W rozdziale tym, w odpowiedzi na pytania Maharajy Pariksita, Śukadeva Gosvami przedstawia swoje konkluzje dotyczące tego, w jaki sposób Najwyższa Osoba Boga, mimo iż jest On Duszą Najwyższą, przyjacielem i obrońcą wszystkich, przez wzgląd na Indrę, króla niebios, zabił Daityów, demony. Jego wypowiedzi całkowicie zbijają argumenty ogółu ludzi, którzy zarzucają stronniczość Najwyższemu Panu. Śukadeva Gosvami udowadnia, iż powstawanie dualizmów, takich jak wrogość i przyjaźń, przywiązanie i obojętność, spowodowane są tym, iż ciało uwarunkowanej duszy skażone jest trzema cechami natury. Jednakże takie dualizmy nie odnoszą się do Najwyższej Osoby Boga. Nawet wieczny czas nie może kontrolować czynności Pana. Wieczny czas jest stworzony przez Pana i działa pod Jego kontrolą. Dlatego też Najwyższa Osoba Boga pozostaje zawsze transcendentalny wobec wpływu sił natury, mayi, zewnętrznej energii Pana, która działa w stwarzaniu i unicestwianiu. Zatem wszystkie demony, które giną z ręki Pana, osiągają natychmiastowe wyzwolenie.
Drugie pytanie, które zadał Maharaja Pariksit, dotyczyło Śiśupali. Jak to się stało, że chociaż od samego dzieciństwa żywił on nienawiść wobec Krsny i zawsze bluźnił przeciwko Niemu, osiągnął wyzwolenie w jedności, kiedy Krsna go zabił? Śukadeva Gosvami wyjaśnia, że z powodu popełnienia obraz wobec stóp bhaktów, dwaj słudzy Pana na Vaikuncie, Jaya i Vijaya, stali się Hiranyakaśipu i Hiranyaksą w Satya-yudze, Ravaną i Kumbhakarną w następnej yudze, Treta-yudze a Śiśupalą i Dantavakrą pod koniec Dvapara-yugi. Z powodu swoich karmicznych czynów, Jaya i Vijaya zgodzili się zostać wrogami Pana, a kiedy mając taką mentalność zostali zabici, osiągnęli wyzwolenie w jedności. Zatem nawet jeśli ktoś myśli o Najwyższej Osobie Boga z zawiścią, osiąga wyzwolenie. Cóż więc można powiedzieć o bhaktach, którzy bezustannie, z miłością i wiarą, pełnią służbę dla Pana?
07.01.01 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (9.29) Pan mówi, samo 'ham sarva-bhutesu na me dvesyo 'sti na priyah?: "Nie ma we Mnie nienawiści do nikogo ani też nie jestem stronniczy w stosunku do nikogo. Wszystkich traktuję na równi". Jednakże w poprzednim Canto mogliśmy zauważyć, że Pan stanął po stronie Indry, gdyż przez wzgląd na niego zabił demony (hata-putra ditih śakra-parsni-grahena visnuna). Zatem najwyraźniej Pan był przychylny Indrze, mimo iż jest On Duszą Najwyższą w sercu każdego. Dusza jest każdemu niezwykle droga i podobnie droga wszystkim jest również Dusza Najwyższa. Zatem, jeśli chodzi o Duszę Najwyższą, to nie może być mowy o żadnym błędnym działaniu. Pan jest zawsze łaskawy dla wszystkich żywych istot, niezależnie od formy i sytuacji, jednakże niczym zwykły przyjaciel, stanął po stronie Indry. Tego właśnie dotyczyło pytanie Maharajy Pariksita. Jako bhakta Pana Krsny, wiedział bardzo dobrze, że Krsna nie może zająć stronniczego stanowiska wobec nikogo. Jednakże, kiedy ujrzał, że Krsna działa jako wróg demonów, ogarnęły go pewne wątpliwości. Dlatego, oczekując jasnej odpowiedzi, postawił Śukadevie Gosvamiemu to pytanie.
Bhakta nie może zaakceptować, że Pan Visnu ma materialne kwalifikacje. Maharaja Pariksit doskonale wiedział, że Pan Visnu będąc transcendentalnym, nie ma nic wspólnego z materialnymi cechami. Jednakże pragnął, aby jego przekonanie potwierdził autorytet, jakim był Śukadeva Gosvami. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi, samasya katham vaisamyam: skoro Pan jest jednakowo ustosunkowany wobec wszystkich, jak może On być stronniczy? Priyasya katham asuresu prity-abhavah. Pan, będąc Duszą Najwyższą, jest niezwykle drogi każdemu. Zatem dlaczego Pan miałby nieprzychylnie zachowywać się wobec asurów? Jak można nazwać to bezstronnością? Suhrdaś ca katham tesv asauhardam. Ponieważ Pan mówi, iż jest suhrdam sarva-bhutanam, przyjacielem wszystkich żywych istot, jak w Swoim działaniu mógł przejawić stronniczość poprzez zabicie demonów? Pytania te powstały w sercu Maharajy Pariksita i dlatego zadał je Śukadevie Gosvamiemu.
07.01.02 Znaczenie: Powinniśmy zawsze pamiętać o różnicy pomiędzy tym, co jest duchowe, a tym co jest materialne. Materialne oznacza "skażone materialnymi cechami". Ale cechy te nie mają wpływu na to, co jest duchowe, czyli transcendentalne. Krsna jest absolutny, bez względu na to, czy jest w świecie materialnym czy duchowym. Kiedy widzimy stronniczość w Krsnie, wizja ta wywołana jest Jego zewnętrzną energią. W przeciwnym razie, jak wrogowie Krsny mogliby osiągnąć wyzwolenie, kiedy zostali zabici przez Niego? Każdy, kto ma do czynienia z Najwyższą Osobą Boga, stopniowo nabywa cech Pana. Im większy ktoś czyni postęp w duchowej świadomości, tym mniejszy wpływ ma na taką osobę dualizm cech materialnych. Zatem Najwyższy Pan z pewnością musi być wolny od tych cech. Jego wrogość i przyjaźń są zewnętrznymi cechami zaprezentowanymi przez materialną energię. On zawsze jest transcendentalny. Jest On absolutny, bez względu na to, czy zabija, czy obdarza łaską.
Zawiść i przyjaźń pojawiają się w osobie, która nie jest doskonała. Obawiamy się naszych wrogów, ponieważ w tym materialnym świecie zawsze potrzebujemy pomocy. Jednakże Pan nie potrzebuje niczyjej pomocy, gdyż jest On atmarama. Pan mówi w Bhagavad-gicie (9.26):
patram puspam phalam toyam yo
me bhaktya prayacchati
tad aham bhakty-upahrtam aśnami
prayatatmanah
"Jeżeli bhakta ofiaruje Mi z oddaniem liść, kwiat, owoc czy wodę, przyjmę to." Dlaczego Pan to mówi? Czy jest On uzależniony od ofiary bhakty? W rzeczywistości nie jest On zależny, ale lubi polegać na Swoim bhakcie. To jest Jego łaską. Podobnie, nie czuje On strachu przed asurami. A więc, nie ulega wątpliwości że Najwyższa Osoba Boga nie jest stronniczy.
07.01.03 Znaczenie: Transcendentalne cechy Pana Narayana zostały opisane jako takie same, ponieważ jest On absolutny. Zatem Jego kara czy udzielanie łaski mają taką samą wartość. W istocie, Jego nieprzyjazne działanie nie jest przejawem wrogości wobec Jego tzw. wrogów, ale w świecie materialnym sądzimy, że Krsna jest łaskawy dla bhaktów, a nieżyczliwy dla niebhaktów. Kiedy Krsna udziela w Bhagavad-gicie ostatecznej instrukcji, sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja, nie są one przeznaczone jedynie dla Arjuny, ale dla wszystkich istot w tym wszechświecie.
07.01.04-05 Znaczenie: W wersecie tym Śukadeva Gosvami składa swe pełne szacunku pokłony krsnaya munaye, co oznacza Krsnie Dvaipayanie Vyasie. Najpierw należy złożyć pełne szacunku pokłony swojemu mistrzowi duchowemu. Mistrzem duchowym Śukadevy Gosvamiego jest jego ojciec, Vyasadeva. Dlatego też najpierw składa pełne szacunku pokłony Krsnie Dvaipayanie Vyasie, a następnie rozpoczyna opisywanie tematów dotyczących Pana Hari. Musimy skorzystać z każdej nadarzającej się sposobności słuchania o transcendentalnych czynach Pana. Śri Caitanya Mahaprabhu poleca kirtaniyah sada harih: należy zawsze angażować się w krsna-katha poprzez intonowanie i rozmawianie o Krsnie oraz słuchanie o Nim. Jest to jedynym zajęciem osoby świadomej Krsny.
