W rozdziale tym Śukadeva Gosvami opisuje różne varse Jambudvipy i inkarnację Najwyższego Pana wielbioną na każdej z nich. Władcą Bhadraśva-varsy jest Bhadraśrava. On i jego liczni słudzy zawsze wielbią inkarnację znaną jako Pan Hayagriva. Pod koniec każdej kalpy, kiedy demon Ajnana kradnie wiedzę wedyjską, Pan Hayagriva pojawia się i przechowuje ją. Następnie przekazuje ją Panu Brahmie. Na ziemi znanej jako Hari-varsa, egzaltowany bhakta Prahlada Maharaja wielbi Pana Nrsimhadevę. (Pojawienie się Pana Nrsimhadevy opisane jest w 7 Canto Śrimad-Bhagavatam.) Idąc za przykładem Prahlady Maharajy, mieszkańcy Hari-varsy zawsze wielbią Pana Nrsimhadevę, aby pobłogosławił ich zaangażowaniem w służbę miłości dla Siebie. Na terenie ziemi znanej jako Ketumala-varsa, Najwyższa Osoba Boga (Pan Hrsikeśa) pojawia się w formie Kupidyna. Bogini fortuny i półbogowie żyjący tam dzień i noc angażują się w służbę dla Niego. Manifestując się w 16 częściach, Pan Hrsikeśa jest źródłem wszelkiej zachęty, siły i wpływu. Uwarunkowana żywa istota ma taką wadę, że zawsze jest przepełniona strachem, ale jedynie dzięki łasce Najwyższej Osoby Boga może ona pozbyć się tej wady materialnego życia. Zatem jedynie Pana możemy nazwać mistrzem. Na terenie ziemi zwanej Ramyaka-varsą, Manu i wszyscy mieszkańcy tej ziemi do dnia dzisiejszego wielbią Matsyadevę. Matsyadeva, którego forma jest czystą dobrocią, zarządza całym wszechświatem i utrzymuje go, i wskutek tego jest kontrolerem wszystkich półbogów, na czele z Panem Indrą. W Hiranmaya-varsie Pan Visnu przyjął formę żółwia (Kurma murti) i wielbi Go tam Aryama, razem ze wszystkim innymi mieszkańcami. Podobnie, na obszarze ziemi zwanej Uttarakuru-varsą, Pan Śri Hari zaakceptował formę dzika i w tej formie przyjmuje służbę od wszystkich żyjących tam mieszkańców.
Wszystkie informacje zawarte w tym rozdziale może w pełni zrealizować osoba, która obcuje z bhaktami Pana. Dlatego śastry polecają, aby przebywać w towarzystwie bhaktów. Jest to lepsze od mieszkania na brzegach Gangesu. W sercach czystych bhaktów rezydują wszystkie dobre sentymenty, jak również wyższe cechy półbogów. Jednakże w sercach niewielbicieli nie może być żadnych dobrych cech, gdyż tacy ludzie są jedynie oczarowani zewnętrzną złudną energią Pana. Podążając śladami bhaktów, należy wiedzieć, że jedynym godnym uwielbienia Bóstwem jest Najwyższa Osoba Boga. Każdy powinien przyjąć tę propozycję i wielbić Pana. Jak oznajmia Bhagavad-gita (15.15), vedaiś ca sarvair aham eva vedyah: celem studiowania całej literatury wedyjskiej jest wielbienie Najwyższej Osoby Boga, Krsny. Jeśli po przestudiowaniu całej literatury wedyjskiej ktoś nie rozbudzi swej uśpionej miłości do Najwyższego Pana, należy uważać, iż trudził się na marne. Jedynie stracił swój czas. Nie będąc przywiązanym do Najwyższej Osoby Boga, utrzymuje przywiązanie do życia rodzinnego w tym materialnym świecie. Tak więc nauka z tego rozdziału jest taka, że należy uwolnić się od życia rodzinnego i całkowicie przyjąć schronienie lotosowych stóp Pana.
05.18.02 Znaczenie: Głupie materialistyczne osoby nie wiedzą, w jaki sposób prawa natury na każdym kroku kontrolują i karzą. Sądzą, że są bardzo szczęśliwe w uwarunkowanym stanie materialnego życia, nie znając celu powtarzających się narodzin, śmierci, starości i choroby. Dlatego w Bhagavad-gicie (7.15) Pan Krsna opisuje takie materialistyczne osoby jako mudha (łotry): na mam duskrtino mudhah prapadyante naradhamah. Ci mudha nie wiedzą, że jeśli chcą się oczyścić, muszą wielbić Pana Vasudevę (Krsnę) poprzez spełnianie pokut i wyrzeczeń. To oczyszczenie jest celem ludzkiego życia. Przeznaczeniem tego życia nie jest ślepe oddawanie się zmysłowym przyjemnościom. W ludzkiej formie żywa istota musi zaangażować się w świadomość Krsny, aby oczyścić swą egzystencję: tapo divyam putraka yena sattvam śuddhyet. Jest to instrukcja króla Rsabhadevy do Jego synów. W ludzkie formie życia należy oddawać się wszelkiego rodzaju wyrzeczeniom w celu oczyszczenia egzystencji. Yasmad brahma-saukhyam tv anantam. Wszyscy poszukujemy szczęścia, ale z powodu naszej ignorancji i głupoty nie wiemy, czym naprawdę jest niezakłócone szczęście. Niezakłócone szczęście zwane jest brahma-saukhyą, szczęściem duchowym. Chociaż w tym świecie materialnym możemy zyskać trochę szczęścia, szczęście to jest tymczasowe. Głupi materialiści nie są w stanie tego zrozumieć. Dlatego Prahlada Maharaja wykazuje maya-sukhaya bharam udvahato vimudhan: jedynie dla tymczasowego materialnego szczęścia głupcy ci robią wielkie aranżacje i w ten sposób życie po życiu doznają niepowodzenia.
05.18.03 Znaczenie: Materialne szczęście oznacza posiadanie dobrych udogodnień do jedzenia, spania, stosunków seksualnych i obrony. W tym świecie osoba materialistyczna żyje jedynie dla tych czterech zasad zadowalania zmysłów, nie dbając o nadciągające niebezpieczeństwo śmierci. Po śmierci ojca, syn stara się odziedziczyć jego pieniądze i używa ich dla zadowalania zmysłów. Podobnie, osoba, której umiera syn, również próbuje cieszyć się jego majątkiem. Czasami ojciec zmarłego syna nawet cieszy się wdową po nim. Osoby materialistyczne zachowują się w ten sposób. Dlatego Śukadeva Gosvami mówi, "Jakże zadziwiające są te rozrywki materialnego szczęścia, spełniane z woli Najwyższej Osoby Boga!" Innymi słowy, osoby materialistyczne pragną popełniać wszelkiego rodzaju grzechy, ale bez sankcji Najwyższego Pana nikt nie jest w stanie nic zrobić. Dlaczego Najwyższa Osoba Boga zezwala na grzeszne czynności? Najwyższy Pan nie pragnie, aby jakakolwiek żywa istota działała grzesznie i poprzez jej sumienie błaga ją, aby powstrzymała się od grzechu. Ale jeśli ktoś uparcie grzeszy, Najwyższy Pan daje mu przyzwolenie, aby postępował tak na własne ryzyko (mattah smrtir jnanam apohanam ca). Nikt nie może zrobić nic bez pozwolenia Pana, lecz On jest tak łaskawy, że kiedy uwarunkowana dusza upiera się, aby coś zrobić, Pan pozwala indywidualnej duszy, aby działała na własne ryzyko.
Według Śrila Viśvanathy Cakravartiego Thakury, na innych systemach planetarnych i innych lądach w tym wszechświecie, szczególnie na Svargaloce, synowie zawsze przeżywają ojców. Jednakże na tej planecie Ziemi syn często umiera przed ojcem i materialistyczny ojciec z zadowoleniem cieszy się majątkiem syna. Ani ojciec, ani syn nie są w stanie postrzec rzeczywistości – mianowicie, że ich obu czeka śmierć. Kiedy jednakże śmierć nadchodzi, wówczas kończą się wszelkie ich plany materialnej przyjemności.
05.18.04 Znaczenie: Iluzoryczna energia Najwyższej Osoby Boga działa nie tylko na uwarunkowaną duszę w tym materialnym świecie, ale czasami również działa na najbardziej zaawansowanych uczonych mędrców, którzy faktycznie znają – poprzez realizację – konstytucjonalną pozycję tego materialnego świata. Skoro tylko ktoś myśli, "Jestem tym materialnym ciałem (aham mameti) i wszystko, co ma związek z tym materialnym ciałem, należy do mnie", jest on w złudzeniu (moha). To złudzenie wywołane przez materialną energię działa szczególnie na uwarunkowane dusze, ale czasami działa również na dusze wyzwolone. Dusza wyzwolona jest osobą, która ma wystarczającą wiedzę o tym materialnym świecie i dlatego nie jest przywiązana do cielesnej koncepcji życia. Ale z powodu długiego obcowania z siłami materialnej natury, nawet wyzwolone dusze czasami mogą – z powodu nieuwagi na transcendentalnej pozycji – zostać urzeczone złudną energią. Dlatego Pan Krsna mówi w Bhagavad-gicie (7.14), mam eva ye prapadyante mayam etam taranti te: "Wpływ materialnej energii mogą pokonać jedynie ci, którzy podporządkowują się Mnie." Dlatego nikt nie powinien uważać się za osobę wyzwoloną, odporną na wpływ mayi. Każdy powinien bardzo ostrożnie pełnić służbę oddania poprzez ścisłe przestrzeganie regulujących zasad. W ten sposób będzie mocno usytuowany u lotosowych stóp Pana. W przeciwnym razie mała nieuwaga spowoduje spustoszenie. Wdzieliśmy już tego przykład w przypadku Maharajy Bharaty. Maharaja Bharata był niewątpliwie wielkim wielbicielem, ale ponieważ lekko skierował swą uwagę ku małemu jelonkowi, musiał cierpieć dwa żywoty więcej, w jednym jako jeleń, a w drugim jako bramin Jada Bharata. Następnie osiągnął wyzwolenie i udał się do domu, z powrotem do Boga.
