Streszczenie tego Czternastego Rozdziału przedstawia się następująco. Rozdział ten opisuje Somę i to, jak porwał żonę Brhaspatiego i spłodził w jej łonie syna o imieniu Budha. Budha z kolei spłodził Pururavę, który miał z Urvaśi sześciu synów, na czele z Ayu.
Pan Brahma narodził się z lotosu, który wyrósł z pępka Garbhodakaśayi Visnu. Brahma miał syna o imieniu Atri, którego synem był Soma, król wszystkich leków i gwiazd. Soma podbił cały wszechświat i nadęty pychą porwał Tarę, żonę Brhaspatiego, mistrza duchowego półbogów. Między półbogami i asurami wywiązała się wielka bitwa, lecz Brahma wybawił żonę Brhaspatiego z rąk Somy i zwrócił ją mężowi, przerywając w ten sposób walkę. Soma spłodził w łonie Tary syna o imieniu Budha, który później w łonie Ili spłodzi syna zwanego Aila lub Pururava. Urvaśi zauroczyło piękno Pururavy i dlatego żyła z nim przez pewien czas. Lecz gdy opuściła jego towarzystwo, ten niemalże oszalał. Podróżując po całych świecie, ponownie spotkał Urvaśi na Kuruksetrze, ale ona zgodziła się związać z nim tylko na jedną noc w roku.
Rok później Pururava zobaczył Urvaśi na Kuruksetrze i był rad, że jest z nią przez jedną noc. Lecz gdy pomyślał, że znowu go opuści, ogarnął go smutek. Wtedy Urvaśi poradziła mu, by wielbił Gandharvów. Ci, zadowoleni z Pururavy, dali mu kobietę znaną jako Agnisthali. Pururava wziął Agnisthali za Urvaśi, lecz gdy wędrował po lesie, jego pomyłka wyjaśniła się i bezzwłocznie porzuci jej towarzystwo. Po powrocie do domu i całonocnej medytacji o Urvaśi, zapragnął spełnić wedyjską ceremonię rytualną, by zaspokoić swoje pragnienie. Potem udał się do tego samego miejsca, w którym opuścił Agnisthali i tam zobaczył, że z łona drzewa śami pojawiło się drzewo aśvattha. Pururava zrobił z tego drzewa dwa patyczki i w ten sposób wzniecił ogień. Dzięki takiemu ogniu można zaspokoić wszelkie pożądliwe pragnienia. Ogień ten był uważany za syna Pururavy. W Satya-yudze istniała tylko jedna grupa społeczna, nazywana hamsa; nie było wtedy podziału na varny braminów, ksatriyów, vaiśyów i śudrów. Vedą była omkara. Nie oddawano czci różnym półbogom, jako że godnym wielbienia Bóstwem był tylko Najwyższa Osoba Boga.
09.14.03 Znaczenie: Zgodnie z opisem wedyjskim, Soma, bóg księżyca, narodził się z umysłu Najwyższej Osoby Boga (candrama manaso jatah). Lecz tutaj dowiadujemy się, że narodził się z łez w oczach Atriego. Wydaje się to być sprzeczne z informacją wedyjską, ale tak nie jest, ponieważ przyjmuje się, że narodziny te miały miejsce w innym milenium. Gdy w oczach pojawiaj się łzy wywołane radością, są one wówczas kojące. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi, drgbhya anandaśrubhya ata evamrtamayah: "Tutaj słowo drgbhyah oznacza 'z łez radości'. Dlatego bóg księżyca jest nazywany amrtamayah, 'pełen kojących promieni'." W Czwartym Canto Śrimad-Bhagavatam (4.1.15) znajdujemy ten werset
atreh patny anasuya trin
jajne suyaśasah sutan
dattam durvasasam somam
atmeśa-brahma-sambhavan
Werset ten mówi; że Anasuya, żona Atriego Rsi; urodziła trzech synów – Somę, Durvasę i Dattatreyę. Jest powiedziane, że w czasie poczęcia Anasuya została zapłodniona łzami Atriego.
