Mimo i Maharaja Bharata był bardzo zaawansowany, upadł z powodu przywiązania do młodego jelonka. Pewnego dnia, kiedy po zakończeniu kąpieli w rzece Gandaki, Maharaja Bharata jak zwykle intonował swoją mantrę, zobaczył brzemienną łanię, która przyszła nad rzekę, aby napić się wody. Niespodziewanie rozległ się grzmiący ryk lwa, co tak przestraszyło łanię, że od razu poroniła swoje cielę. Przeprawiła się przez rzekę, ale natychmiast zdechła. Maharaja Bharata ulitował się nad pozbawionym matki jelonkiem, wyratował go z wody i zabrał do swego aśramu, gdzie roztoczył nad nim czułą opiekę. Stopniowo przywiązał się do tego młodego jelonka i zawsze o nim troskliwie myślał. A kiedy jelonek ten podrósł, stał się nieustannym towarzyszem Maharajy Bharaty, który zawsze się nim opiekował. I stopniowo myśli o tym jelonku tak go zaabsorbowały, że zaagitowało to jego umysł. A kiedy zwiększyło się jego przywiązanie do jelonka, zaniedbał swoją służbę oddania. Mimo iż był w stanie porzucić swoje bogate królestwo, rozwinął przywiązanie do jelonka. I tak oto upadł z platformy praktykowania yogi mistycznej. Pewnego razu, kiedy jelonek był nieobecny, Maharaja Bharata tak bardzo się tym zaniepokoił, że wyruszył na jego poszukiwanie. I kiedy Maharaja Bharata poszukiwał i rozpaczał nad nieobecnością jelonka, upadł i umarł. Ponieważ umysł jego był w pełni zaabsorbowany myślami o jelonku, w naturalny sposób w następnym życiu urodził się z łona jelenia. Jednakże, ponieważ był tak niezwykle zaawansowany duchowo, nie zapomniał o swoich przeszłych czynnościach, mimo iż znajdował się w ciele jelenia. Rozumiejąc i pamiętając, w jaki sposób upadł ze swojej wzniosłej pozycji, opuścił swoją matkę łanię i ponownie udał się do Pulaha-aśramu. W formie jelenia ostatecznie zakończył swoje czynności karmiczne, a kiedy umarł, uwolnił się od ciała jelenia.
05.08.05 Znaczenie: Istnieje wszelka możliwość, że kobieta może poronić jeżeli dozna ekstatycznego wzruszenia albo się przestraszy. Dlatego też należy chronić brzemienne kobiety od takich zewnętrznych wpływów.
05.08.07 Znaczenie: Prawa natury działają na nieznane nam, subtelne sposoby. Maharaja Bharata był wielkim królem, bardzo zaawansowanym w służbie oddania. Prawie że osiągnął platformę miłosnej służby dla Najwyższego Pana, ale nawet z niej mógł upaść na platformę materialną. Dlatego też Bhagavad-gita ostrzega nas:
yam hi na vyathayanty ete
purusam purusarsabha
sama-duhkha-sukham dhiram so
'mrtatvaya kalpate
"O najlepszy spośród ludzi [Arjuno], osoba, która pozostaje niewzruszona zarówno wobec szczęścia jak i nieszczęścia i zachowuje równowagę w obu, jest z pewnością gotowa do wyzwolenia." (Bg.2.15)
Dążąc do duchowego zbawienia i wyzwolenia z materialnej niewoli, należy zachować wielką ostrożność, gdyż małe odchylenie może spowodować ponowny upadek w egzystencję materialną. Studiując czynności Maharajy Bharaty możemy nauczyć się sztuki całkowitego uwolnienia się od wszystkich materialnych przywiązań. Jak okaże się w następnych wersetach, Bharata Maharaja musiał przyjąć ciało jelenia, ponieważ był zbyt litościwy dla tego niemowlęcia jelenia. Współczucie należy okazywać wznosząc kogoś z platformy materialnej na platformę duchową. W innym wypadku w każdej chwili możemy stracić nasz duchowy postęp i upaść na platformę materialną. Współczucie Maharajy Bharaty dla jelonka było początkiem jego upadku do świata materialnego.