Pan zawsze jest gotów wybaczyć Swemu bhakcie, ale jeśli bhakta wykorzystuje łagodność Pana i celowo raz za razem popełnia błędny, Pan z pewnością ukarze go, pozwalając mu upaść w sidła złudnej energii. Innymi słowy, teoretyczna wiedza osiągnięta poprzez studiowanie Ved nie jest wystarczająca, aby uchronić nas od sideł mayi. Powinniśmy być mocno przywiązani do lotosowych stóp Pana w służbie oddania. Wówczas nasza pozycja będzie bezpieczna.
05.18.06 Znaczenie: Chociaż wiedza wedyjska jest niezniszczalna, w tym materialnym świecie czasami jest zamanifestowana, a czasami nie. Gdy ludzie tego materialnego świata są zbyt pogrążeni w ignorancji, wiedza wedyjska zanika. Jednakże Pan Hayagriva albo Pan Matsya zawsze chronią wiedzę wedyjską i w odpowiednim czasie ponownie jest ona rozprowadzana za pośrednictwem Pana Brahmy. Brahma jest godnym zaufania reprezentantem Najwyższego Pana. Dlatego, kiedy ponownie poprosił o skarb wiedzy wedyjskiej, Pan spełnił jego pragnienie.
05.18.07 Znaczenie: Dziesięć modlitw Jayadevy Gosvamiego wielbiących inkarnację Pana Krsny (Keśavy), w każdej zwrotce zawiera Jego imię. Na przykład, keśava dhrta-nara-hari-rupa jaya jagad-iśa hare, keśava dhrta-mina-śarira jaya jagad-iśa hare i keśava dhrta-vamana-rupa jaya jagad-iśa hare. Słowo jagad-iśa odnosi się do właściciela wszystkich wszechświatów. Jego oryginalną formą jest dwuręka postać Pana Krsny, stojącego z fletem w rękach i zajmującego się pasieniem krów. Jak oznajmia Brahma-samhita:
cintamani-prakara-sadmasu kalpa-vrksa-
laksavrtesu surabhir abhipalayantam
laksmi-sahasra-śata-sambhrama-sevyamanam
govindam adi-purusam tam aham bhajami
"Wielbię Govindę, pierwotnego Pana, pierwszego przodka, który w siedzibie zbudowanej z klejnotów duchowych i otoczonej milionami drzew pragnień pasie krowy i spełnia wszelkie pragnienia. Zawsze z wielkim szacunkiem i miłością służą Mu setki i tysiące bogiń fortuny." Z wersetu tego dowiadujemy się, że Govinda, czyli Krsna, jest adi-purusą (oryginalną osobą). Pan ma niezliczone inkarnacje, tak jak niezliczone są fale płynącej rzeki, ale formą oryginalną jest Krsna, czyli Keśava.
Śukadeva Gosvami wspomina o Nrsimhadevie z powodu Prahlady Maharajy. Prahlada Maharaja został poddany wielkim cierpieniom przez swego potężnego ojca, demona Hiranyakaśipu. W swej bezradności, Prahlada Maharaja przywołał Pana, który natychmiast przyjął potężną formę Nrsimhadevy, półlwa i półczłowieka, aby zabić potężnego demona. Chociaż Krsna jest oryginalną osobą, jednym bez wtórego, przyjmuje On różne formy, aby zadowolić Swych bhaktów czy spełnić jakiś określony cel. Dlatego w swych modlitwach opisujących różne inkarnacje Pana dla różnych celów Jayadeva Gosvami zawsze powtarza imię Keśavy, oryginalnej Osoby Boga.
05.18.08 Znaczenie: W Śrimad-Bhagavatam (4.22.39) Sanat-kumara wypowiada następujące słowa do Maharajy Prthu:
yat-pada-pankaja-palaśa-vilasa-bhaktya
karmaśayam grathitam
udgrathayanti santah
tadvan na rikta-matayo yatayo 'pi ruddha-
srotoganas tam aranam bhaja vasudevam
"Bhaktowie zawsze zaangażowani w służbę dla palców lotosowych stóp Pana mogą z łatwością uwolnić się od mocnych więzów pragnień działania karmicznego. Jednakże niewielbiciele – jnani i yogini – nawet pomimo swych usiłowań nie są w stanie powstrzymać fal zadowalania zmysłów, ponieważ jest to bardzo trudne. Dlatego radzę ci, abyś zaangażował się w służbę oddania dla Krsny, syna Vasudevy."
Każda żywa istota w tym materialnym świecie ma mocne pragnienia cieszenia się do woli materią. W tym celu uwarunkowana dusza musi przyjmować jedno ciało po drugim i tak kontynuowane są jej niezachwiane pragnienia karmiczne. Jeśli nie jest się zupełnie wolnym od pragnień, nie można powstrzymać cyklu narodzin i śmierci. Dlatego Śrila Rupa Gosvami opisuje czystą bhakti (służbę oddania) jak następuje:
anyabhilasita-śunyam
jnana-karmady-anavrtam
anukulyena krsnanu- śilanam
bhaktir uttama
"Należy pełnić transcendentalną służbę miłości dla Najwyższego Pana Krsny życzliwie i bez pragnienia materialnego zysku czy korzyści poprzez czynności karmiczne czy filozoficzną spekulację. To zwane jest czystą służbą oddania." Dopóki nie uwolnimy się całkowicie od materialnych pragnień, które wywoływane są przez gęstą ciemność ignorancji, nie będziemy w stanie w pełni zaangażować się w służbę oddania dla Pana. Dlatego zawsze powinniśmy ofiarowywać nasze modlitwy Panu Nrsimhadevie, który zabił Hiranyakaśipu, uosobienie materialnych pragnień. Hiranya oznacza "złoto, a kaśipu oznacza "miękka poduszka albo łóżko". Osoby materialistyczne zawsze pragną zapewnić komfort ciału, a do tego celu potrzebują ogromnych ilości złota. Zatem Hiranyakaśipu był doskonałym reprezentantem materialistycznego życia. Dlatego był przyczyną wielkiego niepokoju dla najwyższego bhakty, Prahlady Maharaja, do momentu, kiedy został zabity przez Pana Nrsimhadevę. Każdy bhakta, który pragnie uwolnić się od materialistycznych pragnień, powinien ofiarować swe pełne szacunku modlitwy Nrsimhadevie, tak jak zrobił to Prahlada Maharaja w tym wersecie.
05.18.09 Znaczenie: Poniższy werset opisuje Vaisnavę:
vancha-kalpa-tarubhyaś ca
krpa-sindhubhya eva ca
patitanam pavanebhyo
vaisnavebhyo namo namah
Tak jak drzewo pragnień, Vaisnava może spełnić wszystkie pragnienia każdego, kto przyjmie schronienie jego lotosowych stóp. Prahlada Maharaja jest typowym Vaisnavą. Modli się on nie o siebie, ale za wszystkie żywe istoty – łagodne, zazdrosne i złośliwe. Zawsze myślał on o pomyślności złośliwych osób, takich jak jego ojciec, Hiranyakaśipu. Prahlada Maharaja nie prosił o nic dla siebie; raczej modlił się do Pana, by wybaczył jego demonicznemu ojcu. Taka jest postawa Vaisnavy, który zawsze myśli o dobrobycie całego wszechświata.
Śrimad-Bhagavatam i bhagavata-dharma są przeznaczone dla osób, które są całkowicie wolne od zazdrości (parama-nirmatsaranam). Dlatego Prahlada Maharaja modli się w tym wersecie, khalah prasidatam: "Oby uspokoiły się wszystkie zazdrosne osoby." Ten materialny świat jest pełen zawistnych osób, ale jeśli ktoś uwolni się od zazdrości, może być liberalny w swych stosunkach społecznych i może myśleć o dobrobycie innych. Każdy kto podejmuje świadomość Krsny i w pełni angażuje się w służbę dla Pana, oczyszcza swój umysł z wszelkiej zazdrości (manaś ca bhadram bhajatad adhoksaje). Dlatego powinniśmy modlić się do Pana Nrsimhadevy, aby usadowił się w naszych sercach. Powinniśmy modlić się, bahir nrsimho hrdaye nrsimhah: "Oby Pan Nrsimhadeva usadowił się w zakątku mego serca, zabijając wszelkie me złe skłonności. Niech mój umysł oczyści się, tak abym mógł spokojnie wielbić Pana i przynieść pokój całemu światu."
W związku z tym Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura dał nam bardzo wzniosłe objaśnienie. Kiedykolwiek ktoś ofiarowuje modlitwy Najwyższej Osobie Boga, zawsze prosi Go o jakieś błogosławieństwo. Nawet czyści (niskama) bhaktowie modlą się o jakieś błogosławieństwo, tak jak poinstruował Pan Śri Caitanya Mahaprabhu w Swojej Śiksastace:
ayi nanda-tanuja kinkaram
patitam mam visame bhavambudhau
krpaya tava pada-pankaja-
sthita-dhuli-sadrśam vicintaya
"O synu Maharajy Nandy [ Krsno ], jestem, Twoim wiecznym sługą, jednakże w jakiś sposób upadłem w ocean narodzin i śmierci. Proszę, podnieś mnie z głębi tego oceanu śmierci i umieść mnie jako jeden z atomów u Swych lotosowych stóp." W innej modlitwie Pan Caitanya mówi, mama janmani janmaniśvare bhavatad bhaktir ahaituki tvayi: "Łaskawie pozwól mi życie po życiu mieć czystą miłość i oddanie dla Twych lotosowych stóp." Kiedy Prahlada Maharaja intonuje om namo bhagavate narasimhaya, modli się o błogosławieństwo Pana, ale ponieważ jest on również wzniosłym Vaisnavą, nie pragnie niczego dla własnej przyjemności zmysłowej. Pierwsze pragnienie wyrażone w jego modlitwie brzmi svasty astu viśvasya: "Niechaj w całym wszechświecie zapanuje pomyślność." W ten sposób Prahlada Maharaja poprosił Pana, by był łaskawy dla wszystkich, łącznie z jego ojcem, najbardziej zawistną osobą. Według Canakya Pandity, są dwa rodzaje zazdrosnych żywych istot: jedną jest żmija, a drugą człowiek taki jak Hiranyakaśipu, który z natury zazdrości każdemu, nawet swemu ojcu czy synowi. Hiranyakaśipu zazdrościł małemu synowi Prahladzie, ale Prahlada Maharaja poprosił o błogosławieństwo korzystne dla swego ojca. Hiranyakaśipu bardzo zazdrościł bhaktom, ale Prahlada pragnął, aby ojciec i inne podobne jemu demony porzuciły – dzięki łasce Pana – swoją zawistną naturę i przestały niepokoić bhaktów (khalah prasidatam). Trudność polega na tym, że khala (zazdrosna żywa istota) rzadko daje się uspokoić. Jeden rodzaj khala, żmija, może zostać uspokojona jedynie mantrami czy działaniem określonego zioła (mantrausadhi-vaśah sarpah khalakena nivaryate). Jednakże osoby zazdrosnej nie można uspokoić żadnym środkiem. Dlatego Prahlada Maharaja modlił się, aby wszystkie zawistne osoby przeszły zmianę serca i myślały o dobrobycie innych.