09.14.06 Znaczenie: Bóg księżyca jest jednym z półbogów, lecz by walczyć z innymi półbogami, przyjął pomoc demonów. Śukra, wróg Brhaspatiego, również przyłączył się do boga księżyca, żeby w gniewie zemścić się na Brhaspatim. Aby przeciwdziałać tej sytuacji, Pan Śiva, który darzył uczuciem Brhaspatiego, stanął po jego stronie. Ojcem Brhaspatiego był Angira, od którego Pan Śiva otrzymał. wiedzę. Dlatego Pan Śiva darzył Brhaspatiego pewnym uczuciem i w tej bitwie wystąpił po jego stronie. Śridhara Svami zauważa, angirasah sakaśat prapta-vidyo hara iti prasiddhah: "Pan Śiva jest dobrze znany z tego, że otrzymał wiedzę od Angiry."
09.14.09 Znaczenie: Tara była żoną Brhaspatiego, dlatego jako czysta kobieta, powinna zostać przez niego zapłodniona. Lecz zamiast tego wolała być zapłodniona przez Somę, boga księżyca, i dlatego była niewierna. Chociaż Brhaspati przyjął Tarę od Brahmy, to gdy zobaczył, że była brzemienna, chciał, by natychmiast wydała na świat syna. Tara z pewnością bardzo obawiała się swojego męża i myślała, że po porodzie może zostać ukarana. Toteż Brhaspati zapewnił ją, że jej nie ukarze, bo chociaż była niewierna i zaszła w ciążę w zakazany sposób, jednak pragnęła syna.
09.14.20 Znaczenie: Kiedy przystojny mężczyzna i piękna
kobieta łączą się i obejmują, to jak w tych trzech światach mogą powstrzymać
się od związku seksualnego? Dlatego Śrimad-Bhagavatam
(7.9.45) mówi, yan
maithunadi-grhamedhi-sukham hi tuccham.
09.14.21 Znaczenie: Jak oznajmia Brahma-samhita (5.40), yasya prabha prabhavato jagad-anda-koti-kotisv aśesa-vasudhadi-vibhuti-bhinnam. W tym wszechświecie istnieją rozmaite planety i różne atmosfery. Atmosfera planety niebiańskiej, z której zstąpiła Urvaśi, gdy Mitra i Varuna rzucili na nią klątwę, różni się od atmosfery tej Ziemi. Mieszkańcy planet niebiańskich bez wątpienia niezmiernie przewyższają mieszkańców Ziemi. Niemniej jednak Urvaśi zgodziła się zostać żoną Pururavy, mimo iż należała do wyższej społeczności. Kobieta, która spotyka mężczyznę z lepszymi cechami, może przyjąć go na swego męża. Podobnie, jeśli mężczyzna natrafia na kobietę, która pochodzi z niższej rodziny, ale ma dobre cechy, może ją przyjąć jako znakomitą żonę, jak radził Śri Canakya Pandita (stri-ratnam duskulad api). Związek mężczyzny i kobiety jest korzystny wtedy, gdy ich cechy są na jednakowym poziomie.
09.14.23 Znaczenie: Ze słów Urvaśi wynika, że standard życia, jedzenia, zachowania i mowy na planetach niebiańskich jest całkiem odmienny od standardów z tej ziemskiej planety. Mieszkańcy planet niebiańskich nie jedzą takich ohydnych rzeczy jak mięso i jajka; wszystko, co jedzą jest przyrządzone w oczyszczonym maśle. Nie lubią też oglądać nagich mężczyzn czy kobiet, z wyjątkiem czasu stosunku seksualnego. Życie nagim lub prawie nagim jest rzeczą niecywilizowaną. Lecz na tej ziemskiej planecie modne jest obecnie chodzenie na pół nago. A czasami niektórzy, jak hipisi chodzą zupełnie nago. W rzeczywistości dla tego celu powołano wiele klubów i towarzystw. Jednak na planetach niebiańskich takiego rodzaju zachowanie nie jest dozwolone: Mieszkańcy tych planet, poza tym, że są bardzo urodziwi zarówno pod względem cery, jak i cech cielesnych, zachowują się właściwie; żyją długo i jedzą najlepsze pożywienie w dobroci. Są to niektóre różnice między mieszkańcami planet niebiańskich, a mieszkańcami Ziemi.
09.14.27 Znaczenie: "Głucha noc" odnosi się do północy. Maha-niśa. jest opisana w smrti-mantrze: maha-niśa dve ghatike ratrer madhyama-yamayoh. "Dwunasta godzina o północy jest nazywana głuchą nocą."