05.08.08 Znaczenie: Możemy z tego zrozumieć, jak bardzo musimy być ostrożni w wypełnianiu naszych duchowych obowiązków przez przestrzeganie regulujących zasad i regularne mantrowanie maha-mantry Hare Krsna. Jeżeli zlekceważymy to, możemy ostatecznie upaść. Musimy wstawać wcześnie rano, kąpać się, uczęszczać na mangala-arati, oddawać cześć Bóstwu, mantrować mantrę Hare Krsna, studiować literaturę wedyjską i przestrzegać zasad zalecanych przez acaryów i mistrza duchowego. Jeśli odstąpimy od tego procesu, możemy upaść, mimo iż jesteśmy niezwykle zaawansowani. Jak oznajmia Bhagavad-gita (18.5):
yajna-dana-tapah-karma na
tyajyam karyam eva tat
yajno danam tapaś caiva
pavanani manisinam
"Akty ofiarne, dobroczynność i pokuty nie powinny zostać zarzucone i należy je praktykować. Zaprawdę, ofiary, dobroczynność i pokuty oczyszczają nawet wielkie dusze." Nawet osoba, która znajduje się w wyrzeczonym porządku życia, nie powinna nigdy porzucić regulujących zasad. Powinna oddawać cześć Bóstwu i oddawać swój czas i życie służbie dla Krsny. Powinna również nadal przestrzegać regulujących zasad wyrzeczenia i pokuty. Nie można odrzucić tych rzeczy. Osoba, która przyjęła sannyasę, nie powinna uważać się za bardzo zaawansowaną jedynie z tego powodu, że przyjęła ten porządek życia. Dla swojego postępu duchowego, należy bardzo starannie studiować czynności Maharajy Bharaty.
05.08.09 Znaczenie: Osoba zaawansowana w duchowej świadomości, czyli świadomości Krsny, w naturalny sposób czuje współczucie dla wszystkich żywych istot cierpiących w tym materialnym świecie. Naturalnie taka zaawansowana osoba myśli o cierpieniu ogółu ludzi. Jednakże, jeśli ktoś nie zna materialnych cierpień upadłych dusz i czuje dla nich współczucie z powodu komfortów cielesnych, jak to było w przypadku Maharajy Bharaty, takie współczucie jest przyczyną upadku tej osoby. Kto rzeczywiście czuje współczucie dla upadłej, cierpiącej ludzkości, powinien starać się wznieść ludzi z materialnej świadomości do świadomości duchowej. Jeżeli chodzi o jelonka, to Bharata Maharaja obdarzył go wielką sympatią. Ale zapomniał, że nie jest dla niego możliwe, aby wznieść jelonka do świadomości duchowej, ponieważ ostatecznie jelonek jest jedynie zwierzęciem. Poświęcenie wszystkich regulujących zasad jedynie w celu zajęcia się zwierzęciem było dla Maharajy Bharaty bardzo niebezpieczne. Należy przestrzegać zasad ogłoszonych w Bhagavad-gicie. Yam hi na vyathayanty ete purusam purusarsabha. Jeżeli chodzi o materialne ciało, to nie możemy nic dla niego zrobić. Jednakże, jeżeli sami przestrzegamy regulujących zasad, to dzięki łasce Krsny możemy wznieść jakąś osobę do świadomości duchowej. Jeżeli porzucimy nasze własne duchowe czynności i po prostu przejmiemy się komfortem cielesnym innych osób, to upadniemy na bardzo niebezpieczną pozycję.
