04.28.01 Znaczenie: Okres życia tuż przed śmiercią jest z pewnością bardzo niebezpieczny, ponieważ wówczas ludzie zwykle atakowani są przez słabość starości, jak też przez różne choroby. Tutaj choroby atakujące ciało porównane są do żołnierzy. Nie są to zwykli żołnierze, gdyż ich naczelnym dowódcą jest król Yavanów. Słowo dista-karinah wskazuje na to, że jest on ich dowódcą. Młody człowiek nie przejmuje się starością, ale używa seksu do woli, nie wiedząc, że na starość, spowoduje to wiele chorób, które tak bardzo niepokoją ciało, że człowiek modli się o natychmiastową śmierć. Im więcej ktoś używa seksu w młodości, tym bardziej cierpi na starość.
04.28.02 Znaczenie: Gdy ktoś angażuje swoje ciało w zadowalanie zmysłów, z każdym dniem staje się ono słabsze. W końcu siła witalna jest tak słaba, że porównuje się ją tutaj do słabego węża. Porównaliśmy już powietrze życia do węża. Gdy siła witalna wewnątrz ciała słabnie, wtedy słabnie także samo ciało. W tym czasie symptomy śmierci – czyli niebezpieczni żołnierze Yamarajy, nadzorcy śmierci – zaczynają atakować bardzo ostro. Zgodnie z systemem wedyjskim należy opuścić dom i przyjąć sannyasę jeszcze zanim nastąpi ten stan, aby czas pozostały do końca życia poświęcić na nauczanie przekazu Boga. Jednakże jeśli ktoś siedzi w domu i przyjmuje służbę swej ukochanej żony i dzieci, to z pewnością będzie coraz słabszy na skutek zadowalania zmysłów. Gdy ostatecznie nadchodzi śmierć, porzuca ciało pozbawione duchowych wartości. Obecnie nawet najstarszy mężczyzna w rodzinie nie opuszcza domu z powodu pociągu do żony, dzieci, pieniędzy, bogactwa, mieszkania itd. W ten sposób pod koniec życia człowiek taki martwi się o to, jak zapewnić opiekę swojej żonie i jak ona poradzi sobie z odpowiedzialnymi sprawami rodzinnymi. Według Bhagavad-gity (8.6):
yam yam vapi smaran bhavam
tyajaty ante kalevaram
tam tam evaiti kaunteya
sada tad-bhava-bhavitah
"Albowiem jaki stan istnienia pamięta ten, kto porzuca swoje ciało, o synu Kuno, taki stan bez wątpienia osiągnie."
Gdy nadchodzi śmierć myślimy o tym, co robiliśmy w przeciągu całego swojego życia; w ten sposób otrzymujemy następne ciało (dehantara) odpowiadające myślom i pragnieniom pod koniec życia. Osoba nadmiernie przywiązana do życia domowego u kresu życia w naturalny sposób myśli o swojej ukochanej żonie. Wskutek tego w następnym życiu otrzymuje ciało kobiety, jak również rezultaty swoich pobożnych i niepobożnych czynów. Ten rozdział dokładnie wyjaśnia jak król Puranjana otrzymał ciało kobiety.
04.28.03 Znaczenie: Pod koniec życia, gdy atakuje inwalidztwo starości, ciało staje się zupełnie bezużyteczne. Dlatego wedyjski system szkolenia nakazuje, aby chłopcy byli kształceni w procesie brahmacaryi; to znaczy, aby byli całkowicie zaangażowani w służbę dla Pana i nie mieli żadnych kontaktów z kobietami. Osiągając wiek młodzieńczy, chłopiec żeni się między dwudziestym a dwudziestym piątym rokiem życia. Jeśli ożeni się we właściwym wieku, to natychmiast może spłodzić silnych, zdrowych synów. Teraz wzrasta liczebność potomstwa płci żeńskiej, ponieważ młodzi mężczyźni są bardzo słabi seksualnie. Gdy mąż jest silniejszy seksualnie od żony, wówczas rodzi się chłopiec, ale jeśli kobieta jest silniejsza, rodzi się dziewczynka. Tak więc jeśli ktoś chce się ożenić i spłodzić chłopców istotne jest, aby praktykował system brahmacaryi. Osiągnąwszy wiek lat pięćdziesięciu należy porzucić życie rodzinne. W tym czasie dzieci powinny być na tyle dorosłe, żeby ojciec mógł powierzyć im obowiązki rodzinne. Wówczas mąż i żona mogą opuścić dom, aby żyć w odosobnieniu i podróżować do różnych miejsc pielgrzymek. Gdy zarówno mąż, jak i żona tracą przywiązanie do rodziny i domu, żona wraca do domu, aby żyć pod opieką swych dorosłych dzieci, pozostając z dala od spraw rodzinnych. Mąż natomiast przyjmuje sannyasę, aby służyć Najwyższej Osobie Boga.
Tak wygląda doskonała cywilizacja. Ludzka forma życia przeznaczona jest specjalnie dla realizacji Boga. Jeśli ktoś nie jest w stanie podjąć procesu świadomości Krsny od samego początku życia, to musi być szkolony, aby przyjąć te zasady pod koniec życia. Niestety, ani dzieci nie otrzymują takiego wykształcenia, ani dorośli nie są w stanie porzucić swego życia rodzinnego nawet pod koniec życia. Wersety te podają metaforyczny opis sytuacji miasta Puranjany.