07.01.06 Znaczenie: Tzw. przywiązanie, brak przywiązania i zobowiązania odnoszą się do materialnej natury, która jest emanacją z Najwyższej Osoby Boga. Ale kiedykolwiek Pan przychodzi i działa w tym materialnym świecie, czyni to na Swej duchowej pozycji. Mimo iż z materialnego punktu widzenia czynności Jego wydają się być różne, z duchowego punktu widzenia są one absolutne i tożsame. Zatem mówienie, że Najwyższy Pan jest zawistny lub przyjazny wobec kogoś, jest narzucaniem na Niego własnej koncepcji.
W Bhagavad-gicie (9.11) Pan wyraźnie mówi, avajananti mam mudha manusim tanum aśritam: "Głupcy wyśmiewają Mnie, kiedy zstępuję w ludzkiej formie." Krsna pojawia się na tej Ziemi czy w tym wszechświecie bez żadnej zmiany w Swym duchowym ciele czy duchowych cechach. Prawdę powiedziawszy, nigdy nie ulega wpływowi materialnych cech. Zawsze pozostaje wolnym od takich cech, ale wydaje się, że działa pod materialnym wpływem. To zrozumienie jest nazywane aropita, czyli narzucaniem własnej koncepcji. Dlatego też Krsna mówi, janma karma ca me divyam: ponieważ jest On transcendentalnym, wszystko co czyni, nie ma nic wspólnego z materialnymi cechami. Evam yo vetti tattvatah: jedynie bhakta może prawdziwie zrozumieć to, w jaki sposób On działa. Faktem jest, że Krsna nigdy nie jest stronniczy wobec nikogo. Jest On jednakowy dla wszystkich. Jednakże na skutek niedoskonałej wizji, pod wpływem materialnych cech, narzuca się Krsnie materialne cechy. Kto czyni tak, staje się mudha, głupcem. Kiedy ktoś właściwie rozumie prawdę, staje się wtedy bhaktą oraz jest nirguna, osobą wolną od materialnych cech. Po prostu przez zrozumienie czynności Krsny, można stać się transcendentalnym. A skoro tylko ktoś jest transcendentalnym, jest wtedy godnym tego, by zostać przeniesionym do transcendentalnego świata. Tyaktva deham punar janma naiti mam eti so 'rjuna: kto prawdziwie rozumie czyny Pana, ten po opuszczeniu tego materialnego ciała zostaje przeniesiony do świata duchowego.
07.01.07 Znaczenie: Oryginalną pozycją Najwyższej Osoby Boga jest równość. Nie ulega wątpliwości, że sattva-guna, rajo-guna czy tamo-guna nie mają na Niego wpływu, ponieważ te materialne cechy nie mogą dotknąć Najwyższego Pana. Dlatego też Pan jest nazywany najwyższym iśvarą. Iśvarah paramah krsnah: On jest najwyższym kontrolerem. On kontroluje materialne cechy (daivi hy esa gunamayi mama maya). Mayadhyaksena prakrtih suyate: materialna natura (prakrti) działa z Jego polecenia. Zatem w jaki sposób mógłby On znaleźć się pod wpływem cech prakrti? Krsna nigdy nie ulega wpływowi materialnych cech. Zatem nie ulega kwestii, że Najwyższa Osoba Boga nie jest stronniczy.
07.01.08 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga nie jest stronniczy wobec nikogo. Uwarunkowana dusza znajduje się pod wpływem różnych sił materialnej natury, poza którą jest Najwyższa Osoba Boga. jednakże czyjeś zwycięstwo czy strata pod wpływem sattva-guny, rajo-guny i tamo-guny są reakcjami tych sił, a nie stronniczością Najwyższego Pana. Śrila Jiva Gosvami wyraźnie powiedział w Bhagavata-sandarbha:
sattvadayo na santiśe yatra
ca prakrta gunah
sa śuddhah sarva-śuddhebhyah
puman adyah prasidatu
hladini sandhini samvit tvayy
eka sarva-samsthitau
hlada-tapa-kari miśra tvayi
no guna-varjite
Zgodnie z tym stwierdzeniem z Bhagavata-sandarbhy, Najwyższy Pan, będąc zawsze transcendentalny wobec materialnych cech, nigdy nie ulega ich wpływowi. Ta sama cecha obecna jest w żywej istocie, ale ponieważ jest ona uwarunkowana przez materialną naturę, nawet moc przyjemności Pana manifestuje się w uwarunkowanej duszy jako kłopotliwa. W tym materialnym świecie za przyjemnością, którą rozkoszuje się uwarunkowana dusza, podąża wiele bolesnych stanów. Na przykład, widzieliśmy, że w dwóch wielkich wojnach prowadzonych przez rajo-gunę i tamo-gunę, obie strony zostały zniszczone. Niemcy wypowiedzieli wojnę Anglikom, aby doprowadzić do ich zagłady, ale w rezultacie obie strony były zrujnowane. Mimo iż pozornie zwycięstwo odnieśli alianci (przynajmniej na papierze), to w rzeczywistości żadna ze stron nie była zwycięska. Zatem należy wyciągnąć wniosek, że Najwyższa Osoba Boga nie jest stronniczy wobec nikogo. Każdy działa pod wpływem różnych sił materialnej natury, a kiedy dominują różne siły, wydaje się, że to półbogowie lub demony odnoszą zwycięstwo pod wpływem tych sił.
Wszyscy radują się owocami swoich jakościowych czynności. Jest to również potwierdzone w Bhagavad-gicie (14.11-13):
sarva-dvaresu dehe 'smin
prakaśa upajayate
jnanam yada tada vidyad
vivrddham sattvam ity uta
lobhah pravrttir arambhah
karmanam aśamah sprha
rajasy etani jayante vivrddhe
bharatarsabha
aprakaśo 'pravrttiś ca
pramado moha eva ca
tamasy etani jayante vivrddhe
kuru-nandana
" Manifestacji sił dobroci można doświadczyć, kiedy wszystkie bramy ciała prześwietlone są wiedzą."
"Kiedy wzrastają siły pasji, wtedy o najlepszy z Bharatów, rozwijają się symptomy wielkiego przywiązania, pracy dla korzyści, niekontrolowanych pragnień, żądzy i intensywnego wysiłku."
"A kiedy siła ignorancji wzrasta, wtedy, o synu Kuru, przejawia się szaleństwo, ułuda, bierność i ciemnota."
Najwyższa Osoba Boga, który obecny jest w sercu każdego, po prostu przyznaje rezultaty wzrostu różnych sił natury. Jednakże jest On bezstronny. Sprawuje nadzór nad zwycięstwem i stratą, ale nie bierze w nich udziału.
Różnorodne siły materialnej natury nie działają wszystkie jednocześnie. Wzajemne oddziaływanie tych sił przypomina dokładnie zmiany pór roku. Czasami następuje wzrost rajo-guny, czasami tamo-guny, a czasami sattva-guny. Zazwyczaj półbogowie przepełnieni są sattva-guną. Dlatego też, kiedy dochodzi do walki pomiędzy demonami i półbogami, półbogowie odnoszą zwycięstwo, ponieważ dominują ich cechy sattva-guny. jednakże nie jest to stronniczością Najwyższego Pana.
07.01.09 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (10.41) Pan mówi:
yad yad vibhutimat sattvam
śrimad urjitam eva va
tat tad evavagaccha tvam mama
tejo-'mśa-sambhavam
"Wiedz, że wszystkie te manifestacje, pełne przepychu, piękna i chwały – wypływają zaledwie z iskry Mojego splendoru."
