Rozdział ten opisuje modlitwy Gajendry, króla słoni. Okazuje się, że król słoni był poprzednio istotą ludzką, znaną jako Indradyumna i że nauczył się wtedy modlitwy do Najwyższego Pana. Na szczęście pamiętał tę modlitwę i zaczął ją po cichu intonować. Najpierw ofiarował pełne szacunku pokłony Najwyższej Osobie Boga, a ponieważ znalazł się w niedogodnej sytuacji – wskutek ataku krokodyla – wyraził swoją niemożność poprawnego wyrecytowania tej modlitwy. Niemniej jednak, spróbował intonować mantrę i używając odpowiednich słów, wypowiedział się jak następuje.
"Najwyższa Osoba Boga jest przyczyną wszystkich przyczyn, pierwotną osobą, z której wszystko wyemanowało. On jest oryginalną przyczyną tej manifestacji kosmicznej i cały kosmos w Nim spoczywa. Jednak jest On transcendentalny, gdyż wszystkiego, co jest związane ze światem materialnym, dokonuje za pośrednictwem Swej energii zewnętrznej. Wiecznie przebywa w świecie duchowym – na Vaikuncie lub Goloka Vrndavanie – gdzie oddaje się Swym wiecznym rozrywkom. Świat materialny jest produktem Jego zewnętrznej energii, czyli natury materialnej, która działa pod Jego nadzorem. W ten sposób zachodzi stworzenie, utrzymanie i unicestwienie. Pan istnieje zawsze. Niewielbicielowi niezmiernie trudno jest to zrozumieć. Choć transcendentalny Najwyższa Osoba Boga jest dostrzegalny dla każdego, jedynie czyści bhaktowie postrzegają Jego obecność i czynności. Najwyższa Osoba Boga jest całkowicie wolny od materialnych narodzin, śmierci, starości i chorób. Co więcej, tę transcendentalną pozycję również osiąga każdy, kto w tym materialnym świecie w Nim przyjmuje schronienie. Pan pojawia się i ukazuje Swe czynności, aby sprawić przyjemność bhakcie (paritranaya sadhunam). Jego pojawienie się, odejście i pozostałe rozrywki nie są bynajmniej materialne. Ten, kto zna ten sekret, może wejść do królestwa Boga. Pan godzi w Sobie wszystkie przeciwstawne elementy. Pan przebywa w każdym sercu. Jest kontrolerem wszystkiego, świadkiem wszystkich działań i pierwotnym źródłem wszystkich żywych istot. W rzeczywistości wszystkie żywe istoty są Jego cząstkami, gdyż On jest podstawą Maha-Visnu, który jest źródłem żywych istot w tym materialnym świecie. Pan może obserwować czynności naszych zmysłów, które działają i osiągają materialne rezultaty dzięki Jego łasce. I choć jest pierwotnym źródłem wszystkiego, to nie ulega wpływowi żadnego ze Swych produktów ubocznych. Zatem jest On niczym kopalnia złota, która jest źródłem złota używanego do wyrobu ozdób, a jednak jest różna od samych ozdób. Pan jest wielbiony metodami zalecanymi w Pancaratrach. On jest źródłem naszej wiedzy i obdarza nas wyzwoleniem. Dlatego też naszym obowiązkiem jest zrozumienie Go zgodnie z instrukcjami bhaktów, szczególnie zaś mistrza duchowego. Choć dla nas siła dobroci jest zakryta, to dzięki przestrzeganiu instrukcji świętych osób i mistrza duchowego możemy uwolnić się z materialnych szponów.
"Niewielbiciele czczą samopromienną materialną formę Najwyższej Osoby Boga. Ci, którzy są zaawansowani w wiedzy duchowej, czczą Jego formę bezosobową, zaś yogini doceniają Jego aspekt w postaci zlokalizowanej Duszy Najwyższej. Lecz Jego oryginalną formę osobową rozumieją jedynie bhaktowie. Ten Najwyższa Osoba Boga jest kompetentny, by Swymi instrukcjami z Bhagavad-gity rozproszyć ciemność, w której pogrążona jest uwarunkowana dusza. Jest On oceanem transcendentalnych cech i zrozumieć to mogą jedynie osoby wyzwolone, wolne od cielesnej koncepcji życia. Pan, dzięki Swojej bezprzyczynowej łasce, może uratować uwarunkowaną duszę z materialnej matni i umożliwić jej powrót do domu, z powrotem do Boga, aby stała się Jego osobistym towarzyszem. Niemniej jednak czysty bhakta nie aspiruje do tego, by powrócić do Boga. Jest zadowolony, pełniąc swą służbę w tym materialnym świecie. Czysty bhakta nie prosi o nic Najwyższą Osobę Boga. Modli się jedynie o to, by mógł uwolnić się od materialnej koncepcji życia i zaangażować się w transcendentalną miłosną służbę dla Pana."
W ten sposób, Gajendra, król słoni, ofiarowywał modlitwy bezpośrednio Najwyższej Osobie Boga, nie biorąc Go za jednego z półbogów. Żaden półbóg nie przyszedł go zobaczyć, nawet Brahma czy Śiva, ale osobiście pojawił się przed nim Najwyższa Osoba Boga, Narayana, siedzący na Garudzie. Unosząc swą trąbę, Gajendra ofiarował Panu pokłony, a Pan natychmiast wyciągnął go z wody razem z krokodylem, który trzymał słonia za nogę. Wówczas Pan zabił krokodyla i w ten sposób uwolnił Gajendrę.
08.03.01 Znaczenie: Pamięć tę opisuje Bhagavad-gita (6.43-44) :
tatra tam buddhi-samyogam
labhate paurva-dehikam
yatate ca tato bhuyah samsiddhau kuru-nandana
purvabhyasena tenaiva hriyate
hy avaśo 'pi sah
Wersety te zapewniają, że nawet jeśli osoba pełniąca służbę oddania upadnie, nie degraduje się, lecz zostaje umieszczona w sytuacji, w której we właściwym czasie przypomni sobie Najwyższą Osobę Boga. Jak zostanie wyjaśnione później, Gajendra był uprzednio królem Indradyumną, który w jakiś sposób w następnym życiu został królem słoni. Teraz Gajendra znajdował się w niebezpieczeństwie i choć nie miał ciała istoty ludzkiej przypomniał sobie stotrę, która intonował w poprzednim życiu. Yatate ca tato bhuyah samsiddhau kuru-nandana. Aby umożliwić nam osiągnięcie doskonałości, Krsna daje nam szansę ponownego przypomnienia sobie o Nim. Zostało to dowiedzione tutaj, bo choć król słoni Gajendra, znajdował się w niebezpieczeństwie, dało mu to sposobność przypomnienia sobie poprzednich czynności w służbie oddania. Zatem Najwyższa Osoba Boga mógł go natychmiast uratować.
Zatem jest rzeczą niezbędną, by wszyscy bhaktowie w świadomości Krsny praktykowali intonowanie jakiejś mantry. Oczywiście powinniśmy intonować mantrę Hare Krsna, która jest maha-mantrą, czyli wielka mantrą. Należy również intonować cintamani-prakara-sadmasu czy też Nrsimha stotrę (ito nrsimhah parato nrsimho yato yato yami tato nrsimhah). Każdy bhakta powinien praktykować intonowanie jakiejś mantry w tym celu, by ją intonować doskonale i gdyby nawet nie osiągnął doskonałości w świadomości duchowej w tym życiu, to w swym życiu następnym nie zapomni świadomości Krsny – nawet gdyby został zwierzęciem. Oczywiście bhakta powinien próbować osiągnąć doskonałość w świadomości Krsny w tym życiu, gdyż po prostu dzięki zrozumieniu Krsny i Jego instrukcji można po porzuceniu tego ciała, powrócić do domu, z powrotem do Boga. Praktykowanie świadomości Krsny nigdy nie idzie na marne, nawet jeśli zdarzy się jakiś upadek. Na przykład Ajamila w swym dzieciństwie intonował, pod kierunkiem ojca, imię Narayana. Lecz później, w swej młodości, upadł i stał się pijakiem, łowcą kobiet, szubrawcem i złodziejem. Niemniej jednak, ponieważ wołając swego syna – którego nazwał Narayana – intonował imię Narayana, uczynił postęp, mimo iż był uwikłany w grzeszne czynności. Dlatego też w żadnych okolicznościach nie powinniśmy zapominać o intonowaniu mantry Hare Krsna. To pomoże nam w największym niebezpieczeństwie, jak widzimy na przykładzie życia Gajendry.