05.08.10 Znaczenie: Maya jest bardzo silna. W imię filantropii, altruizmu i komunizmu, ludzie czują współczucie dla cierpiącej ludzkości na całym świecie. Filantropowie i altruiści nie rozumieją, że niemożliwe jest polepszenie materialnych warunków ludzi. Materialne warunki są ustalone przez wyższe zrządzenie, odpowiednio do czyjeś karmy. Nie mogą być zmienione. Jedynym dobrodziejstwem, jakim możemy obdarzyć cierpiące istoty, są próby wzniesienia ich do duchowej świadomości. Nie można zwiększyć lub zmniejszyć materialnych komfortów. Dlatego też zostało powiedziane w Śrimad-Bhagavatam (1.5.18), tal labhyate duhkhavad anyatah sukham: "Jeżeli chodzi o materialne szczęście, przychodzi ono bez żadnego wysiłku, tak jak bez żadnych starań przychodzą kłopoty." Materialne szczęście i ból można osiągnąć bez czynienia wysiłku. Nie należy zawracać sobie głowy materialnymi czynnościami. Kto czuje współczucie dla ludzi lub jest w stanie czynić dla nich dobro, powinien podejmować wysiłki, aby wznieść ludzi do świadomości Krsny. W ten sposób wszyscy robią duchowy postęp dzięki łasce Pana. Aby udzielić nam instrukcji, Maharaja Bharata działał w taki sposób. Powinniśmy być bardzo ostrożni, aby nie zwiodły nas tzw. dobroczynne czynności spełniane w odniesieniu do ciała. Pod żadnym pozorem nie powinniśmy zarzucić naszego zainteresowania osiągnięciem łaski Pana Visnu. Zazwyczaj ludzie nie wiedzą lub zapominają o tym. Zatem poświęcają swoje oryginalne dobro – osiągnięcie łaski Visnu – i angażują się w czynności filantropijne dla cielesnego komfortu.
05.08.12 Znaczenie: Werset ten opisuje, w jaki sposób Maharaja Bharata zwiększył swoje uczucie dla jelonka. Nawet taka wzniosła osoba, jak Maharaja Bharata, która osiągnęła miłosne uczucie dla Najwyższej Osoby Boga, upadła ze swojej pozycji z powodu uczucia dla jakiegoś zwierzęcia. Zatem, jak się okaże, w swoim następnym życiu będzie musiała przyjąć ciało jelenia. Jeżeli było tak w przypadku Maharajy Bharaty, to co można powiedzieć o osobach niezaawansowanych w życiu duchowym, które przywiązane są do psów i kotów. Z powodu uczucia, jakie żywią do kotów i psów, będą musiały przyjąć takie same formy cielesne w życiu następnym, chyba że wyraźnie rozwiną uczucie i miłość do Najwyższej Osoby Boga. Dopóki nie zwiększymy naszej wiary w Najwyższego Pana, tak wiele innych rzeczy będzie stanowiło dla nas atrakcję. Taka jest przyczyna naszej materialnej niewoli.
05.08.13 Znaczenie: Maharaja Bharata opuścił dom, żonę, dzieci, królestwo i wszystko inne, aby w lesie czynić postęp w życiu duchowym, ale na nowo padł ofiarą materialnego uczucia pod wpływem przywiązania do małego jelonka. Na cóż się więc zdało porzucenie swojej rodziny? Kto poważnie myśli o uczynieniu postępu w swoim życiu duchowym, powinien bardzo uważać, aby nie rozwinąć przywiązania do niczego innego oprócz Krsny. Czasami, aby nauczać, musimy podejmować wiele materialnych czynności, ale powinniśmy pamiętać, że wszystko jest dla Krsny. Jeżeli będziemy o tym pamiętać, nie będzie ryzyka, że padniemy ofiarą materialnych czynności.
05.08.14 Znaczenie: Ponieważ Maharaja Bharata żywił tak sile uczucie dla jelonka, nie mógł skoncentrować się na oddawaniu czci Panu ani na wypełnianiu swoich rytualistycznych ceremonii. Mimo iż czcił Bóstwo, umysł jego był niespokojny z powodu nadmiernego uczucia. Kiedy próbował medytować, po prostu myślał o jelonku, zastanawiając się, gdzie odszedł. Innymi słowy, jeżeli czyjś umysł odciągnięty jest od procesu wielbienia, zwykły pokaz kultu nie przyniesie żadnej korzyści. Fakt, że Maharaja Bharata musiał wstawać od czasu do czasu, aby szukać jelonka, był po prostu znakiem, że upadł on z platformy duchowej.