Praktycznie doświadczamy tego, iż jedna osoba jest w stanie dokonać wspaniałych rzeczy, natomiast inna nie jest w stanie ich zrobić czy nie jest nawet w stanie zrobić rzeczy, do których potrzeba jedynie odrobiny rozsądku. Dlatego też, analizując czynności bhakty możemy zobaczyć, w jakim stopniu Najwyższa Osoba Boga obdarza go Swą łaską. W Bhagavad-gicie (10.10.) Pan również mówi:
tesam satata-yuktanam
bhajatam priti-purvakam
dadami buddhi-yogam tam yena
mam upayanti te
"Tym, którzy zawsze są Mi oddani i z miłością Mnie wielbią, Ja daję inteligencję, która do Mnie ich prowadzi." To jest bardzo praktyczne. Nauczyciel udziela nauk studentowi, jeżeli jest on w stanie przyjąć coraz więcej instrukcji. W przeciwnym razie, mimo iż student otrzyma instrukcje od nauczyciela, nie będzie mógł zrobić postępu w swoim zrozumieniu. Nie ma to nic wspólnego ze stronniczością. Kiedy Krsna mówi: tesam satata-yuktanam bhajatam priti-purvakam / dadami buddhi-yogam tam, sygnalizuje to, że Krsna jest gotowy dać bhakti-yogę każdemu, jednakże osoba ta musi być w stanie ją przyjąć. Na tym polega sekret. A zatem, jeżeli działanie jakiegoś bhakty w służbie oddania jest wspaniałe, rozważny człowiek rozumie, że Krsna jest bardziej dla niego łaskawy.
Nietrudno jest to zrozumieć. Jednakże zawistne osoby nie akceptują tego, iż Krsna obdarza Swą łaską określonego bhaktę stosownie do jego zaawansowanej pozycji. Takie głupie osoby napełniają się zazdrością i próbują umniejszyć czynności zaawansowanych bhaktów. To nie jest Vaisnavizm. Vaisnava powinien doceniać służbę, jaką pełnią dla Pana inni Vaisnavowie. Dlatego też Śrimad-Bhagavatam opisuje, iż Vaisnava jest nirmatsara. Vaisnavowie nigdy nie zazdroszczą innym Vaisnavom ani nikomu innemu i dlatego nazywani są nirmatsaranam satam.
Bhagavad-gita
informuje nas, że każdy może zrozumieć, w jaki sposób jest przepełniony sattva-guną, rajo-guną lub tamo-guną. W przykładzie podanym w tym
wersecie, ogień reprezentuje siłę dobroci. Strukturę zbiornika na drewno,
benzynę lub innego rodzaju paliwo można zrozumieć poprzez wielkość ognia.
Podobnie, woda reprezentuje rajo-gunę,
siłę pasji. Zarówno mały bukłak, jak
i rozległy Ocean Atlantycki zawiera wodę i patrząc na to, ile wody znajduje się
w danym zbiorniku, można zrozumieć jego wielkość. Niebo reprezentuje siłę
ignorancji. Znajduje się ono zarówno w małym glinianym naczyniu, jak i w
przestrzeni kosmicznej. Zatem poprzez właściwe osądzenie można ocenić, kto jest
devatą, półbogiem, a kto jest asurą, Yaksą lub Raksasą, odpowiednio do
ilości sattva-guny, rajo-guny i tamo-guny. Patrząc na daną osobę nie
można ocenić, czy jest ona devatą, asurą lub Raksasą, ale można to
zrozumieć, widząc jej działanie. Padma
Purana podaje ogólny opis: visnu-bhaktah
smrto daiva asuras tad-viparyayah. Bhakta Pana Visnu jest półbogiem,
natomiast asurą lub Yaksą jest osoba
będąca zupełnym przeciwieństwem. Asura
nie jest bhaktą Visnu. Aby zadowolić swoje zmysły, oddaje raczej cześć
półbogom, bhutom, pretom itd. Tak
więc obserwując czyjeś postępowanie, można osądzić, czy dana osoba jest devatą, Raksasą czy asurą.
Słowo atmanam w tym wersecie oznacza paramatmanam. Paramatma, Dusza Najwyższa, usytuowany jest w sercu każdego (antatah). Potwierdza to Bhagavad-gita (18.61) Iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati. Iśvara, Najwyższa Osoba Boga będąc usytuowanym w sercu każdego, daje wskazówki odpowiednio do jego zdolności przyjmowania instrukcji. Instrukcje Bhagavad-gity dostępne są dla wszystkich, jednakże jedni rozumieją je właściwie, podczas gdy inni rozumieją je tak niewłaściwie, że nie mogą nawet uwierzyć w istnienie Krsny, mimo iż czytają Jego książkę. Chociaż Gita mówi śri-bhagavan uvaca, co sygnalizuje, że Krsna mówi, osoby takie nie mogą zrozumieć Krsny. Wynika to z ich braku szczęścia, czyli niezdolności, której przyczyną jest rajo-guna i tamo-guna, siły pasji i ignorancji. To właśnie z powodu tych sił nie mogą one nawet zrozumieć Krsny. Natomiast zaawansowany bhakta, taki jak Arjuna rozumie Go i opiewa Jego chwały mówiąc, param brahma param dhama pavitram paramam bhavan: "Ty jesteś Najwyższą Osobą Boga, ostateczną siedzibą i najwyższą czystością." Krsna dostępny jest dla wszystkich, jednakże potrzebna jest zdolność rozumienia Go.
Na podstawie zewnętrznych cech nie można zrozumieć, kto otrzymał łaskę Krsny, a kto nie. Odpowiednio do czyjegoś nastawienia, Krsna staje się bezpośrednim doradcą danej osoby, lub pozostaje dla niej nieznany. Nie jest to stronniczością Krsny. Jest to Jego odpowiedź na zdolność danej osoby do zrozumienia Go. Proporcjonalnie do wrażliwości danej osoby – czy to devaty, asury, Yaksy czy Raksasy – Krsna objawia Swoje cechy. Osoby mało inteligentne błędnie sądzą, że to proporcjonalne objawianie mocy Krsny jest Jego stronniczością. W rzeczywistości jednak jest inaczej. Krsna jest jednakowy dla wszystkich, a postęp danej osoby w świadomości Krsny zależy od jej zdolności przyjmowania łaski Krsny. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura podaje w związku z tym praktyczny przykład. Na niebie znajduje się wiele ciał świetlnych. W nocy, nawet w ciemności, księżyc niezwykle błyszczy i można go bezpośrednio dostrzec. Słońce jest również niezwykle błyszczące. Jednakże, kiedy chmury przykrywają te ciała świetlne, nie są one wyraźnie widoczne. Podobnie, im większy ktoś czyni postęp w sattva-gunie, tym bardziej, dzięki służbie oddania tej osoby, można dostrzec jej świetność. A im większa jest okrywa rajo-guny i tamo-guny, tym mniej widoczna jest czyjaś świetność, gdyż jest ona przykryta przez te cechy. Widoczność czyichś cech nie zależy od stronniczości Najwyższej Osoby Boga. Jest ona wynikiem przykrycia różnymi okrywami w różnych proporcjach. W ten sposób można zrozumieć swój postęp w sattva-gunie oraz to, jak bardzo się jest okrytym rajo-guną i tamo-guną.
07.01.10 Znaczenie: Chociaż trzy siły – sattva-guna, rajo-guna i tamo-guna – kierują materialną naturą, natura ta nie jest niezależna. Tak jak Pan mówi w Bhagavad-gicie (9.10):
mayadhyaksena prakrtih suyate
sa-caracaram
hetunanena kaunteya jagad
viparivartate
"Tam materialna natura działa pod Moja kontrolą, o synu Kunti i ona to stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istnienie. Według jej prawa ta manifestacja jest stwarzana i unicestwiana, raz za razem." Różne zmiany w świecie materialnym zachodzą, jako działania i reakcje trzech gun ale ponad tymi trzema gunami jest Najwyższa Osoba Boga, który sprawuje nad nimi nadzór. W rozmaitych gatunkach ciał, które żywe istoty otrzymują od materialnej natury (yantrarudhani mayaya), dominuje sattva-guna, rajo-guna albo tamo-guna. Materialna natura produkuje ciała stosownie do polecenia Najwyższej Osoby Boga. Dlatego też znajdujące się w tym wersecie stwierdzenie, yada sisrksuh pura atmanah parah, wskazuje na to, iż ciało z pewnością stwarzane jest przez Pana. Karmana daiva-netrena: pod nadzorem Najwyższego Pana żywa istota otrzymuje ciało zgodnie z jej karmą. Bez względu na to, czy ciało jest w sattva-gunie, rajo-gunie czy tamo-gunie, wszystko zostaje dokonane na polecenie Najwyższego Pana za pośrednictwem energii zewnętrznej (prthak sva-mayaya). W ten sposób, Pan (iśvara) jako Paramatma udziela wskazówek w różnych rodzajach ciał. A następnie, w celu zniszczenia ciała angażuje tamo-gunę. Tak oto żywe istoty otrzymują różnego rodzaju ciała.