08.03.02 Znaczenie: Bardzo ważne są w tym wersecie słowa etac cid-atmakam. Oczywiście, ciało materialne składa się jedynie z materialnych elementów, lecz gdy budzimy w sobie zrozumienie świadomości Krsny, wówczas ciało to nie jest dłużej materialne, lecz duchowe. Przeznaczeniem ciała materialnego jest czerpanie przyjemności zmysłowej, podczas gdy ciało duchowe angażuje się w transcendentalną, miłosną służbę dla Pana. Dlatego też nigdy nie należy uważać, że ciało bhakty zaangażowanego w służenie Panu i bezustannie myślącego o Nim jest materialne. Z tego względu zaleca się, gurusu nara-matih: należy wyzbyć się myślenia, że mistrz duchowy jest zwykłą istotą ludzką, która ma materialne ciało. Arcye visnau śila-dhih: każdy wie, że Bóstwo w świątyni jest wykonane z kamienia, lecz zniewagą jest myślenie, że Bóstwo jest jedynie kamieniem. Tak samo znieważające jest myślenie, iż ciało mistrza duchowego składa się z materialnych elementów. Ateistom wydaje się, że bhaktowie niemądrze wielbią kamienną statuę jako Boga, a zwykłego człowieka jako guru. Jednakże prawda jest taka, że dzięki wszechmocy Krsny, ta tzw. kamienna statua Bóstwa jest bezpośrednio Najwyższą Osobą Boga, a ciało mistrza duchowego jest bezpośrednio duchowe. Czysty bhakta, który jest zaangażowany w czystą służbę oddania, powinien być uważany za osobę usytuowaną na platformie transcendentalnej (sa gunan samatityaitan brahma-bhuyaya kalpate). Dlatego też złóżmy pokłony Najwyższej Osobie Boga, dzięki łasce którego te tzw. materialne rzeczy również stają się duchowe, gdy zaangażowane są w czynności duchowe.
Omkara (pranava) jest symboliczną reprezentacja dźwiękową Najwyższej Osoby Boga. Om tat sad iti nirdeśo brahmanas tri-vidhah smrtah: te trzy słowa om tat sat przywołują bezpośrednio Najwyższą Osobę. Dlatego też Krsna mówi, że jest On omkarą we wszystkich mantrach wedyjskich (pranavah sarva-vedesu). Wymawianie mantr wedyjskich rozpoczyna się omkarą, aby wskazać bezpośrednio Najwyższą Osobę Boga. Na przykład Śrimad-Bhagavatam, zaczyna się słowami om namo bhagavate vasudevaya. Nie ma różnicy pomiędzy Najwyższą Osobą Boga, Vasudevą, a omkarą (pranavą). Powinniśmy starać się zrozumieć, że omkara nie wskazuje na nic, co jest nirakara, czyli pozbawione formy. W rzeczywistości, werset ten mówi bezpośrednio, om namo bhagavate. Bhagavan jest osobą. Zatem omkara jest reprezentacją Najwyższej Osoby. Omkara nie jest czymś bezosobowym, jak uważają filozofowie Mayavadi. Wyrażono to tutaj wyraźnie słowem purusaya. Najwyższa prawda określana jako omkara jest purusą, Najwyższą Osobą. Nie jest bezosobowa. Jeśli by nie była osobą, jak mogłaby kontrować wielkich, mężnych zarządców tego wszechświata. Pan Visnu, Pan Brahma i Pan Śiva są najwyższymi kontrolerami tego wszechświata, lecz Panu Visnu składają pokłony nawet Pan Śiva i Pan Brahma. Dlatego też werset ten używa słowa pareśaya, co wskazuje, że Najwyższą Osobę Boga wielbią wzniośli półbogowie. Pareśaya oznacza parameśvara. Pan Brahma i Pan Śiva są iśvarami, potężnymi zarządcami, ale Pan Visnu jest parameśvarą najwyższym kontrolerem.
08.03.03 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (9.4) Pan mówi, maya tatam idam sarvam jagad avyakta-murtina: "Jestem Najwyższą Osobą Boga, lecz Moja energia jest podstawą wszystkiego, tak jak ziemia jest podstawą glinianego naczynia." Miejscem, gdzie spoczywa gliniane naczynie, jest również ziemia. Gliniane naczynie jest z kolei wytwarzane przez garncarza, którego ciało jest produktem ziemi. Koło garncarskie, przy pomocy którego robione jest naczynie, jest ekspansją ziemi, a składniki, z których robione jest naczynie, są również ziemią. Jak potwierdza śruti-mantra, yato va imani bhutani jayante. yena jatani jivanti. yat prayanty abhisamviśanti. Pierwotną przyczyną wszystkiego jest Najwyższa Osoba Boga, a po unicestwieniu wszystko wchodzi w Niego (prakrtim yanti mamikam). Zatem Najwyższy Pan, Osoba Boga – Pan Ramacandra lub Pan Krsna – jest pierwotną przyczyną wszystkiego.
iśvarah paramah krsnah
sac-cid-ananda-vigrahah
anadir adir govindah
sarva-karana-karanam
"Krsna, który słynie jako Govinda, jest najwyższym kontrolerem. Ma On wieczne, pełne szczęścia ciało duchowe. Jest źródłem wszystkiego. Sam nie ma innego źródła, jest bowiem pierwotną przyczyną wszystkich przyczyn." (Brahma-samhita 5.1) Pan jest przyczyną wszystkiego, lecz nic nie jest Jego przyczyną. Sarvam khalv idam brahma. Mat-sthani sarva-bhutani na caham tesv avasthitah. Chociaż jest wszystkim, Jego osobowość jest czymś odmiennym od manifestacji kosmicznej.
08.03.04 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga ma wiele mocy (parasya śaktir vividhaiva śruyate). Dlatego też, gdy tylko zapragnie, wykorzystuje jedną z nich i przy pomocy tej ekspansji stwarza tę manifestację kosmiczną. Kiedy zaś manifestacja kosmiczna jest unicestwiana, wówczas spoczywa w Nim. Niemniej jednak, jest On niezawodnie najwyższym obserwatorem. Najwyższy Pan jest niezmienny we wszelkich okolicznościach. Jest po prostu świadkiem i przebywa z dala od całego tworzenia i unicestwiania.
08.03.05 Znaczenie: Z mantr wedyjskich dowiadujemy się, że Najwyższa Osoba Boga znajduje się ponad wszystkim. On jest najwyższym, ponad wszystkimi półbogami, łącznie z Panem Brahmą i Panem Śivą. On jest najwyższym kontrolerem. Kiedy pod wpływem Jego energii wszystko zanika, kosmos pogrąża się w gęstej ciemności. Jednakże Najwyższy Pan jest blaskiem słonecznym, jak potwierdzają mantry wedyjskie: aditya-varnam tamasah parastat. Z codziennego doświadczenia wiemy, że kiedy my, na Ziemi, pogrążeni jesteśmy w ciemnościach nocy, słońce zawsze świeci gdzieś na niebie. Podobnie, Najwyższa Osoba Boga, najwyższe słońce, świeci zawsze, nawet wtedy, gdy we właściwym czasie unicestwiana jest cała manifestacja kosmiczna.
08.03.06 Znaczenie: Podobne zrozumienie wyraziła Kuntidevi. Najwyższy Pan istnieje wszędzie, wewnątrz i na zewnątrz. Istnieje nawet w sercu. Sarvasya caham hrdi sannivisto. Iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati. Wersety te wskazują, że Najwyższego Pana możemy znaleźć w swym sercu. Jest wielu, wielu yoginów, którzy próbują Go odnaleźć. Dhyanavasthita-tad-gatena manasa paśyanti yam yoginah. Niemniej jednak, nawet wielcy yogini, półbogowie, święci i mędrcy nie byli w stanie zrozumieć cielesnych cech tego wielkiego artysty ani nie mogli pojąć znaczenia Jego ruchów. Cóż więc mówić o zwykłych spekulantach, jakimi są tzw. filozofowie tego materialnego świata? Dla nich niemożliwym jest zrozumienie Go. Dlatego też musimy przyjąć wypowiedzi Najwyższego, kiedy miłosiernie inkarnuje On, aby nas pouczyć. Musimy po prostu przyjąć słowa Pana Ramacandry, Pana Krsny i Pana Śri Caitanyi Mahaprabhu i podążać Ich śladami. Wówczas będziemy mogli poznać cel Ich inkarnacji.
janma karma ca me divyam evam
yo vetti tattvatah
tyaktva deham punar janma
naiti mam eti so 'rjuna
Jeśli dzięki łasce Pana zrozumiemy Go, od razu osiągniemy wyzwolenie, nawet będąc w tym materialnym ciele. Ciało materialne nie będzie pełniło dłużej żadnych funkcji, a wszystkie działania, jakie będzie wykonywało, będą czynnościami świadomości Krsny. W ten sposób możemy porzucić swe ciało i powrócić do domu, z powrotem do Boga.
