Rozdział ten opisuje, jak Jada Bharata przekazał szczegółowe instrukcje Maharajy Rahuganie. Mówi królowi: "Nie jesteś bardzo doświadczony a, jednak pozujesz na osobę uczoną, będąc bardzo dumnym ze swej wiedzy. W rzeczywistości osoba znajdująca się w na transcendentalnej platformie nie dba o zachowanie społeczne, które poświęca postęp duchowy. Zachowania społeczne wchodzą w zakres karma-kandy, korzyści materialnej. Nikt nie może uczynić duchowego postępu przez takie czynności. Uwarunkowana dusza zawsze opanowana jest przez siły materialnej natury i w konsekwencji interesują ją po prostu materialne korzyści oraz pomyślne i niepomyślne materialne rzeczy. Innymi słowy, umysł, przywódca zmysłów, życie po życiu zaabsorbowany jest materialnymi czynnościami. Tak oto żywa istota nieprzerwanie otrzymuje różne typy ciał i cierpi materialne niedole. Społeczne zachowanie zostało sformułowane na podstawie wytworu umysłu. Jeżeli czyjś umysł zaabsorbowany jest tymi czynnościami, z pewnością pozostanie on uwarunkowany w tym materialnym świecie. Zgodnie z różnymi opiniami, istnieje 11 lub 12 czynności umysłu, które mogą być przemienione na setki i tysiące. Takim wymysłom umysłu ulega osoba, która nie jest świadoma Krsny i w ten sposób rządzi nią materialna energia. Żywa istota, która jest wolna od takich tworów umysłu, osiąga platformę czystej duszy, wolnej od materialnego zanieczyszczenia. Istnieją dwa typy żywych istot – jivatma i paramatma, indywidualna dusza i Dusza Najwyższa. Tą Duszą Najwyższą w Jego ostatecznej realizacji jest Pan Vasudeva, Krsna. Wchodzi On w serca wszystkich istot i kontroluje żywą istotę w jej różnych czynnościach. Dlatego też jest On najwyższym schronieniem wszystkich żywych istot. Duszę Najwyższą i swoją pozycję w związku z Nim możemy poznać wówczas, kiedy całkowicie uwolnimy się od niepożądanego towarzystwa zwykłych ludzi. W ten sposób można zdobyć kwalifikacje na przekroczenie oceanu niewiedzy. Przyczyną uwarunkowanego życia jest przywiązanie do zewnętrznej energii. Należy pokonać te twory umysłu; a dopóki ktoś tego nie uczyni, nigdy nie uwolni się od materialnych niepokojów. Mimo iż takie twory umysłowe nie mają żadnych wartości, ich wpływ jest niezwykle straszliwy. Nikt nie powinien lekceważyć kontrolowania umysłu. Umysł tego, kto to lekceważy, staje się tak potężny, że osoba taka zapomina od razu o swojej prawdziwej pozycji. Zapominając o tym, że jest wiecznym sługą Krsny i że służba dla Krsny jest jego jedynym zajęciem, skazany jest przez materialną naturę na służbę obiektom zmysłów. Należy zabić twory umysłowe mieczem służby dla Najwyższej Osoby Boga i Jego bhakty [guru-krsna-prasade paya bhakti-lata-bija].
05.11.01 Znaczenie: Krsna w podobny sposób skarcił Arjunę. Aśocyan anvaśocas tvam prajna-vadamś ca bhasase: "Mówiąc wielce uczenie, opłakujesz to, co nie jest warte rozpaczy." (Bg. 2.11) Podobnie, 99,9 % ogółu ludzi próbuje mówić jak doświadczeni doradcy, lecz w rzeczywistości pozbawieni są wiedzy duchowej i dlatego podobni są niedoświadczonym dzieciom mówiącym nonsensy. A zatem ich słowom nie można przypisać żadnej wagi. Wiedzę należy zdobywać od Krsny lub Jego bhakty. Słowa jakiejś osoby mają wartość, jeśli mówi ona na podstawie tego doświadczenia – to jest, na podstawie wiedzy duchowej. W chwili obecnej cały świat zapełniony jest głupcami. Bhagavad-gita opisuje takich ludzi jako mudha. Próbują oni zarządzać społeczeństwem ludzkim, ale ponieważ pozbawieni są duchowej wiedzy, cały świat znajduje się w stanie chaosu. Aby uwolnić się od tych nieszczęśliwych warunków, należy zostać świadomym Krsny i przyjmować nauki od zaawansowanej osoby, jak Jada Bharata, Pan Krsna i Kapiladeva. Jest to jedyny sposób na rozwiązanie problemów materialnego życia.