07.01.11 Znaczenie: Nie należy sądzić, iż Pan jest uzależniony od czynnika czasu. W rzeczywistości stwarza On sytuację dzięki której działa materialna natura i dzięki której uwarunkowana dusza jest umieszczana pod wpływem materialnej natury. Zarówno uwarunkowana dusza, jak i materialna natura działają w obrębie czynnika czasu. Jednakże Pan nie podlega działaniom i reakcjom czasu, gdyż to On go stworzył. Dla wyjaśnienia Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi, iż stwarzanie, utrzymanie i unicestwianie znajdują się pod zwierzchnictwem najwyższej woli Pana.
W Bhagavad-gicie (4.7) Pan mówi:
yada yada hi dharmasya
glanir bhavati bharata
abhyutthanam adharmasya
tadatmanam srjamy aham
"Zawsze, kiedy tylko i gdzie tylko zamierają praktyki religijne, o potomku Bharaty i zaczyna szerzyć się bezbożność – wtedy zstępuję osobiście. Ponieważ Krsna, Najwyższa Osoba Boga, jest kontrolerem wszystkiego, to kiedy pojawia się, nie jest ograniczony materialnym czasem (janma karma ca me divyam). W wersecie tym słowa kalam carantam srjatiśa aśrayam wskazują, że chociaż Pan działa w czasie, bez względu na to, czy przeważa sattva-guna, rajo-guna czy tamo-guna, nie należy myśleć, iż Pan znajduje się pod kontrolą czasu. Czas kontrolowany jest przez Pana, gdyż On stwarza czas, by działał w określony sposób. Pan nie działa pod kontrolą czasu. Stworzenie materialnego świata jest jedną z rozrywek Pana. Wszystko znajduje się pod Jego pełną kontrolą. Ponieważ stworzenie następuje wtedy, kiedy dominuje rajo-guna, więc aby to umożliwić, Pan stwarza dla rajo-guny niezbędny czas. Podobnie, stwarza On konieczny czas dla utrzymania i unicestwienia. Tak więc, werset ten ustanawia, że czas nie ogranicza Pana.
Jak zostało powiedziane w Brahma-samhicie, iśvarah paramah krsnah: Krsna jest najwyższym kontrolerem. Sac-cid-ananda-vigrahah: posiada On pełne szczęścia ciało duchowe. Anadih: nie podlega On niczemu. Tak jak Pan potwierdza w Bhagavad-gicie (7.7), mattah parataram nanyat kincid asti dhananjaya: "O zdobywco bogactw [Arjuno], nie ma prawdy wyższej ode Mnie." Nic nie może znajdować się ponad Krsną, ponieważ jest On kontrolerem i stwórcą wszystkiego.
Filozofowie Mayavadi mówią, że świat ten jest mithya, fałszywy i dlatego też nie należy się przejmować tym stworzeniem mithya (brahma satyam jagan mithya). Jednakże nie jest to poprawne. Werset ten oznajmia, satya-krt; cokolwiek zostało stworzone przez Najwyższą Osobę Boga, satyam param, nie może być nazywane mithya. Przyczyna stworzenia jest satya, prawdziwa, w jaki więc sposób skutek przyczyny może być mithya? Słowo satya-krt zostało użyte w tym celu, aby ustanowić, iż wszystko stworzone przez Pana jest faktyczne, nigdy nie jest fałszywe. Stworzenie może być tymczasowe, ale nie jest fałszywe.
07.01.12 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (9.29) Pan mówi, samo ‘ham sarva-bhutesu na me dvesyo 'sti na priyah: "Nie ma we Mnie nienawiści do nikogo ani też nie jestem stronniczy w stosunku do nikogo. Wszystkich traktuję na równi." Najwyższa Osoba Boga nie może być stronniczy; zawsze jest On jednakowy dla wszystkich. Dlatego też, kiedy półbogowie są obdarzani względami, a demony spotyka śmierć, nie wynika to ze stronniczości Pana, ale z wpływu czynnika czasu. W związku z tym nasuwa się dobry przykład elektryka, który do tej samej energii elektrycznej podłącza zarówno grzejnik, jak i chłodnicę. Zgodnie ze swoim pragnieniem, elektryk manipuluje energią elektryczną, wywołując zarówno ogrzewanie, jak i chłodzenie. Jednakże w rzeczywistości elektryk nie ma nic wspólnego z wywoływaniem ciepła i zimna ani też wynikającą z tego radością i cierpieniem.
W historii było wiele incydentów, kiedy to Pan zabił demona, lecz dzięki jego łasce demon osiągnął wyższą pozycję. Przykładem może być Putana. Celem Putany było zabicie Krsny. Aho baki yam stana-kala-kutam. Przybyła do domu Nandy Maharajy, aby zabić Krsnę za pomocą trucizny, którą posmarowała swą pierś. Jednakże kiedy spotkała ją śmierć, osiągnęła najwyższą pozycję – pozycję matki Krsny. Krsna jest tak łaskawy i bezstronny, że ponieważ ssał pierś Putany, od razu zaakceptował ją jako Swą matkę. Ten szczególny akt zabicia Putany wcale nie umniejszył bezstronności Pana. Jest On suhrdam sarva-bhutanam, przyjacielem wszystkich. Dlatego też nie można powiedzieć, iż Najwyższą Osobę Boga cechuje stronniczość. Najwyższy Pan zawsze zachowuje Swoją pozycję najwyższego kontrolera. Pan zabił Putanę jako wroga, ale ponieważ jest On najwyższym kontrolerem, osiągnęła ona wzniosłą pozycję Jego matki. Dlatego też Śrila Madhva Muni zauważył, kale kala-visaye 'piśita, dehadi-karanatvat suranikam iva sthitam sattvam. Morderca jest zazwyczaj wieszany. W Manu-samhicie jest powiedziane, że król, który zabija mordercę, okazuje mu swą łaskę, gdyż ocala go w ten sposób od rozmaitego cierpienia. Z powodu jego grzesznych czynności, morderca taki jest zabijany dzięki łasce króla. Krsna, najwyższy sędzia, postępuje podobnie, ponieważ jest najwyższym kontrolerem. Zatem konkluzją jest to, iż Pan jest zawsze bezstronny i zawsze bardzo łaskawy dla wszystkich żywych istot.
07.01.13 Znaczenie: Jest to związane z historią, w której Pan ukazał Swoją bezstronność, nawet zabijając Śiśupalę na arenie Rajasuya yajni spełnianej przez Maharaję Yudhisthirę.
07.01.16 Znaczenie: Istnieją dwie klasy transcendentalistów – jnani i bhaktowie. Wtopienie się w egzystencję Pana nie jest aspiracją bhaktów, lecz jnanich. Śiśupala nie był jednakże ani jnanim, ani bhaktą. Jedynie dzięki temu, iż pałał zawiścią do Pana, osiągnął wzniosłą pozycję poprzez wtopienie się w ciało Pana. Z pewnością budziło to zdumienie i dlatego Maharaja Yudhisthira zapytał o przyczynę tej niezgłębionej łaski Pana dla Śiśupali.
07.01.19 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (10.12) Arjuna w następujący sposób opisuje Krsnę: param brahma param dhama pavitram paramam bhavan. "Ty jesteś Najwyższą Osobą Boga, ostateczną siedzibą i najwyższą czystością." Werset ten potwierdza to. Visnum yad brahma param avyayam. Najwyższym Visnu jest Krsna. Krsna jest przyczyną Visnu, a nie na odwrót. Podobnie, Brahman nie jest przyczyną Krsny; Krsna jest przyczyną Brahmana. Dlatego też Krsna jest Parabrahmanem (yad brahma param avyayam).
07.01.20 Znaczenie: Poprzednio Śiśupala i Dantavakra byli Jayą i Vijayą, odźwiernymi Vaikunthy. Wtopienie się w ciało Krsny nie było ich ostatecznym przeznaczeniem. Przez jakiś czas pozostali wtopieni w ciało Pana, a następnie otrzymali wyzwolenie sarupya i salokya, życie w tej samej formie cielesnej i na tej samej planecie co Pan. Śastra oświadczają, iż ten, kto bluźni przeciwko Najwyższemu Panu, zostaje skazany na cierpienia piekielnego życia na o wiele więcej milionów lat, niż za zabicie wielu braminów. Jednakże Śiśupala, zamiast piekielnego życia, od razu i z łatwością osiągnął sayujya-mukti. To, że Śiśupala otrzymał taki przywilej, nie jest jedynie bajką. Wszyscy mogli to zobaczyć; nie brakowało dowodów. Jak to się stało? Maharaja Yudhisthira był bardzo zadziwiony.
