego, Dhruvę i Apratirathę. Synem Apratirathy był Kanva, a jego synem Medhatithi. Wszyscy synowie Medhatithiego, którym przewodził Praskanna, byli braminami. Syn Rantinavy o imieniu Sumati miał syna zwanego Rebhi, którego synem był Dusmanta.
Pewnego razu, polując w lesie, Dusmanta zbliżył się do aśramu Maharsiego Kanvy, gdzie ujrzał niezwykle piękną kobietę, do której poczuł atrakcję. Kobieta ta była córką Viśvamitry i miała na imię Śakuntala. Śakuntalę zostawiła w lesie jej matka, Menaka. Tam znalazł ją Kanva Muni i zabrał ją do swego aśramu, gdzie ją wychował i opiekował się nią. Gdy Śakuntala przyjęła na swego męża Maharaję Dusmantę, ten poślubił ją zgodnie z gandharva-vidhi. Następnie Śakuntala zaszła w ciążę ze swoim mężem, który zostawił ją w aśramie Kanvy Muniego, a sam wrócił do swego królestwa.
W odpowiednim czasie Śakuntala wydała na świat syna Vaisnavę, ale po powrocie do stolicy Dusmanta zapomniał o tym, co zaszło. Kiedy więc Śakuntala zbliżyła się do niego ze swym nowonarodzonym dzieckiem, Maharaja Dusmanta nie uznał ich za żonę i syna. Jednakże przyjął ich później, po tajemniczym znaku. Po śmierci Maharajy Dusmanty na tronie osadzono syna Śakuntali Bharatę, który spełnił wiele ofiar, podczas których rozdawał braminom w jałmużnie wiele bogactw. Rozdział ten kończy się opisem narodzin Bharadvajy i tego, jak Maharaja Bharata uznał Bharadvaję za swego syna.
09.20.01 Znaczenie: Istnieje sporo historycznych wydarzeń, z których dowiadujemy się, że z ksatriyów narodziło się wielu braminów, a z braminów wielu ksatriyów. Sam Pan mówi w Bhagavad-gicie (4.13), catur-varnyam maya srstam guna-karma-vibhagaśah: "Cztery podziały ludzkiego społeczeństwa zostały stworzone przeze Mnie, odpowiednio do trzech sił natury materialnej i przypisanej im pracy." Dlatego też, bez względu na rodzinę, w jakiej ktoś przychodzi na świat, jeśli posiada symptomy określonej grupy, trzeba go opisywać zgodnie z nimi. Yal-laksanam proktam. Nasze miejsce w społeczeństwie podzielonym na varny jest określone zgodnie z symptomami czy kwalifikacjami, które posiadamy. Jest to potwierdzone wszędzie w śastrach. Narodziny odgrywają rolę drugorzędną; podstawowe znaczenie mają nasze cechy i czynności.
09.20.12 Znaczenie: Maharaja Dusmanta w pośredni sposób
objawił swoje pragnienie poślubienia Śakuntali, ponieważ w swoim umyśle odniósł
wrażenie, że jest córką jakiegoś króla ksatriyi.
09.20.13 Znaczenie: Śakuntala powiedziała Maharajy Dusmancie, że choć nigdy nie widziała i nie znała swego ojca czy matki, Kanva Muni wiedział o niej wszystko. I od niego usłyszała, że była córką Viśvamitry, a matką jej była Menaka, która zostawiła ją w lesie.
09.20.15 Znaczenie: W czasie powitania Maharajy Dusmanty Śakuntala wyraźnie powiedziała: "Wasza Królewska Mość może tu zostać i przyjąć powitanie, jakie jestem w stanie ofiarować." Wskazała w ten sposób, że chce, by Maharaja Dusmanta został jej mężem. Jeśli zaś chodzi o Maharaję Dusmantę, pragnął Śakuntali na swą żonę już od samego początku, gdy tylko ją zobaczył, a więc porozumienie, by zjednoczyć się jako mąż i żona, było rzeczą, naturalną. Żeby nakłonić Śakuntalę do wyrażenia zgody na to małżeństwo, Maharaja Dusmanta przypomniał jej, że jako córka króla, mogła wybrać swego męża na otwartym zgromadzeniu. W historii cywilizacji Aryan było wiele przykładów tego, że słynne księżniczki wybierały swych mężów podczas otwartego współzawodnictwa. Na przykład, to właśnie w czasie takiego turnieju Sitadevi przyjęła na swego męża Pana Ramacandrę. Podczas takiego współzawodnictwa Draupadi również wybrała na swego męża Arjunę. Jest też wiele innych tego przykładów. Tak więc małżeństwo przez zawarcie porozumienia lub przez wybór własnego męża podczas otwartego współzawodnictwa jest rzeczą dozwoloną. Istnieje osiem rodzajów ślubów, spośród których małżeństwo zawierane przez porozumienie jest określane mianem gandharva. Zazwyczaj rodzice wybierają męża czy żonę dla swojej córki czy syna Ale do małżeństwa gandharva dochodzi z osobistego wyboru. Mimo to, chociaż małżeństwa z osobistego wyboru czy przez zawarcie porozumienia miały w przeszłości miejsce, nie natrafiamy na taką rzecz jak rozwód wywołany niezgodą. Oczywiście rozwody z powodu nieporozumienia zdarzały się wśród pospolitych ludzi, lecz do małżeństwa zawieranego przez porozumienie dochodziło nawet wśród klas najwyższych, w rodzinach królewskich ksatriyów. To iż Maharaja Dusmanta przyjął za swą żonę Śakuntalę, było usankcjonowane przez kulturę wedyjską. Następny werset opisuje, jak zawarto to małżeństwo.