Jeśli ruch świadomości Krsny obejmie cały świat i jeśli każdy przyjmie go poprzez łaskę Krsny, zazdrosne osoby zmienią swój sposób myślenia. Każdy będzie myślał o dobrobycie innych. Dlatego Prahlada Maharaja modli się: śivam mitho dhiya. W czynnościach materialnych każdy zazdrości innym, ale w świadomości Krsny nikt nie jest zazdrosny o nikogo; każdy myśli o dobrobycie innych. Dlatego Prahlada Maharaja modli się, aby umysł każdego złagodniał poprzez mocne usytuowanie się u lotosowych stóp Krsny (bhajatad adhoksaje). Jak wymaga Śrimad-Bhagavatam w innym miejscu (sa vai manah krsna-padaravindayoh) i jak radził Krsna w Bhagavad-gicie (18.65), man-mana bhava mad-bhaktah, należy bezustannie myśleć o lotosowych stopach Pana Krsny. Wówczas nasz umysł z pewnością się oczyści (ceto-darpana-marjanam). Materialiści zawsze myślą o zadowalaniu zmysłów, ale Prahlada Maharaja modli się, aby łaska Pana zmieniła ich umysły i aby porzucili myśli o przyjemnościach zmysłowych. Jeśli zawsze będą myśleli o Krsnie, wszystko będzie w porządku. Niektórzy ludzie argumentują, że jeśli każdy myślałby o Krsnie w ten sposób, cały wszechświat opróżniłby się, ponieważ każdy powróciłby do domu, z powrotem do Boga. Jednakże Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi, że to nie jest możliwe, ponieważ żywe istoty są niezliczone. Jeśli jedna grupa żywych istot rzeczywiście zostanie wyzwolona przez ruch świadomości Krsny, następna zapełni cały wszechświat.
05.18.10 Znaczenie: Kiedy poproszono Śri Krsnę Caitanyę Mahaprabhu, aby objaśnił obowiązek Vaisnavy, osoby świadomej Krsny, natychmiast powiedział, asat-sanga-tyaga, –-- ei vaisnava-acara. Pierwszym obowiązkiem Vaisnavy jest porzucenie towarzystwa osób, które nie są bhaktami Krsny i które są zbyt przywiązane do materialnych rzeczy – żony, dzieci, konta bankowego itd. Prahlada Maharaja również modli się do Osoby Boga, aby mógł uniknąć towarzystwa niewielbicieli przywiązanych do materialistycznego sposobu życia. Jeśli musi być do kogoś przywiązany, modli się aby był przywiązany jedynie do bhakty.
Bhakta nie jest zainteresowany niepotrzebnym zwiększaniem żądań zmysłów dla ich zadowolenia. Oczywiście, dopóki jesteśmy w tym materialnym świecie, musimy mieć materialne ciało i musimy je utrzymywać, aby móc pełnić służbę oddania. Ciało można bez trudu utrzymać poprzez jedzenie krsna-prasada. Jak Krsna mówi w Bhagavad-gicie (9.26):
patram puspam phalam toyam yo
me bhaktya prayacchati
tad aham bhakty-upahrtam
aśnami prayatatmanah
"Jeśli ktoś z miłością i oddaniem złoży Mi liść, kwiat, owoc czy trochę wody w ofierze – przyjmę to." Dlaczego niepotrzebnie zwiększać menu dla zadowolenia języka? Bhaktowie powinni jeść tak prosto, jak to tylko możliwe. W przeciwnym razie stopniowo zwiększy się przywiązanie do materialnych rzeczy i zmysły, będąc bardzo mocnymi, wkrótce będą żądać coraz więcej materialnych przyjemności. Wówczas zahamowany zostanie postęp w świadomości Krsny – prawdziwa powinność naszego życia.
05.18.11 Znaczenie: Kąpiele w Gangesie z pewnością mogą wyleczyć wiele zakaźnych chorób, ale nie są w stanie oczyścić materialnie przywiązanego umysłu, który stwarza wszelkiego rodzaju zanieczyszczenie w egzystencji materialnej. Jednakże, jeśli ktoś bezpośrednio obcuje z Najwyższym Panem poprzez słuchanie o Jego czynnościach, oczyszcza swój umysł z brudów i wkrótce osiąga świadomość Krsny. Suta Gosvami potwierdza to w Śrimad-Bhagavatam (1.2.17):
śrnvatam sva-kathah krsnah
punya-śravana-kirtanah
hrdy antah-stho hy abhadrani
vidhunoti su-hrt-satam
Kiedy ktoś słucha opowiadań o czynnościach Pana, Najwyższy Pan wewnątrz jego serca jest bardzo zadowolony i osobiście usuwa brud z umysłu słuchacza. Hrdy antah-stho hy abhadrani vidhunoti: zmywa On wszelki brud z umysłu. Przyczyną egzystencji materialnej są nieczystości w umyśle. Jeśli ktoś jest w stanie oczyścić swój umysł, natychmiast osiąga swą oryginalną pozycję świadomości Krsny i w ten sposób jego życie staje się sukcesem. Dlatego wszyscy wielcy święci w linii oddania bardzo mocno polecają proces słuchania. Śri Caitanya Mahaprabhu wprowadził zbiorowe intonowanie mantry Hare Krsna, aby każdemu dać szansę słuchania imienia Krsny, gdyż jedynie poprzez słuchanie Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare / Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare, oczyszczamy się (ceto-darpana-marjanam). Dlatego głównym zajęciem naszego ruchu świadomości Krsny jest intonowanie na całym świecie mantry Hare Krsna.
Kiedy ktoś oczyści swój umysł poprzez intonowanie Hare Krsna, stopniowo wznosi się on do platformy świadomości Krsny i wówczas czyta książki takie jak Bhagavad-gita, Śrimad-Bhagavatam, Caitanya-caritamrta i Nektar Oddania. W ten sposób coraz bardziej oczyszcza się z materialnego skażenia. Jak oznajmia Śrimad-Bhagavatam (1.2.18):
nasta-prayesv abhadresu
nityam bhagavata-sevaya
bhagavaty uttama-śloke
bhaktir bhavati naistiki
"Poprzez regularne słuchanie Bhagavatam i poprzez pełnienie służby dla czystego bhakty, wszystko to, co kłopotliwe dla serca, zostaje prawie całkowicie ziszczone i służba miłości dla Osoby Boga, który jest wysławiany w transcendentalnych pieśniach, zostaje ustanowiona jako nieodwołalny fakt." Tak oto, jedynie poprzez słuchanie o potężnych dokonaniach Pana, serce bhakty prawie całkowicie oczyszcza się z materialnych brudów i w ten sposób manifestuje się jego oryginalna pozycja jako wiecznego sługi, który jest integralną cząstką Pana. Kiedy bhakta angażuje się w służbę oddania, stopniowo zanikają siły pasji i ignorancji materialnej natury i wówczas działa on jedynie w sile dobroci. Wówczas osiąga szczęście i stopniowo czyni postęp w świadomości Krsny.
Wszyscy wielcy acaryowie mocno polecają, aby dać ludziom szansę słuchania o Najwyższym Panu. Wówczas sukces będzie pewny. Im bardziej usuwamy z naszych serc brud materialnego przywiązania, tym bardziej będziemy przyciągani do imienia Krsny, Jego formy, cech, parafernaliów i czynności. To jest istotą ruchu świadomości Krsny
05.18.12 Znaczenie: Jak wyjaśnia następny werset, Krsna jest oryginalnym źródłem wszystkich żywych istot. Potwierdzone to jest w Bhagavad-gicie (15.7), gdzie Krsna mówi:
mamaivamśo jiva-loke jiva-bhutah
sanatanah
manah sasthanindriyani
prakrti-sthani karsati
"Żywe istoty, w tym uwarunkowanym świecie są Moimi wiecznymi, fragmentarycznymi cząstkami. I właśnie to uwarunkowane życie jest przyczyną ich ciężkiej walki z sześcioma zmysłami, łącznie z umysłem." Wszystkie żywe istoty są integralnymi cząstkami Krsny, toteż gdy rozbudzą swą oryginalną świadomość Krsny, posiadają wszelkie dobre cechy Krsny w niewielkiej ilości. Kiedy ktoś angażuje się w 9 procesów służby oddania (śravanam kirtanam visnoh smaranam pada-sevanam / arcanam vandanam dasyam sakhyam atma-nivedanam), jego serce zostaje oczyszczone i natychmiast rozumie on swój związek z Krsną. Wówczas ożywia swą oryginalną cechę świadomości Krsny.