07.01.21 Znaczenie: Śastra nakazują, tad-vijnanartham sa gurum eva-bhigacchet: aby usunąć niepokój wywołany trudnymi problemami życia, należy zbliżyć się do guru, takiego jak Narada, lub do jego reprezentanta w sukcesji uczniów. Dlatego też Maharaja Yudhisthira poprosił Naradę o wyjaśnienie przyczyny tego wspaniałego wydarzenia.
07.01.23 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (18.61) jest powiedziane:
iśvarah sarva-bhutanam
hrd-deśe 'rjuna tisthati
"Najwyższy Pan przebywa w każdym sercu, O Arjuno i On kieruje wędrówkami żywych istot, które usadowione są jak gdyby na maszynie zrobionej z energii materialnej." Pod zwierzchnictwem Najwyższej Osoby Boga zewnętrzna energia wytwarza materialne ciała. Usadowiona na tej maszynie uwarunkowana dusza wędruje po wszechświecie i z powodu cielesnej koncepcji spotyka ją tylko cierpienie. W rzeczywistości cierpienia osoby znieważanej i radość osoby wychwalanej, doznanie serdecznego przyjęcia lub też bycia skarconym ostrymi słowami, odczuwane są w materialnej koncepcji życia. Ponieważ jednak ciało Najwyższej Osoby Boga nie jest materialne, lecz sac-cid-ananda-vigraha, nie mają na Niego wpływu zniewagi czy powitania, bluźnierstwa czy modlitwy. Będąc zawsze niewzruszonym i kompletnym, Pan nie odczuwa dodatkowej przyjemności, kiedy bhakta ofiarowuje Mu wspaniałe modlitwy, mimo iż bhakta odnosi korzyść z ofiarowania Panu modlitw. Zaprawdę, Pan jest bardzo łaskawy dla Swoich tzw. wrogów, ponieważ ten, kto zawsze myśli o Osobie Boga jako o wrogu, również odnosi korzyść, mimo iż jego myśli o Panu przepełnione są niechęcią do Niego. Jeżeli uwarunkowana dusza, myśląc o Panu jako o wrogu lub jako przyjacielu, w jakiś sposób rozwija przywiązanie do Pana, otrzymuje wielką korzyść.
07.01.24 Znaczenie: Jedynie wtedy, kiedy uwarunkowana dusza utożsamia się z ciałem, odczuwa ona skutki kary lub pochwały. Wtedy to ustala, iż jedna osoba jest jej wrogiem, a inna przyjacielem i pragnie karcić wroga i przyjmować przyjaciela. Takie stwarzanie przyjaciół i wrogów jest rezultatem cielesnej koncepcji życia.
07.01.25 Znaczenie: Z powodu okrycia materialnymi ciałami, wszystkie uwarunkowane dusze, nawet wielce uczeni mędrcy i profesorowie o fałszywej edukacji myślą, że gdy tylko następuje koniec ciała, wszystko ulega ziszczeniu. Pogląd ten wypływa z ich cielesnej koncepcji życia. Krsna nie jest w takiej cielesnej koncepcji, a Jego ciało nie różni się od Jego jaźni. Dlatego też, skoro Krsna nie jest w cielesnej koncepcji życia, w jaki sposób mogą na Niego oddziaływać materialne modlitwy czy oskarżenia? Ciało Krsny opisane tutaj jako kaivalya, nieróżne od Niego Samego. Skoro wszyscy znajdują się w materialnej, cielesnej koncepcji życia, to gdyby Krsna również się w niej znajdował, jaka byłaby różnica pomiędzy Nim a uwarunkowana duszą? Instrukcje Krsny w Bhagavad-gicie przyjmowane są za ostateczne, ponieważ Krsna nie ma materialnego ciała. Kto posiada materialne ciało, ten ma cztery wady, ale ponieważ Krsna nie ma materialnego ciała, nie ma wad. Zawsze jest On duchowo świadomy i pełen szczęścia. Iśvarah paramah krsnah sac-cid-ananda-vigrahah: Jego forma jest wieczną, pełną szczęścia wiedzą. Sac-cid-ananda-vigrahah, ananda-cinmaya-rasa i kaivalya są tym samym.
Krsna może rozprzestrzenić się jako Paramatma w sercu każdego. Potwierdza to Bhagavad-gita (13.3). Ksetrajnam capi mam viddhi sarva-ksetresu bharata: Pan jest Paramatmą – atmą, czyli Duszą Najwyższą wszystkich indywidualnych dusz. Tak więc naturalnym wnioskiem jest to, iż nie ma On błędnych koncepcji cielesnych. Mimo iż przebywa w ciele każdego, to nie ma cielesnej koncepcji życia. Zawsze wolny jest od takich koncepcji. A zatem nie może ulegać wpływowi niczego, co ma związek z materialnym ciałem jivy.
W Bhagavad-gicie (16.19) Krsna mówi:
tan aham dvisatah kruran
samsaresu naradhaman
ksipamy ajasram aśubhan
asurisv eva yonisu
07.01.26 Znaczenie: Z wersetu tego nie należy wywnioskować, że ponieważ na Krsnę nie oddziaływają ani życzliwe modlitwy, ani nieżyczliwe bluźnierstwa, to należy dlatego bluźnić przeciwko Najwyższemu Panu. To nie jest regulującą zasadą. Bhakti-yoga oznacza anukulyena krsnanuśilanam: należy służyć Krsnie w bardzo życzliwy sposób. Taki jest prawdziwy nakaz. Werset ten mówi, że chociaż wróg Krsny myśli o Nim w nieżyczliwy sposób, na Pana nie ma wpływu taka negatywna służba oddania. A zatem Swoimi błogosławieństwami obdarza nawet Śiśupalę i podobnie wrogo nastawione uwarunkowane dusze. Nie znaczy to jednak, że należy być nieprzyjaznym względem Pana. Werset ten kładzie nacisk na życzliwe pełnienie służby oddania, a nie rozmyślne bluźnienie przeciwko Panu. Jest powiedziane:
nindam bhagavatah śrnvams
tat-parasya janasya va
tato napaiti so 'pi yaty
adhah sukrtac cyutah
Jeśli ktoś, kto słyszy bluźnierstwa przeciwko Najwyższej Osobie Boga lub Jego bhaktom, od razu powinien przeciwdziałać temu albo odejść. W przeciwnym razie wiecznie będzie musiał wieść piekielne życie. Jest wiele takich nakazów. Dlatego też w ramach zasady regulującej nie należy być nieżyczliwym wobec Pana, lecz zawsze należy być życzliwie do niego usposobionym.
Osiągniecie przez Śiśupalę jedności z Najwyższym Panem było odmiennej natury. Jaya i Vijaya otrzymali polecenie, aby od samego początku swej materialnej egzystencji, w ciągu trzech żywotów, traktować Najwyższego Pana jako swego wroga i następnie powrócić do domu, z powrotem do Boga. Jaya i Vijaya wiedzieli w duchu, że Krsna jest Najwyższą Osobą Boga, ale celowo zostali Jego wrogami, aby osiągnąć wyzwolenie z materialnego życia. Od samego początku myśleli o Panu Krsnie jako o swym wrogu. Lecz mimo iż bluźnili przeciwko Niemu, to pogrążeni w nieprzyjaznych myślach bezustannie powtarzali święte imię Krsny. Tak oto oczyścili się dzięki intonowaniu świętego imienia Krsny. Wynika z tego, że dzięki intonowaniu świętego imienia Pana nawet bluźnierca może uwolnić się od grzesznych czynności. Zatem bhakta, który zawsze pełni życzliwą służbę dla Pana, z pewnością ma zapewnione wyzwolenie. Wyjaśni to następny werset. Dzięki skupieniu swojej uwagi na Krsnie, oczyszczamy się i w ten sposób zostajemy wyzwoleni z materialnego życia.
Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura podał bardzo wspaniałe objaśnienie słowa bhayena, które znaczy "poprzez strach". Kiedy w środku nocy gopi poszły do Krsny, z pewnością obawiały się kary ze strony swoich krewnych – mężów, braci i ojców – lecz mimo wszystko, nie zważając na nic, udały się do Krsny. Z pewnością były przestraszone, lecz strach ten nie mógł powstrzymać ich służby oddania dla Krsny.