08.03.07 Znaczenie: Werset ten opisuje kwalifikacje bhaktów lub osób o niezwykle wzniosłej duchowej świadomości. Bhaktowie zawsze są jednakowo ustosunkowani wobec wszystkich. Nie widzą oni różnicy miedzy niższymi i wyższymi warstwami. Panditah sama-darśinah. Na każdego patrzą jako na duszę, która jest integralną cząstką Najwyższego Pana. Są zatem kompetentni, by szukać Najwyższej Osoby Boga. Rozumiejąc, że Najwyższa Osoba Boga jest przyjacielem każdego (suhrdam sarva-bhutanam), działają w imieniu Najwyższego Pana jako przyjaciele wszystkich. Nie czyniąc różnic między narodami i społeczeństwami, wszędzie głoszą świadomość Krsny, nauki Bhagavad-gity. Mają zatem kwalifikacje, by ujrzeć lotosowe stopy Pana. Tacy nauczający w świadomości Krsny są nazywani paramahamsami. Jak sygnalizuje słowo vimukta-sanga, materialne warunki nie mają na nich wpływu. Aby ujrzeć Najwyższą Osobę Boga, należy przyjąć schronienie takiego bhakty.
08.03.08-09 Znaczenie: Visnu Purana mówi, gunamś ca dosamś ca mune vyatita samasta-kalyana-gunatmako hi. Najwyższa Osoba Boga nie posiada materialnej formy, cech czy wad. Jest On duchowy i jest jedynym zbiornikiem wszystkich duchowych cech. Jak Najwyższa Osoba Boga oznajmił w Bhagavad-gicie (4.8), paritranaya sadhunam vinaśaya ca duskrtam. Czyny Pana, takie jak ochrona bhaktów i unicestwianie demonów, są transcendentalne. Osoba zabita przez Najwyższą Osobę Boga osiąga taki sam rezultat, jak chroniony przez Niego bhakta. Obie te osoby są transcendentalnie wyniesione. Jedyna różnica polega na tym, że bhakta udaje się bezpośrednio na planety duchowe i zostaje towarzyszem Najwyższego Pana, podczas gdy demony wznoszą się do brahmaloki, bezosobowego blasku Pana. Jednakże oba te rodzaje osób zostają transcendentalnie wyniesione. Kiedy Pan zabija lub unicestwia demony, nie można tego porównywać do zabijania w świecie materialnym. Chociaż wydaje się, że działa On w zakresie sił materialnej natury, jest On nirguna, ponad tymi siłami natury. Jego imię nie jest materialne. W przeciwnym razie, jak moglibyśmy uzyskać wyzwolenie, intonując Hare Krsna, Hare Rama? Imiona Pana, takie jak Rama i Krsna są tożsame z osobami Ramy i Krsny. Tak oto, dzięki intonowaniu mantry Hare Krsna, stale przebywamy w towarzystwie Ramy i Krsny, Najwyższej Osoby Boga i dlatego osiągamy wyzwolenie. Praktycznym tego przykładem jest Ajamila, który po prostu dzięki intonowaniu imienia Narayana, zawsze pozostawał transcendentalnym wobec swych czynności. Jeśli było to prawdą w odniesieniu do Ajamili, to cóż mówić o Najwyższym Panu? Kiedy Pan przychodzi do tego materialnego świata, nie staje się On produktem materii. Potwierdza to cała Bhagavad-gita: janma-karma ca me divyam, avajananti mam mudhah manusim tanum aśritam. Dlatego też, kiedy Najwyższa Osoba Boga – Rama lub Krsna – zstępuje, aby w transcendentalny sposób działać dla naszej korzyści, nie powinniśmy uważać Go za zwykłą ludzką istotę. Kiedy Pan przychodzi, robi to w oparciu o Swą moc duchową: sambhavamy atma-mayaya. Ponieważ materialna energia nie zmusza Go do przyjścia, dlatego jest zawsze transcendentalny. Nie powinniśmy uważać Najwyższego Pana za zwykłą istotę ludzką. Materialne imiona i formy są zanieczyszczone. Lecz duchowe imię i duchowa forma są transcendentalne.
08.03.10 Znaczenie: Dusza indywidualna nie może zrozumieć Najwyższej Osoby Boga poprzez ćwiczenia umysłowe, fizyczne czy intelektualne. To dzięki łasce Najwyższej Osoby Boga indywidualna dusz zostaje oświecona. Dlatego też Pan został tu opisany jako atma-pradipa. Pan jest jak słońce, które oświetla wszystko, lecz samo nie może być oświetlone przez nikogo. Dlatego też, jeśli poważnie pragniemy zrozumieć Najwyższego, wówczas, jak poucza Bhagavad-gita, musimy otrzymać oświecenie od Niego. Najwyższej Osoby Boga nie można zrozumieć dzięki swym umysłowym, fizycznym czy intelektualnym mocom.
08.03.11 Znaczenie: Jak oznajmia Bhagavad-gita, Najwyższą Osobę Boga można zrozumieć jedynie przez służbę oddania. Bhaktya mam abhijanati yavan yaś casmi tattvatah. Jeśli chcemy prawdziwie poznać Najwyższą Osobę Boga, musimy podjąć czynności służby oddania. Czynności te są nazywane sattva lub śuddha-sattva. W świecie materialnym wysoko cenione są czynności dobroci, znamienne dla czystego bramina. Lecz czynności w służbie oddania są śuddha-sattva, czyli innymi słowy, znajdują się na platformie transcendentalnej. Najwyższego możemy zrozumieć jedynie przez służbę oddania.
Służba oddania jest nazywana naiskarmya. Sama negacja czynności materialnych nie będzie czymś trwałym. Naiskarmyam apy acyuta-bhava-varjitam. Dopóki działania, które wykonujemy, nie są związane za świadomością Krsny, powstrzymanie się od czynności materialnych nie będzie rzeczą pomocną. Wielu bardzo zaawansowanych sannyasinów zaprzestało swych działań w nadziei osiągnięcia naiskarmyi, wolności od materialnych działań, a jednak doznali niepowodzenia i powrócili na platformę materialną, by działać jako osoby materialistyczne. Lecz jeśli zaangażujemy się w duchowe czynności bhakti-yogi, wówczas nie upadniemy. Dlatego też nasz ruch świadomości Krsny jest próbą stałego zaangażowania wszystkich w duchowe działania, dzięki którym stajemy się transcendentalni wobec czynności materialnych. Duchowe czynności bhakti-margi – śravanam kirtanam visnoh smaranam pada-sevanam – prowadzą do zrozumienia Najwyższej Osoby Boga. Dlatego też, jak oznajmiono tutaj, sattvena pratilabhyaya naiskarmyena vipaścita: "Najwyższą Osobę Boga realizują czyści bhaktowie, którzy działają w transcendentalnej egzystencji bhaki-yogi."
Gopala-tapani Upanisad (15) mówi, bhaktir asya bhajanam tad ihamutropadhi-nairasyenaivamusmin manasah kalpanam etad eva ca naiskarmyam. Taka jest definicja naiskarmyi. W naiskarmyi działamy wówczas, gdy jesteśmy całkowicie zaangażowani w czynności w świadomości Krsny, bez materialnego pragnienia czerpania przyjemności, czy to tutaj, czy na wyższych systemach planetarnych, w życiu obecnym czy w przyszłości (iha-amutra). Anyabhilasita-śunyam. Gdy jesteśmy wolni od wszelkich zanieczyszczeń i pod kierunkiem mistrza duchowego działamy w służbie oddania, wtedy znajdujemy się na platformie naiskarmya. Pełniąc taką transcendentalną służbę oddania służymy Panu. Ofiarowuję Mu pełne szacunku pokłony.
