Jak relacjonuje ten rozdział, Citraketu mógł rozmawiać ze swym zmarłym synem i wysłuchał od niego prawdy o życiu. Kiedy Citraketu uspokoił się, wielki mędrzec Narada dał mu mantrę i dzięki intonowaniu tej mantry Citraketu znalazł schronienie u lotosowych stóp Sankarsany.
Żywa istota jest wieczna. Zatem nie podlega ani narodzinom, ani śmierci (na hanyate hanyamane śarire). Ktoś rodzi się w różnych gatunkach życia pomiędzy ptakami, zwierzętami, drzewami, istotami ludzkimi, półbogami itd., i wędruje przez różne ciała, odpowiednio reakcji swoich czynności karmicznych. Na pewien okres czasu otrzymuje określony typ ciała jako syn albo ojciec w jakimś fałszywym związku. Wszystkie nasze związki w tym materialnym świecie z przyjaciółmi, krewnymi czy wrogami, składają się z dualizmów, w których czujemy się szczęśliwi albo nieszczęśliwi z powodu złudzenia. Żywa istota jest w rzeczywistości duszą, która jest integralną cząstką Boga i nie ma nic wspólnego ze związkami w tym świecie dualizmów. Dlatego Narada Muni poradził Citraketu, aby nie rozpaczał nad swym tzw. martwym synem.
Po wysłuchaniu instrukcji od swego zmarłego dziecka, Citraketu i jego żona zrozumieli, że wszystkie związki w tym materialnym świecie są przyczyną niedoli. Królowe, które podały truciznę synowi Krtadyuti, były bardzo zawstydzone. Odpokutowały za swój grzeszny czyn, zabicie dziecka i porzuciły swoje pragnienie posiadania synów. Następnie Narada Muni intonował modlitwę do Narayana, który istnieje jako catur-vyuha i poinstruował Citraketu o Najwyższym Panu, który stwarza, utrzymuje i niszczy wszystko i który jest panem materialnej natury. Po poinstruowaniu króla Citraketu w ten sposób, powrócił na Brahmalokę. Te instrukcje o Absolutnej Prawdzie zwane są maha-vidya. Kiedy król Citraketu otrzymał inicjację od Narady Muniego, intonował tę maha-vidyę i po tygodniu pojawił się przed nim Pan Sankarsana, w otoczeniu czterech Kumarów. Pan był wspaniale ubrany w niebieskie szaty, mając hełm i ornamenty ze złota. Jego twarz wyglądała na bardzo szczęśliwą. Citraketu złożył pokłony w obecności Pana Sankarsany i zaczął ofiarowywać Mu modlitwy.
W swej modlitwie Citraketu powiedział, że w porach Sankarsany, który jest nieograniczony, nie mający początku ani końca, spoczywają miliony wszechświatów. Pan jest dobrze znany bhaktom ze Swojej wieczności. Różnica pomiędzy wielbieniem Pana i wielbieniem półbogów polega na tym, że czciciele Pana również staja się wiecznymi, podczas gdy wszelkie błogosławieństwa, które możemy otrzymać od półbogów, są nietrwałe. Dopóki ktoś nie zostanie bhaktą, nie może zrozumieć Najwyższej Osoby Boga.
Kiedy Citraketu zakończył swoje modlitwy, nieograniczony Najwyższy Pan wyjaśnił mu wiedzę o Sobie.
06.16.04 Znaczenie: Tutaj jest wyraźnie powiedziane, że żywa istota wchodzi w materialne ciało, które jest niczym urządzenie mechaniczne stworzone przez 5 wulgarnych elementów materialnej natury (ziemia, woda, ogień, powietrze i eter) i 3 elementy subtelne (umysł, inteligencja i ego). Jak potwierdza Bhagavad-gita, są dwie oddzielne jednostki, zwane naturą wyższą i niższą i obie należą do Najwyższej Osoby Boga. Żywa istota zmuszona jest wejść w elementy materialne w różnych typach ciała, odpowiednio do rezultatów swych czynności karmicznych.
Tym razem żywa istota uważana była za syna Maharajy Citraketu i królowej Krtadyuti, ponieważ zgodnie z prawami natury weszła w ciało wytworzone przez króla i królową. W rzeczywistości jednakże nie była ich synem. Żywa istota jest synem Najwyższej Osoby Boga, a ponieważ pragnie cieszyć się tym materialnym światem, Pan daje jej szansę wejścia w różne ciała. Żywa istota nie ma prawdziwego związku z materialnym ciałem, które otrzymuje od swego materialnego ojca i matki. Jest integralną cząstką Najwyższego Pana, ale pozwala się jej wędrować poprzez różne ciała. Ciało stworzone przez tzw. ojca i matkę w rzeczywistości nie ma nic wspólnego z tzw. stwórcami. Dlatego żywa istota stanowczo zaprzeczyła, aby Maharaja Citraketu i jego żona byli jego ojcem i matką.
06.16.05 Znaczenie: Praktycznie doświadczamy tego w materialnym świecie, że ta sama osoba która dzisiaj jest naszym przyjacielem, staje się jutro naszym wrogiem. Nasze związki jako przyjaciół czy wrogów, członków rodziny czy osób postronnych w rzeczywistości są rezultatem naszych różnych stosunków. Citraketu Maharaja rozpaczał nad swym synem, który był martwy, ale mógł inaczej spojrzeć na tę sytuację. Mógł pomyśleć w ten sposób, "Ta żywa istota była moim wrogiem w moim przeszłym życiu, a teraz pojawiła się jako mój syn i przedwcześnie opuszcza mnie, aby sprawić mi ból i udrękę." Dlaczego nie miałby uważać swego zmarłego syna za swego wcześniejszego wroga i zamiast rozpaczać, cieszyć się z powodu jego śmierci? Jak oznajmia Bhagavad-gita (3.27), prakrteh kriyamanani gunaih karmani sarvaśah: w rzeczywistości wszystko dzieje się z powodu naszego związku z siłami materialnej natury. Dlatego ten, kto dzisiaj jest moim przyjacielem w obecności siły dobroci, jutro może być moim wrogiem w obecności sił pasji i ignorancji. Kiedy działają siły materialnej natury, w złudzeniu przyjmujemy innych za przyjaciół, wrogów, synów czy ojców odpowiednio do reakcji różnych stosunków pod wpływem różnych okoliczności.
06.16.06 Znaczenie: Zostało już wyjaśnione, że syn Citraketu był jego wrogiem w poprzednim życiu, a teraz pojawił się jako jego syn, aby zadać mu jeszcze sroższy ból. W istocie, przedwczesna śmierć syna jest przyczyną wielkiej rozpaczy dla ojca. Można by to argumentować w ten sposób, "Jeśli syn króla był jego wrogiem, to jak król mógł mieć dla niego tak wiele uczucia?" W odpowiedzi podawany jest przykład, że jeśli czyjeś bogactwo wpada w ręce wroga, pieniądze stają się przyjacielem wroga. Wówczas wróg może wykorzystać je na swoje własne cele. W istocie, może użyć ich nawet w tym celu, aby zranić poprzedniego właściciela. Zatem pieniądze nie należą ani do jednej partii ani do drugiej. Pieniądze są zawsze pieniędzmi, ale w różnych sytuacjach mogą zostać wykorzystane jako wróg albo przyjaciel.
....Jak wyjaśnia Bhagavad-gita, to nie ojciec ani matka są przyczyną narodzin żywej istoty. Żywa istota jest tożsamością całkowicie oddzieloną od tzw. ojca i matki. Pod wpływem praw natury żywa istota jest zmuszona wejść w nasienie ojca i zostać umieszczoną w łonie matki. Nie od niej zależy, jaki rodzaj ojca przyjmie. Prakrteh kriyamanani: prawa natury zmuszają ją, by wędrowała od różnych ojców i matek, tak jak artykuły konsumpcyjne są nabywane i sprzedawane. Zatem związek ojca i syna jest aranżacją prakrti, czyli natury. Nie ma on żadnego znaczenia i dlatego jest nazywany złudzeniem.
Ta sama żywa istota czasami przyjmuje schronienie ojca i matki z gatunków zwierzęcych, a czasami ludzkich. Czasami przyjmuje ojca i matkę pomiędzy ptakami, a czasami przyjmuje półbogów za matkę i ojca. Dlatego Śri Caitanya Mahaprabhu mówi:
brahmanda bhramite kona
bhagyavan jiva
guru-krsna-prasade paya bhakti-lata-bija
Nękana życie po życiu przez prawa natury, żywa istota wędruje poprzez cały wszechświat, po różnych planetach i w różnych gatunkach życia. Jeśli jest wystarczająco szczęśliwa, to w taki czy inny sposób nawiązuje kontakt z bhaktą, który przekształca całe jej życie. Wówczas żywa istota powraca do domu, do Boga. Dlatego jest powiedziane:
janame janame sabe pita mata paya
krsna guru nahi mile baja hari ei
Podczas transmigracji duszy poprzez różne ciała, każdy, w każdej formie życia – czy to człowiek, zwierzę, drzewo czy półbóg – otrzymuje ojca i matkę. Nie ma w tym nic trudnego. Trudno natomiast jest osiągnąć bona fide mistrza duchowego i Krsnę. Dlatego, jeśli nadarza się okazja wejść w kontakt z reprezentantem Krsny, bona fide mistrzem duchowym, istota ludzka ma obowiązek skorzystania z niej. Korzystając z przewodnictwa mistrza duchowego, duchowego ojca, można powrócić do domu, do Boga.
06.16.07 Znaczenie: Poza faktem, że dusza transmigruje z ciała do ciała, nawet w tym życiu związki pomiędzy żywymi istotami są nietrwałe, jak unaocznia to ten werset. Syn Citraketu nazywał się Harsaśoka czyli "radość i rozpacz". Żywa istota jest rzeczywiście wieczną, ale ponieważ okrywa ją tymczasowe odzienie, ciało, jej wieczność nie jest widoczna. Dehino 'smin yatha dehe kaumaram yauvanam jara: "Wcielona dusza bezustannie wędruje w tym ciele, od wieku chłopięcego, poprzez młodość aż do starości." Tak więc szaty cielesne są nietrwałe. Jednakże żywa istota jest wieczna. Tak jak jeden właściciel przekazuje zwierzę następnemu właścicielowi, tak żywa istota, która była synem Citraketu, przez jakiś czas była jego synem, ale skoro tylko przeniosła się do innego ciała, związek uczuciowy został przerwany. Jak oznajmia to przykład podany w poprzednim wersecie, kiedy ktoś ma w swych rękach jakieś użyteczne rzeczy, uważa je za swoją własność, ale skoro tylko zostaną one przekazane komuś innemu, stają się własnością tej osoby. Wówczas osoba pierwsza nie ma już dłużej z nimi związku; nie ma dla nich żadnego uczucia, ani też nie rozpacza z ich powodu.
06.16.08 Znaczenie: Kiedy żywa istota zamieszkuje materialne ciało, błędnie sądzi, że jest tym ciałem, mimo iż w rzeczywistości nim nie jest. Jej związek z ciałem i jej tzw. ojciec i matka są fałszywymi, złudnymi koncepcjami. Złudzenia te będą trwały tak długo, dopóki nie zostaniemy oświeceni o sytuacji żywej istoty.
06.16.09 Znaczenie: Werset ten opisuje filozofię acintya-bhedabheda – jednoczesnej jedności i różnicy. Żywa istota jest wieczna (nitya), jak Najwyższa Osoba Boga, ale różnica polega na tym, że Najwyższy Pan jest największym, gdyż nikt nie jest Mu równym czy większym od Niego, podczas gdy żywa istota jest suksma, niezwykle małą. Śastra opisują, że żywa istota jest rozmiarów 1/10 000 czubka włosa. Najwyższy Pan jest wszechprzenikający (andantara-stha-paramanu-cayantara-stham). Wskutek tego, jeśli żywa istota przyjmowana jest za najmniejszą, więc naturalnie należy dociekać, kto jest największym. Największym jest Najwyższa Osoba Boga, a najmniejszą jest żywa istota.