04.28.04 Znaczenie: Ciało ma dziewięć bram-dwoje oczu, dwa nozdrza, dwoje uszu, usta, odbyt i genitalia. Gdy komuś dokucza inwalidztwo starości, wówczas w bramach miasta pojawiają się rożne choroby. Na przykład, oczy stają się tak słabe, że potrzebujemy okularów, a osłabione uszy nie są w stanie słyszeć bezpośrednio i dlatego potrzebujemy aparatów słuchowych. Nozdrza blokuje śluz i musimy cugle wąchać butelkę z amoniakiem. Podobnie usta, zbyt słabe, by żuć, potrzebują sztucznych zębów. Także odbyt sprawia kłopoty i proces wydalania staje się trudny. Czasami ktoś musi brać lewatywę, a czasami używać chirurgicznego przewodu, aby przyśpieszyć oddawanie moczu. W ten sposób żołnierze zaatakowali różne bramy miasta Puranjany. Tak więc na starość wszystkie bramy miasta blokuje wiele chorób i musimy stosować tak wiele leków i urządzeń chirurgicznych.
04.28.05 Znaczenie: Gdy mówimy o ciele, mamy na myśli zewnętrzne ciało wulgarne wraz z jego różnymi częściami, jak również umysł, inteligencję i ego. Na starość wszystkie one słabną, atakowane przez różne choroby. Właściciel ciała, żywa istota, bardzo smutnieje, gdyż nie może we właściwy sposób używać pola działania. Bhagavad-gita wyraźnie oznajmia, że żywa istota jest właścicielem tego ciała (ksetra-jna), a ciało jest polem działania (ksetra). Bardzo trudno jest pracować na polu zarośniętym ciernistymi krzewami i chwastami. Taka jest sytuacja duszy, gdy samo ciało – z powodu choroby – staje się brzemieniem. Na ciało nakładane są dodatkowe ciężary w postaci trosk i ogólnego osłabienia funkcji cielesnych.
04.28.06 Znaczenie: Jeśli osoba zaatakowana przez inwalidztwo starości nadal oddaje się zadowalaniu zmysłów, to stopniowo traci całe swoje piękno, inteligencję i majątek i nie jest w stanie oprzeć się gwałtownym atakom córki Czasu.
04.28.07 Znaczenie: Gdy ktoś staje się inwalidą, słabną jego zmysły i organy. Innymi słowy, nie ma dłużej nad nimi kontroli. Zmysły i obiekty zmysłów zaczynają się mu sprzeciwiać. Gdy ktoś jest w niedoli, wówczas nawet członkowie jego rodziny, synowie, wnuki i żona – zaczynają okazywać lekceważenie. Nie są już dłużej pod panowaniem pana domu. Tak jak my pragniemy wykorzystać nasze zmysły dla przyjemności zmysłowych, tak też zmysły potrzebują w zamian siły od ciała. Mężczyzna utrzymuje rodzinę dla przyjemności i podobnie członkowie rodziny wymagają przyjemności od głowy rodziny. Jeśli nie otrzymują od niego wystarczającej ilości pieniędzy, wzrasta w nich obojętność i ignorują jego polecenia czy pragnienia. Powodem tego jest bycie krpana (skąpcem). Przeciwieństwem słowa krpana, użytego w wersecie szóstym, jest słowo brahmana. W ludzkiej formie życia powinniśmy być braminami, co oznacza, że powinniśmy zrozumieć konstytucjonalną pozycję Absolutnej Prawdy, Brahmana, a następnie zaangażować się jako Vaisnava w służbę dla Niego. W ludzkiej formie życia otrzymujemy tę możliwość, ale jeśli nie wykorzystamy jej właściwie, wówczas stajemy się krpana, skąpcami. Skąpiec jest to ktoś, kto dostaje pieniądze, ale nie wydaje ich właściwie. Szczególnym przeznaczeniem tej ludzkiej formy życia jest zrozumienie Brahmana, stanie się braminem, a jeśli nie wykorzystujemy jej w odpowiedni sposób, to pozostajemy krpana. Możemy zobaczyć, że jeśli ktoś ma pieniądze, ale ich nie wydaje, pozostaje skąpcem i nigdy nie jest szczęśliwym. Podobnie jeśli ktoś ma inteligencję, ale niszczy ją przez oddawanie się przyjemnościom zmysłowym, to przez cale swoje życie pozostaje skąpcem.
04.28.08 Znaczenie: Gdy ktoś słabnie z powodu ataku starości, wówczas członkowie rodziny, słudzy i sekretarze przestają o niego dbać, a on nie jest w stanie temu przeciwdziałać. W ten sposób, ogarnięty coraz większym niepokojem, rozpacza nad swym straszliwym położeniem.
04.28.09 Znaczenie: Tak wygląda sytuacja w obecnej cywilizacji. Każdy zajęty jest utrzymaniem ciała, domu i rodziny. Wskutek tego pod koniec życia każdy ulega dezorientacji, nie wiedząc czym jest życie ludzkie i nie znając jego celu. W cywilizacji opartej na zadowalaniu zmysłów nie może być życia duchowego, jako że ludzie biorą pod uwagę tylko to życie. Chociaż następne życie jest faktem, nie udostępnia się o tym informacji.