Nie należy błędnie myśleć, że Krsnę należy wielbić poprzez nieprzyjazne nastawienie, podobne temu jakie żywił Śiśupala. Zaleca się, anukulyasya grahanam pratikulyasya varjanam: należy odrzucić wszystkie niesprzyjające czynności i przyjąć jedynie sprzyjające warunki w służbie oddania. Zazwyczaj, jeżeli ktoś bluźni przeciwko Najwyższej Osobie Boga, spotyka go kara. Tak jak Pan mówi w Bhagavad-gicie (16.19):
tan aham dvisatah kruran
samsaresu naradhaman
ksipamy ajasram aśubhan
asurisv eva yonisu
Jest wiele takich nakazów. Nie należy próbować czcić Krsny w nieżyczliwy sposób. Kto czyni tak, zostanie ukarany, przynajmniej na jedno życie, aby się oczyścić. Tak jak nie należy wychodzić śmierci naprzeciw przez obejmowanie wroga, tygrysa czy węża, tak też nie należy bluźnić przeciwko Najwyższej Osobie Boga i stawać się Jego wrogiem po to, aby zostać skazanym na piekielne życie.
Werset ten ma na celu uwypuklenie faktu, że nawet wróg Pana może zostać wyzwolony, nie mówiąc już o Jego przyjacielu. W różnych wypowiedziach Śrila Madhvacarya również stwierdza, że nie należy bluźnić przeciwko Panu Visnu swoim umysłem, słowami lub działaniem, gdyż bluźnierca taki, jak również jego przodkowie będą musieli wieść piekielne życie.
karmana manasa
vaca yo dvisyad visnum avyayam
majjanti pitaras
tasya narake śaśvatih samah
W Bhagavad-gicie (16.19 – 20) Pan mówi:
tan aham dvisatah kruran
samsaresu naradhaman
ksipamy ajasram aśubhan
asurisv eva yonisu
asurim yonim apanna mudha
janmani janmani
mam aprapyaiva kaunteya tato
yanty adhamam gatim
"Takie zazdrosne i szkodliwe, najniższe spośród rodzaju ludzkiego osoby, ciskane są przez Mnie w ocean egzystencji materialnej pomiędzy różne demoniczne gatunki życia. Rodząc się ciągle pomiędzy demonicznymi gatunkami życia, osoby takie nigdy nie mogą zbliżyć się do Mnie i powoli zmierzają w kierunku najpodlejszego typu egzystencji." Bluźnierca Pana rodzi się w rodzinie asurów, w której istnieje wszelkie prawdopodobieństwo zapomnienia o służbie dla Pana. Pan Krsna mówi dalej w Bhagavad-gicie (9.11–12):
avajananti mam mudha manusim
tanum aśritam
param bhavam ajananto mama
bhuta-maheśvaram
Mudha, dranie, bluźnią przeciwko Najwyższemu Panu, ponieważ pojawia się On dokładnie niczym ludzka istota. Nie znają oni nieograniczonego bogactwa Najwyższej Osoby Boga.
moghaśa mogha-karmano
mogha-jnana vicetasah
raksasim asurim caiva
prakrtim mohinim śritah
Udaremnione zostanie (moghaśah) wszelkie działanie osób, które mają wrogie nastawienie. Jeśli wrogowie ci pragną osiągnąć wyzwolenie lub wtopić się w egzystencje Brahmana, jeśli mają karmiczne pragnienia promocji na wyższe systemy planetarne, lub nawet jeśli pragną udać się z powrotem do domu, z powrotem do Boga, to wszelkie ich próby osiągnięcia tych rzeczy zakończą się fiaskiem.
Jeśli zaś chodzi o Hiranyakaśipu, to mimo iż pałał niesłychaną wrogością wobec Najwyższej Osoby Boga, zawsze myślał o swoim synu, który był wielkim bhaktą. Dlatego też, dzięki łasce swego syna Prahlada Maharajy, również i Hiranyakaśipu został wyzwolony przez Najwyższą Osobę Boga.
hiranyakaśipuś capi
bhagavan-nindaya tamah
vivaksur atyagat sunoh
prahladasyanubhavatah
Zatem konkluzja jest taka, że nie należy porzucać czystej służby oddania. Dla swego własnego dobra nie należy imitować Hiranyakaśipu czy Śiśupali. Nie jest to bowiem droga do osiągnięcia sukcesu.
07.01.27 Znaczenie: Śriman Narada Muni, pierwszy pomiędzy czystymi bhaktami, wychwala wrogów Krsny (takich jak Śiśupala), ponieważ umysły ich są zawsze całkowicie pochłonięte Krsną. Prawdę powiedziawszy myśli on, że brakuje mu inspiracji do uczuciowego zaabsorbowania się świadomością Krasny. Nie oznacza to jednak, że wrogowie Krsny znajdują się na wznioślejszej pozycji niż Jego czyści bhaktowie. W Caitanya-caritamrta (Adi 5.205) Krsnadasa Kaviraja Gosvami również myśli o sobie w taki pokorny sposób:
jagai madhai haite muni se
papistha
purisera kita haite muni se laghistha
"Jestem gorszym grzesznikiem niż Jagai i Madhai i jestem nawet niższy niż robaki w odchodach." Czysty bhakta zawsze myśli o sobie, że jest bardziej niekompetentny niż ktokolwiek inny. Jeżeli bhakta zbliża się do Śrimati Radharani, aby w jakiś sposób służyć Krsnie, to nawet Śrimati Radharani myśli, że bhakta ten Ją przewyższa. Zatem Narada Muni oświadcza, że według niego wrogowie Krsny znajdują się w lepszym położeniu, ponieważ w pełni zaabsorbowani są myślami o tym, w jaki sposób zabić Krsnę, tak jak pożądliwy mężczyzna zawsze myśli o kobietach i ich towarzystwie.
Istotą tych rozważań jest to, że należy w pełni pogrążyć się w myślach o Krsnie, 24 godziny na dobę. Jest wielu bhaktów w raga-marga, co przejawione jest we Vrndavanie. Bez względu na to, czy bhaktowie znajdują się w dasya-rasie, sakhya-rasie, vatsalya-rasie czy madhurya-rasie – wszyscy zawsze pochłonięci są myślami o Krsnie. Kiedy Krsna pasie krowy w lesie poza Vrndavaną, gopi, w madhurya-rasie, są zawsze zaabsorbowane myślami o tym, jak Krsna spaceruje po lesie. Podeszwy stóp Krsny są tak miękkie, że gopi nie ośmieliłyby się położyć Jego lotosowych stóp na swych miękkich piersiach. Prawdę powiedziawszy, uważają one, że ich piersi są za twarde dla lotosowych stóp Krsny, jednakże te lotosowe stopy spacerują po lesie, który jest pełen ciernistych roślin. Mimo iż Krsna znajduje się z dala od gopi, one w swych domach są zaabsorbowane takimi myślami. Podobnie, kiedy Krsna bawi się ze Swoimi młodymi przyjaciółmi, matka Yaśoda jest wielce zaniepokojona myślami, że Krsna z powodu nieustannych zabaw i niewłaściwego jedzenia musi opadać z sił. Są to przykłady wzniosłej ekstazy odczuwanej w służbie dla Krsny, tak jak zostało to przejawione we Vrndavanie. Służbę tę w pośredni sposób wychwala w tym wersecie Narada Muni. Poleca on, szczególnie uwarunkowanym duszom, aby w jakiś sposób pogrążyły się w myślach o Krsnie, gdyż to zapewni im ochronę przed wszystkimi niebezpieczeństwami materialnej egzystencji. Pełne zaabsorbowanie się myślami o Krsnie jest najwyższą platformą bhakti-yogi.