Inną szczególna cechą jivy jest to, że zostaje okryta przez mayę. Atmamaya-gunaih: ma tendencję do tego, by być okrytą złudną energią Najwyższego Pana. Żywa istota jest odpowiedzialna za swoje uwarunkowane życie w świecie materialnym i dlatego opisana została jako prabhu ("pan"). Jeśli chce, może przyjść do tego materialnego świata, a jeśli pragnie, może powrócić do domu, do Boga. Ponieważ pragnęła cieszyć się tym materialnym światem, Najwyższy Pan dał jej materialne ciało za pośrednictwem energii materialnej. Jak Pan sam mówi w Bhagavad-gicie (18.61):
iśvarah sarva-bhutanam
hrd-deśe 'rjuna tisthati
bhramayan sarva-bhutani
yantrarudhani mayaya
"Najwyższy Pan przebywa w każdym sercu, O Arjuno i On kieruje wędrówkami żywych istot, które usadowione są jak gdyby na maszynie zrobionej z energii materialnej." Najwyższy Pan daje żywej istocie szansę cieszenia się tym materialnym światem tak, jak ona tego pragnie, ale otwarcie wyraża Swe własne pragnienie, aby żywa istota porzuciła wszelkie materialne aspiracje, w pełni podporządkowała się Jemu i powróciła do domu, do Boga.
Żywa istota jest najmniejszą (suksma). W związku z tym Jiva Gosvami mówi, że materialnym naukowcom niezwykle trudno jest znaleźć żywą istotę w ciele, chociaż od autorytetów dowiadujemy się, że żywa istota przebywa wewnątrz ciała. Ciało jest czymś różnym od żywej istoty.
06.16.10 Znaczenie: Jak wyjaśniono w poprzednim wersecie, żywa istota ma te same cechy co Najwyższa Osoba Boga, ale ma je w niewielkich ilościach, ponieważ jest maleńką cząsteczka (suksma), podczas gdy Najwyższy Pan, jest wszechprzenikający i wielki. Jeśli chodzi o Najwyższego Pana, to nie ma On żadnych przyjaciół, wrogów czy krewnych, gdyż jest On całkowicie wolny od wszelkich dyskwalifikacji ignorancji, które charakteryzują uwarunkowaną duszę. Z drugiej strony, jest On niezwykle łaskawy i przychylny Swoim bhaktom i wcale nie jest zadowolony z osób, które są zazdrosne o Jego bhaktów. Jak Pan sam potwierdza w Bhagavad-gicie (9.29):
samo 'ham sarva-bhutesu na me
dvesyo 'sti na priyah
ye bhajanti tu mam bhaktya
mayi te tesu capy aham
"Nie ma we Mnie nienawiści do nikogo ani też nie jestem stronniczy w stosunku do nikogo. Wszystkich traktuję na równi. Lecz jeśli ktoś w oddaniu pełni służbę dla Mnie, ten jest Mi przyjacielem, jest we Mnie i Ja również jestem jego przyjacielem." Najwyższy Pan nie ma żadnego wroga czy przyjaciela, ale jest przychylny bhakcie, który zawsze pełni dla Niego służbę oddania. Podobnie, gdzie indziej w Gicie (16.19) Pan mówi:
tan aham dvisatah kruran
samsaresu naradhaman
ksipamy ajasram aśubhan
asurisv eva yonisu
"Takie zazdrosne i szkodliwe, najniższe spośród rodzaju ludzkiego osoby, ciskane są przez Mnie w ocean egzystencji materialnej pomiędzy różne demoniczne gatunki życia." Pan jest niezwykle przeciwny osobom, które zazdroszczą Jego bhaktom. Aby chronić Swych bhaktów, Pan czasami musi zabić ich nieprzyjaciół. Na przykład, aby chronić Prahladę Maharaję, Pan musiał zabić Jego wroga., Hiranyakaśipu – chociaż dzięki temu, że został zabity przez Pana, Hiranyakaśipu osiągnął zbawienie. Ponieważ Pan jest świadkiem czynów każdego, obserwuje On czynności wrogów Swych bhaktów i jest skłonny ich ukarać. W innych przypadkach jednakże po prostu obserwuje postępowanie żywych istot i obdarza je rezultatami ich grzesznych czy pobożnych czynów.
06.16.11 Znaczenie: Uwarunkowana dusza ma przyjaciół i wrogów. Oddziaływują na nią dobre cechy i wady jej pozycji. Jednakże Najwyższy Pan jest zawsze transcendentalny. Ponieważ jest On iśvarą, najwyższym kontrolerem, nie ulega dualizmom. Dlatego można powiedzieć, że przebywa On w głębi każdego serca jako neutralny świadek przyczyn i skutków czynności każdego, tak dobrych jak i złych. Powinniśmy również zrozumieć, że udasina, neutralny, nie oznacza, że nie podejmuje On żadnego działania. Raczej znaczy to, że działanie to nie ma na Niego wpływu. Na przykład, sędzia jest neutralny, kiedy przychodzą do niego dwie przeciwne partie, ale mimo to działa jako osoba upełnomocniona. Aby stać się całkowicie neutralnymi, obojętnymi wobec czynności materialnych, powinniśmy po prostu szukać schronienia u lotosowych stóp najwyższej neutralnej osoby.
Maharaja Citraketu otrzymał następującą radę: pozostanie neutralnym w takiej ciężkiej sytuacji, jak śmierć własnego syna, jest rzeczą niemożliwą. Niemniej jednak, ponieważ Pan wie, jak wszystko naprawić, najlepiej jest polegać na Nim i pełnić swe obowiązki w służbie oddania dla Pana. W każdych okolicznościach powinniśmy pozostać niewzruszeni wobec dualizmów. Jak oznajmia Bhagavad-gita (2.47):
karmany evadhikaras te ma
phalesu kadacana
ma karma-phala-hetur bhur ma
te sango 'stv akarmani
"Masz prawo do wykonywania swoich przypisanych obowiązków, ale nie możesz rościć sobie pretensji do owoców swojej pracy. Nigdy nie uważaj siebie za przyczynę rezultatów swojego działania i nigdy nie przywiązuj się do niewykonywania swego obowiązku." Należy spełniać swój obowiązek w służbie oddania i polegać na Najwyższej Osobie Boga, jeśli chodzi o rezultaty działania.
06.16.14 Znaczenie: W wersecie tym należy szczególnie zwrócić uwagę na słowo bala-hatya-hata-prabhah. Praktyka zabijania dzieci istnieje w społeczeństwie ludzkim od długiego czasu – od czasów niepamiętnych – ale w zamierzchłych czasach była spełniana bardzo rzadko. Jednakże w czasach obecnych, w tym wieku Kali, usuwanie ciąży (zabijania dzieci w łonie) stało się rzeczą powszechną i czasami zabija się nawet dzieci po narodzinach. Kiedy kobieta dopuszcza się takiego ohydnego czynu, stopniowo traci cały cielesny blask (bala-hatya-hata-prabhah). Należy również zwrócić uwagę na to, że kobiety, które spełniły ten grzeszny czyn i podały truciznę dziecku, były bardzo zawstydzone i stosując się do instrukcji braminów, musiały poddać się pokucie za zabicie dziecka. Każda kobieta, która kiedykolwiek dopuściła się takiego haniebnego grzesznego czynu, musi odpokutować za niego, ale obecnie nikt tego nie robi. Wskutek tego, kobieta odpowiedzialna za taki czyn musi cierpieć w tym życiu i w następnym. Ci którzy są szczerymi duszami, po usłyszeniu o tym wydarzeniu powinni powstrzymać się od takiego zabijania dzieci i powinni odpokutować za swe grzeszne czyny, poważnie przyjmując świadomość Krsny. Jeśli ktoś bez obraz intonuje maha-mantrę Hare Krsna, natychmiast zostają mu odpuszczone wszystkie jego grzeszne czyny, ale nie powinien popełniać ich ponownie, gdyż to jest obrazą.
06.16.18-19 Znaczenie: W Bhagavad-gicie Krsna mówi, że jest pranavah sarva-vedesu, sylabą om w mantrach wedyjskich. W wiedzy transcendentalnej Pan tytułowany jest jako pranava, omkara, która jest symboliczną reprezentacją Pana w dźwięku. Om namo bhagavate vasudevaya. Vasudeva, który jest ekspansją Narayana, rozszerza się w Pradyumnę, Aniruddhę i Sankarsanę. Z Sankarsany pochodzi druga ekspansja Narayana, a z tego Narayana pochodzą dalsze ekspansje Vasudevy, Pradyumny, Sankarsany i Aniruddhy. Sankarsana w tej grupie jest oryginalną przyczyną trzech purusów, mianowicie Karanodakaśayi Visnu, Garbhodakaśayi Visnu i Ksirodakaśayi Visnu. Ksirodakaśayi Visnu usytuowany jest w każdym wszechświecie na szczególnej planecie zwanej Śvetadvipą. Potwierdza to Brahma-samhita: andantara-stha. Słowo anda znaczy ten wszechświat. We wszechświecie tym jest planeta zwana Śvetadvipą, gdzie usytuowany jest Ksirodakaśayi Visnu. Od Niego pochodzą wszystkie inkarnacje w tym wszechświecie.
Jak potwierdza Brahma-samhita, wszystkie te formy Najwyższej Osoby Boga są advaita, nie różniącymi się i są również acyuta, nieomylnymi; nie upadają one jak uwarunkowane dusze. Uwarunkowana dusza ma skłonność do upadku w sidła mayi, ale Najwyższy Pan w Swoich różnych inkarnacjach i formach jest acyuta, nieomylnym. Zatem jego ciało jest różne od materialnego ciała, które posiada uwarunkowana dusza.
Słowo matra wytłumaczone zostało w słowniku Medini w sposób następujący: matra karna-vibhusayam vitte mane paricchade. Słowo matra w swych różnych znaczeniach używane jest na określenie dekoracji ucha, posiadłości, szacunku i posiadania okrycia. Jak oznajmia Bhagavad-gita (2.14):
matra-sparśas tu kaunteya
śitosna-sukha-duhkha-dah
agamapayino
'nityas tamas titiksasva bharata
"O
synu Kunti, okresowe pojawianie się szczęścia i niedoli i ich zanikanie we
właściwym czasie jest jak nadchodzenie i przemijanie zimowych i letnich pór
roku. Wynikają one z percepcji zmysłowej, o potomku Bharaty i należy nauczyć
się znosić je bez niepokoju." W uwarunkowanym stanie życia, ciało używane
jest jako nasze odzienie i tak jak potrzebujemy różnych ubrań podczas lata i
zimy, tak my, uwarunkowane dusze, zmieniamy ciała zgodnie z naszym pragnieniem.
Jednakże, ponieważ ciało Najwyższego Pana jest pełne wiedzy, nie potrzebuje ono
okrycia. Idea, że ciało Krsny jest podobne naszym – innymi słowy, że Jego ciało
i dusza są różne – jest nieporozumieniem. W przypadku Krsny nie istnieje taka
różnica, ponieważ jego ciało jest pełne wiedzy. Tutaj otrzymujemy materialne
ciała z powodu braku wiedzy, ale ponieważ Krsna, Vasudeva, jest pełen wiedzy,
nie ma różnicy pomiędzy Jego ciałem i jego duszą. Krsna pamięta, co powiedział
40 milionów lat temu do boga słońca, ale zwykła istota nie jest w stanie
pamiętać, co powiedziała przedwczoraj. Taka jest różnica pomiędzy ciałem Krsny
i naszym. Dlatego Pan tytułowany jest jako vijnana-matraya
paramananda-murtaye.
Ponieważ ciało Pana jest pełne wiedzy, zawsze cieszy się On transcendentalnym szczęściem. W istocie, sama Jego forma jest paramananda. Potwierdza to Vedanta-sutra: anandamayo 'bhyasat. Pan z natury jest anandamaya. Kiedykolwiek widzimy Krsnę, jest On pełen ananda we wszystkich okolicznościach. Nikt nie jest w stanie Go zasmucić. Atmaramaya: nie musi poszukiwać zewnętrznej przyjemności, ponieważ jest samowystarczalny. Śantaya: nie ma żadnych trosk. Ten, kto musi poszukiwać przyjemności z innych źródeł, jest zawsze pełen niepokoju. Karmici, jnani i yogini są pełni niepokoju, ponieważ pragną czegoś, ale bhakta nie pragnie niczego; zadowala go po prostu służba oddania dla Pana, który jest w pełni radosnym.
Nivrtta-dvaita-drstaye: w naszym uwarunkowanym życiu nasze ciała mają różne części, ale chociaż Krsna pozornie ma różne części cielesne, żadna z części jego ciała nie jest różna od innej części. Krsna może widzieć za pomocą Swych oczu i może widzieć bez nich. Dlatego w Śvetaśvatara Upanisad jest powiedziane, paśyaty acaksuh. Może On widzieć Swoimi rękoma i nogami. Nie potrzebuje jakiejś określonej części ciała, aby spełnić jakąś określoną czynność. Angani yasya sakalendriya-vrttimanti: może robić wszystko, co Mu się podoba, jakąkolwiek częścią Swego ciała i dlatego zwany jest wszechpotężnym.