Opis pewnych cech bhaktów znajduje się w Adi-lila Caitanya-caritamrty, 8 Rozdziale. Na przykład Śri Pandita Haridasa został opisany jako nienaganny w swym zachowaniu, tolerancyjny, spokojny, wspaniałomyślny i poważny. Na dodatek przemawiał on bardzo słodko, jego wysiłki były bardzo zadowalające, był zawsze cierpliwy, wszystkich darzył szacunkiem, zawsze działał dla korzyści innych, jego umysł był wolny od fałszu i nigdy nie działał w sposób złośliwy. Wszystkie te cechy są oryginalnie cechami Krsny i automatycznie manifestują się one w osobie, która staje się bhaktą. Śri Krsnadasa Kaviraja, autor Caitanya-caritamrty, mówi, że wszystkie dobre cechy manifestują się w ciele Vaisnavy i jedynie dzięki obecności tych dobrych cech można odróżnić Vaisnavę od nie-Vaisnavy. Krsnadasa Kaviraja wymienia 26 następujących zalet Vaisnavy:
(1) Jest on bardzo uprzejmy dla wszystkich.
(2) Nikogo nie czyni swym wrogiem.
(3) Jest prawdomówny.
(4) Ma jednakowy stosunek do wszystkich.
(5) Nikt nie może znaleźć w nim żadnej wady.
(6) Jest wspaniałomyślny.
(7) Jest łagodny.
(8) Jest zawsze czysty.
(9) Nic nie posiada.
(10) Działa dla korzyści każdego.
(11) Jest bardzo spokojny.
(12) Zawsze jest podporządkowany Krsnie.
(13) Nie ma żadnych materialnych pragnień.
(14) Jest bardzo łagodny.
(15) Jest stały.
(16) Kontroluje swe zmysły.
(17) Nie je więcej niż potrzeba.
(18) Nie podlega wpływowi iluzorycznej energii Pana.
(19) Każdemu ofiarowuje szacunek.
(20) Nie pragnie żadnego szacunku dla siebie.
(21) Jest bardzo poważny.
(22) Jest miłosierny.
(23) Jest przyjacielski.
(24) Jest poetyczny.
(25) Jest ekspertem (rzeczoznawcą).
(26) Jest cichy.
05.18.13 Znaczenie: Chociaż krokodyle są zwierzętami bardzo groźnymi, są bezsilne, gdy ośmielają się wyjść z wody na ląd. Gdy są poza wodą, nie mogą przejawiać oryginalnej siły. Podobnie, wszechprzenikający Dusza Najwyższa, Paramatma, jest źródłem wszystkich żywych istot, a wszystkie żywe istoty są Jego integralnymi cząstkami. Kiedy żywa istota pozostaje w kontakcie z wszechprzenikającym Vasudevą, Osobą Boga, manifestuje swą duchową moc, dokładnie tak jak krokodyl przejawia swą siłę w wodzie. Innymi słowy, wielkość żywej istoty może być postrzeżona, kiedy jest w świecie duchowym, zaangażowana w czynności duchowe. Wielu grhasthów przywiązuje się do rodzinnego życia, chociaż są dobrze obeznani z wiedzą Ved. Tutaj porównani są oni do krokodyla poza wodą, gdyż pozbawieni są wszelkiej mocy duchowej. Ich wielkość jest niczym wielkość młodego męża i żony, którzy – chociaż niewykształceni – chwalą siebie nawzajem i urzeczeni są swym przemijającym pięknem. Ten rodzaj wielkości doceniają jedynie osoby niskiej klasy, ludzie bez żadnych kwalifikacji.
Dlatego wszyscy powinni szukać schronienia w Duszy Najwyższej, źródle wszystkich żywych istot. Nikt nie powinien trwonić czasu na tzw. szczęście materialistycznego życia. W cywilizacji wedyjskiej ten rodzaj ułomnego życia dozwalany jest jedynie do lat 50, kiedy to należy porzucić życie rodzinne i przyjąć albo porządek vanaprasthy (niezależne pustelnicze życie dla kultywacji wiedzy duchowe), albo sannyasę (wyrzeczony porządek, w którym całkowicie przyjmuje się schronienie Najwyższej Osoby Boga).
05.18.15 Znaczenie: Ten Kamadeva, który pojawia się jako syn Krsny o imieniu Pradyumna jest visnu-tattvą. Wyjaśnił to Madhvacarya, który cytuje z Brahmanda Purany: kamadeva-sthitam visnum upaste. Chociaż ten Kamadeva jest visnu-tattvą, Jego ciało nie jest duchowe, ale materialne. Pan Visnu jako Pradyumna, czyli Kamadeva, przyjmuje ciało materialne, ale mimo to działa w sposób duchowy. Nie sprawia to żadnej różnicy, czy przyjmuje On ciało duchowe czy materialne, ponieważ może On działać w sposób duchowy w każdych warunkach życia. Filozofowie Mayavadi nawet ciało Krsny uważają za materialne, ale ich opinie nie są w stanie powstrzymać duchowych czynności Pana.
05.18.17 Znaczenie: Słowa mayamayam użytego w tym wersecie nie należy rozumieć tak, jak interpretują go Mayavadi. Maya oznacza uczucie, jak również złudzenie. Kiedy matka ma uczuciowy stosunek do swego dziecka, zwana jest mayamayą. Najwyższy Pan Visnu, bez względu na to, w jakiej formie się pojawia, zawsze jest pełen uczucia dla Swych bhaktów. Zatem słowo mayamayam zostało tu użyte w znaczeniu "pełen uczucia dla bhaktów". Śrila Jiva Gosvami pisze w związku z tym, że mayamayam może również znaczyć krpa-pracuram, niezmiernie miłosierny. Podobnie, Śrila Viraraghava mówi, maya-pracuranatmiya-sankalpena parigrhitam ity arthah jnana-paryayo 'tra maya-śabdah: kiedy ktoś jest pełen uczucia z powodu intymnego związku, opisywany jest jako mayamaya. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura wyjaśnia mayamayam poprzez rozdzielenie tego słowa na dwa słowa: maya i amayam. W jego wyjaśnieniu te słowa oznaczają, że ponieważ żywe istoty są okryte chorobą złudzenia, Pan zawsze pragnie wyzwolić Swego bhaktę z sideł mayi i wyleczyć go z jego choroby wywołanej przez energię iluzoryczną.
05.18.18 Znaczenie: W wersecie tym słowo mayamaya jest dalej wyjaśniane odnośnie do tego, w jaki sposób Pan na różne sposoby szerzy Swe miłosierdzie. Parasya śaktir vividhaiva śruyate: energie Najwyższego Pana są rozumiane rozmaicie. Werset ten opisuje Go jako oryginalne źródło wszystkiego, nawet naszego ciała, zmysłów, umysłu, czynności, odwagi, siły cielesnej, siły umysłowej i determinacji do zapewnienia sobie wszelkich środków potrzebnych do życia. Zaprawdę energie Pana mogą być postrzegane we wszystkim. Jak oznajmia Bhagavad-gita (7.8), raso 'ham apsu kaunteya: smak wody jest również Krsną. Krsna jest aktywna zasadą wszystkiego, co potrzebne jest nam do utrzymania.
Werset ten, ofiarowujący wyrazy szacunku Panu, został skomponowany przez Ramę, boginie fortuny i pełen jest duchowej mocy. Każdy powinien intonować tę mantrę pod kierunkiem mistrza duchowego, by w ten sposób stać się całkowitym i doskonałym bhaktą Pana. Można intonować tę mantrę dla zupełnego wyzwolenia z materialnej niewoli, a po wyzwoleniu można dalej intonować ją podczas wielbienia Najwyższego Pana na Vaikunthaloce. Oczywiście wszystkie mantry przeznaczone są dla tego życia i następnego, jak Sam Krsna potwierdza to w Bhagavad-gicie (9.14):
satatam kirtayanto mam
yatantaś ca drdha-vratah
namasyantaś ca mam bhaktya
nitya-yukta upasate
"Zawsze intonując o Moich chwałach, czyniąc zdecydowany wysiłek, składając Mi pokłony, wielkie dusze nieprzerwanie czczą Mnie z oddaniem." Bhakta, który zarówno w tym życiu, jak i następnym intonuje maha-mantrę, czy jakąkolwiek mantrę, jest zwany nitya-yuktopasaka.
05.18.19 Znaczenie: W wersecie tym Laksmidevi (Rama) okazuje współczucie kobietom, które wielbią Pana w tym celu, by pobłogosławił je dobrym mężem. Chociaż kobiety takie pragną być szczęśliwe mając dzieci, bogactwo, długie życie i wszystko, co im drogie, nie są w stanie tego osiągnąć. W materialnym świecie tzw. mąż uzależniony jest od kontroli Najwyższej Osoby Boga. Jest wiele przykładów kobiet, których mężowie – będąc uzależnionymi od rezultatów swej działalności karmicznej – nie są w stanie utrzymać swych żon, ich dzieci, ich bogactwa czy ich długości życia. Dlatego w rzeczywistości jedynym prawdziwym mężem wszystkich kobiet jest Krsna, najwyższy mąż. Ponieważ gopi były wyzwolonymi duszami, zrozumiały ten fakt. Dlatego odrzuciły swych materialnych mężów i za swego prawdziwego męża przyjęły Krsnę. Krsna jest prawdziwym mężem nie tylko gopi, ale każdej żywej istoty. Każdy powinien doskonale zrozumieć, że Krsna jest prawdziwym mężem wszystkich żywych istot, które są opisane w Bhagavad-gicie jako prakrti (żeńskie), a nie purusa (męskie). W Bhagavad-gicie (10.12) jedynie Krsna jest zwany purusą:
param brahma param dhama
pavitram paramam bhavan
purusam śaśvatam divyam
adi-devam ajam vibhum
"Ty jesteś Najwyższą Osobą Boga, ostateczną siedzibą i najwyższą czystością, Absolutną Prawdą. Ty jesteś wieczną, transcendentalną i oryginalną osobą i Ty jesteś nienarodzonym i najwyższym."