04.28.10 Znaczenie: Żywa istota, oddzielona od Najwyższej Osoby Boga, próbuje cieszyć się tym materialnym światem. Otrzymuje tę szansę w określonym rodzaju ciała, poczynając od ciała Brahmy aż do ciała bakterii. Z wedyjskiego opisu historii stworzenia możemy dowiedzieć się, że pierwszą żywą istotą był Pan Brahma, który – dla zwiększenia populacji – stworzył siedmiu wielkich mędrców i innych Prajapatich. Tak więc każda żywa istota, odpowiednio do karmy, czyli jej przeszłych pragnień i czynów, otrzymuje określony rodzaj ciała – od Brahmy do drobnoustroju czy zarazku w odchodach. Z powodu długotrwałego związku z poszczególnym typem materialnego ciała, jak też dzięki łasce Kalakanyi i jej mayi, rozwijamy nadmierne przywiązanie do materialnego ciała, mimo że jest ono siedzibą bólu. Nawet jeśli ktoś próbuje oddzielić robaka od kału, robak nie będzie chciał go opuścić – będzie do niego wracał. Podobnie wieprz na ogół żyje w ohydnych warunkach, żywiąc się odchodami, ale jeśli ktoś próbuje odseparować go od nich i przenieść go w przyjemne miejsce, wieprz nie będzie skłonny tego zrobić. Jeśli w ten sposób zbadamy każdą istotę, przekonamy się, że odmówi przyjęcia wygodniejszej pozycji. Chociaż król Puranjana został zaatakowany ze wszystkich stron, nie miał ochoty opuścić miasta. Innymi słowy, żywa istota – bez względu na to w jakich warunkach by była – nie chce porzucić tego ciała. Zostaje jednak do tego zmuszona, ponieważ, przede wszystkim, to materialne ciało nie może istnieć wiecznie.
Żywa istota pragnie na rożne sposoby cieszyć się światem materialnym, i dlatego, zgodnie z prawem natury, może ona transmigrować z jednego ciała do drugiego, tak jak ktoś przechodzi z ciała niemowlęcia do ciała dziecka, z ciała dziecka do ciała chłopięcego, z ciała chłopięcego do ciała młodzieńca, a potem do ciała mężczyzny. Proces ten trwa nieprzerwanie. W końcu, gdy ciało wulgarne zestarzeje się i jest ułomne, żywa istota porzuca je z wielką niechęcią, mimo iż nie jest ono dłużej użyteczne. Dlaczego żywa istota nie chce porzucić materialnej egzystencji i materialnego ciała, mimo iż są one tak niewygodne? Gdy tylko otrzymuje materialne ciało, musi bardzo ciężko pracować, aby je utrzymać. Może być zaangażowana w różnych dziedzinach działania, ale w każdym przypadku musi pracować bardzo ciężko, aby utrzymać materialne ciało. Niestety, społeczeństwo nie posiada informacji o transmigracji duszy. Ponieważ żywa istota nie ma nadziei na wejście do duchowego królestwa wiecznego życia, szczęścia i wiedzy, dlatego chce pozostać w swym obecnym ciele, mimo że może być ono bezużyteczne. Dlatego największym działaniem dobroczynnym w tym materialnym świecie jest wspieranie ruchu świadomości Krsny.
Ruch ten daje ludziom informacje o królestwie Boga. Bóg, Krsna, istnieje i każdy może do Niego wrócić i żyć wiecznie w szczęściu i wiedzy. Osoba świadoma Krsny nie obawia się porzucenia tego ciała, ponieważ jej pozycja jest zawsze wieczna. Osoba świadoma Krsny jest wiecznie zaangażowana w transcendentalną miłosną służbę dla Pana; dlatego, tak długo dopóki żyje w tym ciele, jest szczęśliwa pełniąc miłosną służbę dla Pana, a gdy je porzuci jest nadal bezustannie zaangażowana w służbę dla Pana. Święci bhaktowie są zawsze wolni i wyzwoleni, podczas gdy karmici, którzy nie mają wiedzy o życiu duchowym, czyli o transcendentalnej miłosnej służbie dla Pana bardzo obawiają się porzucenia tego bezwartościowego materialnego ciała.
04.28.11 Znaczenie: W systemie wedyjskim martwe ciało jest palone w ogniu, ale przed śmiercią jest inny ogień, gorączka, nazywany prajvarą, albo visnu-jvarą. Medycyna potwierdza, że gdy temperatura ciała podniesie się do 107 stopni, człowiek natychmiast umiera. Ta prajvara, czyli wysoka gorączka pod koniec życia umieszcza żywą istotę pośrodku płonącego ognia.
04.28.12 Znaczenie: Ciało składa się z wielu części – zmysłów, kończyn, skóry, mięśni, krwi, szpiku kostnego itd. – i wszystkie one są tu rozważane jako synowie, wnuki, obywatele i podlegli. Gdy ciało danej osoby atakowane jest przez visnu-jvarę, wtedy jego temperatura tak bardzo wzrasta, że czasami osoba ta pozostaje w śpiączce. Oznacza to, że ciało przejmuje tak ostry ból, że człowiek traci przytomność i nie odczuwa cierpień, którym podlega ciało. W rzeczywistości w chwili śmierci żywa istota jest tak bezradna, że – mimo iż nie chce – zostaje zmuszona do porzucenia ciała i wejścia do innego. Bhagavad-gita mówi, że dzięki postępowi nauki człowiek może poprawić tymczasowe warunki życia, ale nie może uniknąć bólów narodzin, starości, choroby i śmierci. Te rzeczy kontroluje Najwyższa Osoba Boga za pośrednictwem materialnej natury. Ale głupcy nie mogą zrozumieć tego prostego faktu. Teraz ludzie usilnie starają się znaleźć ropę naftową pośrodku oceanu. Bardzo pragną zapewnić na przyszłość zaopatrzenie w ropę, ale nie podejmują żadnych kroków poprawienia okoliczności narodzin, starości, choroby i śmierci. W ten sposób pogrążona w ignorancji, nie wiedząca nic o swym przyszłym życiu osoba, z pewnością poniesie porażkę we wszystkich swych działaniach.