06.16.20 Znaczenie: Werset ten w analityczny sposób odróżnia żywą istotę od Najwyższego Pana. Forma Pana i forma uwarunkowanej duszy są różne, ponieważ Pan jest zawsze szczęśliwy, podczas gdy dusza uwarunkowana zawsze podlega trojakim niedolom materialnego świata. Najwyższy Pan jest sac-cid-ananda-vigraha. Ananda, szczęście, czerpie On ze Swojej własnej jaźni. Ciało Pana jest transcendentalne, duchowe, ale ponieważ dusza uwarunkowana ma materialne ciało, ma wiele cielesnych i materialnych kłopotów. Uwarunkowana dusza jest zawsze zaniepokojona z powodu przywiązania i braku przywiązania, podczas gdy Najwyższy Pan jest zawsze wolny od takich dualizmów. Pan jest Najwyższym Panem wszystkich zmysłów, podczas gdy uwarunkowana dusza jest kontrolowana przez zmysły. Pan jest największy, podczas gdy żywa istota jest najmniejszą. Żywa istota jest uwarunkowana przez fale materialnej natury, ale Najwyższy Pan jest transcendentalny do wszelkiego działania i reakcji. Ekspansje ciała Najwyższego Pana są niezliczone (advaitam acyutam anadim ananta-rupam), ale dusza uwarunkowana jest ograniczona tylko do jednej formy. Z historii dowiadujemy się, że dzięki siłom mistycznym dusza uwarunkowana może czasami ekspandować w 8 form, ale cielesne ekspansje Pana są nieograniczone. Oznacza to, że ciała Najwyższej Osoby Boga nie mają początku ani końca, w przeciwieństwie do ciał żywych istot.
06.16.21 Znaczenie: W wersecie tym opisany został Brahman, który jest blaskiem Pana.
06.16.22 Znaczenie: Najwyższy Pan jest przyczyną manifestacji kosmicznej, utrzymuje ją po stworzeniu, a po zniszczeniu Pan jest rezerwuarem wszystkiego.
06.16.24 Znaczenie: Rozżarzone do czerwoności żelazo może palić, ale nie może palić oryginalnego ognia. Zatem świadomość maleńkiej cząsteczki Brahmana jest w pełni uzależniona od mocy Najwyższego Brahmana. W Bhagavad-gicie Pan mówi, mattah smrtir jnanam apohanam ca: "Uwarunkowana dusza ode Mnie otrzymuje pamięć, wiedzę i zapomnienie." Moc działania pochodzi od Najwyższego Pana, a kiedy Pan powstrzymuje tę moc, dusza uwarunkowana nie ma dłużej energii, dzięki której mogłaby działać poprzez swe różne zmysły. Ciało zawiera 5 zmysłów gromadzących wiedzę, 5 zmysłów działania i umysł, ale w rzeczywistości są to jedynie bryły materii. Na przykład, mózg nie jest niczym innym jak materią, ale kiedy zostanie naelektryzowany energią Najwyższej Osoby Boga, może on działać, tak jak żelazo może palić, kiedy zostanie rozżarzone do czerwoności w ogniu. Mózg może działać, kiedy jesteśmy obudzeni, czy nawet podczas snu, ale kiedy zapadamy w głęboki sen albo tracimy przytomność, mózg nie jest aktywny. Ponieważ mózg jest bryłą materii, nie ma niezależnej siły działania. Może działać jedynie pod wpływem Najwyższej Osoby Boga, który jest Brahmanem albo Parabrahmanem. W ten sposób można zrozumieć, jak Najwyższy Brahman, Krsna, obecny jest wszędzie, tak jak blask słoneczny obecny jest dzięki bogowi słońca na globie słonecznym. Najwyższy Pan zwany jest Hrsikeśą; jest On jedynym przewodnikiem zmysłów. Nasze zmysły nie mogą działać, jeśli nie umożliwi im to energia Pana. Innymi słowy, jest On jedynym obserwatorem, jedynym działającym, jedynym słuchającym i jedyną aktywną zasadą czy najwyższym kontrolerem.
06.16.25 Znaczenie: Powiedziane jest, że Prawda Absolutna jest jedna, ale manifestuje się w różnych aspektach jako Brahman, Paramatma i Bhagavan. Wersety poprzednie opisują aspekty Brahmana i Paramatmy Absolutnej Prawdy. Obecna modlitwa ofiarowana jest w bhakti-yodze dla Absolutnej Najwyższej Osoby. W związku z tym użyto słów sakala-satvata-parivrdha. Słowo satvata oznacza "wielbiciele", a sakala znaczy "wszyscy razem". Bhaktowie, którzy również mają lotosowe stopy, służą lotosowym stopom Pana swoimi lotosowymi rękoma. Bhaktowie mogą czasami nie być kwalifikowanymi, aby służyć lotosowym stopom Pana i dlatego Pan nazywany jest tutaj parama-paramesthin. Jest On Najwyższą Osobą, jednakże jest bardzo łaskawy dla czystych wielbicieli. Nikt nie jest kwalifikowany, aby służyć Panu, ale nawet jeśli bhakta nie jest do tego zdolny, łaskawy Pan przyjmuje pokorną próbę wielbiciela.
06.16.26 Znaczenie: Kiedy Angira odwiedził króla Citraketu po raz pierwszy, nie przyprowadził ze sobą Narady. Jednakże po śmierci syna Citraketu, Angira przybył z Naradą, aby ten poinstruował króla o bhakti-yodze. Różnica polegała na tym, że na początku Citraketu nie był w nastroju wyrzeczenia, ale po śmierci swego syna, kiedy znalazł się w niezwykle trudnym położeniu, uświadomiono mu platformę wyrzeczenia poprzez instrukcje dotyczące fałszywości tego materialnego świata i materialnych posiadłości. O bhakti-yodze można pouczać jedynie osobę, która znajduje się na tym etapie. Dopóki ktoś jest przywiązany do materialnych przyjemności, nie jest w stanie zrozumieć bhakti-yogi. Potwierdza to Bhagavad-gita (2.44):
bhogaiśvarya-prasaktanam
tayapahrta-cetasam
vyavasayatmika buddhih
samadhau na vidhiyate
"W umysłach tych, którzy zbyt przywiązani są do radości zmysłowych i bogactw materialnych i których oszałamiają te rzeczy, nie powstaje stanowcze postanowienie pełnienia służby dla Najwyższego Pana." Dopóki ktoś jest bardzo przywiązany do materialnych radości, nie jest w stanie skupić swego umysłu na przedmiocie służby oddania.
Obecnie w krajach zachodnich z powodzeniem rozwija się ruch świadomości Krsny, ponieważ młodzież z Zachodu osiągnęła etap vairagyi, czyli wyrzeczenia. Praktycznie obrzydły im już materialne przyjemności pochodzące z materialnych źródeł i rezultatem tego było powstanie populacji hipisów w krajach zachodnich. Jeśli teraz młodzież ta zostanie poinstruowana o bhakti-yodze, świadomości Krsny, z pewnością odniesie to skutek.
Skoro tylko Citraketu zrozumiał filozofię vairagya-vidyi, wiedzy o wyrzeczeniu, był w stanie zrozumieć proces bhakti-yogi. W związku z tym Śrila Sarvabhauma Bhattacarya powiedział: vairagya-vidya-nija-bhakti-yoga. Vairagya-vidya i bhakti-yoga są sferami równoległymi. Jedna jest istotna dla zrozumienia drugiej. Jest również powiedziane, bhaktih pareśanubhavo viraktir anyatra ca (Bhag. 11.2.42). Postęp w służbie oddania, czyli świadomość Krsny, charakteryzuje zwiększone wyrzeczenie się przyjemności materialnych. Narada Muni jest ojcem służby oddania i dlatego Angira, pragnąc okazać bezprzyczynową łaskę królowi Citraketu, przyprowadził Naradę Muniego aby poinstruował króla. Instrukcje te były niezmiernie skuteczne. Każdy kto podąża śladami Narady Muniego, z pewnością jest czystym wielbicielem.
06.16.28 Znaczenie: Jeśli po inicjacji bhakta ściśle trzyma się instrukcji swego mistrza duchowego, w naturalny sposób zostaje obdarzony – jako produktami ubocznymi – materialnym bogactwem vidyadhara-adhipatyam i podobnymi pozycjami. Bhakta nie musi praktykować yogi, karmy czy jnany, aby osiągnąć pomyślny rezultat. Sama służba oddania jest w stanie obdarzyć bhaktę wszelką materialną mocą. Jednakże czysty bhakta nigdy nie jest przywiązany do materialnej siły, mimo iż z łatwością otrzymuje ją bez żadnych osobistego wysiłku. Citraketu otrzymał taką uboczna korzyść ze swojej służby oddania, którą wypełnił ściśle według wskazówek Narady.
06.16.29 Znaczenie: Ostatecznym osiągnięciem bhakty jest przyjęcie schronienia u lotosowych stóp Pana na której którejkolwiek z planet w niebie duchowym. W rezultacie swego ścisłego spełniania służby oddania, bhakta otrzymuje wszelkie materialne bogactwa, jeśli te są mu potrzebne; w przeciwnym razie bhakta nie jest zainteresowany bogactwem materialnym, ani też Najwyższy Pan nimi nie obdarza. Kiedy bhakta jest naprawdę zaangażowany w służbę oddania dla Pana, jego pozorne materialne bogactwa nie są materialnymi; wszystkie są duchowymi. Na przykład, jeśli bhakta wydaje pieniądze, aby skonstruować piękną i kosztowną świątynię, konstrukcja ta nie jest materialna lecz duchowa (nirbandhah krsna-sambandhe yuktam vairagyam ucyate). Umysł bhakty nigdy nie zwraca uwagi na materialną stronę świątyni. Cegły, kamień i drewno użyte przy konstrukcji świątyni są duchowe; tak samo jak Bóstwo – chociaż zrobione z kamienia – nie jest kamieniem, ale samym Najwyższą Osoba Boga. Im większy ktoś czyni postęp w świadomości duchowej, tym bardziej jest w stanie zrozumieć elementy służby oddania. W służbie oddania nic nie jest materialne; wszystko jest duchowe. Wskutek tego bhakta obdarzany jest tzw. materialnym bogactwem dla postępu duchowego. Bogactwo to jest ułatwieniem mającym pomóc bhakcie wznieść się do królestwa duchowego. Tak więc Maharaja Citraketu pozostał wśród materialnego przepychu jako vidyadhara-pati, pan Vidyadharów i dzięki spełnianiu służby oddania w ciągu kilku dni osiągnął doskonałość i powrócił do domu, do Boga, przyjmując schronienie lotosowych stóp Pana Sesy, Ananty.
Materialne bogactwo karmity i materialne bogactwo wielbiciela nie są na tym samym poziomie. Śrila Madhvacarya komentuje to w ten sposób:
anyantaryaminam visnum
upasyanya-samipagah
bhaved yogyataya tasya padam
va prapnuyan narah
Poprzez wielbienie Pana Visnu można otrzymać wszystko, czego się pragnie, ale czysty bhakta nigdy nie prosi Pana Visnu o jakąkolwiek materialną korzyść. Zamiast tego służy Panu Visnu bez materialnych pragnień i dlatego ostatecznie przenosi się do królestwa duchowego. W związku z tym Śrila Viraraghava Acarya komentuje, yathesta-gatir ity arthah: dzięki wielbieniu Visnu, bhakta może otrzymać wszystko, cokolwiek pragnie. Maharaja Citraketu pragnął jedynie powrócić do domu, do Boga i dlatego osiągnął sukces w ten sposób.
06.16.31 Znaczenie: W wersecie tym bardzo ważne jest słowo tad-darśana-dhvasta-samasta-kilbisah. Jeśli ktoś regularnie ogląda Najwyższą Osobę Boga w świątyni, to jedynie dzięki odwiedzaniu świątyni i Bóstwa, stopniowo oczyści się z wszelkich materialnych pragnień. Kiedy ktoś uwalnia się od wszelkich następstw swoich grzesznych czynów, zostaje oczyszczony i z pomocą swego zdrowego, całkowicie oczyszczonego umysłu będzie robił coraz większy postęp w świadomości Krsny.