08.03.12 Znaczenie: Poprzednie wersety opisały, że choć Najwyższa Osoba Boga nie ma materialnej formy, przyjmuje niezliczone formy, aby okazać łaskę Swym bhaktom i zabić demony. Jak oznajmia Śrimad-Bhagavatam, inkarnacji Pana jest tak wiele, że są one niczym fale rzeki. Fale rzeki płyną bezustannie i nikt nie potrafi ich zliczyć. Podobnie, nikt nie może obliczyć, kiedy i jak pojawią się rozmaite inkarnacje Pana, zgodnie z potrzebami czasu, miejsca i kandydatów. Pan pojawia się bezustannie. Jak Krsna mówi w Bhagavad-gicie (4.7):
yada yada hi dharmasya
glanir bhavati bharata
abhyutthanam adharmasya
tadatmanam srjamy aham
"Zawsze, kiedy tylko i gdzie tylko zamierają praktyki religijne, o potomku Bharaty i zaczyna szerzyć się bezbożność – wtedy Ja zstępuję osobiście. W materialnym świecie zawsze istnieje możliwość odstępstwa od świadomości Krsny i dlatego Krsna i Jego bhaktowie zawsze działają w rozmaitych formach, aby ukrócić taką bezbożność.
Nawet impersonaliści, którzy podkreślają aspekt wiedzy Najwyższej Osoby Boga, pragną połączyć się z blaskiem Pana. Dlatego też tutaj słowo jnana-ghanaya wskazuje, że te rozmaite inkarnacje pojawiają się dla ateistów, którzy nie wierzą w formę i istnienie Pana. Ponieważ Pan przychodzi w tak wielu formach, aby nauczać, nikt nie może powiedzieć, że nie ma Boga. Słowo jnana-ghanaya zostało użyte szczególnie w odniesieniu do tych, którzy wzmocnili swą wiedzę dzięki szukaniu Pana poprzez spekulatywne zrozumienie filozoficzne. Wiedza powierzchowna jest bezużyteczna, jeśli chodzi o zrozumienie Najwyższej Osoby Boga, lecz kiedy nasza wiedza stanie się nadzwyczaj rzetelną i głęboką, wówczas zrozumiemy Vasudevę (vasudevah sarvam iti sa mahatma sudurlabhah). Jnani osiąga ten etap po wielu, wielu narodzinach. Dlatego też zostało tu użyte słowo jnana-ghanaya. Słowo śantaya wskazuje, że Pan Vasudeva przebywa w każdym sercu, lecz nie działa wraz z żywą istotą. Impersonalistyczni jnani realizują Vasudevę, kiedy mają w pełni dojrzałą wiedzę (vasudevah sarvam iti sa mahatma sudurlabhah).
08.03.13 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (13.3) Pan mówi, ksetrajnam capi mam viddhi sarva-ksetresu bharata: "O potomku Bharaty, powinieneś wiedzieć, że Ja jestem również znawcą wszystkich ciał." Każdy z nas myśli, "Jestem tym ciałem" lub "To jest moje ciało", lecz w rzeczywistości prawda wygląda inaczej. Nasze ciała dał nam najwyższy właściciel. Żywa istota, która jest również ksetra-jna, czyli znawcą ciała, nie jest jedynym właścicielem tego ciała. Prawdziwym jego właścicielem jest Najwyższa Osoba Boga, który jest najwyższym ksetra-jna. Na przykład, możemy wynająć dom i zamieszkać we nim, lecz w rzeczywistości właścicielem tego domu jest jego gospodarz. Podobnie, może być nam przeznaczony określony typ ciała, jako udogodnienie do cieszenia się tym materialnym światem, lecz prawdziwym właścicielem ciała jest Najwyższa Osoba Boga. jest On nazywany sarvadhyaksa, ponieważ w tym materialnym świecie wszystko działa pod jego nadzorem. Potwierdza to Bhagavad-gita (9.10), gdzie Pan mówi, mayadhyaksena prakrtih suyate sa-caracaram: "Ta materialna natura działa pod Moją kontrolą, o synu Kunti i ona to stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istnienie." Z prakrti, czyli natury materialnej wywodzi się tak wiele rodzajów żywych istot, łącznie ze stworzeniami wodnymi, roślinami, drzewami, owadami, ptakami, zwierzętami, istotami ludzkimi i półbogami. Prakrti jest matką, a Najwyższa Osoba Boga jest ojcem (aham bija-pradah pita).
Prakrti może dać nam materialne ciało, lecz jako dusze jesteśmy integralnymi cząstkami Najwyższej Osoby Boga. Potwierdza to Bhagavad-gita (15.7): mamaivamśo jiva-loke jiva-bhutah sanatanah. Żywa istota, będąc integralną cząstką Boga, nie jest produktem tego materialnego świata. Dlatego też werset ten opisuje Pana jako atma-mula, pierwotne źródło wszystkiego. On jest nasieniem wszelkiego istnienia (bijam mam sarva-bhutanam). W Bhagavad-gicie (14.4) Pan mówi:
sarva-yonisu
kaunteya murtayah sambhavanti yah
tasam brahma mahad yonir aham
bija-pradah pita
"Należy wiedzieć, o synu Kunti, że wszystkie gatunki mogą zaistnieć przez narodziny w tej materialnej naturze i że Ja jestem ojcem dostarczającym nasienie." Rośliny, drzewa, owady, stworzenia wodne, półbogowie, zwierzęta, ptaki i pozostałe żywe istoty są synami, integralnymi cząstkami Najwyższego Pana, lecz ponieważ zmagają się z rozmaitymi mentalnościami, otrzymały różnorodne ciała (manah sasthanindriyani prakrti-sthani karsati). Zostały w ten sposób synami prakrti, czyli materialnej natury, którą zapłodnił Najwyższa Osoba Boga. W tym materialnym świecie każda żywa istota walczy o byt a jedynym ratunkiem czy uwolnieniem z cyklu narodzin i śmierci w procesie ewolucyjnym jest pełne podporządkowanie. Świadczy o tym słowo namah, "Składam Ci pełne szacunku pokłony."
08.03.14 Znaczenie: Parafrazując ten werset: "Cele zmysłowych działań są w rzeczywistości obserwowane przez Ciebie. Bez Twego nadzoru żywa istota nie może nawet o krok posunąć się do przodu. Jak potwierdza to Bhagavad-gita (15.15), sarvasya caham hrdi sannivisto mattah smrtir jnanam apohanam ca. Przebywasz w każdym sercu i tylko od Ciebie pochodzi pamięć i zapomnienie. Chayeva yasya bhuvanani bibharti durga. Żywa istota, będąc w szponach mayi, pragnie cieszyć się tym materialnym światem, lecz jeśli Ty nie dasz jej wskazówek i pamięci, nie może ona uczynić postępu w dążeniu do osiągnięcia celu swojego życia, który jest niczym cień. Uwarunkowana dusza życie po życiu niewłaściwie posuwa się ku niewłaściwemu celowi, a Ty jej o tym celu przypominasz. W jednym życiu uwarunkowana dusza pragnie zbliżyć się do pewnego określonego celu, lecz po zmianie ciała zapomina o wszystkim. Niemniej jednak, ponieważ pragnęła ona cieszyć się czymś w tym świecie, Ty mój Panie, przypominasz jej o tym w jej następnym życiu. Mattah smrtir jnanam apohanam ca. Ponieważ uwarunkowana dusza pragnie zapomnieć o Tobie, Ty – dzięki Swej łasce – życie po życiu dajesz jej możliwości, dzięki którym może prawie nieustannie o Tobie zapominać. Dlatego też jesteś wiecznym przewodnikiem uwarunkowanych dusz. Wszystko zdaje się być realne, ponieważ Ty jesteś pierwotną przyczyną wszystkiego. Ostateczną realnością jest Wasza Wysokość, Najwyższa Osoba Boga. Składam Tobie pełne szacunku pokłony."
Słowo sarva-pratyaya-hetave wyjaśnił Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówiąc, że skutek daje nam pewne pojęcie o jego przyczynie. Na przykład, gliniane naczynie jest wynikiem pracy garncarza. Zatem widząc gliniane naczynie, możemy domyślić się istnienia garncarza. Podobnie, ten świat materialny przypomina świat duchowy i każda inteligentna osoba może odgadnąć, jak on działa. Jak wyjaśnia Bhagavad-gita, mayadhyaksena prakrtih suyate sa-caracaram. Działania materialnego świata sugerują, że nadzoruje je Pan.