05.08.15 Znaczenie: Jeśli ubogi człowiek traci pieniądze czy złoto, natychmiast jest zaniepokojony. Podobnie, kiedy Maharaja Bharata nie mógł dojrzeć jelonka, niepokoiło to jego umysł. Jest to przykład na to, w jaki sposób można przenieść swoje przywiązanie. Jeżeli przeniesiemy nasze przywiązanie na służbę dla Pana, wtedy uczynimy postęp. Śrila Rupa Gosvami modlił się do Pana, aby mógł być w naturalny sposób przyciągnięty do służby dla Pana, w jaki młody mężczyzna i młoda kobieta w naturalny sposób czują do siebie wzajemna atrakcję. Śri Caitanya Mahaprabhu okazał takie przywiązanie do Pana, kiedy wskoczył do oceanu, albo kiedy w separacji płakał w nocy. Jednakże, jeżeli nasze przywiązanie zwróci się w kierunku materialnych rzeczy, a nie w stronę Pana, wtedy upadniemy z platformy duchowej.
05.08.16 Znaczenie: Bharata Maharaja był bardzo szlachetny i wzniosły i kiedy jelonek oddalił się od niego, pomyślał, że niegodzien jest opiekowania się nim. Z powodu swego przywiązania do zwierzęcia pomyślał, że zwierzę to było tak szlachetne i wzniosłe jak on sam. Zgodnie z logiką, atmavan manyate jagat, wszyscy myślą o innych odpowiednio do swojej pozycji. Dlatego też Maharaja Bharata poczuł że jelonek opuścił go z powodu jego niedbalstwa, ale powróci, ponieważ zwierzę to ma szlachetne serce.
05.08.17 Znaczenie: Maharaja Bharata myślał, że zwierzę to zawiodło się na jego opiece i opuściło go dla opieki jakiegoś półboga. W każdym razie gorliwie pragnął na nowo zobaczyć to zwierzę w swoim aśramie, jak je miękką trawę i nie lęka się tygrysów i innych zwierząt. Maharaja Bharata mógł myśleć jedynie o jeleniu i o tym, w jaki sposób może on być chroniony od wszelkiego rodzaju niepomyślnych rzeczy. Z materialistycznego punktu widzenia, takie myśli mogą być bardzo chwalebne, ale z duchowego punktu widzenia król w rzeczywistości upadł ze swojej wzniosłej duchowej pozycji i niepotrzebnie rozwijał przywiązanie do zwierzęcia. W ten sposób degradując się, musiał przyjąć ciało zwierzęce.
05.08.18 Znaczenie: Tygrysy nigdy nie przemierzają lasów w stadach. Każdy tygrys podróżuje samotnie, ale leśne dziki (jak również świnie, wilki i psy) trzymają się razem. Zatem Maharaja Bharata pomyślał, że jelonka mogły zabić jakieś dzikie, leśne zwierzęta.
05.08.19 Znaczenie: Brahma-samhita (5.52) opisuje, że Słońce jest okiem Najwyższej Osoby Boga.
yac-caksur esa savita sakala-grahanam
raja samasta-sura-murtir aśesa-tejah
yasyajnaya bhramati sambhrta-kala-cakro
govindam adi-purusam tam aham bhajami
Podczas wschodu słońca należy mantrować mantrę wedyjską rozpoczynającą się od Gayatri. Słońce stanowi symboliczną reprezentację oka Najwyższego Pana. Maharaja Bharata rozpaczał, że mimo iż słońce zamierzało zajść, z powodu nieobecności biednego zwierzęcia nie widział niczego pomyślnego. Maharaja Bharata uważał, że jest osobą najbardziej nieszczęśliwą, ponieważ z powodu nieobecności zwierzęcia nie było niczego pomyślnego dla niego w obecności słońca.
05.08.20 Znaczenie: Z powodu silnego uczucia, król przyjął jelonka za księcia. Jest to nazywane moha. Zaniepokojony nieobecnością jelonka, król zwracał się do zwierzęcia, jak gdyby było ono jego synem. Z powodu uczucia każdego można nazwać jakimkolwiek imieniem.