06.16.32 Znaczenie: Wszystkie litery alfabetu i słowa złożone z tych liter są przeznaczone do ofiarowywania modlitw Najwyższej Osobie Boga. Maharaja Citraketu miał sposobność ofiarowania modlitw Panu poprzez skomponowanie wspaniałych wersetów z liter alfabetu, ale z powodu swej ekstazy przez dość znaczą chwilę nie był w stanie połączyć tych liter, aby ofiarować Panu modlitwy. Jak oznajmia Śrimad-Bhagavatam (1.5.22):
idam hi pumsas tapasah
śrutasya va
svistasya suktasya ca
buddhi-dattayoh
avicyuto 'rthah
kavibhir nirupito
yad uttamaśloka-gunanuvarnanam
Jeśli ktoś ma jakieś zdolności naukowe, filozoficzne, polityczne, ekonomiczne czy jakiekolwiek inne i pragnie doskonałości w swej wiedzy, powinien ofiarowywać modlitwy Najwyższej Osobie Boga poprzez komponowanie pierwszej klasy poezji albo angażowanie swych talentów w służbę dla Pana. Citraketu pragnął to uczynić, ale nie był w stanie, z powodu pełnej miłości ekstazy. Dlatego przed ofiarowaniem swych modlitw musiał odczekać dość znaczą chwilę.
06.16.33 Znaczenie: Kiedy ofiarowujemy Panu modlitwy, nie możemy używać pospolitych słów. Należy być duchowo zaawansowanym poprze kontrolowanie umysłu i zmysłów. Wówczas można znaleźć odpowiednie słowa, aby ofiarować Panu modlitwy. Śrila Sanatana Gosvami, cytując następujący werset z Padma Purany, zabronił nam śpiewać jakąkolwiek pieśń, która nie była śpiewana przez autoryzowanych bhaktów.
avaisnava-mukhodgirnam putam
hari-kathamrtam
śravanam naiva kartavyam
sarpocchistam yatha payah
Czyści bhaktowie nie powinni przyjmować słów ani pieśni osoby, która nie jest utwierdzona w zachowaniu Vaisnava, nie przestrzega ściśle zasad i przepisów i nie intonuje mantry Hare Krsna. Słowa satvata-śastra-vigraham wskazują na to, że nigdy nie należy uważać, iż sac-cid-ananda ciało Pana jest zbudowane z mayi. Bhaktowie nie ofiarowują modlitw Panu w jakiejś wyobrażonej formie. Istnienie formy Pana potwierdza cała literatura wedyjska.
06.16.34 Znaczenie: Tak Pan, jak i bhaktowie oboje zwyciężają. Pan pokonywany jest przez bhaktów, a bhaktowie pokonywani są przez Pana. Dzięki temu wzajemnemu zwyciężaniu się, oboje czerpią transcendentalne szczęście ze swego związku. Najwyższą doskonałość tego wzajemnego zwyciężania się przejawiają Krsna i gopi. Gopi pokonały Krsnę, a Krsna pokonał gopi. Tak więc kiedykolwiek Krsna grał na Swym flecie, pokonywał umysły gopi, a Krsna nie mógł być szczęśliwy nie oglądając gopi. Inni transcendentaliści, tacy jak jnani i yogini, nie są w stanie pokonać Najwyższej Osoby Boga; pokonać mogą go jedynie czyści bhaktowie.
Czyści bhaktowie opisani są jako sama-mati, co oznacza, że nigdy, w żadnych warunkach nie odstępują od służby oddania. Bhaktowie nie wielbią Najwyższego Pana jedynie wtedy, gdy są szczęśliwi; wielbią Go nawet w niedoli. Szczęście i niedola nie powstrzymują procesu służby oddania. Dlatego Śrimad-Bhagavatam mówi, że służba oddania jest ahaituky apratihata, niemotywowana i nieprzerwana. Kiedy bhakta ofiarowuje służbę oddania dla Pana bez żadnej motywacji (anyabhilasita-śunyam), służby tej nie mogą powstrzymać żadne warunki materialne (apratihata). Tak więc bhakta, który ofiarowuje służbę w każdych warunkach życia, może pokonać Najwyższą Osobę Boga.
Szczególna różnica pomiędzy bhaktami a innymi transcendentalistami, mianowicie jnanimi i yoginami, jest taka, że jnani i yogini w sztuczny sposób usiłują stać się jednym z Najwyższym, podczas gdy bhaktowie nigdy nie aspirują do takiego niemożliwego osiągnięcia. Bhaktowie wiedzą, że ich wieczną pozycją jest bycie wiecznie sługami Najwyższego Pana i nigdy nie być jednym z Nim. Dlatego nazywani są sama-mati albo jitatma. Nie znoszą oni jedności z Najwyższym. Wolni są od pożądania jedności; zamiast tego pragną uwolnić się od wszelkich materialnych tęsknot. Dlatego nazywani są niskama, pozbawionymi pragnień. Żywa istota nie może istnieć bez pragnień, ale pragnienia, które nigdy nie mogą zostać spełnione, nazywane są kama, czyli pożądliwymi pragnieniami. Kamais tais tair hrta-jnanah: z powodu pożądliwych pragnień, niewielbiciele pozbawieni są inteligencji. Tak więc nie są w stanie pokonać Najwyższego Pana, podczas gdy bhaktowie – wolni od takich nierozsądnych pragnień – mogą zwyciężyć Pana. Tacy bhaktowie pokonywani są również przez Najwyższą Osobę Boga. Ponieważ są czyści, wolni od wszelkich materialnych pragnień, całkowicie podporządkowują się Najwyższemu Panu i dlatego On pokonuje ich. Bhaktowie tacy nigdy nie dążą do wyzwolenia. Jedynie pragną służyć lotosowym stopom Pana. Ponieważ służą Panu bez pragnienia wynagrodzenia, są w stanie pokonać łaskę Pana. Pan z natury jest bardzo łaskawy, a kiedy widzi, że Jego sługa pracuje bez pragnienia materialnej korzyści, w naturalny sposób zostaje przez niego pokonany.
Bhaktowie zawsze pełnia służbę.
sa vai manah krsna-padaravindayor
vacamsi vaikuntha-gunanuvarnane
Wszystkie czynności ich zmysłów zaangażowane są w służbę dla Pana. Dzięki takiemu oddaniu, Pan oddaje się Swoim bhaktom, jak gdyby oni mogli wykorzystać Go do jakiegokolwiek upragnionego celu. Oczywiście, bhaktowie nie mają żadnego innego celu poza służeniem. Kiedy bhakta jest w pełni podporządkowany i nie ma pragnienia materialnej korzyści, Pan z pewnością daje mu wszelką sposobność do służenia. Taka jest pozycja Pana, kiedy zostaje pokonany przez Swoich wielbicieli.
06.16.35 Znaczenie: Bhakta, który w pełni podporządkował się lotosowym stopom Pana, wie bardzo dobrze, że stwórcza energia żywych istot – od Pana Brahmy aż do maleńkiej mrówki – istnieje dzięki temu, ponieważ żywe istoty są integralnymi cząstkami Pana. W Bhagavad-gicie (15.7) Pan mówi, mamaivamśo jiva-loke jiva-bhutah sanatanah: "Żywe istoty w tym uwarunkowanym świecie są Moimi wiecznymi, fragmentarycznymi cząstkami." Żywe istoty nie są niczym innym, jak tylko bardzo małymi cząstkami najwyższego ducha, niczym iskry ognia. Ponieważ są cząstką Najwyższego, mają one cechę stwarzania w bardzo niewielkim stopniu.
Tzw. naukowcy współczesnego materialistycznego świata są bardzo dumni, ponieważ stworzyli współczesne udogodnienia, takie jak wielkie samoloty, ale zasługa za stworzenie tych samolotów powinna zostać przypisana Najwyższej Osobie Boga, a nie naukowcom, którzy wynaleźli czy stworzyli te tzw. wspaniałe twory. Najpierw należy wziąć pod uwagę inteligencje naukowca; najpierw musi on uczynić postęp pod dyktando Najwyższego Pana, który mówi w Bhagavad-gicie (15.15), mattah smrtir jnanam apohanam ca: "Ode Mnie pochodzi pamięć wiedza i zapomnienie." Ponieważ Najwyższy Pan, jako Dusza Najwyższa, usytuowany jest w głębi serca każdej żywej istoty, to nakaz, poprzez który ktoś czyni postęp w wiedzy naukowej albo działach twórczych, pochodzi od Niego. Ponadto, to również Pan, a nie naukowcy, dostarczają składników do wytwarzania takich wspaniałych urządzeń mechanicznych jak samoloty. Zanim samolot został skonstruowany, jego składniki już istniały, jako że zostały stworzone przez Najwyższą Osobę Boga, ale kiedy ten zamanifestowany twór, jakim jest samolot, zostanie zniszczony, wówczas pozostały złom jest problemem dla tzw. twórców. Inny przykład jest taki, że zachód produkuje wiele samochodów. Oczywiście, składników potrzebnych do produkcji samochodów dostarcza Najwyższy Pan i On również daje inteligencję potrzebną do tego tzw. stwarzania. Ostatecznie, kiedy samochody zostaną zniszczone, tzw. stwórcy staja wobec problemu, co zrobić z ich składnikami. Rzeczywistym stwórcą, oryginalnym stwórcą, jest Osoba Boga. Jedynie w okresie pośrednim ktoś stwarza coś za pomocą inteligencji dostarczonej przez Pana, a później stworzenie to ponownie staje się problemem. Dlatego zasługa za akt stwarzania nie przypada tzw. stwórcy; zasługę za to należy przypisywać jedynie Najwyższej Osobie Boga. Zostało tutaj słusznie powiedziane, że uznanie za wszelkie bogactwo stworzenia, za utrzymanie i za zniszczenie należy się Najwyższemu Panu, nie żywym istotom.
06.16.36 Znaczenie: Brahma-samhita (5.33) mówi:
advaitam acyutam anadim ananta-rupam
adyam purana-purusam nava-yauvanam ca
vedesu durlabham adurlabham atma-bhaktau
govindam adi-purusam tam aham bhajami
"Wielbię Najwyższą Osobę Boga, Govindę [Krsnę], który jest oryginalną osobą – absolutną, nieomylną, nie mającą początku i rozwiniętą w wiele nieograniczonych form, chociaż mimo to tą samą, najstarszą osobą, która zawsze pojawia się jako świeża młodość. Takich wiecznych, pełnych szczęścia, wszechwiedzących form Pana nie mogą zrozumieć nawet najlepsi wedyjscy naukowcy, ale zawsze manifestował się On czystym, nieskażonym bhaktom." Najwyższa Osoba Boga nie ma żadnej przyczyny, gdyż On jest przyczyną wszystkiego. Pan jest poza działaniem przyczyny i skutku. Istnieje On wiecznie. W innym wersecie Brahma-samhita mówi, andantara-stha-paramanu-cayantara-stham: Pan istnieje wewnątrz ogromnego wszechświata, jak i również wewnątrz atomu. Wstąpienie Pana w atom i we wszechświat dowodzą, że bez jego obecności nic nie może tak naprawdę istnieć. Naukowcy mówią, że woda jest kombinacją wodoru i tlenu, ale kiedy widzą ocean, zastanawiają się, skąd pochodzi tak ogromna ilość tlenu i wodoru. Sądzą, że wszystko rozwinęło się ze związków chemicznych, ale skąd wzięły się związki chemiczne. Tego nie wiedzą. Ponieważ Najwyższa Osoba Boga jest przyczyną wszystkich przyczyn, może On wyprodukować ogromne ilości związków chemicznych aby stworzyć sytuację dla ewolucji chemicznej. W rzeczywistości obserwujemy, że to związki chemiczne produkowane są z żywych istot. Na przykład, drzewo cytrynowe produkuje wiele ton kwasu cytrynowego. Kwas cytrynowy nie jest źródłem drzewa; raczej to drzewo jest źródłem kwasu. Podobnie, przyczyną wszystkiego jest Najwyższa Osoba Boga. On jest źródłem drzewa, które produkuje kwas cytrynowy (bijam mam sarva-bhutanam). Bhaktowie są w stanie dostrzec, że oryginalne moce będące przyczyną manifestacji kosmicznej nie są zawarte w związkach chemicznych, ale znajdują się w Najwyższej Osobie Boga, gdyż On jest źródłem wszystkich związków chemicznych.