08.03.15 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga został tutaj
opisany jako cudowna przyczyna. Jest cudowny w tym znaczeniu, że choć może
istnieć niezliczona ilość emanacji Najwyższej Osoby Boga (janmady asya yatah), On zawsze pozostaje kompletnym (purnasya purnam adaya purnam evavaśisyate).
W świecie materialnym doświadczenie uczy nas, że jeśli mamy na koncie w banku
milion dolarów, w miarę podejmowania tych pieniędzy, konto bankowe będzie się
stopniowo zmniejszać do zera. Jednakże Najwyższy Pan, Osoba Boga, jest tak
doskonały, że choć emanują z Niego niezliczone Osoby Boga, On pozostaje tym
samym Najwyższą Osobą Boga. Purnasya purnam adaya purnam
evavaśisyate. Z
tego względu jest On cudowną przyczyną. Govindam
adi-purusam tam aham bhajami.
iśvarah paramah krsnah
sac-cid-ananda-vigrahah
anadir adir govindah
sarva-karana-karanam
"Krsna, znany jako Govinda, jest najwyższym kontrolerem. Ma On wieczne, pełne szczęścia ciało duchowe. Jest On źródłem wszystkiego. Lecz Sam nie ma innego źródła, gdyż jest pierwotną przyczyną wszystkich przyczyn." (Brahma-samhita 5.1)
Nawet w tym materialnym świecie możemy zrozumieć, że słońce istnieje od wielu milionów lat i wysyła ciepło i światło od początku swego powstania, a jednak ciągle zachowuje swą moc i nigdy się nie zmienia. Cóż więc mówić o najwyższej przyczynie, param brahmie, Krsnie? Wszystko bezustannie z Niego emanuje, On jednak zachowuje Swą oryginalną formę (sac-cid-ananda-vigrahah). Krsna osobiście mówi w Bhagavad-gicie (10.8), mattah sarvam pravartate: "Wszystko emanuje ze Mnie." Wszystko wiecznie emanuje z Krsny, a jednak On jest tym samym Krsną i nie zmienia się. Dlatego też jest On schronieniem wszystkich transcendentalistów, którzy pragną wydostać się z materialnej niewoli.
Każdy musi przyjąć schronienie Krsny. Dlatego też poleca się:
akamah sarva-kamo va
moksa-kama udara-dhih
tivrena bhakti-yogena yajeta
purusam param
"Bez względu na to, czy ktoś pragnie wszystkiego, czy nie pragnie niczego lub też chce się połączyć z egzystencją Pana, jest inteligentny jedynie wtedy, gdy wielbi Najwyższą Osobę Boga, Pana Krsnę, pełniąc transcendentalną służbę miłości." (Bhag. 2.3.10) Param brahmą, Najwyższym Panem i param dhamą, najwyższym wytchnieniem, jest Krsna. Dlatego też każdy, kto pragnie czegokolwiek – czy to będąc karmitą, jnanim czy yoginem – powinien bardzo poważnie próbować uświadomić sobie Najwyższą Osobę Boga, a wtedy wszystkie jego pragnienia zostaną spełnione. Pan mówi, ye yatha mam prapadyante tams tathaiva bhajamy aham: " Stosownie do tego, jak żywe istoty podporządkowują się Mi, Ja odwzajemniam się im odpowiednio." Nawet karmita, który pragnie wszystkiego dla swej przyjemności, może otrzymać to od Krsny. Krsnie nie sprawia trudności dostarczenie mu tego, czego on chce. W rzeczywistości, w celu otrzymania wyzwolenia powinniśmy wielbić Krsnę, Najwyższą Osobę Boga.
Vedaiś ca sarvair eva vedyah. Poprzez studiowanie literatury wedyjskiej powinniśmy zrozumieć Krsnę. Jak potwierdzono tutaj, sarvagamamnaya-maharnavaya. On jest oceanem i cała wiedza wedyjska płynie ku Niemu. Dlatego też inteligentni transcendentaliści przyjmują schronienie Najwyższej Osoby Boga (sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja). Taki jest ostateczny cel.
08.03.16 Znaczenie: Bhagavad-gita (10.11) mówi:
tesam evanukampartham aham ajnana-jam
tamah
naśayamy atma-bhava-stho
jnana-dipena bhasvata
Bhaktę, który przyjął lotosowe stopy Pana w swym sercu, Pan, poprzez szczególną łaskę z wewnątrz, obdarza duchowym oświeceniem, znanym jako jnana-dipa. To jnana-dipa jest porównywane do ognia ukrytego w drewnie arani. Poprzednio, kiedy wielcy mędrcy spełniali ofiary ogniowe, nie zapalali ognia bezpośrednio. Ogień przywoływany był z drewna arani. Podobnie, wszystkie żywe istoty są okryte siłami natury materialnej, a ogień wiedzy może rozpalić jedynie Najwyższa Osoba Boga, kiedy przyjmiemy Go w swym sercu. Sa vai manah krsna-padaravindayoh. Jeśli poważnie przyjmiemy lotosowe stopy Krsny, który przebywa w każdym sercu, wówczas Pan wykorzeni wszelką ignorancję. Przy pomocy pochodni wiedzy natychmiast, dzięki szczególnej łasce Najwyższego Pana, rozumiemy wszystko we właściwy sposób i osiągamy samorealizację. Innymi słowy, choć zewnętrznie bhakta nie posiada zbyt dużego wykształcenia, to dzięki pełnionej przez niego służbie oddania, Najwyższa Osoba Boga oświeca go od wewnątrz. A jeśli Pan oświeca od wewnątrz, jak wówczas możemy pozostać w ignorancji? Dlatego bezpodstawny jest zarzut Mayavadich, że ścieżka oddania przeznaczona jest dla nieinteligentnych lub niewykształconych.
yasyasti bhaktir bhagavaty
akincana
sarvair gunais tatra
samasate surah
(Bhag. 5.18.12)
Ten, kto staje się czystym bhaktą Najwyższego Pana, automatycznie manifestuje wszelkie dobre cechy. Taki bhakta znajduje się ponad instrukcjami Ved. Jest on paramahamsą. Dzięki łasce Pana, nie zagłębiając się nawet w studia nad literaturą wedyjską, bhakta taki staje się czysty i oświecony. Mówi on: "Dlatego, mój Panie, składam Ci pełne szacunku pokłony."
08.03.17 Znaczenie: Słowa brhate namas te wyjaśnił Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura: brhate śri-krsnaya. Najwyższą Osobą Boga jest Krsna. Istnieje wiele tattv, jak visnu-tattva, jiva-tattva i śakti-tattva, ale ponad wszystkimi znajduje się visnu-tattva, która jest wszechprzenikająca. Ten wszechprzenikający aspekt Najwyższej Osoby Boga został wyjaśniony w Bhagavad-gicie (10.42), gdzie Pan mówi:
athava bahunaitena kim
jnatena tavarjuna
vistabhyaham idam krtsnam
ekamśena sthito jagat
"Ależ jaki jest pożytek, Arjuno, z całej tej drobiazgowej wiedzy? Jedną cząstką Siebie przenikam i utrzymuję cały wszechświat." W ten sposób Krsna mówi, że Paramatma, Jego częściowa reprezentacja, utrzymuje cały świat materialny. Pan wchodzi do każdego wszechświata jako Garbhodakaśayi Visnu, a następnie, by wejść do serca każdej żywej istoty, a nawet do atomów rozprzestrzenia się jako Ksirodakaśayi Visnu. Andantara-stha-paramanu-cayantara-stham. Każdy wszechświat wypełniony jest atomami, a Pan przebywa nie tylko wewnątrz wszechświata, lecz również wewnątrz atomów. Tak więc Najwyższy Pan przebywa w każdym z atomów w swym aspekcie Visnu – jako Paramatma – lecz wszystkie visnu-tattvy emanują z Krsny. Jak potwierdza Bhagavad-gita (10.2), aham adir hi devanam: Krsna jest adi, czyli początkiem, devów tego materialnego świata – Brahmy, Visnu i Maheśvary. Dlatego też został tu opisany jako bhagavate brhate. Każdy jest bhagavanem, każdy ma bogactwo, lecz Krsna jest brhan bhagavanem, jest właścicielem bezgranicznego bogactwa. Iśvarah paramah krsnah. Krsna jest źródłem każdego. Aham sarvasya prabhavah. Pochodzą z Niego nawet Brahma, Visnu i Maheśvara. Mattah parataram nanyat kincid asti ahananjaya: nie ma osoby nadrzędnej wobec Krsny. Dlatego też Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi, że bhagavate brhate oznacza "Śri Krsnie".