05.11.02 Znaczenie: W wersecie tym bardzo ważne są dwa słowa – veda-vada i tattva-vada. Według Bhagavad-gity, ci, którzy po prostu przywiązani są do Ved i którzy nie rozumieją znaczenia Ved lub Vedanta-sutry, nazywani są veda-vada-ratah.
yam imam puspitam vacam pravadanty avipaścitah
veda-vada-ratah
partha nanyad astiti vadinah
kamatmanah svarga-para
janma-karma-phala-pradam
kriya-viśesa-bahulam
bhogaiśvarya-gatim prati
"Ubodzy w wiedzę bardzo przywiązani są do kwiecistych słów polecających różne efektywne czynności, by tym sposobem osiągnąć planety niebiańskie, zapewnić sobie korzystne narodziny, potęgę itd. Owładnięci żądzą uciech zmysłowych i życia w dostatku, mówią oni, o synu Prthy, że nie ma nic więcej ponad to." (Bg. 2.42-43)
Veda-vada zwolennicy Ved zazwyczaj skłaniają się w stronę karma-kandy, spełniania ofiar zgodnie z nakazami Ved. Dzięki temu wznoszą się na wyższe systemy planetarne. Zazwyczaj praktykują oni system Caturmasyi. Aksayyam ha vai caturmasya-yajinah sukrtam bhavati: kto wypełnia caturmasya-yajnę, ten staje się pobożnym. Osiągnąwszy pobożność, można wznieść się na wyższe systemy planetarne (urdhvam gacchanti sattva-sthah). Niektórzy zwolennicy Ved przywiązani są do karma-kandy, karmicznych czynności Ved, aby wznieść się do wyższego standardu życia. Inni wykazują, że to nie jest celem Ved. Tad yathaiveha karma-jitah lokah ksiyate evam evam utra punya-jitah lokah ksiyate. Ktoś może być niezwykle wzniosły dzięki narodzinom w arystokratycznej rodzinie, dobremu wykształceniu, pięknu i wielkim bogactwom. Są to podarunki za pobożne czynności spełnione w życiu poprzednim. Jednakże skończy się to, kiedy wyczerpie się zasób pobożnych czynności. Jeżeli rozwiniemy przywiązanie do pobożnych czynności, możemy osiągnąć różne światowe udogodnienia w życiu następnym i możemy przyjąć narodziny na planetach niebiańskich. Ale ostatecznie wszystko to się skończy. Ksine punye martya-lokam viśanti (Bg. 9.21): kiedy wyczerpuje się zasób pobożnych czynności, na nowo trzeba powrócić na tę martya-lokę. Według nakazów wedyjskich, spełnianie pobożnych czynności nie jest rzeczywistym celem Ved. Cel Ved wyjaśniony jest w Bhagavad-gicie. Vedaiś ca sarvair aham eva vedyah: celem Ved jest poznanie Krsny, Najwyższej Osoby Boga. W rzeczywistości veda-vadi nie są zaawansowani w wiedzy, a ci, którzy są zwolennikami jnana-kandy (zrozumieniem Brahmana), również nie są doskonali. Jednakże doskonałość osiąga ten, kto wznosi się na platformę upasana i przyjmuje kult Najwyższej Osoby Boga (aradhananam sarvesam visnor aradhanam param). Z pewnością Vedy wspominają o oddawaniu czci różnym półbogom i spełnianiu ofiar, lecz kult taki jest niższy, ponieważ wielbiciele nie wiedzą, że ostatecznym celem jest Visnu (na te viduh svartha-gatim hi visnum). Kto wznosi się na platformę visnor aradhanam, czyli bhakti-yogi, ten osiągnął doskonałość życia. W innym wypadku nie jest się tattva-vadi, lecz veda-vadi, ślepym zwolennikiem nakazów wedyjskich. Veda-vadi nie może oczyścić się z materialnego zanieczyszczenia, dopóki nie stanie się tattva-vadi, czyli tym, który zna tattvę, Prawdę Absolutną. Tattva jest również doświadczana w trzech cechach – brahmeti paramatmeti bhagavan iti śabdyate. Nawet po dojściu na platformę zrozumienia tattvy, należy czcić Bhagavana, Visnu i Jego ekspansje, a jeśli ktoś tego nie robi, to znaczy, że nie jest jeszcze doskonały. Bahunam janmanam ante jnanavan mam prapadyate: po wielu narodzinach, kto posiada rzeczywistą wiedzę, podporządkowuje się Krsnie. Konkluzja jest taka, że osoby o ubogim zasobie wiedzy nie mogą zrozumieć Bhagavana, Brahmana czy Paramatmy. Lecz oczekuje się, że kto przestudiował Vedy i osiągnął zrozumienie Absolutnej Prawdy, Najwyższej Osoby Boga, usytuowany jest na platformie doskonałej wiedzy.