05.08.21 Znaczenie: Teraz Maharaja Bharata uważa, że jego medytacja był fałszem. Medytując, w rzeczywistości myślał o swoim jelonku i odczuwał wielką przyjemność, kiedy to zwierzę kłuło go czubkami swoich rogów. Symulując medytację, król w rzeczywistości myślał o zwierzęciu i było to oznaką jego upadku.
05.08.22 Znaczenie: Bharata Maharaja nieustannie myślał o czynnościach jelonka, zapominając, że taka medytacja i odwrócenie uwagi zabijały jego postęp na ścieżce duchowych osiągnięć.
05.08.23 Znaczenie: Powiedziane jest, że jeśli jakaś osoba przesadnie uwikłuje się w sprawy miłosne, zapomina i o sobie i o innych, a także zapomina w jaki sposób działać i mówić. Powiedziane jest, że kiedyś pewien człowiek miał syna, który był niewidomy od urodzenia. Ale jego ojciec, żywiąc głębokie uczucie do dziecka, nazwał go Padmalocana, czyli "lotosooki". Taka jest sytuacja powstająca ze ślepej miłości. Maharaja Bharata stopniowo upadał do tego stanu z powodu materialnej miłości do jelonka. W śmrti-śastra jest powiedziane:
yasmin deśe mrgah krsnas
tasmin dharmann ivodhata
"To pasmo ziemi, na której można ujrzeć odciski kopytek czarnego jelonka, jest miejscem pomyślnym do wypełniania religijnych rytuałów.
05.08.25 Znaczenie: Według Ayur-wedyjskiej metody leczenia, osobę, która ma wysoką gorączkę, należy spryskać wodą, którą przepłukało się gardło. W ten sposób gorączka opada. Mimo iż Maharaja Bharata był bardzo zasmucony z powodu separacji ze swoim tzw. synem, jelonkiem, pomyślał, że księżyc opryskiwał go wodą, którą opłukał usta. Myślał, że woda ta spowoduje obniżenie jego wysokiej gorączki, rozszalałej z powodu separacji z jelonkiem.
05.08.26 Znaczenie: Jak zobaczymy w następnych wersetach, z powodu atrakcji do jelonka, w chwili śmierci Maharaja Bharata będzie zmuszony przyjąć ciało jelenia. W związku z tym można postawić pytanie. W jaki sposób złe prowadzenie się i występne czynności z przeszłości mogą oddziaływać na bhaktę? W Brahma-samhicie (5.54) jest powiedziane: karmani nirdahati kintu ca bhakti-bhajam: "Ci, którzy pełnią służbę oddania, bhakti-bhajana, zabezpieczeni są przed rezultatami czynności z przeszłości." Zgodnie z tym, nie można było ukarać Maharajy Bharaty za złe czyny z przeszłości. Konkluzja musi więc być taka, że Maharaja Bharata celowo nadmiernie poświęcał się jelonkowi i zlekceważył swój duchowy postęp. Aby jego błąd mógł zostać natychmiast naprawiony, na krótki czas otrzymał ciało jelenia, aby zwiększyło się jego pragnienie osiągnięcia dojrzałej służby oddania. Mimo iż Maharaja Bharata otrzymał ciało zwierzęcia, nie zapomniał, co wydarzyło się poprzednio z powodu jego celowego błędu. Bardzo pragnął wydostać się z ciała jelenia. Wskazuje to na to, że wzrosło jego uczucie do służby oddania, do tego stopnia, że w następnym życiu, w ciele bramina, bardzo szybko osiągnął doskonałość. Właśnie z tym przekonaniem ogłosiliśmy w naszym magazynie Back to Godhead, że bhaktowie, tacy jak Gosvami żyjący we Vrndavanie, którzy celowo popełniają jakieś grzeszne czynności, rodzą się na tej świętej ziemi w ciałach psów, małp i żółwi. Zatem na krótką chwilę, przyjmują te niższe formy życia, a po porzuceniu tych ciał zwierzęcych na nowo wznoszą się do świata duchowego. Kara taka trwa jedynie przez krótki okres i nie jest ona spowodowana karmą z przeszłości. Może wydawać się, że jest to wynik karmy z przeszłości, ale karę taką stosuje się dla poprawy bhakty i przywiedzenia go do czystej służby oddania.