09.14.36 Znaczenie: Canakya Pandita radził: viśvaso naiva kartavyah strisu raja-kulesu ca: "Nigdy nie ufaj kobiecie ani politykowi." Każdy jest uwarunkowany i upadły, jeśli nie wzniósł się do duchowej świadomości, cóż więc mówić o kobietach, które są mniej inteligentne niż mężczyźni. Zostały one porównane do śudrów i vaiśyów (striyo vaiśyas tatha śudrah). Jednakże na platformie duchowej, gdy wznosimy się na platformę świadomości Krsny, wszyscy jesteśmy równi, bez względu na to, czy jesteśmy mężczyzną, kobiet, śudrą czy czymkolwiek. W innym przypadku bowiem; jak powiedziała Urvaśi, która sama była kobietą i znała naturę kobiet, serce kobiety jest niczym serce chytrego lisa. Jeśli mężczyzna nie potrafi kontrolować swoich zmysłów, pada ofiarą takich chytrych lisów. Lecz gdy kontroluje swoje zmysły, to nie istnieje ryzyko, by oszukały go przebiegłe, podobne lisom kobiety. Canakya Pandita radzi również, że jeśli ktoś ma żonę, która jest niczym chytry lis, powinien natychmiast porzucić życie domowe i udać się do lasu.
mata yasya grhe nasti bharya capriya-vadini
aranyam tena gantavyam
yatharanyam tatha grham
(Canakya-śloka 57)
Świadomi Krsny grhasthowie muszą bardzo uważać na chytrą lisią kobietę. Jeśli żona w domu jest posłuszna i podąża za swym mężem w świadomości Krsny, to taki dom jest pożądany. W innym przypadku trzeba opuścić dom i udać się do lasu.
hitvatma-patam grham andha-kupam
vanam gato yad dharim
aśrayeta
(Bhag. 7.5.5)
Należy udać się do lasu i przyjąć schronienie lotosowych stóp Hari, Najwyższej Osoby Boga.
09.14.37 Znaczenie: Król Pururava był bardzo przywiązany do Urvaśi. I chociaż był jej wierny, ona go opuściła. Teraz, biorąc pod uwagę to, że król marnował swą, tak rzadko osiąganą, ludzką formę życia, Urvaśi otwarcie wyjawiła mu naturę kobiety. Z powodu swej natury kobieta może zareagować nawet na drobną zniewagę ze strony swojego męża, nie tylko opuszczając go, lecz w razie potrzeby nawet zabijając. Nie mówiąc już nic o mężu, może nawet zabić swego brata. Taka jest natura kobiety. Dlatego, jeśli kobiety w świecie materialnym nie zostaną tak wyszkolone, by być czystymi i wiernymi swym mężom, nie będzie w społeczeństwie spokoju i pomyślności.
09.14.38 Znaczenie: Ponieważ kobiety są bez trudu uwodzone, Manu-samhita nakazuje, by nie dawać im wolności. Kobieta zawsze musi być chroniona czy to przez ojca, męża, czy swojego starszego syna. Jeśli kobiety uzyskają swobodę zadawania się z mężczyznami, jako im równe, do czego sobie teraz roszczą prawo – nie utrzymają swej przyzwoitości. Naturą kobiety, jak to osobiście opisała Urvaśi, jest zawieranie z kimś przyjaźni, a następnie szukanie nowych towarzyszy płci męskiej, jednego po drugim, nawet jeśli oznacza to porzucenie towarzystwa tego, który jest im szczerze życzliwy.
09.14.39 Znaczenie: Chociaż Urvaśi niekorzystnie przedstawiła naturę kobiety, Maharaja Pururava był do niej bardzo przywiązany. Dlatego chciała pójść na pewne ustępstwo wobec króla, godząc się być jego żoną przez jedną noc pod koniec każdego roku.
09.14.42 Znaczenie: Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura zauważa, że Pururava był bardzo pożądliwy. Gdy tylko dostał dziewczynę Agnisthali, natychmiast chciał mieć z nią seks. Lecz podczas stosunku seksualnego zorientował się, że dziewczyną tą była Agnisthali, a nie Urvaśi. Z tego wynika, że każdy mężczyzna przywiązany do określonej kobiety zna specyficzne cechy, które manifestuje ona w życiu seksualnym. Zatem podczas stosunku seksualnego Pururava zorientował się, że ta dziewczyna, Agnisthali, nie była Urvaśi.