Z powodu cielesnej koncepcji życia, każdy w tym materialnym świecie jest paśu, zwierzęciem.
yasyatma-buddhih kunape tri-dhatuke
sva-dhih kalatradisu bhauma ijya-dhih
yat tirtha-buddhih salile na karhicij
janesv abhijnesu sa eva go-kharah
"Istota ludzka, która to złożone z trzech elementów ciało utożsamia z jaźnią, która, uboczne produkty ciała uważa za swych krewnych, kraj rodzinny za godny czci, i która udaje się do miejsc pielgrzymek jedynie po to, aby wykapać się tam, a nie aby spotkać osoby posiadające transcendentalną wiedzę, powinna być uważana za podobna krowie lub osłu." (Bhag. 10.84.13) Dlatego też praktycznie każdy jest paśu, zwierzęciem i każdy został zaatakowany przez krokodyla materialnej egzystencji. Nie tylko króla słoni, ale każdego z nas, atakuje krokodyl i każdy z nas cierpi tego skutki.
Tylko Krsna może wybawić nas z tej materialnej egzystencji. W rzeczywistości On zawsze próbuje nas ratować. Iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati. Jest On w naszych sercach, i bynajmniej nie jest nieuważny. Jego jedynym celem jest wyzwolenie nas z materialnego życia. Nie jest tak, że dba o nas jedynie wtedy, gdy składamy Mu modlitwy. Bez przerwy próbuje On nas ratować, nawet zanim ofiarujemy Mu modlitwy. Nigdy nie jest leniwy, gdy chodzi o nasze wyzwolenie. Dlatego też werset ten mówi, bhuri-karunaya namo 'layaya. Jest to bezprzyczynową łaską Najwyższego Pana, że zawsze próbuje On sprowadzić nas ponownie do domu, z powrotem do Boga. Bóg jest wyzwolony i stara się wyzwolić nas, lecz choć bezustannie próbuje, my odrzucamy Jego instrukcje (sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja). Niemniej jednak, nie unosi się On gniewem. Dlatego też został tutaj opisany jako bhuri-karunaya, ten, który jest bezgranicznie miłosierny, ratując nas z nieszczęsnych, materialnych warunków życia i prowadząc ponownie do domu, z powrotem do Boga.
08.03.18 Znaczenie: Chociaż Najwyższa Osoba Boga przychodzi do świata materialnego, siły materialnej natury nie mają na Niego wpływu. Potwierdza to Iśopanisad. Apapa-viddham: On jest nieskażony. Ten sam fakt został opisany tutaj. Guna-sanga-vivarjitaya. Chociaż Najwyższa Osoba Boga pojawia się w tym materialnym świecie jako inkarnacja, nie ulega On wpływowi sił materialnej natury. Jak oznajmia Bhagavad-gita (9.11), avajananti mam mudha manusim tanum aśritam: głupcy o niedostatecznej wiedzy szydzą z Osoby Boga, ponieważ pojawia się On niczym istota ludzka. Dlatego też Najwyższą Osobę Boga może zrozumieć jedynie muktatma, dusza wyzwolona. Muktatmabhih sva-hrdaye paribhavitaya: tylko osoba wyzwolona może bezustannie myśleć o Krsnie. Taka osoba jest największym yoginem.
yoginam api
sarvesam mad-gatenantaratmana
śraddhavan bhajate yo
mam sa me yuktatamo matah
"Spośród wszystkich yoginów, ten kto zawsze trwa przy Mnie z wielką wiarą, myśli o Mnie wewnątrz siebie – wielbiąc Mnie w transcendentalnej służbie miłości, jest najbardziej zjednoczony ze Mną w yodze i jest najwyższym ze wszystkich. Takie jest Moje zdanie. (Bg. 6.47)
08.03.19 Znaczenie: W tym materialnym świecie, niektórzy ludzie są akami, wolnymi od materialnych pragnień, inni żądni są coraz większego materialnego zysku, a jeszcze inni pragną osiągnąć sukces w życiu religijnym, postępie ekonomicznym, zadowalaniu zmysłów i ostatecznie wyzwoleniu.
akamah sarva-kamo va
moksa-kama udara-dhih
tivrena bhakti-yogena yajeta
purusam param
(Bhag. 2.3.10)
Poleca się, że bez względu na naszą pozycję – gdy nie żądamy materialnej korzyści, czy gdy domagamy się wszelkich materialnych zysków lub ostatecznie wyzwolenia – powinniśmy posłusznie służyć Panu z oddaniem, a wówczas uzyskamy to, czego pragniemy. Krsna jest tak łaskawy. Ye yatha mam prapadyante tams tathaiva bhajamy aham. Pan Odwzajemnia się. Krsna daje to, czego pragnie nawet zwykła żywa istota. Krsna przebywa w każdym sercu i obdarza żywą istotę tym, Czego ona pragnie.
iśvarah sarva-bhutanam
hrd-deśe 'rjuna tisthati
bhramayan sarva-bhutani
yantrarudhani mayaya
"Najwyższy Pan przebywa w każdym sercu i On kieruje wędrówkami żywych istot, które usadowione są jak gdyby na maszynie zrobionej z energii materialnej." (Bg. 18.61) Pan daje każdemu możliwość spełnienia jego ambicji. Nawet bhakta taki jak Dhruva Maharaja pragnął materialnego błogosławieństwa, którym było otrzymanie królestwa większego niż to, które posiadał jego ojciec. I choć otrzymał ciało duchowe, dostał też królestwo, gdyż Najwyższa Osoba Boga nie sprawia zawodu nikomu, kto przyjmuje schronienie Jego lotosowych stóp. Dlatego też, skoro Gajendra, król słoni, podporządkował się Najwyższej Osobie Boga, aby uwolnić się z obecnego niebezpieczeństwa, a pośrednio z obecnego niebezpieczeństwa materialistycznego życia, dlaczego Najwyższa Osoba Boga nie maiłby spełnić jego pragnienia?
08.03.20-21 Znaczenie:
anyabhilasita-śunyam
jnana-karmady-anavrtam
anukulyena krsnanu śilanam
bhaktir uttama
(Bhakti-rasamrta-sindhu 1.1.11)
"Należy pełnić transcendentalną, miłosną służbę dla Najwyższego Pana Krsny, życzliwie i bez pragnienia osiągnięcia materialnego zysku czy korzyści przez czynności spełniane dla owoców czy spekulację filozoficzną Jest to nazywane czystą służbą oddania". Czyści bhaktowie nie proszą o nic Najwyższą Osobę Boga. Lecz Gajendra, król, słoni, znalazłszy się w takich okolicznościach, prosił o natychmiastowe błogosławieństwo, ponieważ nie miał innego sposobu na uratowanie się. Czasem, kiedy nie ma innego wyjścia, czysty bhakta, będąc w pełni zależnym od łaski Najwyższego Pana, modli się o jakieś błogosławieństwo. Lecz w takiej modlitwie pojawia się również skrucha. Ten, kto bez przerwy słucha i intonuje o transcendentalnych rozrywkach Pana, zawsze przebywa na platformie, na której nie prosi się o żadne materialne korzyści. Jeśli nie jesteśmy całkowicie czystymi bhaktami, nie możemy cieszyć się transcendentalnym szczęściem pochodzącym z ekstatycznego intonowania i tańczenia w ruchu sankirtana. Zwykły bhakta nie może osiągnąć takiej ekstazy. Pan Śri Caitanya Mahaprabhu pokazał nam, jak można czerpać transcendentalne szczęście, po prostu intonując, słuchając i tańcząc w ekstazie. To jest bhakti-yoga. Dlatego też król słoni Gajendra, powiedział, adhyatmika-yoga-gamyam, wskazując, że jeśli nie znajdujemy się na transcendentalnej platformie, nie możemy zbliżyć się do Najwyższego Pana. Błogosławieństwo dzięki któremu jesteśmy w stanie zbliżyć się do Pana, można osiągnąć po wielu, wielu narodzinach. A jednak Śri Caitanya Mahaprabhu obdarzył nim każdego, nawet upadłe dusze, które nie miały żadnego dziedzictwa w życiu duchowym. Możemy widzieć to w ruchu świadomości Krsny. Zatem ścieżka bhakti-yogi jest nieskazitelnym procesem, dzięki któremu zbliżamy się do Najwyższej Osoby Boga. Bhaktyaham ekaya grahyah: do Najwyższego Pana można zbliżyć się jedynie poprzez służbę oddania. Pan mówi w Bhagavad-gicie (7.1)
mayy asakta-manah
partha yogam yunjan mad-aśrayah
asamśayam samagram mam yatha
jnasyasi tac chrnu
"Posłuchaj teraz o synu Prthy, [Arjuno] jak przez praktykę yogi, w pełnej świadomości o Mnie, z umysłem przywiązanym do Mnie, możesz – uwolniwszy się od wątpliwości – poznać Mnie w pełni." Po prostu dzięki przywiązaniu do świadomości Krsny i bezustannemu myślenia o lotosowych stopach Krsny, bez wątpienia możemy w pełni zrozumieć Najwyższą Osobę Boga.