Krsna jest oryginalnym purusą, a żywe istoty są prakrti. Tak więc Krsna jest podmiotem radości, a wszystkie żywe istoty przeznaczone są dla Jego przyjemności. Dlatego w złudzeniu są wszystkie kobiety, które poszukują materialnego męża dla własnej ochrony, czy wszyscy mężczyźni, którzy pragną stać się mężem kobiet. Zostać mężem oznacza dobrze utrzymywać żonę i dzieci poprzez dostarczanie im bogactw i zapewnienie bezpieczeństwa. Jednakże nie jest to możliwe dla zwykłego męża, gdyż jest on uzależniony od swej karmy. Karmana daiva-netrena: jego warunki uzależnione są od jego przeszłych czynności karmicznych. Dlatego jeśli ktoś dumnie myśli, że jest w stanie chronić swą żonę, znajduje się on w złudzeniu. Krsna jest jedynym mężem i dlatego związek pomiędzy mężem i żoną w tym materialnym świecie nie może być absolutny. Ponieważ pragniemy być w małżeństwie, Krsna łaskawie pozwala tzw. mężowi posiadać żonę i żonie pozwala posiadać tzw. męża, dla ich wzajemnej satysfakcji. W Iśopanisad jest powiedziane, tena tyaktena bhunjitha: Pan każdemu zapewnia jego udział. Jednakże w rzeczywistości każda żywa istota jest prakrti, czyli rodzaju żeńskiego, a Krsna jest jedynym mężem.
ekale iśvara krsna, ara saba bhrtya
yare yaiche nacaya, se
taiche kare nrtya
(Cc. Adi 5.142)
Krsna jest oryginalnym panem i mężem każdego, a wszystkie inne żywe istoty, przyjąwszy formę, tzw. mężów czy żon, tańczą zgodnie z Jego pragnieniem. Tzw. mąż może połączyć się z żoną dla zadowalania zmysłów, ale jego zmysły kontrolowane są przez Hrsikeśę, pana zmysłów, który dlatego jest rzeczywistym mężem.
05.18.20 Znaczenie: Tutaj wyraźnie zostało wyjaśnione znaczenie męża jako opiekuna. Ludzie pragną stać się mężem, opiekunem, władcą czy politycznym liderem, nie znając rzeczywistego znaczenia takiej wyższej pozycji. Jest wiele osób na całym świecie – w istocie w całym wszechświecie – które twierdzą przez pewien czas, że są mężami, władcami politycznymi czy opiekunami, ale w odpowiednim czasie Najwyższy Pan pragnie usunąć ich z tych pozycji, i ich kariera natychmiast się kończy. Dlatego ci, którzy są naprawdę uczeni i zaawansowani w życiu duchowym, nie przyjmują żadnego przywódcy, męża czy obrońcy, poza Najwyższą Osobą Boga.
Pan Krsna osobiście oznajmia w Bhagavad-gicie (18.66), aham tvam sarva-papebhyo moksayisyami: "Wyzwolę cię z wszystkich reakcji grzechu." Krsna nie obawia się nikogo. Wprost przeciwnie, każdy obawia się Krsny. Dlatego On naprawdę może zapewnić ochronę podległej sobie żywej istocie. Ponieważ tzw. przywódcy czy dyktatorzy są całkowicie pod kontrolą materialnej natury, nigdy nie mogą dać całkowitej ochrony innym, chociaż z powodu fałszywej dumy twierdzą, że są do tego zdolni. Na te viduh svartha-gatim hi visnum: ludzie nie wiedzą, że prawdziwy postęp w życiu polega na zaakceptowaniu Najwyższej Osoby Boga za swego pana. Zamiast oszukiwać siebie i innych poprzez udawanie, że są wszechpotężni, wszyscy przywódcy polityczni, mężowie i opiekunowie powinni szerzyć ruch świadomości Krsny, tak aby każdy mógł dowiedzieć się, w jaki sposób podporządkować się Krsnie, najwyższemu mężowi.
05.18.21 Znaczenie: Śrila Rupa Gosvami opisuje czystą służbę oddania jako anyabhilasita-śunyam jnana-karmady-anavrtam. Nie należy wielbić Najwyższej Osoby Boga w tym celu, aby osiągnąć spełnienie swych materialnych pragnień sukcesu w czynnościach karmicznych czy umysłowej spekulacji. Służyć lotosowym stopom Pana znaczy służyć Mu dokładnie tak, jak On tego pragnie. Dlatego bhakcie neoficie radzi się aby wielbił Pana ściśle według regulujących zasad danych przez mistrza duchowego i śastry. Spełniając w ten sposób służbę oddania, stopniowo przywiązuje się on do Krsny, a kiedy manifestuje się jego oryginalna uśpiona miłość do Pana, spontanicznie służy Panu bez żadnej motywacji. Stan ten jest doskonałym etapem jego związku z Panem. Wówczas Pan dba o komfort i bezpieczeństwo Swojego wielbiciela, nawet nie będąc o to proszonym. Krsna obiecuje w Bhagavad-gicie (9.22):
ananyaś cintayanto mam ye
janah paryupasate
tesam nityabhiyuktanam
yoga-ksemam vahamy aham
Najwyższy Pan osobiście troszczy się o każdego, kto w pełni angażuje się w służbę oddania dla Niego. Pan chroni cokolwiek osoba ta posiada, i dostarcza jej tego, czego potrzebuje. Dlaczego by więc kłopotać Pana o coś materialnego? Takie modlitwy nie są potrzebne.
Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura wyjaśnia, że nawet jeśli bhakta pragnie, aby Pan spełnił jakieś jego określone pragnienie, bhakta ten nie powinien być uważany za sakama-bhaktę (bhaktę z jakimiś motywacjami). W Bhagavad-gicie (7.16) Krsna mówi:
catur-vidha bhajante mam
janah sukrtino 'rjuna
arto jijnasur artharthi jnani
ca bharatarsabha
"O najlepszy spośród Bharatów [Arjuno], cztery rodzaje pobożnych ludzi podejmuje służbę oddania dla Mnie: strapieni, pragnący bogactw, ciekawi i ci, którzy poszukują wiedzy o Absolucie." Arta i artharthi, którzy zbliżają się do Najwyższej Osoby Boga, aby doznać ulgi w niedoli czy zdobyć pieniądze, nie są sakama-bhaktami, mimo iż zdają się być takimi. Będąc bhaktami neofitami, są po prostu w ignorancji. Później w Bhagavad-gicie Pan mówi, udarah sarva evaite: wszyscy oni są wielkoduszni (udarah). Chociaż na początku bhakta może żywić jakieś pragnienie, z biegiem czasu zniknie ono. Dlatego Śrimad-Bhagavatam nakazuje:
akamah sarva-kamo va
moksa-kama udara-dhih
tivrena bhakti-yogena yajeta
purusam param
"Osoba o szerokiej inteligencji, bez względu na to, czy jest pełna pragnień materialnych, czy też nie ma ich wcale lub pragnie wyzwolenia, powinna ze wszystkich sił czcić najwyższą pełnię, Osobę Boga." (Bhag. 2.3.10)
Nawet jeśli ktoś pragnie czegoś materialnego, o spełnienie swego pragnienia nie powinien modlić się do nikogo innego, tylko do Pana. Jeśli ktoś w celu spełnienia swych pragnień zbliża się do półboga, uważany jest za nasta-buddhi, pozbawionego wszelkiego zdrowego rozsądku. Krsna mówi w Bhagavad-gicie (7.20):
kamais tais tair hrta-jnanah
prapadyante 'nya-devatah
tam tam niyamam asthaya
prakrtya niyatah svaya
"Ci, których inteligencja skradziona została przez pragnienia materialne, podporządkowują się półbogom i przestrzegają określonych zasad kultu, odpowiednio do swojej natury."
Laksmidevi radzi wszystkim bhaktom, którzy zbliżają się do Pana z materialnymi pragnieniami, że – zgodnie z jej doświadczeniem – Pan jest Kamadevą i wskutek tego nie ma potrzeby prosić Go o cokolwiek materialnego. Mówi ona, że każdy powinien po prostu służyć Panu bez żadnej motywacji. Ponieważ Najwyższa Osoba Boga usytuowany jest w sercu każdego, zna On myśli wszystkich i z biegiem czasu spełnia wszystkie pragnienia. Dlatego polegajmy całkowicie na służbie dla Pana i nie kłopotajmy Go naszymi materialnymi prośbami.
05.18.22 Znaczenie: W wersecie tym bogini fortuny, Laksmidevi, wyraźnie oznajmia, że nie obdarza łaską żadnej materialistycznej osoby. Chociaż czasami materialista staje się bogaczem w oczach drugiego materialisty, takim bogactwem obdarza go bogini Durgadevi, materialna ekspansja bogini fortuny, nie sama Laksmidevi. Ci, którzy pragną materialnego bogactwa, wielbią Durgadevi następującą mantrą: dhanam dehi rupam dehi rupa-pati-bhajam dehi: "O czcigodna matko Durgadevi, proszę, daj mi zamożność, siłę, sławę, dobrą żonę itd." Poprzez zadowolenie Durgi można osiągnąć takie korzyści, ale ponieważ są one przemijające, kończą się jedynie maya-sukhą (iluzorycznym szczęściem). Jak oznajmia Prahlada Maharaja, maya-sukhaya bharam udvahato vimudhan: osoby pracujące bardzo ciężko dla materialnej korzyści są vimudhami, głupimi łotrami, ponieważ takie szczęście nie będzie trwałe. Z drugiej strony, bhaktowie tacy jak Prahlada Maharaja osiągnęli niezwykłe materialne bogactwa. Lecz bogactwa te nie były maya-sukha. Kiedy bhakta otrzymuje niezrównane bogactwa, są one bezpośrednim darem bogini fortuny, która rezyduje w sercu Narayana.