09.14.43 Znaczenie: Jest powiedziane, tretayam yajato makhaih: jeśli w
Treta-yudze spełnia się yajne, wówczas
osiąga się ich rezultaty. A odprawiając szczególnie visnu-yajnę, można osiągnąć nawet lotosowe stopy Najwyższej Osoby
Boga. Celem yajni jest oczywiście
zadowolenie Najwyższej Osoby Boga. Gdy Pururava medytował o Urvaśi, zaczęła się
Treta-yuga i dlatego w jego sercu objawiły się wedyjskie yajne. Lecz Pururava był człowiekiem materialistycznym,
zainteresowanym szczególnie czerpaniem przyjemności ze zmysłów. Yajne spełniane dla przyjemności zmysłów
są określane mianem karma-kandiya-yajni. A
zatem postanowił spełnić karma-kandiya-yajne,
aby zaspokoić swoje pożądliwe pragnienia. Innymi słowy, karma-kandiya-yajne są przeznaczone dla
osób zmysłowych, lecz w rzeczywistości yajna
powinna być spełniana dla zadowolenia Najwyższej Osoby Boga. Aby sprawić
przyjemność Najwyższej Osobie Boga w Kali-yudze poleca się sankirtana-yajnę. Yajnaih sankirtana-prayair yajanti hi sumedhasah. Tylko
ci, którzy są bardzo inteligentni, podejmują sankirtana-yajnę, aby spełnić wszystkie swoje pragnienia,
materialne i duchowe. Natomiast ci, którzy pragną przyjemności zmysłowej,
spełniają karma-kandiya-yajne.
09.14.44-45 Znaczenie: Wedyjskiego ognia do spełniania yajni nie wzniecano przy pomocy zwykłych zapałek czy tym podobnych środków. Wedyjski ogień ofiarny był zapalany raczej przy pomocy dwóch świętych kawałków drewna, które wytwarzały ogień przez tarcie z trzecim kawałkiem. Taki ogień jest potrzebny do spełniania yajni. Jeśli yajna będzie udana, wówczas zaspokoi pragnienie tego, który ją spełnił. Zatem Pururava wykorzystał proces yajni do zaspokojenia swych pożądliwych pragnień. Myślał o niższym arani jako o Urvaśi, o wyższym jako o sobie, a o środkowym jako o swym synu. Stosowna mantra wedyjska cytowana tu przez Viśvanathę Cakravartiego Thakurę brzmi: śami-garbhad agnim mantha. Podobną mantrą jest urvaśyam urasi pururavah. Pururava chciał nieprzerwanie mieć dzieci z łona Urvaśi. Jedyną jego ambicją było oddawanie się życiu seksualnemu z Urvaśi i otrzymanie dzięki temu syna. Innymi słowy, jego serce było tak pełne pożądania, że nawet podczas spełniania yajni, zamiast myśleć o Panu yajni, Yajneśvarze, Panu Visnu, myślał o Urvaśi.
09.14.46 Znaczenie: Według procesu wedyjskiego syna można otrzymać przez nasienie (śukra), bona fide ucznia można uzyskać przez inicjację (savitra) i można też otrzymać syna czy ucznia za pośrednictwem ognia ofiary (yajna). Kiedy zatem Maharaja Pururava wytworzył ogień pocierając arani, ogień ten został jego synem. Syna można otrzyma zarówno przez nasienie, inicjację, jak i yajnę. Wedyjska mantra omkara, czyli pranava, składająca-się z trzech liter a-u-m, może powołać da życia każdą z tych trzech metod. Dlatego słowa nirmanthanaj jatah oznaczają, że przez pocieranie arani narodził się syn.