04.28.13 Znaczenie: Żywą istotę okrywają dwa rodzaje ciała – ciało wulgarne i ciało subtelne. Możemy zobaczyć, że w czasie śmierci ciało wulgarne ulega zniszczeniu, ale w rzeczywistości żywa istota przenoszona jest – przez ciało subtelne – do następnego ciała wulgarnego. Współcześni tzw. naukowcy nie mogą zobaczyć, w jaki sposób ciało subtelne przenosi duszę z jednego ciała do drugiego. Ciało subtelne opisane jest metaforycznie jako wąż albo inspektor policji miejskiej. Gdy wszystko płonie, to nawet inspektor policji nie może się uratować. Inspektor policji może narzucić swój autorytet mieszkańcom, gdy nie zagraża niebezpieczeństwo, ale gdy miasto atakowane jest ze wszystkich stron, wówczas inspektor okazuje się bezużyteczny. Gdy powietrze życia było gotowe do opuszczenia ciała wulgarnego, ciało subtelne również zaczęło odczuwać ból.
04.28.14 Znaczenie: Wężom bardzo trudno jest opuścić płonący las. Inne zwierzęta mogą uciec na swych długich nogach, ale węże, które mogą jedynie pełzać, z reguły giną w ogniu. Na ostatnim etapie życia członki ciała nie są tak zaatakowane jak powietrze życia.
04.28.15 Znaczenie: Na ostatnim etapie życia różne bramy ciała zostają dotknięte skutkami choroby, wywołanej zachwianiem równowagi żółci, śluzu i powietrza. Żywa istota nie jest w stanie jasno wyrazić swych trudności, a krewni otaczający umierającego człowieka słyszą jedynie wydobywający się z niego dźwięk "ghura ghura". W swojej Mukunda-mala-stotra król Kulaśekhara oznajmia:
krsna tvadiya-padapankaja-panjarantam
adyaiva me viśatu manasa-raja-hamsah
prana-prayana-samaye kapha-vata-pittaih
kanthavarodhana-vidhau smaranam kutas te
"Mój drogi Krsno, pomóż mi umrzeć natychmiast, tak aby łabędź mojego umysłu mógł być otoczony przez łodyżki Twych lotosowych stóp. W przeciwnym razie jak będę mógł myśleć o Tobie, gdy będę wydawał ostatnie tchnienie i moje gardło będzie zdławione?" Łabędź czuje wielką radość, gdy nurkując w wodzie zaplątuje się w łodyżkach kwiatu lotosu. Jest to dla niego radosną zabawą. Jeśli będąc zdrowymi myślimy o lotosowych stopach Pana i umieramy, jest to największym szczęściem. Czasami na starość, w czasie śmierci, nasze gardło zostaje zatkane śluzem albo zablokowane przez powietrze. Wówczas wibracja Hare Krsna; maha-mantra, może się z niego nie wydostać. I w ten sposób możemy zapomnieć o Krsnie. Oczywiście ci, którzy są mocni w świadomości Krsny, w żaden sposób nie mogą zapomnieć Krsny na żadnym etapie, ponieważ przyzwyczajeni są do śpiewania maha-mantry Hare Krsna, szczególnie, gdy śmierć sygnalizuje swoje nadejście.
04.28.16 Znaczenie: Często zdarza się, że osoba nadmiernie przywiązana do materialnego ciała, prosi lekarza, żeby choć trochę przedłużył jej życie. Jeśli tzw. lekarz-naukowiec jest w stanie przedłużyć czyjeś życie o kilka minut przy użyciu tlenu czy innych środków medycznych, myśli, że odniósł wielki sukces w swych próbach, mimo iż pacjent ostatecznie umrze. Nazywane jest to walką o egzystencję. W chwili śmierci zarówno pacjent, jak i lekarz nadal myślą o przedłużeniu życia, mimo iż wszystkie części składowe ciała są praktycznie martwe i zrujnowane.
04.28.17 Znaczenie: Z wersetu tego jasno wynika, że w czasie śmierci nie odchodzą myśli o materialnej radości. Oznacza to, że żywa istota, dusza, jest przenoszona przez ciało subtelne – umysł, inteligencję i ego. Z powodu fałszywego ego żywa istota nadal pragnie cieszyć się światem materialnym; a ponieważ brakuje jej takiej przyjemności – robi jej się przykro i smutno. Swoim intelektem nadal stwarza plany przedłużenia swojej egzystencji i dlatego, chociaż porzuca ciało wulgarne, ciało subtelne przenosi ją do następnego ciała wulgarnego. Materialne oczy nie są w stanie dostrzec tej wędrówki ciała subtelnego. Dlatego widząc, że ktoś porzuca ciało wulgarne, myślimy, że jest to jego koniec. Ciało subtelne tworzy plany czerpania materialnej przyjemności, a ciało wulgarne jest instrumentem do czerpania przyjemności z tych planów. W ten sposób ciało wulgarne można porównać do żony, gdyż żona jest pośrednikiem we wszelkiego rodzaju zadowalaniu zmysłów. Ze względu na długotrwałe obcowanie z ciałem wulgarnym, żywa istota boleśnie przeżywa rozłąkę z nim. Mentalne działania żywej istoty zmuszają ją do przyjęcia następnego ciała wulgarnego i kontynuowania egzystencji materialnej.