Materialne bogactwo, które osiąga się poprzez ofiarowanie modlitw bogini Durdze, są tymczasowe. Jak opisuje Bhagavad-gita (7.23), antavat tu phalam tesam tad bhavaty alpa-medhasam: ludzie o niewielkiej inteligencji pragną tymczasowego szczęścia. Byliśmy świadkiem tego, jak jeden z uczniów Bhaktisiddhanty Sarasvatiego Thakury pragnął korzystać z własności swego mistrza duchowego i mistrz duchowy, będąc łaskawym dla niego, dał mu tę przemijającą własność, ale nie obdarzył go mocą nauczania kultu Caitanyi Mahaprabhu na całym świecie. Tę szczególną łaskę mocy nauczania otrzymuje bhakta, który nie pragnie od swego mistrza duchowego nic materialnego, ale jedynie pragnie mu służyć. Ilustruje to historia demona Ravany. Chociaż Ravana usiłował uprowadzić boginię fortuny Sitadevi spod opieki Pana Ramacandry, nie było to możliwe. Sitadevi, którą przemocą zabrał ze sobą, nie była oryginalną Sitadevi, ale ekspansją mayi, czyli Durgadevi. W rezultacie, zamiast zyskać łaskę prawdziwej bogini fortuny, Ravana i cała jego rodzina zostali unicestwieni przez moc Durgadevi (srsti-sthiti-pralaya-sadhana-śaktir eka).
05.18.23 Znaczenie: W wielu miejscach śastry opisują Najwyższą Osobę Boga jako bardziej przychylnego Swym bhaktom niż Swej żonie, która zawsze pozostaje na Jego piersi. W Śrimad-Bhagavatam (11.14.15) jest powiedziane:
na tatha me priyatama
atma-yonir na śankarah
na ca sankarsano na śrir
naivatma ca yatha bhavan
Krsna wyraźnie oznajmia, że bardziej drodzy Mu od pana Brahmy, Pana Śivy, Pana Sankarsany (oryginalnej przyczyny stworzenia), bogini fortuny i Jego Samego, są jego bhaktowie. Gdzie indziej w Śrimad-Bhagavatam (10.9.20) Śukadeva Gosvami mówi,
nemam virinco na bhavo na
śrir apy anga samśraya
prasadam lebhire gopi yat tat
prapa vimuktidat
Najwyższy Pan, który może każdego obdarzyć wyzwoleniem, okazał więcej łaski gopi niż Panu Brahmie, Panu Śivie czy nawet bogini fortuny, która jest Jego własną żoną i jest związana z Jego ciałem. Podobnie, Śrimad-Bhagavatam (10.47.60) również oznajmia:
nayam śriyo 'nga u nitanta-rateh prasadah
svar-yositam nalina-gandha-rucam kuto 'nyah
rasotsave 'sya bhuja-danda-grhita-kantha-
labdhaśisam ya udagad vraja-sundarinam
"Błogosławieństw, które gopi otrzymały od Pana, nie może osiągnąć ani Laksmidevi, ani piękne tancerki na planetach niebiańskich. W tańcu rasa Pan okazał łaskę najszczęśliwszym gopi poprzez umieszczenie Swych ramion na ich ramionach i tańcząc z każdą z nich indywidualnie. Nikt nie może równać się z gopi, które otrzymały bezprzyczynową łaskę Pana".
W Caitanya-caritamrta jest powiedziane, że nikt nie może otrzymać prawdziwej łaski Najwyższej Osoby Boga, jeśli nie podąża śladami gopi. Nawet bogini fortuny nie była w stanie otrzymać tej samej łaski co gopi, chociaż przez wiele lat poddawała się surowym wyrzeczeniom i pokutom. Pan Caitanya Mahaprabhu dyskutuje o tym z Vyenkata Bhattą w Caitanya-caritamrta (Madhya 9.111-131): "Pan zapytał Vyenkata Bhattę, 'Twoja uwielbiona bogini fortuny, Laksmidevi, zawsze pozostaje na piersi Narayana i z pewnością jest najbardziej wierną kobietą w stworzeniu. Jednakże Moim Panem jest Pan Śri Krsna, chłopiec pasterz zajmujący się pasieniem krów. Dlaczego Laksmi, będąc tak wierną żoną, pragnie obcować z Moim Panem? Po to, aby obcować z Krsną, Laksmi porzuciła wszelkie transcendentalne szczęście na Vaikunthach i przez długi czas podejmowała śluby, przestrzegała regulujących zasad oraz spełniała nieograniczone wyrzeczenia.'
"Vyenkata Bhatta odpowiedział, 'Pan Krsna i Pan Narayana są jednym i tym samym, ale dzięki swej zabawnej naturze, rozrywki Krsny mają więcej uroku. Sprawiają one wiele przyjemności śakti Krsny. Ponieważ Krsna i Narayana są tą samą osobą, obcowanie Laksmi z Krsną nie złamało jej ślubu wierności. Chciała ona raczej obcować z Panem Krsną dla żartu. Bogini fortuny uznała, że jej ślub wierności nie zostanie zniszczony poprzez jej związek z Krsną. A obcując z Krsną mogła cieszyć się błogosławieństwem tańca rasa. Jeśli pragnęła doznawać przyjemności z Krsną, cóż w tym złego? Dlaczego żartujesz sobie o tym?'
"Pan Caitanya Mahaprabhu odpowiedział. 'Wiem, że bogini fortuny jest bez wady, ale mimo to nie mogła wziąć udziału w tańcu rasa. Wiemy o tym z pism objawionych. Mędrcy będący autorytetami w wiedzy wedyjskiej spotkali Pana Ramacandrę w Dandakaranya i dzięki swym pokutom i wyrzeczeniom zostali dopuszczeni do tańca rasa. Ale czy możesz powiedzieć mi, dlaczego bogini fortuny, Laksmi, nie było to dane?'
"Vyenkata Bhatta odpowiedział na to, 'Nie jestem w stanie przeniknąć misterium tego wydarzenia. Jestem zwykłą żywą istotą. Moja inteligencja jest ograniczona i zawsze jestem zaniepokojony. Jakże mógłbym zrozumieć rozrywki Najwyższego Pana? Są one głębsze niż miliony oceanów.'
"Pan Caitanya odpowiedział, 'Pan Krsna ma szczególną cechę. Smakiem Swej osobistej miłości małżeńskiej, przyciąga On serca wszystkich. Schronienie lotosowych stóp Śri Krsny można osiągnąć poprzez podążanie za przykładem mieszkańców planety zwanej Vrajaloką albo Goloka Vrndavaną. Jednakże mieszkańcy tej planety nie wiedzą, że Pan Krsna jest Najwyższą Osobą Boga. Nieświadomi tego, że Krsna jest Najwyższym Panem, mieszkańcy Vrndavany, tacy jak Nanda Maharaja, Yaśodadevi i gopi, traktują Krsnę jako swego ukochanego syna czy kochanka. Matka Yaśoda uważa Go za swego ukochanego syna i czasami przywiązuje Go do moździerza. Pasterze, przyjaciele Krsny, uważają Go za zwykłego chłopca i wspinają się na jego ramiona. W Goloka Vrndavanie nikt nie ma żadnego innego pragnienia poza kochaniem Krsny.' "
Wniosek jest taki, że nie można obcować z Krsną, dopóki w pełni nie otrzymało się łaski mieszkańców Vrajabhumi. Dlatego, jeśli ktoś pragnie, by Krsna wyzwolił go bezpośrednio, musi podjąć służbę dla mieszkańców Vrndavany, którzy są czystymi bhaktami Pana.
05.18.25 Znaczenie: Śrila Jayadeva Gosvami śpiewa:
pralayo payodhi-jale dhrtavan asi vedam
vihita-vahitra-caritram akhedam
keśava dhrta-mina-śarira jaya jagad-iśa hare
Wkrótce po stworzeniu kosmicznym cały wszechświat był zatopiony w wodzie. W tym czasie Pan Krsna (Keśava) inkarnował jako potężna ryba, aby uchronić Vedy. Dlatego Manu zwrócił się do Pana Matsyi jako do mukhyatamy, inkarnacji, która pojawia się jako pierwsza. Na ogół uważa się, że ryby są w mieszaninie pasji i ignorancji, ale musimy wiedzieć, że wszystkie inkarnacje Najwyższej Osoby Boga są całkowicie transcendentalne. Oryginalna transcendentalna cecha Najwyższej Osoby Boga nigdy nie ulega żadnej degradacji. Dlatego użyto tutaj słowa sattvaya, oznaczającego czystą dobroć na platformie transcendentalnej. Jest wiele inkarnacji Najwyższego Pana: Varaha murti (forma dzika), Kurma murti (forma żółwia), Hayagriva murti (forma konia) itd. Jednakże nigdy nie powinniśmy uważać żadnej z Nich za materialną. Zawsze usytuowane są one na platformie śuddha-sattvy, czystej transcendencji.
05.18.26 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga jest antarbahih, obecny wewnątrz i na zewnątrz wszystkiego. Należy pokonać złudzenie spowodowane przez zewnętrzną energię Pana i zrealizować Jego obecność zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. W Śrimad-Bhagavatam (1.8.19) Śrimati Kuntidevi wyjaśnia, że Krsna pojawia się w tym świecie nato natyadharo yatha, "dokładnie tak jak aktor w swoim przebraniu". W Bhagavad-gicie (18.61) Krsna mówi, iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati: "Najwyższy Pan usytuowany jest w każdym sercu, o Arjuno. "Pan usytuowany jest w każdym sercu, jak również na zewnątrz. Wewnątrz serca jest On Duszą Najwyższą, inkarnacją, która działa jako doradca i świadek. Jednakże chociaż Bóg rezyduje w naszych sercach, głupi ludzie mówią, "Nie widzę Boga. Proszę, pokaż mi Go."
Każdy znajduje się pod kontrolą Najwyższej Osoby Boga, dokładnie tak jak tańczące laki kontrolowane są przez aktora sztuki lalkowej czy jak kobieta kontrolowana jest przez męża. Kobieta została porównana do lalki (darumayi), ponieważ nie ma niezależności. Zawsze powinna być kontrolowana przez mężczyznę. Jednakże, z powodu fałszywego prestiżu, klasa kobiet pragnie pozostać niezależną. Co tu mówić o kobietach, wszystkie żywe istoty są prakrti (rodzaju żeńskiego) i dlatego są zależne od Najwyższego Pana, tak jak Krsna osobiście wyjaśnił to w Bhagavad-gicie (apareyam itas tv anyam prakrtim viddhi me param). Żywa istota nigdy nie jest niezależna. W każdych okolicznościach jest ona zależna od łaski Pana. Pan stwarza społeczne podziały ludzkiego społeczeństwa – braminów, ksatriyów, vaiśyów i śudrów – i rozkazuje im, aby przestrzegali zasad i przepisów odpowiadających ich określonej pozycji. W ten sposób wszyscy członkowie społeczeństwa pozostają zawsze pod kontrolą Najwyższego Pana. Mimo to niektórzy głupi ludzie zaprzeczają istnieniu Boga.