Wszystko powstaje czy manifestuje się dzięki energii Najwyższego Pana, a kiedy wszystko zostaje zniszczone czy rozwiązane, oryginalna energia wchodzi w ciało Najwyższego Pana. Dlatego werset ten mówi, adav ante 'pi ca sattvanam yad dhruvam tad evantarale 'pi. Słowo dhruvam znaczy "trwałe." Trwałą rzeczywistością jest Krsna, a nie ta manifestacja kosmiczna. Jak oznajmia Bhagavad-gita, aham adir hi devanam i mattah sarvam pravartate: Krsna jest oryginalną przyczyną wszystkiego. Arjuna uznał Śri Krsnę za oryginalna Osobę, (purusam śaśvatam divyam adi-devam ajam vibhum), i również Brahma-samhita opisuje Go jako oryginalną Osobę (govindam adi-purusam). On jest przyczyną wszystkich przyczyn, czy to na początku, na końcu czy w środku.
06.16.37 Znaczenie: Brahma-samhita (5.48) mówi:
yasyaika-niśvasita-kalam athavalambya
jivanti loma-vilaja jagad-anda-nathah
visnur mahan sa iha yasya kala-viśeso
govindam adi-purusam tam aham bhajami
Źródłem materialnego stworzenia jest Maha-Visnu, który leży w Oceanie Przyczyn. Kiedy śpi w tym Oceanie, podczas jego wydechu powstają miliony wszechświatów i wszystkie one zostają zniszczone podczas jego wdechu. Ten Maha-Visnu jest pełną cząstką cząstki Visnu, Govindy (yasya kala-viśesah). Słowo kala odnosi się do pełnej cząstki pełnej cząstki.
Od Krsny, czyli Govindy, pochodzi Balarama
od Balaramy pochodzi Sankarsana;
od Sankarsany, Narayana;
od Narayany, drugi Sankarsana;
od drugiego Sankarsany, Maha-Visnu;
od Maha-Visnu, Garbhodakaśayi Visnu; a
od Garbhodakaśayi Visnu, Ksirodakaśayi Visnu.
Ksirodakaśayi Visnu kontroluje cały wszechświat. To daje nam pojecie o znaczeniu słowa ananta, nieograniczony. Cóż można powiedzieć o nieograniczonej mocy i istnieniu Pana? Werset ten opisuje okrywy wszechświata (saptabhir daśa-gunottarair anda-kośah).
Pierwszą okrywą jest ziemia,
drugą – woda,
trzecią – ogień,
czwartą – powietrze,
piątą – niebo,
szóstą jest totalna energia materialna, a
siódmą – fałszywe ego.
Począwszy od okrywy ziemskiej, każda następna powłoka jest 10 razy większa od poprzedniej. Tak więc możemy jedynie wyobrażać sobie, jak wielki jest wszechświat, a jest wiele milionów wszechświatów. Jak Sam Pan potwierdza w Bhagavad-gicie (10.42):
athava bahunaitena kim
jnatena tavarjuna
vistabhyaham idam krtsnam
ekamśena sthito jagat
"Ależ jaki jest pożytek, Arjuno, z całej tej drobiazgowej wiedzy? Jedną cząstką Siebie przenikam i utrzymuję cały ten wszechświat." Cały świat materialny manifestuje jedynie ¼ energii Najwyższego Pana. Dlatego jest On nazywana ananta.
06.16.38 Znaczenie: Bhagavad-gita (7.20) mówi, kamais tais tair hrta-jnanah prapadyante 'nya-devatah. "Ci, których umysły wypaczone zostały przez materialne pragnienia, podporządkowują się półbogom." Również ten werset potępia kult półbogów. Możemy okazywać półbogom szacunek, ale nie powinniśmy ich czcić. Osoby wielbiące półbogów straciły inteligencję (hrta-jnanah), ponieważ czciciele ci nie wiedzą, że kiedy zostanie unicestwiona cała materialna manifestacja kosmiczna, również zniszczeni zostaną półbogowie, którzy są zwierzchnikami różnych departamentów tej manifestacji. Kiedy zniszczeni zostaną półbogowie, znikną też ich błogosławieństwa, którymi obdarzali nieinteligentnych ludzi. Dlatego bhakta nie powinien dążyć do osiągnięcia materialnego bogactwa poprzez wielbienie półbogów, ale powinien zaangażować się w służbę dla Pana, który zaspokoi wszystkie jego pragnienia.
akamah sarva-kamo va moksa-kama
udara-dhih
tivrena bhakti-yogena yajeta
purusam param
"Osoba o szerokiej inteligencji, bez względu na to, czy jest pełna pragnień materialnych, czy też nie ma ich wcale lub pragnie wyzwolenia, powinna ze wszystkich sił czcić najwyższą pełnię, Osobę Boga." (Bhag. 2.3.10). Jest to obowiązkiem doskonałej istoty ludzkiej. Ten, kto ma postać ludzką, ale którego czyny podobne są do czynów zwierzęcych, jest zwany nara-paśu albo dvipada-paśu, dwunożnym zwierzęciem. Istota ludzka, która nie jest zainteresowana świadomością Krsny, została tutaj potępiona jako nara-paśu.
06.16.39 Znaczenie: Potwierdza to Bhagavad-gita (4.9), gdzie Pan mówi:
janma karma ca me divyam evam
yo vetti tattvatah
tyaktva deham punar janma
naiti mam eti so 'rjuna
"Kto zna transcendentalną naturę Mojego pojawiania się i Moich czynów, ten opuściwszy to ciało, nigdy nie rodzi się ponownie w tym świecie materialnym, ale osiąga Moją wieczną siedzibę, O Arjuno." Jeśli ktoś po prostu angażuje się w świadomość Krsny, aby poznać Krsnę, z pewnością wyzwala się z procesu powtarzających się narodzin i śmierci. Jak wyraźnie oznajmia Bhagavad-gita, tyaktva deham punar janma naiti; osoba taka, jedynie dzięki angażowaniu się w świadomość Krsny czy poznawanie Najwyższej Osoby Boga, Krsny, staje się zdolna do powrotu do domu, do Boga. Nawet osoby owładnięte materialnymi pragnieniami mogą również wielbić Najwyższą Osobę Boga tak wytrwale, że powrócą do Boga. Fakt jest taki, że jeśli ktoś przychodzi do świadomości Krsny, to nawet jeśli ma wiele materialnych pragnień, coraz bardziej przywiązuje się do lotosowych stóp Krsny poprzez obcowanie z Najwyższym Panem dzięki intonowaniu Jego świętego imienia. Najwyższy Pan i Jego święte imię są tożsame. W ten sposób osoba ta traci zainteresowanie przywiązaniem do przyjemności materialnych. Doskonałością życia jest brak zainteresowania przyjemnością materialną i zainteresowanie Krsną. Jeśli ktoś w jakiś sposób przyjdzie do świadomości Krsny, nawet po materialny zysk, rezultat tego będzie taki, że osiągnie wyzwolenie. Kamad dvesad bhayat snehat. Bez względu na to, czy ktoś przychodzi do Krsny w celu zaspokojenia swych materialnych pragnień, pod wpływem zazdrości, z powodu strachu, z powodu uczucia czy też z jakiegokolwiek innego powodu, jego życie jest sukcesem.
06.16.40 Znaczenie: Jak Śrila Rupa Gosvami oznajmia w Bhakti-rasamrta-sindhu:
anyabhilasita-śunyam
jnana-karmady-anavrtam
anukulyena krsnanu śilanam
bhaktir uttama
"Należy pełnić transcendentalna służbę miłości dla Najwyższego Pana Krsny w sposób życzliwy i bez pragnienia materialnej korzyści poprzez czynności karmiczne czy filozoficzną spekulację. To nazywane jest czystą służbą oddania."
Narada-pancaratra również mówi:
sarvopadhi-vinirmuktam
tat-paratvena nirmalam
hrsikena hrsikeśa- sevanam
bhaktir ucyate
"Należy być wolnym od wszelkich materialnych desygnatów i oczyszczonym z wszelkiego materialnego skażenia. Należy odzyskać swą czystą tożsamość, w której angażuje się zmysły w służbę dla właściciela zmysłów. To nazywane jest służbą oddania." To również zwane jest bhagavata-dharmą. Należy jedynie służyć Krsnie bez materialnych aspiracji, tak jak radzi to Bhagavad-gita, Narada-pancaratra i Śrimad-Bhagavatam. Bhagavata-dharma jest procesem religii głoszonym przez czystych wielbicieli, bezpośrednich reprezentantów Najwyższej Osoby Boga, takich jak Narada, Śukadeva Gosvami i ich pokorni słudzy w sukcesji uczniów. Dzięki zrozumieniu bhagavata-dharmy można natychmiast uwolnić się od materialnego zanieczyszczenia. Żywe istoty, które są integralnymi cząstkami Najwyższej Osoby Boga, wałęsają się w tym materialnym świecie cierpiąc. Kiedy są instruowane przez Samego Pana o bhagavata-dharmie i przyjmują ją, jest to zwycięstwem Pana, gdyż w ten sposób odzyskuje On te upadłe dusze. Bhakta przestrzegający zasad bhagavata-dharmy czuje się bardzo zobowiązanym Najwyższej Osobie Boga. Jest on w stanie zrozumieć różnicę pomiędzy życiem bez bhagavata-dharmy i życiem z bhagavata-dharmą i wskutek tego jest zawsze wdzięczny Panu. Przyjęcie świadomości Krsny i przywiedzenie do świadomości Krsny upadłych dusz jest zwycięstwem Pana Krsny.
sa vai pumsam paro dharmo
yato bhaktir adhoksaje
ahaituky
apratihata yayatma suprasidati
"Najwyższym zajęciem [dharmą] dla całej ludzkości jest to, które prowadzi do osiągnięcia miłosnej służby oddania dla transcendentalnego Pana. Taka służba oddania musi być nieprzerwana i niemotywowana, wtedy tylko bowiem może ona całkowicie zadowolić jaźń." (Bhag. 1.2.6). Zatem Śrimad-Bhagavatam jest czystym, transcendentalnym procesem religii
06.16.41 Znaczenie: W bhagavata-dharmie nie ma sprzeczności. Koncepcja "twoja religia" i "moja religia" są całkowicie nieobecna w bhagavata-dharmie. Bhagavata-dharma oznacza stosowanie się do poleceń danych przez Najwyższego Pana, Bhagavana, jak oznajmia Bhagavad-gita: sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja. Bóg jest jeden i Bóg jest dla wszystkich. Dlatego każdy musi podporządkować się Bogu. Na tym polega czysta koncepcja religii. Na religię składa się wszystko to, co nakazuje Bóg (dharmam tu saksad bhagavat-pranitam). W bhagavata-dharmie nie ma kwestii "w co wierzysz ty" i "w co wierzę ja". Każdy musi wierzyć w Najwyższego Pana i wypełniać jego polecenia. Anukulyena krsnanuśilanam: cokolwiek mówi Krsna – cokolwiek mówi Bóg – należy wypełniać natychmiast. To jest dharmą, religią.
Jeśli ktoś jest naprawdę świadomy Krsny, nie może mieć żadnych wrogów. Ponieważ jego jedynym zajęciem jest nakłanianie innych, by podporządkowali się Krsnie, czyli Bogu, jak mógłby mieć wrogów? Jeśli ktoś głosi hinduizm, islam, chrześcijaństwo, tę religię czy tamtą religię, wówczas będą miały miejsce konflikty. Historia ukazuje, że zwolennicy systemów religijnych nie mających jasnych koncepcji Boga walczyli ze sobą nawzajem. Jest wiele przykładów tego w historii ludzkości, ale systemy religijne, które nie koncentrują się na służbie dla Najwyższego, są tymczasowe i nie mogą trwać przez dłuższy okres czasu, ponieważ są pełne zawiści. Jest wiele czynności skierowanych przeciwko takim systemom religijnym i dlatego należy porzucić ideę "moja wiara" i "twoja wiara". Każdy powinien wierzyć w Boga i podporządkować się Jemu. To jest bhagavata-dharmą.
Bhagavata-dharma nie jest wymyślonym wierzeniem sekciarskim, gdyż obejmuje badania, w jaki sposób wszystko połączone jest z Krsną (iśavasyam idam sarvam). Zgodnie z instrukcjami wedyjskimi, sarvam khalv idam brahma: Brahman, Najwyższy, obecny jest we wszystkim. Bhagavata-dharma uchwycą tę obecność Najwyższego. Bhagavata-dharma nie uważa, że wszystko w tym świecie jest fałszywe. Ponieważ wszystko emanuje z Najwyższego, nic nie może być fałszywym; wszystko ma jakieś zastosowanie w służbie dla Najwyższego. Na przykład, teraz mówimy do mikrofonu i nagrywamy to na dyktafon i w ten sposób przekonujemy się, jak urządzenie to może zostać połączone z Najwyższym Brahmanem. Ponieważ używamy tego urządzenia w służbie dla Pana, jest to Brahmanem. Takie jest znaczenie sarvam khalv idam brahma. Wszystko jest Brahmanem, ponieważ wszystko można użyć w służbie dla Najwyższego Pana. Nic nie jest mithya, fałszywym, wszystko jest rzeczywistym.