05.11.03 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (2.45) Krsna radzi Arjunie, aby był transcendentalny wobec materialnych czynności narzucanych przez trzy siły materialnej natury (traigunya-visaya veda nistraigunyo bhavarjuna). Celem studiowania Ved jest wzniesienie się ponad czynności trzech sił materialnej natury. Oczywiście w świecie materialnym przyjmuje się, że siła dobroci jest najlepsza, a kto znajduje się na platformie sattva-guny, może wznieść się na wyższe systemy planetarne. Jednakże, nie jest to doskonałością. Należy dojść do konkluzji, że nawet platforma sattva-guny również nie jest dobra. Ktoś może śnić, że został królem i ma rodzinę, żonę i dzieci, ale natychmiast po zakończeniu snu dochodzi do wniosku, że sen ten jest fałszywy. Podobnie, wszelkiego rodzaju materialne szczęście jest niepożądane dla osoby, która pragnie duchowego wyzwolenia. Kto nie dochodzi do konkluzji, że nie ma nic wspólnego z jakimkolwiek rodzajem materialnego szczęścia, ten nie może wznieść się na platformę zrozumienia Absolutnej Prawdy, czyli tattva-jnany. Karmici, jnani i yogini dążą do jakiegoś materialnego wzniesienia. Karmici dzień i noc ciężko pracują dla jakiegoś komfortu cielesnego, a jnani po prostu spekulują o tym, w jaki sposób wydostać się z uwikłania karmy i wtopić się w blask Brahmana. Yogini są niezwykle oddani osiągnięciu materialnej doskonałości i sił magicznych. Wszyscy z nich próbują osiągnąć materialną doskonałość, ale bhakta z łatwością dochodzi do platformy nirguna w służbie oddania. W konsekwencji dla bhakty nic nie znaczą rezultaty karmy, jnany i yogi. Dlatego też jedynie bhakta, nikt inny, znajduje się na platformie tattva-jnany. Oczywiście pozycja jnaniego lepsza jest od pozycji karmity, lecz ona również nie jest wystarczająca. W rzeczywistości jnani musi osiągnąć wyzwolenie, a po jego osiągnięciu może zostać usytuowany w służbie oddania (mad-bhaktim labhate param).
05.11.04 Znaczenie: W Caitanya-caritamrta jest powiedziane, że materialne pobożne i niepobożne czynności przeciwne są zasadzie służby oddania. Służba oddania oznacza mukti, wolność od materialnego uwikłania, ale rezultatem pobożnych i niepobożnych czynności jest uwikłanie w ten materialny świat. Jeżeli czyjś umysł jest oszołomiony wymienionymi w Vedach pobożnymi i niepobożnymi czynnościami, osoba taka wiecznie pozostaje w ciemności i nie może wznieść się na platformę absolutną. Zmiana świadomości z ignorancji na pasję lub z pasji na dobroć w rzeczywistości nie rozwiązuje problemu. Jak zostało powiedziane w Bhagavad-gicie (14.26), sa gunan samatityaitan brahma-bhuyaya kalpate. Należy wznieść się na platformę transcendentalną; w innym wypadku nigdy nie spełni się misji swojego życia.