Samorealizacja oznacza zrozumienie swojej podległej pozycji w związku z Panem. Kiedy ktoś zostaje w ten sposób oświecony, podporządkowuje się Najwyższej Osobie Boga i osiąga wyzwolenie z sideł energii materialnej. Innymi słowy, dopóki ktoś nie podporządkuje się lotosowym stopom Pana, energia materialna będzie kontrolować go na tak wiele sposobów. Nikt w tym materialnym świecie nie może zaprzeczyć że znajduje się pod kontrolą. Najwyższy Pan, Narayana, który jest poza materialną egzystencją, kontroluje każdego. Potwierdza to następująca mantra wedyjska: eko ha vai narayana asit. Głupcy myślą, że Narayana jest na platformie zwykłej materialnej egzystencji. Ponieważ nie zdają sobie sprawy z naturalnej konstytucjonalnej pozycji żywej istoty, wymyślają imiona takie jak daridra-narayana, svami-narayana czy mithya-narayana. Jednakże Narayana jest w rzeczywistości najwyższym kontrolerem każdego. Takie zrozumienie jest samorealizacją.
05.18.27 Znaczenie: Jest to w modzie u materialistycznych osób, aby współzawodniczyć z mocą Boga. Kiedy tzw. naukowcy próbują wytworzyć w swych laboratoriach żywe istoty, ich jedynym celem jest rzucenie wyzwania talentowi i możliwości Najwyższej Osoby Boga. To zwane jest złudzeniem. Ma to miejsce nawet na wyższych systemach planetarnych, gdzie rezydują wielcy półbogowie, tacy jak Pan Brahma, Pan Śiva i inni. W tym materialnym świecie każdy jest nadęty fałszywą dumą, pomimo tego, iż zawodzą wszystkie jego wysiłki. Kiedy członkowie ruchu świadomości Krsny zbliżają się do tzw. filantropów, którzy – jak to się przypuszcza – chcą pomóc ubogim, filantropowie ci mówią " Wy jedynie trwonicie swój czas, podczas gdy ja karmię szerokie rzesze głodujących ludzi." Na nieszczęście ich nikłe wysiłki, czy to w pojedynkę czy zbiorowe, nie rozwiązują niczyich problemów.
Czasami tzw. svami są bardzo gorliwi, by karmić biednych ludzi, uważając ich za daridra-narayana, inkarnacje Pana w postaci żebraków. Wolą służyć wymyślonym daridra-narayanom niż oryginalnemu najwyższemu Narayanowi. Mówią oni, "Nie popierajcie służby dla Pana Narayana. Lepiej służyć głodującym ludziom świata." Na nieszczęście tacy materialiści, czy to w pojedynkę czy zjednoczeni w postaci Narodów Zjednoczonych, nie są w stanie spełnić swych planów. Prawda jest taka, że wiele milionów istot ludzkich, zwierząt ptaków i drzew – zaprawdę wszystkie żywe istoty – utrzymywane są przez Najwyższą Osobę Boga. Eko bahunam yo vidadhati kaman: jedna osoba, Najwyższy Pan, zaspokaja potrzeby życia wszystkich innych żywych istot. Wyzywanie autorytetu Narayana, Najwyższej Osoby Boga, jest interesem asurów (demonów). Jednakże czasami surowie, czyli bhaktowie, również są oszołomieni przez złudna energię i fałszywie twierdzą, że utrzymują cały wszechświat. Wydarzenia takie opisane zostały w 10 Canto Śrimad-Bhagavatam, gdzie Śukadeva Gosvami opowiada, w jaki sposób Pan Brahma i król Indra nadęli się dumą i ostatecznie zostali ukarani przez Krsnę .
05.18.28 Znaczenie: Osoby zawistne nie są w stanie docenić tego, jak wspaniale Pan stwarza, utrzymuje i niszczy wszechświat, ale doskonale mogą zrozumieć to bhaktowie Pana. Bhaktowie Pana są w stanie dostrzec, w jaki sposób Pan działa poza wspaniałymi dokonaniami natury materialnej. W Bhagavad-gicie (9.10) Pan mówi:
mayadhyaksena prakrtih suyate
sa-caracaram
hetunanena kaunteya jagad
viparivartate
"Tam materialna natura – będąc jedną z Moich energii – działa pod Moją kontrolą, o synu Kunti i ona to stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istnienie. Według jej prawa ta manifestacja jest stwarzana i unicestwiana, raz za razem." Wszystkie wspaniałe przemiany natury dokonują się pod nadzorem Najwyższej Osoby Boga. Osoby zazdrosne nie dostrzegają tego, ale bhaktowie – nawet jeśli są bardzo pokorni i niewykształceni – widzą, że poza czynnościami natury jest najwyższa ręka Najwyższej Istoty.
05.18.29 Znaczenie: Bardzo ważne w tym wersecie jest słowo priyatama (najdroższa). Każdy bhakta uważa jakąś szczególną formę Pana za najdroższą. Z powodu ateistycznej mentalności niektórzy ludzie uważają, że inkarnacje Pana w postaci żółwia, dzika i ryby nie są bardzo piękne. Nie wiedzą, że jakakolwiek forma Pana jest zawsze Osobą Boga posiadającą pełnię bogactw. Skoro jednym z Jego bogactw jest nieskończone piękno, wszystkie inkarnacje Pana są bardzo piękne i jako takie są doceniane przez bhaktów. Jednakże niewielbiciele uważają, że inkarnacje Pana Krsny są zwykłymi materialnymi istotami i dlatego czynią rozróżnienie pomiędzy pięknymi i pozbawionymi piękna. Bhakta wielbi Pana w określonej formie, ponieważ uwielbia oglądać tę właśnie formę Pana. Jak oznajmia Brahma-samhita (5.33): advaitam acyutam anadim ananta-rupam adyam purana-purusam nava-yauvanam ca. Bardzo piękna forma Pana jest zawsze pełna młodości. Szczerzy słudzy określonej formy Pana zawsze uważają tę formę za bardzo piękną i wskutek tego bezustannie angażują się w służbę oddania dla Niego.
05.18.30 Znaczenie: W Brahma-samhicie jest powiedziane, goloka eva nivasaty akhilatma-bhutah: Pan zawsze przebywa na Goloce, najwyższej planecie w świecie duchowym. Jednocześnie jest On wszechprzenikający. Ten paradoks możliwy jest jedynie dla Najwyższej Osoby Boga, który jest pełen wszelkich bogactw. Wszechprzenikalność Pana potwierdza Bhagavad-gita (18.61), gdzie Krsna oznajmia, iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati: "Najwyższy Pan jest usytuowany w każdym sercu, o Arjuno." Gdzie indziej w Bhagavad-gicie (15.15) Pan mówi, sarvasya caham hrdi sannivisto mattah smrtir jnanam apohanam ca: "Usytuowany jestem w każdym sercu i ode Mnie pochodzi pamięć, wiedza i zapomnienie." Dlatego, chociaż Pan obecny jest wszędzie, nie można Go zobaczyć zwykłymi oczyma. Jak mówi Aryama, Pan jest anupalaksita-sthana: nikt nie może odgadnąć Jego pozycji. Na tym polega wielkość Najwyższej Osoby Boga.
05.18.31 Znaczenie: Filozofowie Mayavadi sądzą, że kosmiczna forma Pana jest prawdziwa, a jego osobista forma – złudna. Ich błąd możemy zrozumieć na prostym przykładzie. Ogień składa się z trzech elementów: ciepła i światła, które są energią ognia i samego ognia. Każdy może zrozumieć, że oryginalny ogień jest rzeczywistością a światło i ciepło są jedynie energiami ognia. Ciepło i światło są bezkształtnymi energiami ognia i w tym sensie są one nierzeczywiste. Jedynie ogień ma formę i dlatego jest on rzeczywistą formą światła i ciepła. Krsna oznajmia w Bhagavad-gicie (9.4), maya tatam idam sarvam jagad avyakta-murtina: "W Swojej niezamanifestowanej formie przenikam cały wszechświat." Zatem bezosobowa koncepcja Pana jest niczym ekspansja ciepła i światła ognia. W Bhagavad-gicie Pan również mówi, mat-sthani sarva-bhutani na caham tesv avasthitah: całe materialne stworzenie spoczywa na energii Krsny, czy to materialnej, duchowej czy marginalnej, ale ponieważ jego forma nie jest obecna w ekspansji jego energii, nie jest On osobiście obecny. Ta niepojęta ekspansja energii Najwyższego Pana zwana jest acintya-śakti. Dlatego nikt nie jest w stanie zrozumieć prawdziwej formy Pana, jeśli nie jest jego bhaktą.
05.18.32 Znaczenie: Werset ten całkowicie odrzuca teorię brahma satyam jagan mithya, która oznajmia, że duch, czyli Brahman, jest rzeczywisty, podczas gdy zamanifestowany świat materialny – z wielką różnorodnością rzeczy – jest fałszywy. Nic nie jest fałszywe. Jedna rzecz może być trwała, a druga przemijająca, ale obie są faktami. Na przykład, jeśli kogoś ogarnia gniew na pewien czas, nikt nie może powiedzieć, że jego gniew jest fałszywy. Jest on jedynie tymczasowy. Wszystko, czegokolwiek doświadczamy w naszym codziennym życiu, ma ten sam charakter; jest to tymczasowe, lecz rzeczywiste.