Sanskryckie słowo stri znaczy "ekspansja". Przez żonę mężczyzna zwija różne obiekty atrakcji – synów, córki, wnuki itd. Przywiązanie do członków rodziny staje się bardzo widoczne w czasie śmierci. Często zdarza się, że tuż przed opuszczeniem ciała człowiek wzywa swego ukochanego syna, aby powierzyć mu opiekę nad swoją żoną i innymi parafernaliami. Czasem mówi: "Mój drogi chłopcze, jestem zmuszony odejść. Proszę, zaopiekuj się sprawami rodzinnymi " Mówi w ten sposób, nie znając nawet swego przeznaczenia.
04.28.18 Znaczenie: Te rozmyślania króla o żonie świadczą o tym, że był on zbyt pochłonięty myślami o kobiecie. Na ogół czysta kobieta staje się posłuszną żoną. To powoduje, że mąż przywiązuje się do niej i wskutek tego bardzo dużo myśli o niej w chwili śmierci. Jak widzimy na przykładzie króla Puranjany, sytuacja taka jest bardzo niebezpieczna. Jeśli ktoś w chwili śmierci myśli o swej żonie zamiast o Krsnie, to z pewnością nie powróci z powrotem do domu, do Boga, ale zmuszony będzie przyjąć ciało kobiety i w ten sposób rozpocząć następny rozdział egzystencji materialnej.
04.28.19 Znaczenie: Żona zawsze powinna bym posłuszna swojemu mężowi. Posłuszeństwo żony, jej łagodność i postawa służenia są cechami, które powodują, że mąż bardzo się o nią troszczy. Przywiązanie męża do żony jest bardzo dobre dla pożycia rodzinnego, ale nie jest to zbyt korzystne dla duchowego postępu. Tak więc w każdym domu powinna panować świadomość Krsny. Jeśli mąż i żona są bardzo przywiązani do siebie w świadomości Krsny, wtedy oboje odniosą korzyść, gdyż w centrum ich egzystencji jest Krsna. W przeciwnym razie, jeśli mąż jest zbyt przywiązany do żony, to w swoim następnym życiu staje się kobietą. Kobieta zbyt przywiązana do męża w następnym życiu rodzi się jako mężczyzna. Oczywiście, dla kobiety stanie się mężczyzną jest korzystne, ale dla mężczyzny stanie się kobietą korzystne nie jest.
04.28.20 Znaczenie: W chwili śmierci król Puranjana
myślał o swojej żonie, a to określane jest jako zanieczyszczona świadomość. Jak
Pan Krsna wyjaśnił w Bhagavad-gicie (15.7):
mamaivamśo jiva-loke
jiva-bhutah sanatanah
manah-sasthanindriyani
prakrti-sthani karsati
"Żywe istoty w tym uwarunkowanym świecie, są Moimi wiecznymi, fragmentarycznymi cząstkami. I właśnie to uwarunkowane życie jest przyczyną ich walki z sześcioma zmysłami, łącznie z umysłem."
Żywa istota jest przede wszystkim integralną cząstką Najwyższego Ducha, Krsny. Innymi słowy, konstytucjonalna pozycja Krsny i konstytucjonalna pozycja żywej istoty są jakościowo takie same. Jedyna różnica polega na tym, że żywa istota jest wiecznie atomową cząstką Najwyższego Ducha Mamaivamśo jiva-loke jiva-bhutah sanatanah. Z powodu swego zanieczyszczonego umysłu i zanieczyszczonej świadomości, fragmentaryczna cząstka Najwyższego Pana, indywidualna dusza, ciężko zmaga się w tym materialnym świecie uwarunkowanego życia. Żywa istota, jako integralna cząstka Najwyższego Pana, powinna myśleć o Krsnie, ale tutaj widzimy, że król Puranjana (żywa istota) myśli o kobiecie. Takie mentalne zaabsorbowanie się jakimś obiektem zmysłowym jest przyczyną tego, że żywa istota walczy o byt w tym materialnym świecie. Ponieważ król Puranjana myśli o swojej żonie, dlatego też jego walka o egzystencję w świecie materialnym nie zakończy się wraz ze śmiercią. Jak ujawnią to następne wersety, król Puranjana, z powodu nadmiernego zaabsorbowania myślami o swojej żonie, będzie musiał przyjąć ciało kobiety. Zatem zaabsorbowanie swojej świadomości sprawami socjalnymi, politycznymi, pseudoreligijnymi, narodowymi i społecznymi jest przyczyną niewoli. Aby wyzwolić się z tej niewoli, należy zmienić swoje czynności już podczas tego życia. Potwierdza to Bhagavad-gita (3.9). Yajnarthat karmano 'nyatra loko yam karma-bandhanah. Jeśli nie zmienimy naszej świadomości w tym życiu, to wszystko, cokolwiek robimy w imię spraw socjalnych, polityki, religii, czy też dobra społecznego i narodowego, stanie się przyczyną naszej niewoli. Oznacza to, że będziemy musieli dalej kontynuować materialne, uwarunkowane życie. Jak wyjaśnia Bhagavad-gita (15.7), manah-sasthanindriyani prakrti-sthani karsati. Jeśli nasz umysł i zmysły zaangażowane są w czynności materialne, musimy kontynuować materialną egzystencję i walkę o osiągnięcie szczęścia. W każdym życiu zmagamy się, by osiągnąć szczęście. W rzeczywistości nikt w tym świecie materialnym nie jest szczęśliwy, ale ta walka daje nam fałszywe poczucie szczęścia. Musimy pracować bardzo ciężko, a kiedy osiągamy rezultat swojej ciężkiej pracy, wówczas myślimy, że jesteśmy szczęśliwi. Ale w tym materialnym świecie ludzie nie wiedzą, czym naprawdę jest szczęście. Sukham atyantikam yat tad buddhi-grahyam atindriyam (Bg. 6.21). Prawdziwe szczęście możemy docenić zmysłami transcendentalnymi. Ale dopóki nie jesteśmy oczyszczeni, dopóty nasze transcendentalne zmysły nie mogą się zamanifestować; dlatego, aby oczyścić zmysły, musimy przyjąć świadomość Krsny i zaangażować je w służenie Panu. Wówczas osiągniemy rzeczywiste szczęście i wyzwolenie.