05.11.05 Znaczenie: Przyczyną wędrówki duszy w 8 400 000 gatunkach jest zanieczyszczenie umysłu określonymi cechami materialnymi. Pod wpływem umysłu dusza podlega pobożnym i bezbożnym czynnościom. Przedłużenie egzystencji materialnej podobne jest falom materialnej natury. W związku z tym Śrila Bhaktivinoda Thakura mówi, mayara vaśe yaccha bhese', khaccha habudubu, bhai: "Mój drogi bracie, dusza znajduje się pod całkowitą kontrolą mayi, a ty unoszony jesteś jej falami." Potwierdza to również Bhagavad-gita:
prakrteh kriyamanani gunaih
karmani sarvaśah
ahankara-vimudhatma kartaham
iti manyate
"Zdezorientowana dusza, znajdując się pod wpływem fałszywego ego, siebie uważa za sprawcę czynów, które w rzeczywistości spełniane są przez trzy siły materialnej natury." (Bg. 3.27)
Materialna egzystencja oznacza znajdowanie się pod pełną kontrolą materialnej natury. Umysł stanowi centrum przyjmowania nakazów materialnej natury. W ten sposób, żywa istota nieprzerwanie unoszona jest w różnych typach ciał, milenium po milenium.
krsna bhuli' sei jiva
anadi-bahirmukha
ataeva maya tare deya samsara-duhkha
(Caitanya-caritamrta,
Madhya 20.117)
Przyczyną tego, iż żywa istota skrępowana jest prawami materialnej natury, jest jej zapomnienie o Krsnie.
05.11.06 Znaczenie: Przyczyną radości i niedoli w świecie materialnym są czynności umysłu pod wpływem materialnej natury. Zakryta złudzeniem żywa istota, pod różnymi określeniami, kontynuuje uwarunkowane życie. Takie żywe istoty znane są jako nitya-baddha, wiecznie uwarunkowane. Ogółem biorąc, umysł stanowi przyczynę uwarunkowanego życia; dlatego też przeznaczeniem całego procesu yogi jest kontrolowanie umysłu i zmysłów. Jeżeli kontrolowany jest umysł, to w automatyczny sposób podlegają kontroli zmysły i dlatego też dusza zostaje uchroniona od reakcji za pobożne i bezbożne czyny. Jeżeli umysł zaabsorbowany jest lotosowymi stopami Pana Krsny (sa vai manah krsna-padaravindayoh), zmysły w automatyczny sposób zaangażowane są w służbę dla Pana. Gdy umysł i zmysły pełnią służbę oddania, żywa istota w naturalny sposób staje się świadoma Krsny. Skoro tylko ktoś zawsze myśli tylko o Krsnie, staje się doskonałym yoginem. Potwierdza to Bhagavad-gita: yoginam api sarvesam mad-gatenantaratmana. Ten antaratma, umysł, uwarunkowany jest materialną naturą. Zostało tutaj powiedziane, maya-racitantaratma sva-dehinam samsrti-cakra-kutah: umysł, będąc najpotężniejszym, zakrywa żywą istotę i umieszcza ją na falach materialnej egzystencji.
05.11.07 Znaczenie: Tak jak umysł jest przyczyną niewoli, może on być również przyczyną wyzwolenia. Umysł opisany jest tutaj jako para-avara. Para znaczy transcendentalny, a avara znaczy materialny. Kiedy umysł zaangażowany jest w służbę dla Pana (sa vai manah krsna-padaravindayoh) nazywany jest para, transcendentalny. A kiedy zaangażowany jest w materialne zadowalanie zmysłów nazywany jest avara, materialny. W chwili obecnej, w naszym uwarunkowanym stanie, nasz umysł w pełni zaabsorbowany jest materialnym zadowalaniem zmysłów, ale poprzez proces służby oddania może zostać oczyszczony i przywiedziony do swojej oryginalnej świadomości Krsny. Często podawany jest przykład Maharajy Ambarisy. Sa vai manah krsna-padaravindayor vacamsi vaikuntha-guna-nuvarnane. Umysł musi być kontrolowany w świadomości Krsny. Języka możemy używać do szerzenia przekazu Krsny i gloryfikowania Pana lub do przyjmowania prasada, pozostałości pokarmu ofiarowanego Krsnie. Sevonmukhe hi jihvadau: kto używa języka w służbie dla Pana, ten może oczyścić inne zmysły. Jak zostało powiedziane w Narada-pancaratrze, sarvopadhi-vinirmuktam tat-paratvena nirmalam: kiedy umysł i zmysły są oczyszczone, oczyszcza się cała egzystencja, a oczyszczeniu ulegają również desygnaty danej osoby. I osoba taka nie uważa już dłużej, że jest istotą ludzką, półbogiem, kotem, psem, Hindusem, muzułmaninem itd. Kto oczyścił zmysły i umysł oraz w pełni zaangażowany jest w służbę dla Krsny, ten może osiągnąć wyzwolenie i powrócić do domu, z powrotem do Boga.