08.03.22 - 24 Znaczenie: Werset ten jest pobieżnym opisem nieograniczonej mocy Najwyższej Osoby Boga. Ten najwyższy działa w rozmaitych fazach, manifestując Swe integralne cząstki, które są jednocześnie różnorodnie sytuowane przez Jego różne moce (parasya śaktir vividhaiva śruyate). Każda moc działa całkiem naturalnie (svabhaviki jnana-bala-kriya ca). Dlatego też Pan jest nieograniczony. Na tat-samaś cabhyadhikaś ca drśyate: nic nie jest Mu równe ani nic Go nie przewyższa. Choć manifestuje się On na tak wiele sposobów, osobiście nie ma nic do robienia (na tasya karyam karanam ca vidyate), gdyż wszystkiego dokonują ekspansje Jego nieograniczonych energii.
08.03.25 Znaczenie: W tym materialnym świecie każda żywa istota jest okryta ciemnością ignorancji. Dlatego też Vedy nakazują, iż powinniśmy zbliżyć się do Najwyższego Pana za pośrednictwem mistrza duchowego, który jest opisany w Gautamiya-tantrze, gdzie ofiarowane są mu następujące modlitwy:
om ajnana-timirandhasya
jnananjana-śalakaya
caksur unmilitam yena tasmai
śri-gurave namah
"Składam pełne szacunku pokłony mojemu mistrzowi duchowemu, który pochodnią wiedzy otworzył moje oczy, zaślepione ciemnością ignorancji." Choć możemy walczyć o byt w tym materialnym świecie, wieczne życie w nim nie jest możliwe. Musimy jednakże zrozumieć, że ta walka o byt jest powodowana ignorancją, gdyż w rzeczywistości każda żywa istota jest wieczną cząstką Najwyższego Pana. Nie ma potrzeby, aby żyć jako słoń czy człowiek, Amerykanin czy Hindus. Powinniśmy jedynie pragnąć osiągnąć wyzwolenie z cyklu narodzin i śmierci. Z powodu ignorancji każde życie ofiarowane przez naturę uważamy za szczęśliwe i przyjemne, lecz w zdegradowanym życiu w tym materialnym świecie – poczynając od życia Pana Brahmy w dół, aż do mrówki – nikt w istocie nie może być naprawdę szczęśliwy. Możemy snuć tak wiele planów, by żyć szczęśliwie, lecz w tym materialnym świecie nie może być żadnego szczęścia, bez względu na to, jak byśmy próbowali osiągnąć stałą pozycję w tym życiu czy innym.
08.03.26 Znaczenie: Czasem, kiedy nauczamy jakichś zwykłych ludzi bhakti-yogi, świadomości Krsny, spierają się oni, "Gdzie jest Krsna? Gdzie jest Bóg? Czy możesz Go nam pokazać?" Ten werset daje odpowiedź. Mówi on, że jeśli jesteśmy dostatecznie inteligentni, powinniśmy wiedzieć, iż istnieje ktoś, kto stworzył tę całą manifestację kosmiczną, kto dostarczył jej składników, Sam się nim stał i kto istnieje wiecznie, lecz nie przebywa wewnątrz tej manifestacji kosmicznej. Po prostu w oparciu o tę wskazówkę, możemy ofiarować Najwyższemu Panu pełne szacunku pokłony. Jest to początkiem życia w oddaniu.
08.03.27 Znaczenie: Król słoni, Gajendra, po prostu przyjął, że musi istnieć ktoś, kto stworzył tę manifestacje kosmiczną i dostarczył jej składników. Powinni to uznać wszyscy, nawet najbardziej zatwardziali materialiści. Dlaczego zatem niewielbiciele i ateiści nie przyjmują tego? Przyczyną jest fakt, że są oni skażeni reakcjami swych działań dla korzyści. Trzeba oczyścić się z wszelkiego brudu nagromadzonego w sercu z powodu nieustannego działania dla korzyści. Musimy zmyć te nieczystości prze praktykowanie bhakti-yogi. Yoga-randhita-karmanah. Dopóki jesteśmy okryci materialnymi siłami natury, pasją i ignorancją, dopóty nie możemy zrozumieć Najwyższego Pana. Tada rajas-tamo-bhavah kama-lobhadayaś ca ye. Kiedy jesteśmy wolni od sił pasji i ignorancji, uwalniamy się wtedy od najniższych cech – kamy i lobhy, pożądania i chciwości.
W chwili obecnej istnieje tak wiele szkół yogi, zachęcających ludzi do rozwijania pożądliwych pragnień i chciwości przez praktykę yogi. Dlatego też ludzie czują wielkie zamiłowanie do tzw. praktyki yogi. Jednakże tutaj opisana została prawdziwa praktyka yogi zgodnie z autoryzowanym oznajmieniem Śrimad-Bhagavatam (12.13.1), dhyanavasthita-tad-gatena manasa paśyanti yam yoginah: yoginem jest ten, kto bezustannie medytuje o lotosowych stopach Najwyższej Osoby Boga. Potwierdza to również Brahma-samhita (5.38):
premanjana-cchurita-bhakti-vilocanena
santah sadaiva
hrdayesu vilokayanti
yam śyamasundaram
acintya-guna-svarupam
govindam adi-purusam tam aham bhajami
"Wielbię Govindę, pierwotnego Pana, który jest Śyamasundarą, Samym Krsną, mającym niepojęte niezliczone cechy, którego czyści bhaktowie widzą w głębi swych serc oczami oddania przysłoniętymi mgłą miłości." Bhakti-yogin bezustannie ogląda Śyamasundarę – pięknego Pana Krsnę, którego ciało ma czarnawy odcień. Ponieważ król słoni, Gajendra, uważał się za zwykłe zwierzę, sądził, że jest niezdolny do tego, by zobaczyć Pana. W swej pokorze myślał, że nie mógł praktykować yogi. Innymi słowy, jak ci, którzy niczym zwierzęta pogrążeni są w cielesnej koncepcji życia i którzy nie mają czystej świadomości, mogą praktykować yogę? Niemniej jednak w obecnych czasach yoginów udają ludzie, którzy nie kontrolują swych zmysłów, nie rozumieją filozofii i nie przestrzegają religijnych zasad czy reguł i nakazów. Jest to największa nieprawidłowość w praktyce yogi mistycznej.
08.03.28 Znaczenie: Przywiązanie, chciwość i pożądanie są trzema groźnymi siłami, które przeszkadzają nam w skoncentrowaniu się na lotosowych stopach Najwyższej Osoby Boga. Siły te działają, ponieważ Najwyższy Pan nie chce by realizowali Go niebhaktowie i ateiści. Jednakże kiedy podporządkowujemy się lotosowym stopom Pana, przeszkody te zostają usunięte i możemy wówczas zrealizować Najwyższą Osobę Boga. Dlatego też Pan jest opiekunem podporządkowanej duszy. Nie można zostać bhaktą bez podporządkowania się lotosowym stopom Pana. A kiedy ktoś to zrobi, wtedy Pan z wnętrza obdarza Go inteligencją, dzięki której może on powrócić do domu, z powrotem do Boga.