09.20.16 Znaczenie: Omkara, pranava, jest Najwyższą Osobą Boga reprezentowanym przez litery. Bhagavad-gita mówi, że litery a-u-m połączone razem w om reprezentują Najwyższego Pana. Przeznaczeniem zasad religijnym jest przywołanie błogosławieństw i łaski Najwyższej Osoby Boga, Krsny, który mówi w Bhagavad-gicie, że osobiście obecny jest w pragnieniach seksualnych nie stojących w sprzeczności z zasadami religijnymi. Słowo vidhina oznacza "zgodnie z religijnymi zasadami". Kultura wedyjska pozwala na obcowanie kobiet i mężczyzn zgodnie z zasadami religijnymi. W naszym ruchu świadomości Krsny zezwalamy na małżeństwo oparte na zasadach religijnych. Lecz seksualny związek mężczyzn i kobiet jako przyjaciół jest bezbożny i niedozwolony.
09.20.20 Znaczenie: Maharaja Dusmanta wiedział, że Śakuntala i chłopiec byli jego żoną i synem, ale jako że przyszli z zewnątrz i obywatele nie znali ich, początkowo odmówił przyjęcia ich. Jednak Śakuntala była tak czysta, że omen ogłosił z nieba prawdę, aby inni mogli ją usłyszeć. Gdy wszyscy usłyszeli zapowiedź głoszącą, że Śakuntala i jej dziecko byli rzeczywiście żoną i synem króla, ten z radością ich przyjął.
09.20.21 Znaczenie: Zgodnie z wedyjskim zaleceniem atma vai putra-namasi, ojciec staje się synem. Matka jest po prostu jak magazynier, jako że nasienie dziecka jest umieszczane w jej łonie: Ale to właśnie ojciec jest odpowiedzialny za utrzymanie syna. W Bhagavad-gicie Pan mówi, że On jest dostarczającym nasienia ojcem wszystkich żywych istot (aham bija-pradah pita), i dlatego jest odpowiedzialny za ich utrzymanie. Potwierdzają to również Vedy. Eko bahunam yo vidadhati kaman: chociaż Bóg jest jeden, dba On o życiowe potrzeby wszystkich żywych istot Żywe istoty w różnych formach są synami Pana, dlatego ojciec, Najwyższy Pan, dostarcza im pożywienia stosownie do ich różnych ciał. Mała mrówka dostaje odrobinę cukru, a słoń otrzymuje tony pożywienia, ale każdy może jeść. Zatem nie ma kwestii nadmiernego wzrostu populacji. Jako że ojciec, Krsna, jest kompletnie bogaty, nie występuje niedobór pożywienia, a ponieważ nie brakuje pożywienia, zatem propaganda nadmiernego wzrostu populacji jest tylko mitem. W rzeczywistości z powodu braku żywności cierpimy wtedy, gdy z polecenia ojca materialna natura nie zgadza się dostarczyć nam pożywienia. To, czy żywa istota otrzyma pożywienie czy nie, zależy od jej pozycji. Kiedy chorej osobie zabrania się jeść, nie oznacza to, że brakuje żywności; to raczej chory wymaga takiego traktowania, jakim jest nie dawanie pożywienia. W Bhagavad-gicie (7.10) Pan również mówi, bijam mam sarva-bhutanam: "Jestem nasieniem wszystkich żywych istot." W ziemi sieje się określony rodzaj nasienia, a następnie pojawia się określony gatunek drzewa czy rośliny. Matka przypomina ziemię, a gdy ojciec zasieje określony rodzaj nasienia, rodzi się określony rodzaj ciała.