05.11.08 Znaczenie: Dlatego też wnioskuje się, że umysł jest przyczyną zarówno materialnej egzystencji, jak również wyzwolenia. W tym materialnym świecie wszyscy cierpią z powodu umysłu; dlatego też rzeczą właściwą jest to, aby wytrenować umysł albo oczyścić go z materialnego przywiązania i w pełni zaangażować w służbę dla Pana. Jest to nazywane duchowym zaangażowaniem. Potwierdza to Bhagavad-gita:
mam ca yo 'vyabhicarena
bhakti-yogena sevate
sa gunan samatityaitan brahma-bhuyaya kalpate
"Kto całkowicie angażuje się w służbę oddania, kto nie upada w żadnych okolicznościach, ten od razu przekracza guny natury materialnej natury i wznosi się na płaszczyznę Brahmana." (Bg. 14.26)
Powinniśmy w pełni zaangażować umysł w czynności świadome Krsny. Wówczas będzie on przyczyną naszego wyzwolenia, powrotu do domu, z powrotem do Boga. Jednakże, jeśli będziemy angażować umysł w materialne czynności dla zadowalania zmysłów, będzie on przyczyną nieprzerwanej niewoli i zmusi nas do pozostania w tym materialnym świecie w różnych ciałach i do cierpienia konsekwencji naszych różnych czynności.
05.11.09 Znaczenie: Umysł kontroluje 5 zmysłów zdobywania wiedzy i 5 zmysłów działania. Każdy zmysł ma swoje określone pole działania. We wszystkich wypadkach umysł jest kontrolerem czyli właścicielem. Pod wpływem fałszywego ego ktoś uważa, że jest ciałem, i myśli kategoriami "moje ciało, mój dom, moja rodzina, moje społeczeństwo, mój naród" itd. Przyczyną tych fałszywych identyfikacji są ekspansje fałszywego ego. Tak oto ktoś myśli, że jest tym lub tamtym. I w ten sposób żywa istota uwikłuje się w materialną egzystencję.
05.11.10 Znaczenie: Są różne obiekty dla tych jedenastu pozycji. Za pomocą nosa możemy wąchać, za pomocą oczu – widzieć, za pomocą uszu – słyszeć i w ten sposób zdobywamy wiedzę. Podobnie, istnieje karmendriya, zmysły działania – ręce, nogi, genitalia, odbytnica, usta itd. Pod wpływem rozszerzania się fałszywego ego, ktoś myśli: "To jest moje ciało, rodzina, społeczeństwo, kraj" itd.
05.11.11 Znaczenie: Nie należy myśleć, że wszystkie te wzajemne oddziaływania elementów fizycznych, wulgarnych i subtelnych, które wywołują przemianę umysłu i świadomości, działają niezależnie. Znajdują się one pod nadzorem Najwyższej Osoby Boga. W Bhagavad-gicie (15.15) Krsna mówi, że Pan usytuowany jest w sercu każdego (sarvasya caham hrdi sannivisto mattah smrtir jnanam apohanam ca). Jak wspomina o tym ten werset, Dusza Najwyższa (ksetrajna) kieruje wszystkim. Żywa istota jest również ksetrajna, ale najwyższym ksetrajna jest Najwyższa Osoba Boga. Jest On świadkiem i tym, kto wydaje polecenia. Wszystko odbywa się pod Jego kierunkiem. Różne skłonności żywej istoty stwarzane są poprzez jej własną naturę lub jej oczekiwania, a Najwyższa Osoba Boga trenuje ją za pośrednictwem materialnej natury. Ciało, natura i elementy fizyczne znajdują się pod kierownictwem Najwyższej Osoby Boga. Nie funkcjonuje ona automatycznie. Natura nie jest niezależna, ani automatyczna. Jak potwierdza to Bhagavad-gita, poza natura znajduje się Najwyższa Osoba Boga.