Bhagavata-dharma nazywana jest sarvotkrsta, najlepszym ze wszystkich systemów religijnych, ponieważ ci, którzy przestrzegają bhagavata-dharmy, nie zazdroszczą nikomu. Czyści bhagavata, czyści wielbiciele, bez zazdrości zapraszają każdego, aby przyłączył się do tego ruchu świadomości Krsny. Bhakta jest dlatego dokładnie niczym Najwyższa Osoba Boga. Suhrdam sarva-bhutanam: jest On przyjacielem wszystkich żywych istot. A zatem jest to najlepszy ze wszystkich religijnych systemów. Podczas gdy tzw. religie przeznaczone są dla określonego typu osób, które wierzą w określony sposób, takie rozróżnienie nie ma miejsca w świadomości Krsny, czyli bhagavata-dharmie. Jeśli przebadamy systemy religijne, w których wielbi się półbogów albo kogoś innego, lecz nie Najwyższą Osobę Boga, przekonamy się, że są one pełne zawiści i dlatego nieczyste.
06.16.42 Znaczenie: Każdy system religijny poza procesem bhagavata-dharmy – służeniem jako wieczny sługa Najwyższej Osobie Boga – jest systemem polegającym na zawiści o swoją własną jaźń i innych. Na przykład, jest wiele systemów religijnych, w których polecane są ofiary zwierzęce. Takie ofiary zwierzęce są niepomyślne zarówno dla tego, kto spełnia ofiarę, jak i dla zwierzęcia. Chociaż czasami zezwala się na ofiary zwierzęce przed boginią Kali i jedzenie mięsa tego zwierzęcia, zamiast kupowania mięsa z rzeźni, to pozwolenie na zjedzenie mięsa po spełnieniu ofiary w obecności bogini Kali nie jest poleceniem Najwyższej Osoby Boga. Jest to jedynie zezwolenie dla nieszczęsnych osób, które nie porzucą jedzenia mięsa. Celem tego jest ograniczenie ich pragnienia nieograniczonego jedzenia mięsa. Taki system religijny jest potępiony. Dlatego Krsna mówi, sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja: "Porzuć wszelkie inne obowiązki i podporządkuj się Mnie." Takie jest ostatnie słowo religii.
Ktoś może argumentować to w ten sposób, że ofiary zwierzęce polecane są w Vedach. To zalecenie jednakże jest ograniczeniem. Bez wedyjskiego ograniczenia dotyczącego kupna mięsa, ludzie będą kupować mięso na jarmarku, na którym będzie pełno sklepów mięsnych i zwiększy się ilość rzeźni. Aby to ograniczyć, czasami Vedy mówią, że można jeść mięso po złożeniu w ofierze przed boginią Kali takiego nieznacznego zwierzęcia jak koza. W każdym razie system religii, w którym polecane są ofiary zwierzęce, jest niepomyślny tak dla tych którzy spełniają ofiarę, jak i dla zwierząt. Zazdrosne osoby, które w sposób ostentacyjny spełniają ofiary zwierzęce, potępione są w Bhagavad-gicie (16.17) w ten sposób:
atma-sambhavitah stabdha
dhana-mana-madanvitah
yajante nama-yajnais te
dambhenavidhi-purvakam
"Zadowoleni z siebie i zawsze zuchwali, omamieni bogactwem i fałszywą dumą, spełniają czasami tzw. ofiary, nie przestrzegając żadnych zasad czy przepisów." Czasami ofiary zwierzęce spełniane są z wielkimi przygotowaniami do wielbienia bogini Kali, ale takie festiwale, chociaż spełniane w imię yajni, w rzeczywistości nie są yajną, gdyż yajna oznacza zadowolenie Najwyższej Osoby Boga. Dlatego szczególnie dla tego wieku polecone jest yajnaih sankirtana-prayair yajanti hi sumedhasah: osoby inteligentne powinny zadowalać yajna-purusę, Visnu, poprzez intonowanie mantry Hare Krsna. Jednakże osoby zazdrosne zostały potępione przez Najwyższą Osobę Boga w ten sposób.
ahankaram balam darpam kamam
krodham ca samśritah
mam atma-para-dehesu
pradvisanto 'bhyasuyakah
tan aham dvisatah kruran
samsaresu naradhaman
ksipamy ajasram aśubhan
asurisv eva yonisu
"Zwiedzeni przez fałszywe ego, siłę, dumę, pożądanie i złość, demony stają się zazdrosne o Mnie, Najwyższą Osobę Boga, który przebywam w ich ciałach i w ciałach innych, bluźnią przeciwko prawdziwej religii. Takie zazdrosne i szkodliwe, najniższe spośród rodzaju ludzkiego osoby, ciskane są przez Mnie w ocean egzystencji materialnej, pomiędzy różne demoniczne gatunki życia." (Bg. 16.18-19). Jak wskazują na to słowa tava kopah, Najwyższa Osoba Boga potępia takie osoby. Osoba, która popełnia morderstwo, jest zazdrosna o siebie, jak również o osobę, którą zabija, gdyż następstwem popełnienia morderstwa jest to, że zostanie zaaresztowana i powieszona. Jeśli ktoś przekracza prawa ustanowione przez rząd wybrany przez obywateli, może uniknąć kary śmierci ze strony rządu, ale nie jest w stanie uniknąć praw Boga. Zabójca zwierzęcia musi zostać zabity w swym następnym życiu przez to samo zwierzę. Takie jest prawo natury. Należy przestrzegać instrukcji Najwyższego Pana: sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja. Jeśli ktoś przestrzega jakiegoś innego systemu religii, na tek wiele różnych sposobów podlega karze Najwyższej Osoby Boga. Więc jeśli ktoś przestrzega jakiegoś wymyślonego systemu religii, jest nie tylko zazdrosny o innych, lecz również o samego siebie. Zatem jego system religijny jest bezużyteczny. Śrimad-Bhagavatam (1.2.8) mówi:
dharmah svanusthitah pumsam
visvaksena-kathasu yah
notpadayed yadi ratim śrama
eva hi kevalam
"Zajęcia zawodowe [dharma], które człowiek spełnia odpowiednio do swej pozycji, są tak długo bezużyteczne, jak długo nie wzbudzają sobą przyciągania do przekazu Osoby Boga." Przestrzeganie systemu religii, który nie budzi świadomości Krsny, czyli świadomości Boga, jest jedynie stratą czasu i energii.
06.16.43 Znaczenie: Bhagavata-dharma i krsna-katha są identyczne. Śri Caitanya Mahaprabhu pragnął, aby każdy został guru i wszędzie nauczał instrukcji Krsny z Bhagavad-gity, Śrimad-Bhagavatam, Puran, Vadanta-sutry i podobnej literatury wedyjskiej. Aryanie, którzy są zaawansowani w cywilizacji, przestrzegają bhagavata-dharmy. Prahlada Maharaja, mimo iż był zaledwie pięcioletnim dzieckiem polecił:
kaumara acaret
prajno dharman bhagavatan iha
durlabham manusam
janma tad apy adhruvam arthadam
(Bhag. 7.6.1)
Skoro tylko nadarza się okazja – podczas nieobecności nauczycieli w klasie – Prahlada Maharaja nauczał bhagavata-dharmy wśród swoich kolegów. Powiedział on, że dzieci powinny być uczone bhagavata-dharmy od samego początku życia, od wieku lat pięciu, ponieważ celem ludzkiej formy życia – którą osiąga się niezmiernie rzadko – jest zrozumienie tego tematu.
Bhagavata-dharma oznacza życie zgodnie z instrukcjami Najwyższej Osoby Boga. Z Bhagavad-gity dowiadujemy się, że Najwyższy Pan zorganizował ludzkie społeczeństwo w czterech podziałach społecznych, mianowicie bramin, ksatriya, vaiśya i śudra. A Purany i inna literatura wedyjska ustanawiają cztery aśramy, które są podziałami życia duchowego. Zatem bhagavata-dharma oznacza varnaśrama-dharmę czterech porządków społecznych i czterech porządków duchowych.
Członkowie ludzkiego społeczeństwa, którzy ściśle przestrzegają zasad bhagavata-dharmy i żyją zgodnie z instrukcjami Najwyższej Osoby Boga, są zwani Aryanami, czyli arya. Cywilizacja Aryan, którzy ściśle przestrzegają instrukcji Pana i nigdy od nich nie odstępują, jest doskonała. Tacy cywilizowani ludzie nie czynią różnicy pomiędzy drzewami, zwierzętami, istotami ludzkimi i innymi żywymi istotami. Panditah sama-darśinah: ponieważ są całkowicie wykształceni w świadomości Krsny, widzą wszystkie istoty na równi. Aryanie nie zabiją niepotrzebnie nawet małej rośliny, nie mówiąc już o ścinaniu drzewa dla zadowalania zmysłów. W obecnym momencie na całym świecie zabijanie jest rzeczą powszechną. Ludzie zabijają drzewa, zabijają zwierzęta i zabijają również inne istoty ludzkie, wszystko dla zadowalania zmysłów. To nie jest cywilizacja Aryan. Jak oznajmiono tutaj, sthira-cara-sattva-kadambesv aprthag-dhiyah. Słowo aprthag-dhiyah wskazuje na to, że Aryanie nie robią różnicy pomiędzy wyższymi i niższymi stopniami życia. Należy chronić wszelkie życie. Wszystkie żywe istoty mają prawo do życia, nawet drzewa i rośliny. Jest to podstawową zasadą cywilizacji Aryan. Nie biorąc pod uwagę niższych żywych istot, te, które wzniosły się na platformę cywilizacji ludzkiej, powinny być podzielone na społeczeństwo braminów, ksatriyów, vaiśyów i śudrów. Bramini powinni przestrzegać instrukcji Najwyższej Osoby Boga, jak oznajmione one zostały w Bhagavad-gicie i innej literaturze wedyjskiej. Kryterium musi być guna i karma. Innymi słowy, należy zdobyć kwalifikacje bramina, ksatriyi, vaiśyi i śudry i działać odpowiednio. Jest to cywilizacja, którą przyjmują Aryanie. Dlaczego ją przyjmują? Przyjmują ją, ponieważ bardzo pragną zadowolić Krsnę. Taka cywilizacja jest doskonała.
Aryanie nie odstępują od instrukcji Krsny, ani też nie mają wątpliwości w stosunku do Krsny, ale nie-Aryanie i inni demoniczni ludzie nie przestrzegają instrukcji Bhagavad-gity i Śrimad-Bhagavatam. Jest tak dlatego, że zostali wyszkoleni w zadowalaniu zmysłów kosztem innych żywych istot. Nunam pramattah kurute vikarma: ich jedynym interesem jest oddawanie się wszelkiego rodzaju zakazanym czynom dla zadowalania zmysłów. Yad indriya-pritaya aprnoti: zbaczają w ten sposób, ponieważ pragną zadowolić zmysły. Nie mają żadnego innego zajęcia czy ambicji. Werset poprzedni potępia tego typu cywilizację. Kah ksemo nija-parayoh kiyan varthah sva-para-druha dharmena: "jaka jest wartość cywilizacji, która zabija nas samych i innych?"