09.20.22 Znaczenie: Usłyszawszy ten omen, Maharaja
Dusmanta przyjął swą żonę i dziecko. Zgodnie z wedyjskim smrti:
pun-namno narakad yasmat
pitaram trayate sutah
tasmat putra iti proktah
svayam eva svayambhuva
Jako że syn wybawia ojca od kary w piekle zwanym put, syn jest nazywany putra. Zgodnie z tą zasadą, gdy między ojcem a matką dochodzi do nieporozumienia, syn wybawia właśnie ojca, a nie matkę. Lecz jeśli żona jest wierna i mocno trwa przy swoim mężu, to gdy wybawiany jest ojciec, wybawiana jest również matka. A zatem w literaturze wedyjskiej nie ma rzeczy takiej jak rozwód. Żona jest szkolona, by być czystą i wierną swemu mężowi, jako że to pomaga jej otrzymać wybawienie z jakichkolwiek ohydnych materialnych warunków. Werset ten wyraźnie mówi, putro nayati naradevo yama-ksayat: "Syn ratuje swego ojca z aresztu Yamarajy." Nie mówi, putro nayati mataram: "Syn ratuje swą matkę". Wybawiany jest dostarczający nasienia ojciec, a nie matka będąca magazynierem. Tak więc mąż i żona pod żadnym pozorem nie powinni się rozstawać, bo jeśli mają dziecko, które wychowują na Vaisnavę, może ono uratować od aresztu Yamarajy i kary w piekielnym życiu zarówno ojca, jak i matkę.
09.20.23 Znaczenie: Bhagavad-gita (10.41) mówi:
yad yad vibhutimat sattvam
śrimad urjitam va
Każdego, kto ma nadzwyczajną moc, należy uważać za częściową reprezentację bogactwa Najwyższego Boga. Kiedy więc syn Maharajy Dusmanty został cesarzem całego świata, był sławiony w ten właśnie sposób.
09.20.24-26 Znaczenie: Słowa dausmanter agnih saci-gune citah wskazują na to, że Bharata, syn Maharajy Dusmanty, postarał się spełnić wiele ceremonii rytualnych na całym świecie, a zwłaszcza w całych Indiach na brzegach Gangesu i Yamuny, od ujścia do źródeł. Wszystkie te ofiary zostały odprawione w znakomitych miejscach. Jak oznajmia Bhagavad-gita (3.9), yajnarthat karmano 'nyatra loko yam karma-bandhanah: "Praca wykonywana być musi jako ofiara dla Visnu, w przeciwnym razie jest ona przyczyną niewoli w tym materialnym świecie." Każdy powinien angażować się w spełnianie yajni, a ogień ofiarny powinien być zapalony wszędzie, z wyłącznym celem uczynienia ludzi szczęśliwymi, zapewnienia im dobrobytu i postępu w życiu duchowym. Te rzeczy były oczywiście możliwe przed rozpoczęciem Kali-yugi, jako że wtedy byli kwalifikowani bramini, którzy potrafili spełniać takie yajne. Jednakże dla czasów obecnych Brahma-vaivarta Purana nakazuje:
devarena sutotpattim kalau
panca vivarjayet
"W tym wieku Kali zabronione jest pięć czynów:
składanie w ofierze konia,
ofiarowywanie krowy,
przyjmowanie sannyasy,
składanie przodkom obiat z mięsa i
płodzenie dzieci z żoną brata."
W tym wieku niemożliwe jest spełnianie takich ofiar jak aśvamedha-yajna i gomedha-yajna, jako że nie ma ani dostatecznych bogactw, ani kwalifikowanych braminów. Ten werset mówi, mamateyam purodhaya: do sprawowania pieczy nad spełnianiem tej yajni Maharaja Bharata zaangażował syna Mamaty, Bhrgu Muniego. Jednakże znalezienie takich braminów jest teraz niemożliwe. Dlatego śastra polecają, yajnaih sankirtana-prayair yajanti hi sumedhasah: ci, którzy są inteligentni, powinni spełniać sankirtana-yajnę, zapoczątkowaną przez Pana Śri Caitanyę Mahaprabhu.