Werset ten opisuje różnego rodzaju żywe istoty pochodzące z różnych źródeł. Niektóre rodzą się z łona, a niektóre (jak pewne insekty) z potu ludzkiego. Niektóre wylegają się z jaj, a inne wyrastają z ziemi. Żywa istota rodzi się w różnych warunkach w zależności od swych przeszłych czynności (karmy). Chociaż ciało żywej istoty jest materialne, nigdy nie jest fałszywe. Nikt nie przyjmie argumentu, że skoro czyjeś materialne ciało jest fałszywe, to morderstwo nie ma następstw. Nasze przemijające ciała otrzymaliśmy odpowiednio do naszej karmy i musimy pozostać w nich, aby doznawać bólów i przyjemności życia. Nasze działania nie mogą być nazywane fałszywymi; są jedynie tymczasowe. Innymi słowy, energia Najwyższego Pana jest tak trwała jak Sam Pan, chociaż jego energia czasami manifestuje się, a czasami nie. Jak podsumowują Vedy, sarvam khalv idam brahma: "Wszystko jest Brahmanem."
05.18.33 Znaczenie: Filozofowie i naukowcy usiłują badać całą kosmiczną sytuację, teoretyzują i kalkulują na różne sposoby przez miliony lat. Jednakże, spekulatywne prace badawcze tzw. naukowców i filozofów zawsze zostają przerwane w chwili ich śmierci, a prawa natury działają nadal, bez względu na jego pracę.
W materialnym stworzeniu zmiany zachodzą przez biliony lat, dopóki w końcu nie zostanie rozwiązany cały wszechświat i nie pozostanie w stanie niezamanifestowanym. W naturze bezustannie dokonują się zmiany i zachodzi zniszczenie (bhutva bhutva praliyate), jednakże materialni naukowcy pragną studiować naturalne prawa nie znając najwyższej Osoby Boga, który jest podstawą natury. Jak Krsna oznajmia w Bhagavad-gicie (9.10):
mayadhyaksena prakrtih suyate
sa-caracaram
hetunanena kaunteya jagad
viparivartate
"Tam materialna natura – będąc jedną z Moich energii - działa pod Moją kontrolą, o synu Kunti i ona to stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istnienie. Według jej praw ta manifestacja jest stwarzana i unicestwiana, raz za razem."
Teraz materialne stworzenie jest zamanifestowane, a w końcu zostanie unicestwione i pozostanie przez wiele milionów lat w stanie uśpienia, a ostatecznie ponownie zostanie stworzone. Takie jest prawo natury.
05.18.35 Znaczenie: Śri Caitanya Mahaprabhu jest inkarnacją dla tego wieku Kali, jak stwierdzono w wielu miejscach w Puranach, Mahabharacie, Śrimad-Bhagavatam i Upanisadach. Skrócony opis Jego pojawienia się umieszczony jest w Caitanya-caritamrta (Madhya 6.99):
kali-yuge lilavatara na kare bhagavan
ataeva 'tri-yuga' kari' kahi tara nama
W tym wieku Kali, najwyższa Osoba Boga (Bhagavan) nie pojawia się jako lilavatara, inkarnacja ukazująca rozrywki. Dlatego jest On znany jako tri-yuga. W przeciwieństwie do innych inkarnacji, Pan Śri Caitanya Mahaprabhu pojawia się w tym wieku Kali jako bhakta Pana. Dlatego jest On zwany inkarnacja ukrytą (channavatara).
05.18.36 Znaczenie: Słowo kriyarthaih oznacza "poprzez spełnianie rytualistycznych ceremonii dla zadowolenia półbogów." Słowo vipaścitah zostało wytłumaczone w Taittiriya Upanisad w sposób następujący: satyam jnanam anantam brahma. yo veda nihitam guhayam parame vyoman. so 'śnute sarvan kaman saha brahmana vipaściteti. Jak Krsna oznajmia w Bhagavad-gicie (7.19), bahunam janmanam ante jnanavan mam prapadyate: "Po wielu narodzinach i śmierciach, ten, kto posiadł prawdziwą wiedzę, podporządkowuje się Mnie." Kiedy ktoś rzeczywiście zrozumie, że Pan usytuowany jest w każdym sercu, i rzeczywiście widzi Pana wszędzie, posiada doskonałą wiedzę. Słowo jata-vedah oznacza "ogień, który produkowany jest poprzez pocieranie drewna." W czasach wedyjskich uczeni mędrcy mogli rozniecić ogień z drewna. Jata-vedah również oznacza ogień w żołądku, który trawi wszystko, co jemy i który wytwarza apetyt. Słowo gudha zostało wytłumaczone w Śvetaśvatara Upanisad. Eko devah sarva-bhutesu gudhah: Najwyższą Osobę Boga można zrozumieć poprzez intonowanie wedyjskich mantr. Sarva-vyapi sarva-bhutantar-atma: jest On wszechprzenikający i jest w sercu żywych istot. Karmadhyaksah sarva-bhutadhivasah: jest On świadkiem wszystkich czynności żywej istoty. Saksi ceta kevalo nirgunaś ca: Najwyższy Pan jest świadkiem, jak również siłą życia, jednakże jest On transcendentalny do wszystkich cech materialnych.
05.18.37 Znaczenie: Obiekty materialnych przyjemności, czynności zmysłowe, przywiązanie do zmysłowych przyjemności, ciało, fałszywy egotyzm itd. Są wytwarzane przez zewnętrzną energię Pana, mayę. Podstawą tych wszystkich czynności jest żywa istota, a kontrolerem żywych istot jest Dusza Najwyższa. Żywa istota nie jest wszystkim. Jest ona kierowana przez Duszę Najwyższą. Krsna potwierdza to w Bhagavad-gicie (15.15):
sarvasya caham hrdi
sannivisto
mattah smrtir jnanam apohanam ca:
"Usytuowany jestem w każdym sercu i ode Mnie pochodzi pamięć, wiedza i zapomnienie." Żywa istota uzależniona jest od wskazówek Duszy Najwyższej. Osoba zaawansowana w wiedzy duchowej albo osoba będąca ekspertem w praktyce yogi mistycznej (yama, niyama, asana itd.) może zrozumieć transcendencję czy to jako Paramatmę, czy jako Najwyższą Osobę Boga. Najwyższy Pan jest oryginalną przyczyną wszelkich naturalnych wydarzeń. Dlatego jest On opisany jako sarva-karana-karanam, przyczyną wszystkich przyczyn. Poza wszystkim, co widoczne jest dla naszych oczu, jest pewna przyczyna i kto może dostrzec oryginalną przyczynę wszystkich przyczyn, Pana Krsnę, ten widzi naprawdę. Krsna, sac-cid-ananda-vigraha, jest podstawą wszystkiego, jak Sam stwierdza to w Bhagavad-gicie (9.10):
mayadhyaksena prakrtih suyate
sa-caracaram
hetunanena kaunteya jagad
viparivartate
"Tam materialna natura – będąc jedną z Moich energii – działa pod Moją kontrolą, o synu Kunti i ona to stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istnienie. Według jej prawa ta manifestacja jest tworzona i unicestwiana, raz za razem."
05.18.38 Znaczenie: Czasami powstaje pytanie, dlaczego Najwyższy Pan stworzył ten materialny świat, który jest tak pełen cierpienia dla żywych istot uwikłanych w niego. Odpowiedź dana tutaj brzmi, że Najwyższa Osoba Boga nie pragnie stwarzać tego materialnego świata po to, aby nałożyć cierpienia na żywe istoty. Najwyższy Pan stwarza ten materialny świat jedynie dlatego, ponieważ uwarunkowane dusze pragną się nim cieszyć.
Działania natury nie przebiegają automatycznie. Natura ta działa tak wspaniale jedynie dlatego, że Najwyższy Pan spogląda na materialną energię, tak jak magnes powoduje, że kawałek żelaza porusza się w tę i tamtą stronę. Ponieważ naukowcy materialistyczni i tzw. filozofowie Sankhya nie wierzą w Boga, sądzą oni, że materialna natura działa bez nadzoru. Ale nie jest to faktem. W Caitanya-caritamrta (Adi 6.18-19) stworzenie materialnego świata zostało wytłumaczone w następujący sposób:
yadyapi sankhya mane 'pradhana' –-- karana
jada ha-ite kabhu nahe jagat-srjana
nija-srsti-śakti prabhu sancare pradhane
iśvarera śaktye tabe haye ta' nirmane
"Ateistyczni filozofowie Sankhya sądzą, że przyczyną manifestacji kosmicznej jest suma materialnej energii, ale są w błędzie. Martwa materia nie ma siły poruszania się i dlatego nie może działać niezależnie. Pan napełnia składniki materialne Swą własną twórczą mocą. Wówczas, dzięki mocy Pana, materia porusza się i oddziaływuje." Fale morskie poruszane są przez powietrze, powietrze stwarzane jest z eteru, a eter produkowany jest przez agitację trzech sił materialnej natury. A trzy siły materialnej natury działają dzięki temu, iż Najwyższy Pan spogląda na sumę materialnej energii. Dlatego podstawą wszystkich naturalnych zjawisk jest Najwyższa Osoba Boga, jak potwierdza Bhagavad-gita (mayadhyaksena prakrtih suyate sa-caracaram). Szerzej zostało to wyjaśnione w Caitanya-caritamrta (Adi, 5.59-61):
jagad-karana nahe prakrti jada-rupa
śakti sancariya tare krsna kare krpa
krsna-śaktye prakrti haya gauna karana
agni-śaktye lauha yaiche karaye jarana
ataeva krsna mula-jagat-karana
prakrti ---- karana yaiche aja-gala-stana
"Ponieważ prakrti [materialna natura] jest tępa i bierna, nie może być w rzeczywistości przyczyną materialnego świata. Pan Krsna okazuje Swą łaskę poprzez napełnienie Swą energią tej tępej, materialnej natury. W ten sposób prakrti, dzięki energii Pana Krsny, staje się przyczyną wtórną, tak jak żelazo żarzy się dzięki energii ognia. Zatem Pan Krsna jest oryginalną przyczyną manifestacji kosmicznej. Prakrti jest niczym sutki na szyi kozła, gdyż nie mogą one dać mleka." Zatem materialni naukowcy i filozofowie są w błędzie, kiedy myślą, że materia porusza się niezależnie.
W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do 18-go Rozdziału 5-go
Canto Śrimad-Bhagavatam, zatytułowanego
"Mieszkańcy Jambudvipy ofiarowują Panu modlitwy.