Dlatego ten werset radzi, aby każdy stał się członkiem cywilizacji Aryan i przyjął instrukcje Najwyższej Osoby Boga. Swoje sprawy społeczne, polityczne i religijne należy prowadzić zgodnie z Jego instrukcjami. My szerzymy ten ruch świadomości Krsny, aby spróbować ustanowić społeczeństwo, jakiego pragnie Krsna. Takie jest znaczenie świadomości Krsny. Dlatego prezentujemy Bhagavad-gitę taką jaką jest i odrzucamy wszelkiego rodzaju wytwory umysłu. Głupcy i łotry interpretują Bhagavad-gitę na swój własny sposób. Kiedy Krsna mówi, man-mana bhava mad-bhakto mad-yaji mam namaskuru – "Zawsze myśl o Mnie, zostań Moim wielbicielem, czcij Mnie i ofiaruj Mi pokłony" – komentują to w ten sposób, że to nie Krsnie należy się podporządkować. W ten sposób wywodzą jakieś wymyślone znaczenie Bhagavad-gity. Jednakże ruch świadomości Krsny ściśle przestrzega bhagavata-dharmy, instrukcji Bhagavad-gity i Śrimad-Bhagavatam dla całkowitego dobra ludzkiego społeczeństwa. Ten, kto w błędny sposób interpretuje Bhagavad-gitę, przekręcając niektóre jej znaczenia dla zadowalania zmysłów, nie jest Aryanem. Dlatego komentarze takich osób do Bhagavad-gity powinny natychmiast zostać odrzucone. Należy starać się przestrzegać Bhagavad-gity takiej, jaką jest. W Bhagavad-gicie (12.6-7) Pan Krsna mówi :
ye tu sarvani karmani mayi
sannyasya mat-parah
ananyenaiva yogena mam
dhyayanta upasate
tesam aham samuddharta mrtyu-samsara-sagarat
bhavami na cirat partha mayy aveśita-cetasam
"A kto Mnie wielbi, oddając Mi wszystkie swoje czyny i w pełnym oddaniu Mnie się powierza, pełniąc służbę oddania i zawsze medytując o Mnie, pogrążywszy swój umysł we Mnie – tego, o synu Prthy, szybko wyzwalam z oceanu narodzin i śmierci ."
06.16.44 Znaczenie: Jak oznajmia Śrimad-Bhagavatam (9.5.16), yan-nama-śruti-matrena puman bhavati nirmalah: można natychmiast oczyścić się po prostu przez słuchanie świętego imienia Pana. Dlatego w tym wieku Kali, kiedy wszyscy ludzie są bardzo zanieczyszczeni, intonowanie świętego imienia Pana polecane jest jako jedyny środek poprawy.
harer nama harer
nama harer namaiva kevalam
kalau nasty eva nasty eva
nasty eva gatir anyatha
"W tym wieku kłótni i hipokryzji jedynym środkiem wyzwolenia jest intonowanie świętego imienia Pana. Nie ma innego sposobu. Nie ma innego sposobu. Nie ma innego sposobu." (Brhan-naradiya Purana) Śri Caitanya Mahaprabhu wprowadził to intonowanie świętego imienia 500 lat temu, a teraz, dzięki ruchowi świadomości Krsny, ruchowi Hare Krsna, faktycznie widzimy, że ludzie zaliczani do najniższych klas zostają wyzwoleni z wszelkich grzesznych czynności jedynie poprzez słuchanie świętego imienia Pana. Samsara, egzystencja materialna, jest rezultatem grzesznego działania. Każdy w tym materialnym świecie jest potępiony, ale tak jak są różnego typu więźniowie, tak też są różnego typu ludzie. Jednakże wszyscy z nich cierpią, na wszystkich pozycjach w życiu. Aby powstrzymać to cierpienie materialnej egzystencji, należy przystąpić do ruchu sankirtana Hare Krsna, czyli rozpocząć życie świadome Krsny.
Tutaj jest powiedziane, yan-nama sakrt chravanat: święte imię Najwyższej Osoby Boga ma tak wielką moc, że nawet usłyszane raz, bez obraz, może ono oczyścić najniższego z ludzi (kirata-hunandhra-pulinda-pulkaśah). Tacy ludzie, którzy są nazywani candalami, stoją niżej niż śudrowie, ale oni również mogą oczyścić się po prostu przez słuchanie świętego imienia Pana, nie mówiąc już o oglądaniu Pana na własne oczy. W naszej obecnej sytuacji możemy oglądać Najwyższą Osobę Boga jako Bóstwo w świątyni. Bóstwo Pana nie jest różne od Najwyższego Pana. Ponieważ nie możemy ujrzeć Najwyższego Pana naszymi obecnymi tępymi oczami, Pan łaskawie zgodził się przyjść do nas w formie, która możemy ujrzeć. Dlatego Bóstwa w świątyni nie należy uważać za materialne. Poprzez ofiarowanie Bóstwu pożywienia, dekorowanie Go i służenie Mu, otrzymuje się ten sam rezultat, który można otrzymać dzięki osobistemu służeniu Panu na Vaikuncie .
06.16.45 Znaczenie: Jest to proces doskonałej metody. Należy przyjmować nauki od autorytetów takich jak Narada, Vyasa i Asita, i przestrzegać ich zasad. Wówczas będzie można ujrzeć Najwyższą Osobę Boga nawet na własne oczy. Potrzebny jest tylko trening. Atah śri-krsna-namadi na bhaved grahyam indriyaih. Naszymi tępymi oczyma i innymi zmysłami nie możemy postrzec Najwyższej Osoby Boga, ale jeśli zaangażujemy nasze zmysły w służbę dla Pana zgodnie z instrukcjami autorytetów, będziemy mogli Go zobaczyć. Skoro tylko ktoś widzi Najwyższą Osobę Boga, z pewnością znikają z jego serca wszelkie grzeszne reakcje.
06.16.47 Znaczenie: Ateiści sądzą, że ta manifestacja kosmiczna powstała przypadkiem, poprzez kombinację materii, bez żadnego związku z Bogiem. Materialistyczni tzw. chemicy i ateistyczni filozofowie zawsze usiłują uniknąć nawet imienia Boga, kiedy wspominają o manifestacji kosmicznej. Nie są w stanie zrozumieć stworzenia Boga, ponieważ są zbyt materialistyczni. Najwyższa Osoba Boga jest paramahamsą, najwyższą czystością, podczas gdy osoby grzeszne, bardzo przywiązane do materialnych przyjemności zmysłowych i wskutek tego angażujące się jak osły w czynności materialne, są najniższymi z ludzi. Z powodu ich ateistycznego charakteru, wszelka ich tzw. wiedza naukowa jest niczym. Wskutek tego nie są w stanie zrozumieć Najwyższej Osoby Boga.
06.16.50 Znaczenie: Doskonałością życia jest duchowe wykształcenie i zrozumienie egzystencji Pana oraz tego, w jaki sposób stwarza On, utrzymuje i niszczy tę manifestację kosmiczną. Kiedy ktoś posiada doskonałą wiedzę, może rozwinąć swą miłość do Boga, poprzez obcowanie z takimi doskonałymi osobami jak Narada i Angira i członkami ich sukcesji uczniów. Wówczas może ujrzeć nieograniczoną Najwyższą Osobę Boga twarzą w twarz. Chociaż Pan jest nieograniczony, dzięki Swojemu bezprzyczynowemu miłosierdziu staje się widocznym dla bhakty, który wówczas może Go zobaczyć. W naszej obecnej sytuacji w uwarunkowanym życiu nie możemy ujrzeć ani zrozumieć Najwyższej Osoby Boga.
atah śri-krsna-namadi na
bhaved grahyam indriyaih
sevonmukhe hi jihvadau svayam
eva sphuraty adah
"Nikt nie jest w stanie zrozumieć transcendentalnej natury imienia, form, cech i rozrywek Śri Krsny za pomocą swych materialnie zanieczyszczonych zmysłów. Transcendentalne imię, forma, cechy i rozrywki Pana objawiane są jedynie temu, kto jest duchowo nasycony transcendentalną służbą dla Pana." (Bhakti-rasamrta-sindhu 1.2.234) Jeśli ktoś podejmuje życie duchowe pod kierunkiem Narady Muniego albo Jego reprezentanta i w ten sposób angażuje się w służbę dla Pana, zyskuje kwalifikacje, by oglądać Pana twarzą w twarz. Brahma-samhita (5.38) oznajmia:
premanjana-cchurita-bhakti-vilocanena
santah sadaiva
hrdayesu vilokayanti
yam śyamasundaram
acintya-guna-svarupam
govindam adi-purusam tam aham bhajami
"Wielbię pierwotnego Pana, Govindę, zawsze oglądanego przez bhaktę, którego oczy przesłonięte są mgłą miłości. Oglądany jest On w Swojej wiecznej formie Śyamasundary, usytuowanej wewnątrz serca wielbiciela." Należy przestrzegać instrukcji mistrza duchowego. W ten sposób osiąga się kwalifikacje i później można ujrzeć Najwyższą Osobę Boga, jak widzimy to na przykładzie Maharajy Citraketu.
06.16.51 Znaczenie: Narada i Angira przekazali Citraketu naukę służby oddania. Teraz, dzięki swojej służbie oddania, Citraketu ujrzał Najwyższą Osobę Boga. Poprzez pełnienie służby oddania czyni się stopniowy postęp, a kiedy ktoś jest na platformie miłości do Boga (prema pumartho mahan), w każdym momencie ogląda Najwyższego Pana. Jak oznajmia Bhagavad-gita, kiedy ktoś angażuje się w służbę oddania 24 godziny na dobę (tesam satata-yuktanam bhajatam priti-purvakam) zgodnie z instrukcjami mistrza duchowego, jego służba oddania staje się coraz bardziej przyjemną. Wówczas Najwyższa Osoba Boga, który znajduje się wewnątrz każdego serca, przemawia do wielbiciela (dadami buddhi-yogam tam yena mam upayanti te). Citraketu Maharaja został najpierw poinstruowany przez swych guru, Angirę i Naradę, a teraz, wypełniając ich instrukcje, wzniósł się do etapu, na którym mógł ujrzeć Najwyższego Pana twarzą w twarz. Dlatego teraz Pan instruuje go o istocie wiedzy.
Istotą wiedzy jest to, że są dwa rodzaje vastu, czyli substancji. Jedna jest rzeczywistą, a druga, będąc złudną albo przemijającą, jest czasami nazywana nierzeczywistą. Należy wziąć pod uwagę te dwa rodzaje egzystencji. Prawdziwa tattva, czyli prawda, składa się z Brahmana, Paramatmy i Bhagavana. Jak oznajmia Śrimad-Bhagavatam (1.2.11):
vadanti tat tattva-vidas
tattvam yaj jnanam advayam
brahmeti
paramatmeti bhagavan iti śabdyate
"Uczeni transcendentaliści, którzy znają Absolutną Prawdę, zwą tę niedwoistą substancję Brahmanem, Paramatmą albo Bhagavanem." Prawda Absolutna wiecznie istnieje w trzech aspektach. Dlatego Brahman, Paramatma i Bhagavan razem są substancją. Są dwie kategorie emanacji z niesubstancji – czynności i zakazane czynności (karma i vikarma). Karma odnosi się do pobożnego życia albo do czynności materialnych spełnianych podczas dnia i czynności mentalnych w marzeniach sennych w nocy. Są to mniej lub bardziej pożądane czynności. Vikarma jednakże odnosi się do złudnych czynności, które czasami są jak fantasmagorie. Są to czynności, które nie mają żadnego znaczenia. Na przykład, współcześni naukowcy wyobrażają sobie, że życie można wyprodukować ze związków chemicznych i usilnie starają się dowieść tego w swych laboratoriach na całym świecie, chociaż w przeciągu historii nikt nie był w stanie wyprodukować substancji życia ze związków materialnych. Takie czynności nazywane są vikarmą.
Wszystkie czynności materialne są w rzeczywistości złudne, a postęp w złudzeniu jest jedynie stratą czasu. Te złudne czynności zwane są akarya i należy dowiedzieć się o nich z instrukcji Najwyższej Osoby Boga. Jak oznajmia Bhagavad-gita (4.17):
karmano hy api boddhayam
boddhavyam ca vikarmanah
akarmanaś ca boddhavyam
gahana karmano gatih
"Niełatwo jest zrozumieć zawiłości działania. Należy posiąść właściwą wiedzę o tym, czym jest czyn, co to jest czyn zakazany i czym jest bezczyn." Należy dowiedzieć się o tym bezpośrednio od Najwyższej Osoby Boga, który, jako Anantadeva, instruuje króla Citraketu z powodu jego zaawansowania w służbie oddania osiągniętego dzięki przestrzeganiu instrukcji Narady i Angiry.
Tutaj powiedziane jest, aham vai sarva-bhutani: Pan jest wszystkim (sarva-bhutani), włączając w to żywe istoty i elementy materialne albo fizyczne. Jak Pan mówi w Bhagavad-gicie (7.4-5):
bhumir apo 'nalo vayuh kham
mano buddhir eva ca
ahankara itiyam me bhinna
prakrtir astadha
apareyam itas tv
anyam prakrtim viddhi me param
jiva-bhutam
maha-baho yayedam dharyate jagat
"Ziemia, woda, ogień, powietrze, eter, umysł, inteligencja i fałszywe ego – wszystkie (w liczbie ośmiu) są Moimi oddzielonymi energiami materialnymi. Oprócz tych energii, o potężny Arjuno, istnieje Moja wyższa energia, którą są wszystkie żywe istoty wykorzystujące zasoby tej niższej, materialnej natury." Żywa istota usiłuje władać nad elementami materialnymi albo fizycznymi, ale zarówno elementy fizyczne, jak i iskra duchowa są energiami emanującymi z Najwyższej Osoby boga. Dlatego Pan mówi, aham vai sarva-bhutani: "Ja jestem wszystkim." Tak jak światło i ciepło emanują z ognia, tak te dwie energie – elementy fizyczne i żywe istoty – emanują z Najwyższego Pana. Dlatego Pan mówi, aham vai sarva-bhutani: "ja ekspanduję kategorie fizyczne i duchowe."