08.03.29 Znaczenie: Jak oznajmia Bhagavad-gita, każda żywa istota – bez względu na to, czy jest człowiekiem, półbogiem, zwierzęciem, ptakiem, pszczołą czy czymkolwiek – jest integralną cząstką Najwyższej Osoby Boga. Pan i żywa istota są intymnie związani, niczym ojciec z synem. Niestety, żywa istota, pod wpływem kontaktu z materią, zapomina o tym i pragnie niezależnie, zgodnie ze swym własnym planem, cieszyć się materialnym światem. Bardzo trudno jest przezwyciężyć to złudzenie (mayę). Maya przykrywa żywą istotę, gdyż ta pragnie zapomnieć o Najwyższej Osobie Boga i chce snuć własny plan cieszenia się tym materialnym światem. Dopóki istnieje to zanieczyszczenie, uwarunkowana dusza nie będzie w stanie zrozumieć swej prawdziwej tożsamości i nieustannie, życie po życiu, podlegać będzie wpływowi iluzji. Ato grha-ksetra-sutapta-vittair janasya moho 'yam aham mameti (Bhag. 5.5.8). Dopóki żywa istota nie zostanie oświecona, tak by mogła zrozumieć swą prawdziwą pozycję, dopóty atrakcją będzie dla niej materialistyczne życie, dom, kraj lub ziemia, społeczeństwo, synowie, rodzina, środowisko, konto bankowe itd. Okryta tym wszystkim będzie dalej myśleć, "Jestem tym ciałem i wszystko, co jest z nim związane, jest moje." Niezmiernie trudno jest przezwyciężyć tę materialistyczną koncepcję życia, lecz ten, kto podporządkowuje się Najwyższej Osobie Boga – jak zrobił to król słoni Gajendra – dostępuje oświecenia na platformie Brahmana.
brahma-bhutah prasannatma na
śocati na kanksati
samah sarvesu bhutesu
mad-bhaktim labhate param
"Ten, kto jest usytuowany w taki transcendentalny sposób, od razu realizuje Najwyższego Brahmana i przepełnia się radością. Nie rozpacza nigdy ani niczego nie pragnie, jednakowo ustosunkowanym będąc do każdej żywej istoty. W takim stanie osiąga czystą służbę oddania dla Mnie" (Bg. 18.54) Ponieważ bhakta znajduje się całkowicie na platformie Brahmana, nie jest zazdrosny o żadna żywą istotę (samah sarvesu bhutesu).
08.03.30 Znaczenie: W swym opisie Gajendra wyraźnie zwracał się do najwyższego autorytetu, choć nie wiedział, kto nim jest. Domyślał się, "Istnieje najwyższy autorytet, który jest ponad wszystkim." Wobec tego różne ekspansje Pana, jak Pan Brahma, Pan Śiva, Candra i Indra, pomyślały, "Gajendra nie prosi nas o pomoc. Prosi o pomoc Najwyższego, który jest ponad nami wszystkimi." Jak opisał Gajendra, Najwyższy Pan ma różnorodne integralne cząstki, włączając w to półbogów, istoty ludzkie i zwierzęta i wszystkie one są okryte oddzielnymi formami. Choć półbogowie są odpowiedzialni za utrzymywanie rozmaitych aspektów wszechświata, Gajendra sądził, że nie byli oni w stanie go uratować. Harim vina naiva mrtim taranti: nikt nie może uwolnić nikogo od niebezpieczeństwa narodzin, śmierci, starości i choroby. To jedynie Najwyższa Osoba Boga może wybawić nas z niebezpieczeństw materialnej egzystencji. Dlatego też osoba inteligentna, chcąc wyratować się z tej niebezpiecznej egzystencji, zbliża się do Najwyższej Osoby Boga, a nie do żadnego z półbogów. Jak potwierdza Bhagavad-gita (7.20), kamais tais tair hrta-jnanah prapadyante 'nya-devatah: ci, którzy pozbawieni są inteligencji, zbliżają się do rozmaitych półbogów, aby osiągnąć tymczasowe materialne korzyści. Lecz w rzeczywistości półbogowie ci nie potrafią wybawić żywej istoty z niebezpieczeństwa materialnej egzystencji. Półbogowie, tak jak inne żywe istoty, są tylko zewnętrznymi częściami transcendentalnego ciała Najwyższej Osoby Boga. Jak oznajmiają mantry wedyjskie, sa atma angany anya devatah. Wewnątrz ciała znajduje się atma, dusza, podczas gdy rozmaite części tego ciała, jak ręce i nogi, są czymś zewnętrznym. Podobnie, atmą całej manifestacji kosmicznej jest Narayana, Pan Visnu, a wszyscy półbogowie, ludzie i pozostałe żywe istoty są częściami Jego ciała.
Można też wywnioskować, że skoro drzewo żyje dzięki swym korzeniom, które odżywione wodą zaspokajają potrzeby wszystkich części drzewa, zatem powinniśmy wielbić Najwyższą Osobę Boga, który jest oryginalnym korzeniem wszystkiego. Choć bardzo trudno jest zbliżyć się do Najwyższej Osoby Boga, On jest bardzo blisko nas, ponieważ przebywa w naszych sercach. Gdy tylko Pan zrozumie, że podporządkowując się w pełni szukamy Jego łaski, to naturalnie natychmiast przystępuje do działania. Dlatego też, choć półbogowie nie przyszli z pomocą Gajendrze, to natychmiast, wskutek jego żarliwej modlitwy, pojawił się przed nim Najwyższa Osoba Boga. Nie znaczy to, że półbogowie rozgniewali się na Gajendrę, gdyż faktem jest, że kiedy wielbiony jest Pan Visnu, czczeni są również wszyscy pozostali półbogowie. Yasmin tuste jagat tustam: kiedy zadowolony jest Najwyższa Osoba Boga, wówczas usatysfakcjonowany jest każdy.
yatha taror
mula-nisecanena
trpyanti
tat-skandha-bhujopaśakhah
pranopaharac ca
yathendriyanam
tathaiva sarvarhanam
acyutejya
"Jak podlewanie korzenia drzewa dostarcza energii pniowi, gałęziom, gałązkom i całej reszcie, a dostarczanie pokarmu do żołądka ożywia zmysły i kończyny ciała, tak po prostu wielbienie Najwyższej Osoby Boga przez służbę oddania automatycznie zadowala półbogów, będących częściami tej Najwyższej Osoby." (Bhag. 4.31.14) Kiedy wielbimy Najwyższą Osobę Boga, zadowoleni są wszyscy półbogowie.
08.03.31 Znaczenie: Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura szczególnie zaznacza tu, że ponieważ Gajendra znajdował się w tak trudnym położeniu i modlił się o łaskę Najwyższej Osoby Boga, półbogowie, którzy mogli bezzwłocznie przybyć na ratunek, wahali się, czy się tam udać. Uważali, że modlitwa Gajendry była skierowana do Pana i dlatego czuli się znieważeni. A to samo w sobie było obrazą. W konsekwencji, kiedy Pan udał się tam, oni również przybyli i ofiarowali Panu modlitwy, by uzyskać wybaczenie za popełnioną obrazę.
08.03.32 Znaczenie: Król słoni tak bardzo pragnął ujrzeć Najwyższą Osobę Boga, że gdy zobaczył na niebie przybywającego Pana, z wielkim bólem i słabym głosem okazał Mu swój szacunek. Bhakta nie uważa niebezpiecznej sytuacji za niebezpieczną, ponieważ w takim groźnym położeniu może żarliwie w wielkiej ekstazie modlić się do Pana. Tak więc bhakta uważa niebezpieczeństwo za sprzyjającą okazję. Tat te 'nukampam susamiksamanah. Gdy bhakta znajduje się w wielkim niebezpieczeństwie, uważa je za wielką łaskę, gdyż jest ono okazją, by bardzo szczerze i ze skupioną uwagą myśleć o Panu. Tat te 'nukampam susamiksamano bhunjana evatma-krtam vipakam (Bhag. 10.14.8). Nie wini on Najwyższej Osoby Boga za to, że pozwolił, by Jego bhakta znalazł się w tak niebezpiecznej sytuacji. Uważa raczej, że przyczyną tego groźnego położenia są jego przeszłe wykroczenia. A więc uznaje tę sytuację za sposobność, by modlić się do Pana i złożyć Mu podziękowanie za to, że dostarczył mu takiej okazji. Kiedy bhakta żyje w ten sposób, ma wówczas zagwarantowane zbawienie – powrót do domu, z powrotem do Boga. Na przykładzie Gajendry widzimy, że jest to prawdą. Gajendra gorąco modlił się do Pana i otrzymał w ten sposób natychmiastową szansę powrotu do domu, z powrotem do Boga.