Bhagavad-gita (15.8) mówi:
śariram yad avapnoti yac capy utkramatiśvarah
grhitvaitani samyati vayur gandhan ivaśayat
"Będąc w tym materialnym świecie, żywa istota przenosi swoje różne koncepcje życia z jednego ciała do drugiego, tak jak powietrze przenosi zapachy kwiatów." Gdy wiatr przelatuje nad ogrodem róż, unosi zapach róż, a gdy wieje nad nieczystym miejscem, unosi odór nieprzyjemnych rzeczy. Podobnie, król Puranjana, żywa istota, przenosi teraz powietrze swego życia nad swoją żoną, kobietą, i dlatego w następnym życiu zmuszony będzie przyjąć ciało kobiety.
04.28.21 Znaczenie: W chwili śmierci każdy martwi się o to, co stanie się z jego żoną i dziećmi. Podobnie, polityk niepokoi się o swój kraj czy partię polityczną. Jeżeli ktoś nie jest w pełni świadomy Krsny, musi w następnym życiu przyjąć ciało odpowiadające określonemu stanowi jego świadomości. Ponieważ Puranjana myśli o swojej żonie i dzieciach i jest nadmiernie pochłonięty myślami o swej żonie, dlatego w następnym życiu przyjmie ciało kobiety. Podobnie, polityk czy tzw. nacjonalista; który przesadnie przywiązany jest do swej rodzinnej ziemi, z pewnością ponownie narodzi się na niej po zakończeniu swej kariery politycznej. Czynności wykonywane podczas tego życia wpływają także na nasze życie następne. Czasami politycy, dla własnej przyjemności zmysłowej, działaj w niezwykle grzeszny sposób. Nierzadko zabijają członków partii opozycyjnych. I chociaż polityk może narodzić się na swej tzw. rodzinnej ziemi, to mimo to będzie musiał cierpieć z powodu grzesznych czynów, które popełnił w swym poprzednim życiu.
Ta nauka o transmigracji jest zupełnie nieznana współczesnym naukowcom. Tzw. naukowcy nie lubią zawracać sobie głowy tymi rzeczami, ponieważ gdyby zaczęli w ogóle rozważać ten subtelny temat i problemy życia, zobaczyliby, że ich przyszłość jest bardzo mroczna. Tak więc próbują oni uniknąć rozważań nad przyszłością i dalej popełniają wszelkiego rodzaju grzechy w imię potrzeb społecznych, politycznych i narodowych.
04.28.22 Znaczenie: Dopóki żywa istota, jako dziecko czy chłopiec jest niewinna, dopóty obowiązkiem ojca i matki jest wpajanie jej właściwego rozumienia wartości życia. A gdy dziecko dorośnie, wówczas powinno samodzielnie pełnić obowiązki życia. Rodzice nie mogą pomóc dziecku po swojej śmierci. Ojciec może pozostawić dzieciom jakiś majątek, jako doraźną pomoc, ale nie powinny go zbytnio absorbować myśli o tym, w jaki sposób jego rodzina będzie radzić sobie po jego śmierci. Jest to chorobą duszy uwarunkowanej. Nie tylko popełnia ona grzeszne czyny dla własnego zadowalania zmysłów, ale gromadzi wielkie bogactwo, aby pozostawić je po sobie, by również jej dzieci mogły wspaniale zadowalać zmysły.