07.01.28-29 Znaczenie: Pan mówi w Bhagavad-gicie (4.10):
vita-raga-bhaya-krodha man-maya
mam upaśritah
"Będąc wolnymi od przywiązania strachu i gniewu, całkowicie pogrążywszy się we Mnie, wielu, bardzo wielu w przeszłości oczyściło się poprzez wiedzę o Mnie i w ten sposób wszyscy oni osiągnęli transcendentalną miłość do Mnie." Są dwa sposoby nieustannego myślenia o Krsnie – jako bhakta i jako wróg. Oczywiście bhakta poprzez swoją wiedzę i tapasyę uwalnia się od strachu i gniewu i staje się czystym bhaktą. Podobnie, chociaż wróg Krsny myśli o Nim w nieprzyjazny sposób, również się oczyszcza, ponieważ zawsze pogrążony jest w myślach o Nim. Jest to potwierdzone w Bhagavad-gicie (9.30), gdzie Pan mówi:
sadhur eva sa
mantavyah samyag vyavasito hi sah
"Kto służbę oddania pełni, ten – nawet jeśli dopuszcza się najohydniejszych czynów – uważany ma być za osobę świętą, ponieważ jest on właściwie usytuowany." Bhakta niewątpliwie oddaje cześć Panu ze skupioną uwagą. Podobnie, jeżeli wróg Krsny (suduracarah) zawsze myśli o Nim, to również staje się oczyszczonym bhaktą. W wersecie tym podany jest przykład robaka trawy, który upodobnił się do pszczoły z powodu nieustannego myślenia o pszczole, która zmusiła go do wejścia do dziury. Nieustanne myślenie w bojaźni o pszczole powoduje, że robak zaczyna przemieniać się w nią. Jest to praktyczny przykład. Pan Krsna pojawia się w tym materialnym świecie w dwóch celach – paritranaya sadhunam vinaśaya ca duskrtam: aby chronić bhaktów i unicestwić demony. Oczywiście sadhu i bhaktowie zawsze myślą o Panu, ale duskrti, demony takie jak Kamsa i Śiśupala, również pogrążeni są w myślach o Krsnie, z tym, że rozmyślają, w jaki sposób Go zabić. Przez myślenie o Krsnie zarówno demony, jak i bhaktowie osiągają wyzwolenie ze szponów materialnej mayi.
W wersecie tym użyte zostało słowo maya-manuje. Kiedy Krsna, Najwyższa Osoba Boga, pojawia się w Swojej oryginalnej duchowej mocy (sambhavamy atma-mayaya), nie jest zmuszony do zaakceptowania formy zrobionej z materialnej natury. Dlatego też Pan nazywany jest iśvarą, kontrolerem mayi. Pan nie znajduje się pod kontrola mayi. Kiedy demon pałający wrogością wobec Krsny nieustannie myśli o Nim, z pewnością zostaje uwolniony od grzesznych reakcji swego życia. Myślenie o Krsnie w jakikolwiek sposób, o Jego imieniu, formie, cechach, parafernaliach lub o czymkolwiek, co ma z Nim związek, jest korzystne dla każdego. Śrnvatam sva-kathah krsnah punya-śravana-kirtanah. Myśląc o Krsnie, słuchając świętego imienia Krsny lub też słuchając o rozrywkach Krsny można się oczyścić, a wtedy stać się bhaktą. Dlatego też nasz ruch świadomości Krsny próbuje w taki czy inny sposób umożliwić wszystkim słuchanie świętego imienia Krsny i kosztowania Krsna prasada. W ten sposób można stopniowo stać się bhaktą i osiągnąć w życiu sukces.
07.01.30 Znaczenie: Jak zostało powiedziane w Śrimad-Bhagavatam (10.33.39):
vikriditam vraja-vadhubhir idam ca visnoh
śraddhanvito 'nuśrnuyad
atha varnayed yah
bhaktim param
bhagavati pratilabhya kamam
hrd-rogam aśv
apahinoty acirena dhirah
Jeżeli bona fide słuchacz słucha o rozrywkach Krsny z gopi, które wydają się być romansem pełnym pożądania, wówczas pożądliwe pragnienia w sercu, będące chorobą serca uwarunkowanej duszy, zostają zniszczone i osoba taka stanie się najbardziej wzniosłym bhaktą Pana. Jeżeli ten, kto słucha o pełnym pożądania zachowaniu gopi z Krsną, oczyszcza się z pożądliwych pragnień, to z pewnością gopi, które zbliżyły się do Krsny, również uwolniły się od wszelkich takich pragnień. Podobnie, Śiśupala i inni, którzy pałali zawiścią do Krsny i którzy nieustannie myśleli o Krsnie, również uwolnili się od zawiści. Nanda Maharaja i matka Yaśoda byli w pełni zaabsorbowani świadomością Krsny pod wpływem uczucia. Kiedy umysł w jakiś sposób jest w pełni zaabsorbowany Krsną, materialna strona bardzo szybko ulega zniszczeniu i manifestuje się strona duchowa – atrakcja do Krsny. W pośredni sposób jest to potwierdzeniem tego, że jeżeli jakaś osoba myśli o Krsnie z zawiścią, to po prostu dzięki temu, że myśli o Krsnie, uwalnia się od wszystkich grzesznych reakcji i w ten sposób staje się czystym bhaktą. Następny werset podaje przykład tego.
07.01.31 Znaczenie: Różne osoby osiągają różne odmiany mukti – sayujya, salokya, sarupya, samipya i sarsti – odpowiednio do swego intensywnego pragnienia, nazywanego bhava. Tak więc werset ten opisuje, że gopi, dzięki swoim pożądliwym pragnieniom, których podstawą była intensywna miłość do Krsny, stały się najbardziej ukochanymi bhaktami Pana. Mimo iż gopi z Vrndavany wyrażały pożądliwe pragnienia w swoim związku z kochankiem (parakiya-rasa), to w rzeczywistości nie miały żadnych pożądliwych pragnień. Jest to znamienne dla postępu duchowego. Ich pragnienia wydawały się być pożądliwymi, ale w rzeczywistości nie były to pożądliwe pragnienia tego materialnego świata. Caitanya-caritamrta porównuje pragnienia ze świata duchowego i materialnego do złota i żelaza. Zarówno złoto, jak i żelazo są metalami, ale jest ogromna różnica w ich wartości. Pożądliwe pragnienia gopi w stosunku do Krsny porównywane są do złota, a materialne pożądliwe pragnienia do żelaza.
Kamsa i inni wrogowie Krsny wtopili się w egzystencję Brahmana, ale dlaczego tę sama pozycję mieliby osiągnąć przyjaciele i bhaktowie Krsny? Bhaktowie Krsny osiągają związek z Panem jako Jego wieczni towarzysze albo we Vrndavanie, albo na planetach Vaikuntha. Podobnie, mimo iż Narada Muni podróżuje w trzech światach, to jest niezwykle oddany Narayanowi (aiśvaryaman). Vrsni i Yadowie oraz ojciec i matka Krsny z Vrndavany, wszyscy związani są z Krsną więzami rodzinnymi. Jednakże przybrany ojciec i matka Krsny z Vrndavany znajdują się na wznioślejszej pozycji niż Vasudeva i Devaki.
07.01.32 Znaczenie: Impersonaliści i ateiści zawsze próbują okpić formę Krsny. Wielcy politycy i filozofowie współczesnego wieku próbują nawet wygnać Krsnę z Bhagavad-gity. A zatem nie mogą oni osiągnąć wyzwolenia. Ale wrogowie Krsny myślą, "Tu jest Krsna, mój wróg. Muszę Go zabić." Myślą o Krsnie w Jego rzeczywistej formie i w ten sposób osiągają wyzwolenie. Dlatego też bhaktowie, którzy zawsze myślą o formie Krsny, są z pewnością wyzwoleni. Jedynym zajęciem ateistycznych Mayavadi jest pozbawienie Krsny formy i w konsekwencji, z powodu tej poważnej obrazy wobec lotosowych stóp Krsny, nie mogą spodziewać się wyzwolenia. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi w związku z tym: tena śiśupaladi-bhinnah pratikula-bhavam didhisur yena iva narakam yatiti bhavah. Z wyjątkiem Śiśupali, osoby występujące przeciwko regulującym zasadom nie mogą osiągnąć wyzwolenia i bez wątpienia ich przeznaczeniem jest piekielne życie. Regulującą zasadą jest to, aby myśleć o Krsnie, czy to jako przyjaciel, czy wróg.
07.01.33 Znaczenie: Śiśupala i Dantavakra nie byli zwykłymi demonami, ale byli poprzednio osobistymi towarzyszami Pana Visnu. Pozornie upadli do tego materialnego świata, ale w rzeczywistości przyszli, aby towarzyszyć Najwyższej Osobie Boga pomagając w rozwoju Jego rozrywek w tym świecie.