Pan również, jako Dusza Najwyższa, przewodzi żywym istotom,
które są uwarunkowane przez atmosferę fizyczną. Dlatego jest nazywany bhutatma bhuta-bhavanah. On daje żywej
istocie inteligencję, dzięki której może ona polepszyć swą pozycję, tak aby
wrócić do domu, do Boga, albo jeśli nie pragnie powrócić do Boga, Pan daje jej
inteligencję do polepszania swej pozycji materialnej. Pan Sam potwierdza to w Bhagavad-gicie (15.15). Sarvasya caham hrdi sannivisto mattah smrtir
jnanam apohanam ca: "Ode Mnie, który przebywam w każdym sercu,
pochodzi pamięć, wiedza i zapomnienie." Od wewnątrz Pan daje żywej istocie
inteligencję, przy pomocy której działa. Dlatego poprzedni werset oznajmił, że
nasze wysiłki zaczynają się wówczas, kiedy Pan czyni wysiłek. Nie jesteśmy w
stanie czynić wysiłku czy działać na coś w sposób niezależny. Dlatego Pan jest bhuta-bhavanah.
Innym szczególnym aspektem wiedzy przekazanej w tym wersecie jest to, że śabda-brahma jest również formą Najwyższego Pana. Arjuna przyjmuje Pana Krsnę w Jego wiecznej, pełnej szczęścia formie jako param brahma. W uwarunkowanym stanie życia żywa istota przyjmuje rzeczy złudne za rzeczywiste. To nazywane jest mayą albo avidyą – ignorancją. Dlatego, według wiedzy wedyjskiej, należy zostać wielbicielem i dostrzegać różnicę pomiędzy avidyą i vidyą, które zostały dokładnie wyjaśnione w Iśopanisad. Kiedy ktoś jest naprawdę na platformie vidyi, może osobiście zrozumieć Najwyższą Osobę Boga w Jego formach takich jak Pan Rama, Pan Krsna i Sankarsana. Wiedza wedyjska została opisana jako oddech Najwyższego Pana, a czynności rozpoczynają się w oparciu o wiedzę wedyjską. Dlatego Pan mówi, że kiedy On czyni wysiłek albo oddycha, wówczas powstają materialne wszechświaty i stopniowo rozwijają się różne czynności. Pan mówi w Bhagavad-gicie, pranavah sarva-vedesu: "Ja jestem sylabą om we wszystkich mantrach wedyjskich." Wiedza wedyjska rozpoczyna się od wibracji transcendentalnego dźwięku pranava, omkara. Tym samym transcendentalnym dźwiękiem jest Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare / Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare. Abhinnatvan nama-naminoh: nie ma żadnej różnicy pomiędzy świętym imieniem Pana i Samym Panem.
06.16.52 Znaczenie: Filozofia Mayavadi uważa, że wszystko jest równe jakościowo z Najwyższą Osobą Boga, czyli Najwyższym Brahmanem, i dlatego uważa, że wszystko jest godne czci. Ta niebezpieczna teoria Mayavada skierowała ogół ludzi w stronę ateizmu. W oparciu o tę teorię, człowiek uważa siebie za Boga, ale nie jest to faktem. Jak oznajmia Bhagavad-gita (maya tatam idam sarvam jagad avyakta-murtina), fakt jest taki, że cała manifestacja kosmiczna jest ekspansją energii Najwyższego Pana, które manifestowane są w elementach fizycznych i żywych istotach. Żywe istoty w niewłaściwy sposób uważają elementy fizyczne za zasoby przeznaczone dla ich własnej przyjemności, a siebie uważają za podmiot radości. Jednakże ani elementy fizyczne, ani żywe istoty nie są niezależne; zarówno jedne, jak i drugie są energiami Pana. Oryginalną przyczyną energii materialnej i energii duchowej jest Najwyższa Osoba Boga. Jednakże, chociaż oryginalną przyczyną jest ekspansja energii Pana, nie należy sądzić, że to Sam Pan rozszerzył się na różne sposoby. Aby potępić teorię Mayavadich, Pan wyraźnie mówi w Bhagavad-gicie, mat-sthani sarva-bhutani na caham tesv avasthitah: "Wszystkie istoty są we Mnie, ale Ja nie jestem w nich." Wszystko spoczywa na Nim i wszystko jest jedynie ekspansją Jego energii, ale nie znaczy to, że wszystko jest godne czci tak samo jak Sam Pan. Ekspansja materialna jest tymczasowa, ale Pan nie jest tymczasowy. Żywe istoty są cząstkami Pana, lecz nie są one Samym Panem. Żywe istoty w tym materialnym świecie nie są niepojęte, lecz Pan jest niepojęty. Błędna jest teoria, że energie Pana, będąc ekspansjami Pana, są tak dobre jak Pan.
06.16.53-54 Znaczenie: Żaden z tych stanów żywej istoty – mianowicie, głęboki sen, drzemka i stan czuwania – nie są rzeczywistymi. Są one jedynie przejawami różnych faz uwarunkowanego życia. Może być wiele gór, rzek, drzew, pszczół, tygrysów i węży, które znajdują się bardzo daleko, lecz we śnie można wyobrazić sobie, że są w pobliżu. Podobnie, tak jak żywa istota ma subtelne sny w nocy, tak w stanie rozbudzenia żyje w wulgarnych snach narodowości, społeczności, społeczeństwa, majątku, drapaczy chmur, kąta bankowego, pozycji i honoru. Wobec tego należy wiedzieć, że przyczyną naszej pozycji jest kontakt z tym materialnym światem. Ktoś usytuowany jest w różnych pozycjach w różnych formach życia, które są jedynie tworami złudnej energii działającej pod nadzorem Najwyższej Osoby Boga. Dlatego ostatecznym sprawcą jest Najwyższy Pan, a uwarunkowana żywa istota powinna po prostu pamiętać tego oryginalnego sprawcę, Śri Krsnę. Jako żywe istoty, unoszeni jesteśmy przez fale prakrti, czyli natury, która działa pod kierunkiem Pana (mayadhyaksena prakrti suyate sa-caracaram). Bhaktivinoda Thakura śpiewa, (miche) mayara vaśe, yaccha bhese', khaccha habudubu, bhai: "Dlaczego dajecie się unosić falom złudnej energii w różnych fazach snu i rozbudzenia? Są to wszystko twory mayi." Naszym jedynym obowiązkiem jest pamiętanie najwyższego kontrolera tej złudnej energii – Krsny. Abyśmy mogli to zrobić, śastra radzą nam, harer nama harer nama harer namaiva kevalam: należy bezustannie intonować święte imię Pana – Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare / Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare. Najwyższy Pan realizowany jest w trzech różnych fazach, jako Brahman, Paramatma i Bhagavan, ale ostateczną realizacją jest Bhagavan. Ten, kto realizuje Bhagavana, Najwyższa Osobę Boga, Krsnę – jest doskonałym mahatmą (vasudevah sarvam iti mahatma sudurlabhah). W ludzkiej formie życia należy zrozumieć Najwyższą Osobę Boga, gdyż wówczas będziemy mogli zrozumieć wszystko inne. Yasmin vijnate sarvam evam vijnatam bhavati. Według tego nakazu wedyjskiego, po prostu przez zrozumienie Krsny można zrozumieć Brahmana, Paramatmę, prakrti, złudną energię, energię duchową i wszystko inne. Wszystko zostanie objawione. Prakrti, materialna natura, działa, pod nadzorem Najwyższego Pana, a my żywe istoty, unoszeni jesteśmy przez różne formy prakrti. Aby się zrealizować, należy zawsze pamiętać Krsnę. Jak oznajmia Padma Purana, smartavyah satatam visnuh: zawsze powinniśmy pamiętać Pana Visnu. Vismartavyo na jatucit: nigdy nie powinniśmy zapominać Pana. Na tym polega doskonałość życia.
06.16.55 Znaczenie: Kiedy żywa istota uwalnia się od fałszywego ego, rozumie swą wyższą pozycję jako duszy, integralnej cząstki energii przyjemności Pana. W ten sposób, dzięki Brahmanowi, żywa istota może doznawać radości nawet podczas snu. Pan mówi, "To Ja Sam jestem tym Brahmanem, tym Paramatmą i tym Bhagavanem." Pisze o tym Śrila Jiva Gosvami w swej Krama-sandarbha.
06.16.56 Znaczenie: Pod względem wiedzy żywa istota jest jakościowo jedna z Najwyższym Brahmanem, ale ilościowo Najwyższy Brahman różni się od żywej istoty, która jest cząstką Brahmana. Ponieważ żywa istota jest Brahmanem pod względem jakości, może pamiętać przeszłe czynności snów i również znać obecne czynności stanu rozbudzenia.
06.16.57 Znaczenie: Na ogół filozofowie Mayavadi albo osoby będące pod wpływem filozofów Mayavadi uważają samych siebie za tak dobrych jak Najwyższa Osoba Boga. To jest przyczyną ich uwarunkowanego życia. Jak oznajmia Jagadananda Pandita, poeta Vaisnava, w swojej Prema-vivarta:
krsna-bahirmukha hana bhoga
vanche kare
nikata-stha maya tare japatiya dhare
Skoro tylko żywa istota zapomina o swojej konstytucyjnej pozycji i usiłuje stać się jednym z Najwyższym, rozpoczyna się jej uwarunkowane życie. Przyczyną uwarunkowanego życia jest koncepcja, że Najwyższy Brahman i żywa istota są równi nie tylko pod względem jakości, ale również ilości. Kiedy tylko ktoś zapomina, jaka jest różnica pomiędzy Najwyższym Panem i żywą istotą, wówczas rozpoczyna się jego uwarunkowane życie. Uwarunkowane życie oznacza porzucenie jednego ciała, aby przyjąć następne i doświadczanie śmierci, aby ponownie spotkać śmierć. Filozofowie Mayavadi nauczają filozofii tat tvam asi, mówiąc, "Jesteś taki sam jak Bóg." Zapominają o tym, że tat tvam asi ma zastosowanie w znaczeniu marginalnej pozycji żywej istoty, która jest niczym blask słoneczny. Ciepło i światło obecne są w słońcu i obecne są one w blasku słonecznym i w ten sposób słońce i blask słoneczny są jakościowo jednym. Ale nie należy zapominać o tym, że podstawą blasku słonecznego jest słońce. Jak Pan mówi w Bhagavad-gicie, brahmano hi pratisthaham: Ja jestem oryginalnym źródłem Brahmana." Blask słoneczny jest ważny z powodu obecności globu słonecznego. To nie jest tak, że glob słoneczny jest ważny z powodu wszechprzenikalności blasku słonecznego. Zapomnienie i błędne zrozumienie tego faktu jest nazywane mayą. Kiedy ktoś zapomina o swej konstytucjonalnej pozycji i o pozycji Najwyższego Pana, wpada w mayę, czyli samsarę – uwarunkowane życie. W związku z tym Madhvacarya mówi:
sarva-bhinnam paratmanam
vismaran samsared iha
abhinnam samsmaran yati tamo
nasty atra samśayah
Kiedy ktoś sądzi, że żywa istota jest pod każdym względem tożsama z Najwyższym Panem, to nie ma wątpliwości co do tego, że jest on w ignorancji (tamah).
06.16.58 Znaczenie: Zdanie to zostało potwierdzone w Caitanya-caritamrta (Adi 9.41) Pan Caitanya powiedział:
bharata-bhumite haila manusya-janma yara
janma sarthaka kari' kara para-upakara
Każdy, kto narodził się w Indiach, szczególnie jako istota ludzka, może osiągnąć najwyższy sukces dzięki literaturze wedyjskiej i jej praktycznemu zastosowaniu w życiu. Kiedy ktoś jest doskonały, może pełnić służbę pomocną dla samorealizacji całego ludzkiego społeczeństwa. Jest to najlepszy sposób spełnienia pracy humanitarnej.