Tak czy inaczej, każdy obawia się śmierci i dlatego śmierć nazywana jest bhaya, czyli strachem. Chociaż król Puranjana zaabsorbowany był myślami o swej żonie i dzieciach, śmierć nie zwlekała. Śmierć nie czeka na nikogo – natychmiast wypełnia swój obowiązek. Ponieważ śmierć musi zabrać każdego bez wyjątku, jest ona ostateczną realizacją Boga dla ateistów, którzy trwonią swoje życie rozmyślając o kraju, społeczeństwie i krewnych, a zaniedbują świadomość Boga. W wersecie tym bardzo istotne jest słowo atad-arhanam, gdyż znaczy ono, że nie powinniśmy być nadmiernie zaangażowani w działania dla korzyści członków własnej rodziny, rodaków, społeczeństwa czy wspólnoty. Takie działanie nie pomoże nikomu w postępie duchowym. Niestety, w dzisiejszym społeczeństwie tzw. wykształceni ludzie nie mają pojęcia o tym, czym jest postęp duchowy. I chociaż w ludzkiej formie życia mają możliwość uczynienia duchowego postępu, zostają skąpcami. Robią niewłaściwy użytek ze swojego życia i po prostu marnują je, myśląc o materialnym dobrobycie swych krewnych, rodaków, społeczeństwa itd. Naszym rzeczywistym obowiązkiem jest nauczenie się, w jaki sposób zwyciężyć śmierć. Pan Krsna opisuje proces przezwyciężania śmierci w Bhagavad-gicie (4.9):
janma karma ca me divyam evam
yo vetti tattvatah
tyaktva deham punar janma
naiti mam eti so 'rjuna
"Kto zna transcendentalną naturę Mojego pojawiania się i Moich czynów, ten, opuściwszy to ciało, nigdy nie rodzi się ponownie w tym świecie materialnym, ale osiąga Moją wieczną siedzibę, o Arjuno."
Po porzuceniu tego ciała, osoba w pełni świadoma Krsny nie przyjmuje następnego ciała materialnego, ale wraca do domu, z powrotem do Boga. Każdy powinien próbować osiągnąć tę doskonałość. Na nieszczęście, zamiast tego ludzie pochłonięci są myślami o społeczeństwie, przyjaźni, miłości i krewnych. Jednak ten ruch świadomości Krsny kształci ludzi na całym świecie i informuje ich, jak pokonać śmierć. Harim vina na srtim taranti. Nie można przezwyciężyć śmierci, jeśli nie przyjmie się schronienia Najwyższej Osoby Boga.
04.28.23 Znaczenie: Gdy Yamaraja i jego pomocnicy zabierają żywą istotę do miejsca, w którym odbywa się sąd, wtedy życie, powietrze życia i pragnienie, będące orszakiem żywej istoty, także podążaj za nią. Potwierdzają to Vedy. Gdy Yamaraja zabiera czy aresztuje żywą istotę (tam utkramantam), idzie z nią również powietrze życia (prano 'nutkramati), a gdy powietrze życia odchodzi (pranam anutkraman tam), za nim podążają także (anutkramanti) wszystkie zmysły (sarve pranah). Gdy żywa istota i powietrze życia odchodzą, kupa materii wytworzona z pięciu elementów – ziemi, wody, powietrza, ognia i eteru – zostaje porzucona i pozostawiona. Wówczas żywa istota udaje się na miejsce rozprawy i Yamaraja decyduje, jakie będzie jej następne ciało. Proces ten nie jest znany współczesnym naukowcom. Każda żywa istota jest odpowiedzialna za swoje działania w tym życiu, a po śmierci staje przed sądem Yamarajy, który decyduje, jaki rodzaj ciała otrzyma następnie. Chociaż żywa istota porzuca wulgarne ciało materialne, to jej pragnienie, jak również jej reakcje za przeszłe czyny, pozostają. To właśnie Yamaraja decyduje o tym, jaki rodzaj ciała żywa istota następnie otrzyma – zgodnie ze swymi przeszłymi uczynkami.
04.28.24 Znaczenie: Po zaaresztowaniu żywej istoty, cała jej świta, mianowicie: powietrze życia, zmysły i obiekty zmysłowe, natychmiast opuszczają tę bryłę materii, jaką jest ciało. Kiedy żywa istota i jej towarzysze odchodzą, ciało przestaje działać i rozkłada się na podstawowe elementy materialne: ziemię, wodę, ogień, powietrze i eter. Jeśli mieszkańcy opuszczą zaatakowane przez wrogów miasto, wróg natychmiast wykorzystuje to i bombarduje je, aby rozbić je w pył. Kiedy mówimy: "Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz", odnosimy to do ciała. Na ogół mieszkańcy opuszczaj miasto atakowane i bombardowane przez nieprzyjaciół i wówczas przestaje ono istnieć.
Tylko głupiec próbuje poprawić stan miasta, nie dbając o jego obywateli. Podobnie, żywa istota, która nie jest odpowiednio oświecona wiedzą duchową, dba jedynie o ciało zewnętrzne, nie wiedząc, że zasadniczym czynnikiem w ciele jest dusza. Gdy ktoś jest zaawansowany w wiedzy duchowej, to dusza zostaje wybawiona od wiecznej transmigracji. Bhagavatam uważa, że ci, którzy są przywiązani do swoich ciał, są jak krowy i osły (sa eva go-kharah). Krowa jest zwierzęciem bardzo niewinnym, a osioł jest zwierzęciem pociągowym. Kto trudzi się pod wpływem cielesnej koncepcji, pracuje po prostu jak osioł i nie zna swego prawdziwego interesu. Dlatego jest powiedziane:
yasyatma-buddhih kunape tri-dhatuke
sva-dhih kalatradisu bhauma ijya-dhih
yat-tirtha-buddhih salile na karhicij
janesv abhijnesu sa eva go-kharah
"Żywą istotę, która utożsamia z jaźnią ciało zrobione z trzech elementów, która uważa produkty uboczne ciała za swych krewnych, miejsce swoich narodzin za godne czci, i która udaje się do miejsc pielgrzymek raczej po to, by się tam wykąpać, niż żeby zetknąć się z posiadającymi transcendentalną wiedzę, należy uważać za podobną osłowi lub krowie." (Bhag. 10.84.13)
Cywilizacja ludzka pozbawiona świadomości Krsny jest jedynie cywilizacją niższych zwierząt. Czasami taka cywilizacja może badać martwe ciało, studiując mózg czy serce. Jednak żadna część ciała nie ma znaczenia, jeżeli nie ma w nim duszy. A właśnie w nowoczesnej cywilizacji krów i osłów naukowcy próbują doszukać się jakichś wartości w mózgu lub sercu zmarłego człowieka.