mayadhyaksena prakrtih suyate
sa-caracaram
hetunanena kaunteya jagad
viparivartate
"Tam materialna natura – będąc jedną z Moich energii - działa pod Moja kontrolą, o synu Kunti i ona to stwarza wszelkie ruchome i nieruchome istnienie. Według jej prawa ta manifestacja jest stwarzana i unicestwiana, raz za razem." (Bg. 9.10)
05.11.12 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (13.3) zostało powiedziane, ksetrajnam capi mam viddhi sarva-ksetresu bharata. Istnieją dwa rodzaje ksetrajna, czyli żywych istot. Jedna jest indywidualną żywą istotą, a druga najwyższą żywą istotą. Zwykła żywa istota posiada do pewnego stopnia wiedzę o swoim ciele, ale Najwyższy, Paramatma, zna stan wszystkich ciał. Indywidualna żywa istota jest zlokalizowana, a Najwyższy, Paramatma, jest wszechprzenikający. W śloce tej słowo ksetrajna odnosi się do zwykłej, a nie do najwyższej żywej istoty. Istnieją dwa rodzaje zwykłych żywych istot – nitya-baddha i nitya-mukta. Jeden rodzaj to żywe istoty wiecznie uwarunkowane, a drugi – wiecznie wyzwolone. Wiecznie wyzwolone żywe istoty znajdują się w Vaikuntha jagat i nigdy nie upadają do świata materialnego. Ci, którzy są w tym materialnym świecie, są duszami uwarunkowanymi, nitya-baddha. Nitya-baddha mogą osiągnąć wyzwolenie poprzesz kontrolowanie umysłu, ponieważ przyczyną uwarunkowanego życia jest umysł. Kiedy umysł jest wytrenowany i dusza nie znajduje się pod jego kontrolą, może ona osiągnąć wyzwolenie nawet w tym materialnym świecie. Kiedy osiągnie wyzwolenie, nazywana jest jivan-mukta. Jivan-mukta zna przyczynę swojego uwarunkowania, dlatego też pragnie oczyścić się i powrócić do domu, z powrotem do Boga. Wiecznie uwarunkowana dusza jest wiecznie uwarunkowana, ponieważ kontrolowana jest przez umysł. Stan uwarunkowany i wyzwolony porównany jest do snu, stanu nieświadomości i stanu przebudzenia. Ci, którzy śpią i są nieświadomi, są wiecznie uwarunkowani, ale osoby przebudzone rozumieją, że są wiecznymi cząstkami Najwyższej Osoby Boga, Krsny. Dlatego też nawet w tym świecie materialnym pełnia służbę dla Krsny. Jak potwierdza to Śrila Rupa Gosvami: iha yasya harer dasye. Kto przyjmuje służbę dla Krsny, ten jest wyzwolony, mimo iż wydaje się, że jest uwarunkowaną duszą w świecie materialnym. Jivan-muktah sa ucyate. Za wyzwoloną należy uważać każdą osobę – bez względu na jej stan – której jedyną sprawą jest służenie Krsnie.
05.11.13-14 Znaczenie: Jest to potwierdzone w Bhagavad-gicie (15.15). Sarvasya caham hrdi sannivisto mattah smrtir jnanam apohanam ca. Wszystkie żywe istoty kontrolowane są przez najwyższą żywą istotę, Paramatmę, który zamieszkuje serce każdego. Jest On purusa, purusa-avatarą, który stwarza ten materialny świat. Pierwszym purusa-avatarą jest Maha-Visnu, a ten Maha-Visnu jest pełną częścią pełnej części Najwyższej Osoby Boga, Krsny. Pierwszą ekspansją Krsny jest Baladeva, a Jego następnymi ekspansjami są Vasudeva, Sankarsana, Aniruddha i Pradyumna. Vasudeva jest oryginalną przyczyną brahmajyoti, a brahmajyoti jest ekspansją ciała Vasudevy.