yajnaih sankirtana-prayair
yajanti hi sumedhasah
"W tym wieku Kali, ludzie obdarzeni dostateczną inteligencją będą wielbić Pana, otoczonego Swymi towarzyszami, przez spełnianie sankirtana yajni." (Bhag. 11.5.32) Trzeba spełniać yajne, w przeciwnym bowiem razie ludzie uwikłają się w grzeszne czynności i będą ogromnie cierpieć. Dlatego ruch świadomości Krsny zajął się wprowadzeniem na całym świecie intonowania Hare Krsna. Ten ruch Hare Krsna też jest yajną, ale wolną od kłopotów związanych ze zdobywaniem parafernaliów i kwalifikowanych braminów. To zbiorowe intonowanie można spełniać wszędzie. Jeśli ludzie w jakiś sposób zbierają się razem i są skłonni intonować Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare / Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare, zostaną spełnione wszystkie cele yajni. Pierwszy cel jest taki, że musi być wystarczająca ilość deszczu, jako że bez deszczu nie może być żadnej produkcji (annad bhavanti bhutani parjanyad anna-sambhavah). Wszystkie potrzebne nam rzeczy możemy wyprodukować po prostu dzięki opadom deszczu (kamam vavarsa parjanyah), a ziemia jest pierwotnym źródłem wszystkich koniecznych rzeczy (sama-kama-dugha mahi). Konkludując, ludzie na całym świecie powinni powstrzymać się od czterech zasad grzesznego życia: zakazanego seksu, jedzenia mięsa, zażywania środków odurzających i hazardu. I w czystym stanie egzystencji powinni spełniać prostą yajnę intonowania maha-mantry Hare Krsna. Wtedy ziemia z pewnością wytworzy wszelkie potrzebne do życia rzeczy i ludzie będą szczęśliwi pod względem ekonomicznym, politycznym, społecznym, religijnym i kulturowym: Wszystko będzie na właściwym miejscu.
09.20.27 Znaczenie: Ten, kto osiąga lotosowe stopy Najwyższej Osoby Boga, z pewnością wznosi się ponad wszelkie materialne bogactwo, nawet to należące do półbogów z planet niebiańskich. Yam labdhva caparam labham manyate nadhikam tatah. Najwyższym osiągnięciem w życiu jest osiągnięcie lotosowych stóp Najwyższej Osoby Boga.
09.20.33 Znaczenie: Maharaja Bharata był
nieporównywalnie bogaty pod względem żołnierzy, synów, córek i wszystkiego, co
potrzebne do materialnej przyjemności, a także miał nieporównywalną wszechwładzę.
Ale kiedy uświadomił sobie, że wszelkie tego rodzaju materialne bogactwa były
bezużyteczne w czynieniu duchowego postępu wyrzekł się materialnej
przyjemności. Cywilizacja wedyjska nakazuje, że po osiągnięciu pewnego wieku
należy – podążając za przykładem Maharajy Bharaty – przestać cieszyć się
materialnym bogactwem i przyjąć porządek vanaprastha.
09.20.36 Znaczenie: W tym materialnym świecie popęd seksualny jest tak mocny, że nawet Brhaspati, który jest kapłanem półbogów i wielkim uczonym, pragnął związku seksualnego z brzemienną żoną swego brata. Coś takiego może się zdarzyć nawet w społeczeństwie będących na wyższym poziomie półbogów, więc cóż mówić o społeczeństwie ludzkim? Popęd seksualny jest tak silny, że może zaagitować nawet tak wykształconą osobę, jak Brhaspati.
09.20.37 Znaczenie: Zgodnie z wedyjskimi pismami objawionymi, ilekroć rodzi się dziecko, odprawia się pewne ceremonie zwane jata-karma i nama-karana, podczas których wykształceni bramini natychmiast po narodzinach dziecka układają horoskop zgodny z obliczeniami astrologicznymi. Lecz dziecko, które wydała na świat Mamata, niezgodnie z zasadami religijnymi spłodził Brhaspati, bo choć Mamata była żoną Utathyi, Brhaspati przemocą ją zapłodnił. Dlatego Brhaspati stał się bhartą. W kulturze wedyjskiej żona jest uważana za własność swego męża, a syn zrodzony w wyniku nielegalnego seksu jest nazywany dvaja. Powszechnym słowem wciąż używanym w społeczeństwie hinduskim na określenie takiego syna jest dogla, co odnosi się do syna nie spłodzonego przez męża jego matki. W takiej sytuacji trudno nadać dziecku imię zgodnie z odpowiednimi zasadami regulującymi. Dlatego Mamata była zakłopotana. Ale półbogowie dali dziecku stosowne imię Bharadvaja, które wskazywało na to, że to nielegalnie zrodzone dziecko powinni utrzymywać zarówno Mamata, jak i Brhaspati.
09.20.39 Znaczenie: Z tego wersetu dowiadujemy się, że ci, którzy zostają odrzuceni na wyższym systemie planetarnym, otrzymują szansę narodzin w najchwalebniejszych rodzinach na tej ziemskiej planecie.