09.14.47 Znaczenie: Jak oznajmia Bhagavad-gita, bhoktaram yajna-tapasam sarva-loka-maheśvaram: każda loka, czyli planeta, na którą chcemy się udać, jest własnością Najwyższej Osoby Boga, podmiotu radości spełniania ofiary. Celem yajni jest zadowolenie Najwyższej Osoby Boga. W obecnym wieku, jak to wielokrotnie wyjaśnialiśmy, yajna intonowania maha-mantry Hare Krsna jest jedyną ofiarą mogącą zadowolić Najwyższego Pana. A gdy Pan jest zadowolony, można wtedy spełnić każde pragnienie materialne lub duchowe. Bhagavad-gita (3.14) również mówi, yajnad bhavati parjanyah: składając ofiary Panu Visnu, można uzyskać dostateczne opady deszczu. A gdy opady deszczu są wystarczające, ziemia jest zdolna urodzić wszystko (sarva-kama-dugha mahi). Jeśli potrafimy właściwie wykorzystywać ziemię, możemy uzyskać z niej wszelkie potrzebne do życia rzeczy, włączając w to zboże, owoce, kwiaty i warzywa. Całe materialne bogactwo, które otrzymujemy, pochodzi z ziemi, i dlatego też jest powiedziane, sarva-kama-dugha mahi (Bhag.1.10.4). Dzięki spełnianiu yajni wszystko jest możliwe. Dlatego, chociaż Pururava pragnął czegoś materialnego, faktycznie spełnił yajnę dla zadowolenia Najwyższej Osoby Boga. Pan jest adhoksaja, poza percepcją Pururavy i kogokolwiek innego. W wyniku tego, by zaspokoić swe pragnienia, żywa istota musi spełnia jakiś rodzi yajni. Yajne mogą być spełniane w społeczeństwie ludzkim jedynie wtedy, gdy varnaśrama-dharma dzieli to społeczeństwo na cztery varny i cztery aśramy. Bez takiego regulującego procesu nikt nie może spełniać yajni. A bez spełniania yajni, żadne materialne plany nigdy nie uczynią społeczeństwa ludzkiego szczęśliwym. Każdy zatem powinien być nakłaniany do spełniania yajni. W tym wieku Kali polecaną yajną jest sankirtana, indywidualne lub zbiorowe intonowanie maha-mantry Hare Krsna. To zapewni społeczeństwu ludzkiemu zaspokojenie wszystkich potrzeb.
09.14.48 Znaczenie: W Satya-yudze była tylko jedna Veda, nie cztery. Później, przed rozpoczęciem Kali-yugi, ta jedna Veda, Atharva Veda (lub jak mówią niektórzy Yajur Veda), dla korzyści społeczeństwa ludzkiego została podzielona na cztery – Sama, Yajur, Rg i Atharva. W Satya-yudze jedyną mantrą była omkara (om tat sat). To samo słowo omkara manifestuje się w mantrze Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare / Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare. Jeśli ktoś nie jest braminem, nie może wypowiadać omkary i otrzymać upragnionego rezultatu. Ale w Kali-yudze niemal każdy jest śudrą, niezdolnym do wymawiania pranavy, omkary. Dlatego śastra zaleciły intonowanie maha-mantry Hare Krsna. Omkara jest mantrą, czyli maha-mantrą i Hare Krsna jest również maha-mantrą. Celem wypowiadania omkary jest zwracanie się do Najwyższej Osoby Boga, Vasudevy (om namo bhagavate vasudevaya). I taki sam jest cel intonowania mantry Hare Krsna.
Hare: "O energio Pana!"
Krsna: "O Panie Krsno!"
Hare: "O energio Pana!"
Rama: "O Najwyższy Panie, o najwyższy podmiocie radości!"
Jedynym godnym czci Panem jest Hari, który jest celem Ved (vedaiś ca sarvair aham eva vedyah). Wielbiąc półbogów, wielbi się różne części Pana, tak jak można podlewać gałęzie i gałązki drzewa. Ale oddawanie czci Narayanowi, wszechobejmującemu Najwyższej Osobie Boga, jest niczym podlewanie korzenia drzewa i dostarczanie w ten sposób wody do pnia, gałęzi, gałązek, liści itd. W Satya-yudze ludzie wiedzieli, jak zaspokajać potrzeby życia jedynie poprzez wielbienie Narayana, Najwyższej Osoby Boga. Ten sam cel w obecnym wieku Kali można osiągnąć przez intonowanie mantry Hare Krsna, jak to zaleca Bhagavatam. Kirtanad eva krsnasya mukta-sangah param vrajet. Przez samo intonowanie mantry Hare Krsna wydostajemy się z niewoli materialnej egzystencji i w ten sposób możemy powrócić do domu, z powrotem do Boga.
09.14.49 Znaczenie: W Satya-yudze Pana Narayana wielbiło się przez medytację (krte yad dhyayato visnum). W rzeczywistości każdy wtedy medytował o Panu Visnu, Narayanie, i wszelkie powodzenie zawdzięczał temu procesowi medytacji. W następnej yudze, Treta-yudze, zaczęło się spełnianie yajni (tretayam yajato mukhaih). Dlatego werset ten mówi: trayi treta-mukhe. Ceremonie rytualne są na ogół nazywane czynnościami karmicznymi. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi, że w Treta-yudze, zaczynając od Svayambhuva-manvantary, rytualne czynności karmiczne w podobny sposób zamanifestowały się z Priyavraty itd.