yasya prabha prabhavato jagad-anda-koti-
kotisv aśesa-vasudhadi-vibhuti-bhinnam
tad brahma niskalam anantam aśesa-bhutam
govindam adi-purusam tam aham bhajami
"Wielbię Govindę, pierwotnego Pana, który wyposażony jest w wielką moc. Promienny blask Jego transcendentalnej formy jest bezosobowym Brahmanem, który jest absolutny, kompletny, nieograniczony i który objawia różnorodność niezliczonych planet z ich bogactwami, w wielu milionach wszechświatów." (Brahma-samhita 5.40) Bhagavad-gita w następujący sposób opisuje Najwyższą Osobę Boga:
maya tatam idam sarvam jagad
avyakta-murtina
mat-sthani sarva-bhutani na
caham tesv avasthitah
"W Swojej niezamanifestowanej formie przenikam cały ten wszechświat. Wszystkie istoty są we Mnie, lecz Ja nie jestem w nich." (Bg. 9.4)
Taka jest pozycja pełnych ekspansji Krsny jako wszechprzenikającego Vasudevy, Sankarsany, Pradyumny i Aniruddhy.
05.11.15 Znaczenie: Kiedy umysł jakiejś osoby zaabsorbowany jest koncepcją materialną, myśli ona, że należy do określonego narodu, państwa, kraju czy wiary. Są one wszystkie nazywane upadhi, określeniami i należy uwolnić się od nich (sarvopadhi-vinirmuktam). Dopóki ktoś nie jest wolny, dopóty musi kontynuować uwarunkowane życie w materialnej egzystencji. Przeznaczeniem ludzkiej formy życia jest oczyszczenie się z tych błędnych koncepcji. Kto tego nie uczyni, ten musi powtarzać cykl narodzin i śmierci i w ten sposób cierpieć wszystkie materialne warunki.
05.11.16 Znaczenie: Umysł jest przyczyną zarówno materialnej niewoli, jak i wyzwolenia. Nieczysty umysł myśli: "Jestem tym ciałem." Czysty umysł wie, że nie jest tym ciałem; dlatego też uważa się, że umysł jest przyczyną wszelkich materialnych określeń. Dopóki żywa istota nie trzyma się z dala od związków i zanieczyszczeń tego materialnego świata, dopóty umysł będzie zaabsorbowany takimi materialnymi rzeczami jak narodziny, śmierć, choroby, złudzenie, przywiązanie, chciwość i wrogość. W ten sposób żywa istota jest uwarunkowana i cierpi materialne niedole.
05.11.17 Znaczenie: Istnieje jedna prosta broń, dzięki której można pokonać umysł – lekceważenie. Umysł zawsze mówi nam, abyśmy zrobili to czy tamto; dlatego powinniśmy być wielkimi ekspertami w niespełnianiu poleceń umysłu. Stopniowo umysł powinien być tak wyszkolony, aby spełniał polecenia duszy. To nie jest tak, że należy być posłusznym poleceniom umysłu. Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura zwykł mówić, że aby kontrolować umysł, należy wielokrotnie bić go butem tuż po przebudzeniu się, a także przed pójściem spać. W ten sposób można kontrolować umysł. Taka jest instrukcja wszystkich śastr. Kto tego nie czyni, skazany jest na przestrzeganie nakazów umysłu. Innym bona fide procesem jest ścisłe trwanie przy poleceniach mistrza duchowego i angażowanie się w służbę dla Pana. Wtedy to umysł będzie automatycznie kontrolowany. Śri Caitanya Mahaprabhu poinstruował Śrila Rupę Gosvamiego:
brahmanda bhramite kona
bhagyavan jiva
guru-krsna-prasade paya bhakti-lata-bija
Kto, dzięki łasce guru i Krsny, Najwyższej Osoby Boga, otrzymuje nasionko służby oddania, ten rozpoczyna prawdziwe życie. Jeśli ktoś posłuszny jest poleceniom mistrza duchowego, to dzięki łasce Krsny zostaje zwolniony ze służby dla umysłu.
W ten sposób Bhaktivedanta kończy
objaśnienia do 11 -go Rozdziału 5-go Canto Śrimad-Bhagavatam zatytułowanego :
"Jada Bharata instruuje króla Rahuganę "