05.08.27 Znaczenie: Przyjęcie ciała jelenia przez Maharaję Bharatę różniło się od przyjmowania różnych ciał przez inne osoby, odpowiednio do stanu ich umysłu w chwili śmierci. Po śmierci inni zapominają o wszystkim, co zdarzyło się w ich poprzednich żywotach, ale Maharaja Bharata nie zapomniał. Według Bhagavad-gity:
yam yam vapi smaran bhavam
tyajaty ante kalevaram
tam tam
evaiti kaunteya sada
tad-bhava-bhavitah
"Jaki stan istnienia pamięta ten, kto porzuca swoje ciało, taki stan bez wątpienia osiągnie." (Bg. 8.6)
Kiedy ktoś porzuca ciało, otrzymuje ciało odpowiednie do stanu swojego umysłu w chwili śmierci. W chwili śmierci myślimy o tym temacie, którym pochłonięci byliśmy podczas swego życia. Zgodnie z tym prawem, ponieważ Maharaja Bharata zawsze myślał o jelonku i zapomniał o oddawaniu czci Najwyższemu Panu, otrzymał on ciało jelenia. Jednakże, ponieważ wzniósł się on do najwyższej platformy służby oddania, nie zapomniał o wydarzeniach z poprzedniego życia. To szczególne błogosławieństwo uchroniło go od dalszej degradacji. Dzięki poprzednim czynnościom w służbie oddania, był zdeterminowany, aby ukończyć służbę oddania, nawet w ciele jelenia. Dlatego też powiedziane jest w tym wersecie, mrtam, mimo iż umarł, anu, następnie, na mrta-janmanusmrtir itaravat, nie zapomniał o wydarzeniach z poprzedniego życia, tak jak zapominają o nich inni. Jak zostało powiedziane w Brahma-samhicie: karmani nirdahati kintu ca bhakti-bhajam (Bs. 5.54). Zostało tutaj udowodnione, że dzięki łasce Najwyższego Pana bhakta nigdy nie ginie. Bhakta, który rozmyślnie odrzuca służbę oddania, może zostać ukarany na krótki czas, ale na nowo odżywia swoją służbę oddania i powraca do domu, z powrotem do Boga.
05.08.28 Znaczenie: Jest to szczególne ustępstwo dla bhakty. Kiedy osiągnie ciało, które nie jest ciałem ludzkim, to dzięki łasce Najwyższej Osoby Boga, czyni dalszy postęp w służbie oddania, czy to pamiętając swoje poprzednie życie, czy dzięki naturalnym przyczynom. Zwykłemu człowiekowi niełatwo jest pamiętać czynności swego poprzedniego życia. Jednak Maharaja Bharata mógł pamiętać swoje przeszłe czynności dzięki wielkim ofiarom i pełnieniu służby oddania.
05.08.29 Znaczenie: Dzięki nieugiętemu pełnieniu służby oddania, Maharaja Bharata mógł pamiętać czynności z poprzedniego życia, i to w jaki sposób wzniósł się na platformę duchową. Z powodu swojej głupoty, rozwinął przywiązanie do małego jelonka i tak upadł i musiał przyjąć ciało jelenia. Jest to znamienne dla każdego bhakty. Jeżeli błędnie wykorzystujemy naszą pozycję i myślimy, że jesteśmy w pełni zaangażowani w służbę oddania i możemy robić cokolwiek nam się podoba, to będziemy musieli cierpieć, tak jak Maharaja Bharata, i będziemy skazani na przyjęcie takiego typu ciała, który osłabi naszą służbę oddania. Jedynie ludzka forma zapewnia możliwość pełnienia służby oddania, ale jeśli dobrowolnie porzucimy ją dla zadowalania zmysłów, z pewnością będziemy musieli zostać ukarani. Kara ta nie jest dokładnie taka sama, jaką wymierza się zwykłej materialistycznej osobie. Dzięki łasce Najwyższego Pana bhakta karany jest w taki sposób, że wzrasta jego chęć osiągnięcia lotosowych stóp Pana Vasudevy. Dzięki gorącemu pragnieniu wraca on do domu w następnym życiu. Werset ten w pełni opisuje służbę oddania: tad-anuśravana-manana-sankirtanaradhananusmaranabhiyogena. Bhagavad-gita poleca nieustanne słuchanie i intonowanie chwał Pana: satatam kirtayanto mam yatantaś ca drdha-vratah. Ci, którzy przyjęli świadomość Krsny, powinni być bardzo ostrożni, aby nie zmarnować ani chwili i żeby żadna chwila nie minęła, w której nie intonowaliby i nie pamiętali o Najwyższej Osobie Boga i Jego czynnościach. Swoimi własnymi czynnościami i poprzez czynności Swoich bhaktów Krsna naucza nas, w jaki sposób zachować rozwagę w służbie oddania. Jeżeli chcemy, aby umysły nasze były całkowicie skupione bez żadnych odchyleń, przez cały czas musimy angażować je w służbę oddania. Jeżeli chodzi o członków Międzynarodowego Ruchu świadomości Krsny, to poświęcili oni wszystko, aby popychać naprzód ten ruch. Jednakże muszą oni nauczyć się z życia Maharajy Bharaty, aby zachować ostrożność, aby nie zmarnować ani chwili na błahe rozmowy, sen czy żarłoczne jedzenie. Nie ma zakazu jedzenia, ale jeśli jesteśmy żarłokami, to musimy spać więcej niż jest wymagane. Następstwem tego jest zadowalanie zmysłów i możemy zdegradować się do niższych form życia. W ten sposób możemy wstrzymać nasz postęp duchowy, przynajmniej na pewien czas. Najlepiej jest skorzystać z rady Śrila Rupy Gosvamiego: avyartha-kalatvam. Musimy zadbać o to, by każda chwila naszego życia była wykorzystana na pełnienie służby oddania i na nic innego. Taka jest bezpieczna pozycja dla tego, kto pragnie powrócić do domu, z powrotem do Boga.
05.08.30 Znaczenie: Znaczące jest to, że Maharaja Bharata, dzięki łasce Vasudevy, pamiętał o swoim poprzednim życiu. Nie tracił ani chwili: powrócił do Pulaha-aśramu, do wioski znanej jako Śalagrama. Bardzo znaczące jest towarzystwo; dlatego też ISKCON próbuje udoskonalić każdego, kto wkracza do tego Towarzystwa. Członkowie tego społeczeństwa powinni zawsze pamiętać, że społeczeństwo to nie jest bezpłatnym hotelem. Wszyscy członkowie powinni być bardzo uważni, aby wykonywać swoje duchowe obowiązki tak, aby każdy kto przychodzi, stał się automatycznie bhaktą i był w stanie powrócić do Boga w tym samym życiu. Mimo iż Maharaja Bharata otrzymał ciało jelenia, na nowo opuścił swoje ognisko rodzinne i dom, w tym przypadku Górę Kalanjala. Nie należy być oczarowanym miejscem swoich narodzin i rodziną; należy przyjąć schronienie towarzystwa bhaktów i kultywować świadomość Krsny.
05.08.31 Znaczenie: Szczególnym przeznaczeniem świętych miejsc, jak Vrndavana, Hardwar, Prayaga i Jagannatha Puri jest pełnienie służby oddania. Szczególnie Vrndavana jest najbardziej wzniosłym i uprzywilejowanym świętym miejscem dla Vaisnava bhaktów Pana Krsny, którzy pragną powrócić z powrotem do Krsny, na planety Vaikuntha. Jest wielu bhaktów we Vrndavanie, którzy regularnie kąpią się w Yamunie, co oczyszcza ze wszystkich zanieczyszczeń tego świata materialnego. Dzięki nieustannemu intonowaniu i słuchaniu świętych imion i rozrywek Najwyższego Pana, niewątpliwie oczyszczamy się i stajemy się odpowiednimi kandydatami do wyzwolenia. Jednakże, kto celowo pada ofiarą zadowalania zmysłów, musi zostać ukarany, przynajmniej na jedno życie, tak jak Maharaja Bharata.
W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do 8-go Rozdziału 5-go
Canto Śrimad-Bhagavatam, zatytułowanego
"Opis charakteru Maharajy Bharaty