07.01.34 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (8.16) Pan wyraźnie mówi, mam upetya tu kaunteya punar janma na vidyate: kto jest oczyszczony ze wszystkich materialnych zanieczyszczeń i powraca do domu, z powrotem do Boga, ten nie przychodzi ponownie do tego materialnego świata. W innym wersecie Bhagavad-gity (4.9) Krsna mówi:
janma karma ca me divyam evam
yo vetti tattvatah
tyaktva deham punar janma
naiti mam eti so 'rjuna
"Kto zna transcendentalną naturę Mojego pojawiania się i Moich czynów, ten opuściwszy to ciało, nigdy nie rodzi się ponownie w tym świecie materialnym, ale osiąga Moją wieczną siedzibę, O Arjuno." Dlatego też Maharaja Yudhisthira był zdziwiony, że czysty bhakta mógłby powrócić do tego materialnego świata. Bez wątpienia jest to niezwykle istotne pytanie.
07.01.35 Znaczenie: Zwykłej osobie byłoby trudno odpowiedzieć na to pytanie, ale Narad Muni, będąc autorytetem, mógł udzielić na nie odpowiedzi. Dlatego też Maharaja Yudhisthira zapytał go, mówiąc, etad akhyatum arhasi: "Tylko ty możesz wyjaśnić przyczynę." Z autorytatywnych źródeł wynika, że zstąpienie z Vaikunthy towarzyszy Pana Visnu w rzeczywistości nie jest upadkiem. Ich zstąpienie do świata materialnego porównywane jest do stąpienia Pana i ma na celu spełnienie pragnienia Pana. Pan przychodzi do tego materialnego świata za pośrednictwem Swojej wewnętrznej mocy i podobnie, za pośrednictwem duchowej energii zstępuje do materialnego świata bhakta, czyli towarzysz Pana. Każda rozrywka Najwyższej Osoby Boga jest aranżacją yogamayi, a nie mahamayi. Dlatego też zstąpienie Jayi i Vijayi do materialnego świata sygnalizuje, iż należało coś zrobić dla Najwyższej Osoby Boga. W przeciwnym bowiem razie faktem jest, że nikt nie upada z Vaikunthy.
Oczywiście żywa istota, która pragnie sayujya-mukti, pozostaje w blasku Brahmana Krsny, który uzależniony jest od ciała Krsny (brahmano hi pratisthaham). Taki impersonalista, który przyjmuje schronienie blasku Brahmana, z pewnością musi upaść. Zostało to powiedziane w śastrach (Bhag. 10.2.32):
ye 'nye 'ravindaksa vimukta-maninas
tvayy asta-bhavad aviśuddha-buddhayah
aruhya krcchrena param padam tatah
patanty adho 'nadrta-yusmad-anghrayah
"O Panie, nieczystą inteligencję mają ci, którzy nie będąc bhaktami myślą, że są wyzwoleni. Mimo iż dzięki srogim pokutom i wyrzeczeniom wznieśli się do najwyższego punku wyzwolenia, to ponieważ nie przyjęli schronienia Twoich lotosowych stóp, z pewnością oczekuje ich ponowny upadek w materialną egzystencję." Impersonaliści nie mogą osiągnąć planet Vaikuntha, aby stać się tam towarzyszami Pana i dlatego też, zgodnie z ich pragnieniami, Krsna obdarza ich sayujya-maukti. Ponieważ jednak sayujya-mukti jest częściową mukti, muszą oni ponownie upaść do tego materialnego świata. Kiedy powiedziane jest, że indywidualna dusza upada z Brahmaloki, odnosi się to do impersonalistów.
Z autorytatywnych źródeł można się dowiedzieć, że Jaya i Vijaya zostali zesłani do tego materialnego świata, aby spełnić pragnienie Pana, by walczyć. Pan również czasami pragnie walczyć, a kto może walczyć z Panem, jak nie poufny bhakta Pana? Jaya i Vijaya zstąpili do tego świata, aby spełnić pragnienie Pana. Dlatego też w każdym z ich trzech żywotów – pierwszym jako Hiranyaksa i Hiranyakaśipu, drugim jako Ravana i Kumbhakarna i w trzecim jako Śiśupala i Dantavakra – Pan osobiście ich zabił. Innymi słowy, ci towarzysze Pana, Jaya i Vijaya, zstąpili do tego materialnego świata, aby służyć Panu poprzez spełnienie jego pragnienia walki. W przeciwnym bowiem razie, tak jak mówi Maharaja Yudhisthira, aśraddheya ivabhati: niewiarygodnym wydaje się być stwierdzenie, że sługa Pana może upaść z Vaikunthy. Narada Muni w następujący sposób objaśnia, jak to się stało, że Jaya i Vijaya przyszli do tego materialnego świta.
07.01.37 Znaczenie: W związku z tym Śrila Madhvacarya mówi w swoim Tantra-sara:
dvah-sthav ity anenadhikara-sthatvam uktam
adhikara-sthitaś caiva
vimuktaś ca dvidha janah
visnu-loka-sthitas tesam
vara-śapadi-yoginah
adhikara-sthitam muktim
niyatam prapnuvanti ca
vmukty-anantaram tesam
vara-śapadayo nanu
dehendriyasu-yuktaś ca purvam
paścan na tair yutah
apy abhimanibhis tesam devaih
svatmottamair yutah
Znaczenie tych wersetów jest takie, że osobiści towarzysze Pana Visnu na Vaikunthalokach są wiecznie wyzwolonymi duszami. Mimo iż czasami są obrzucani klątwami lub otrzymują błogosławieństwa, to zawsze są wyzwoleni i nigdy nie są skażeni materialnymi siłami natury. Przed osiągnięciem wyzwolenia na Vaikunthalokę mieli materialne ciała, ale kiedy dotarli na Vaikunthę, nie mają ich już więcej. Dlatego też, nawet jeśli towarzysze Pana Visnu zstępują czasami, jak gdyby na skutek klątwy, to mimo to zawsze są wyzwoleni.
07.01.43 Znaczenie: W wersecie tym bardzo ważne jest słowo sarva-bhutatma-bhutam. Iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati: Pan jest jednakowo usytuowany w sercu każdej istoty. A zatem nie może On być zazdrosny o nikogo ani przyjazny dla nikogo; dla Niego wszyscy są tacy sami. Mimo iż czasami karze kogoś, jest to dokładnie tak, jak ojciec karze dziecko dla jego dobra. Kara Najwyższego Pana jest również manifestacją Jego równości. Dlatego też Pan opisywany jest jako praśantam sama-darśanam. Chociaż Najwyższy Pan musi właściwie wypełniać Swoją wolę, to we wszystkich okolicznościach jest On zrównoważony. Jest jednakowo usposobiony do wszystkich.
07.01.46 Znaczenie: W swoim ostatnim życiu Jaya i Vijaya nie pojawili się jako demony czy Raksasowie. Wręcz przeciwnie, urodzili się w bardzo wzniosłej rodzinie ksatriyów spokrewnionych z rodziną Krsny. Stali się bliskimi kuzynami Pana Krsny i praktycznie byli na równym z Nim poziomie. Kiedy Pan Krsna zabił ich osobiście Swoim dyskiem, zniszczył w ten sposób wszelkie grzeszne reakcje, które pozostały w nich z powodu klątwy braminów. Narada Muni wyjaśnił Maharajy Yudhisthirze, że wchodząc do ciała Krsny, Śiśupala wstąpił na nowo na Vaikunthę jako towarzysz Pana. Wszyscy widzieli to wydarzenie.
07.01.47 Znaczenie: Bez względu na swoją pozycję, Jaya i Vijaya oczywiście zawsze myśleli o Krsnie. Tak więc pod koniec mausala-lili ci dwaj towarzysze Pana powrócili do Krsny. Nie ma różnicy pomiędzy ciałem Krsny, a ciałem Narayana. Dlatego też, chociaż wyraźnie weszli w ciało Krsny, w rzeczywistości powrócili na Vaikunthalokę, jako odźwierni Pana Visnu. Poprzez ciało Pana Krsny powrócili na Vaikunthę, mimo iż wydawało się, że osiągnęli sayujya-mukti w ciele Krsny.
07.01.48 Znaczenie: Wszyscy bhaktowie Pana Krsny nazywani są acyutatma, ponieważ idą w ślady Prahlada Maharajy. Acyuta odnosi się do nieomylnego Pana Visnu, którego serce zawsze jest nieomylne. Ponieważ bhaktowie są przywiązani do Nieomylnego, nazywani są oni acyutatma.