04.28.25 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (5.29) Pan Krsna mówi:
bhoktaram yajna-tapasam sarva-loka-maheśvaram
Jeśli zrozumiemy jedynie trzy rzeczy – mianowicie, że Najwyższy Pan Krsna jest podmiotem radości wszelkich ofiar, że jest właścicielem wszystkiego i że jest najwyższym przyjacielem wszystkich żywych istot – wówczas będziemy mogli osiągnąć pełną świadomość Krsny, szczęście i satysfakcję. Osoba nieświadoma tego i działająca jedynie w oparciu o koncepcję cielesną, zawsze dręczona jest cierpieniami zsyłanymi przez materialną naturę. W rzeczywistości Pan towarzyszy każdej żywej istocie. Iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati (Bg. 18.61). Żywa istota i Dusza Najwyższa siedzą tuż obok siebie na tym samym drzewie, ale niemądra żywa istota nie zwraca się o ochronę do Najwyższej Osoby Boga, mimo iż dręczą ją prawa materialnej natury. Myśli, iż sama jest w stanie uchronić się przed jej ścisłymi prawami. Nie jest to jednak możliwe. Żywa istota musi zwrócić się do Najwyższej Osoby Boga i podporządkować się Jemu. Tylko w ten sposób będzie mogła uchronić się od zaciekłych ataków potężnego Yavany, czyli Yamarajy.
Bardzo ważne w tym wersecie jest słowo sakhayam ("przyjaciel"), jako że Bóg zawsze towarzyszy żywej istocie. Najwyższy Pan opisany jest jako suhrdam ("zawsze dobrze życzący"). Najwyższy Pan zawsze nam sprzyja jak matka czy ojciec. Mimo wszystkich obraz popełnionych przez syna, ojciec i matka zawsze są mu życzliwi. Podobnie, jeśli po prostu podporządkujemy się Panu, to Pan – mimo wszystkich naszych obraz i nieposłuszeństwa wobec pragnień Najwyższej Osoby Boga – ześle nam natychmiastową ulgę od wszelkich trudów wywołanych przez materialną naturę. Potwierdza to Bhagavad-gita (mam eva ye prapadyante mayam etam taranti te). Niestety, z powodu złego towarzystwa i wielkiego przywiązania do zadowalania zmysłów, nie pamiętamy o naszym najlepszym przyjacielu, Najwyższej Osobie Boga.
04.28.26 Znaczenie: Ci, którzy bardzo gorliwie zabijają zwierzęta w imię religii lub na pożywienie, powinni spodziewać się podobnej kary po śmierci. Słowo mamsa ("mięso") wskazuje na to, że zwierzęta, które zabiliśmy, będą miały możliwość zabicia nas. Chociaż w rzeczywistości zabicie jakiejkolwiek żywej istoty nie jest rzeczą możliwą, to po śmierci będziemy czuć ból, jakiego doświadcza osoba przebijana rogami zwierząt Nie wiedząc o tym, dranie zabijają biedne zwierzęta bez zastanowienia. Tzw. ludzka cywilizacja otworzyła wiele rzeźni dla zwierząt, w imię religii lub dla zapewnienia sobie pożywienia. Osoby nieco religijne zabijają zwierzęta w świątyniach, meczetach czy synagogach, a ci, którzy są bardziej upadli, utrzymują rzeźnie. Tak jak w cywilizowanym społeczeństwie ludzkim istnieje prawo życia za życie, podobnie, zgodnie z prawem Najwyższego Pana żadna żywa istota nie może targnąć się na życie innej żywej istoty. Każdy powinien cieszyć się wolnością życia na rachunek najwyższego ojca, i Najwyższa Osoba Boga potępia wszelkie zabijanie zwierząt – czy to w imię religii, czy na pokarm. W Bhagavad-gicie (16.19) Krsna mówi:
tan aham dvisatah kruran
samsaresu naradhaman
ksipamy ajasram aśubhan
asurisv eva yonisu
"Takie zazdrosne i szkodliwe, najniższe spośród rodzaju ludzkiego osoby, ciskane są przeze Mnie w ocean egzystencji materialnej, pomiędzy różne demoniczne gatunki życia." Zabójcy zwierząt (dvisatah), zazdrośni o inne żywe istoty i o Najwyższą Osobę Boga, ciskani są w ciemności i nie są w stanie zrozumieć sensu i celu życia. Szerzej wyjaśniają to kolejne wersety.
04.28.27 Znaczenie: Jest to opis egzystencji materialnej. Doświadczamy jej wtedy, gdy nadmiernie przywiązujemy się do kobiety i zapominamy o swojej prawdziwej tożsamości wiecznych sług Krsny (nasta-smrtih). W ten sposób, przechodząc z jednego ciała do drugiego, żywa istota bezustannie cierpi trojakie niedole materialnej egzystencji. Ten ruch zapoczątkowaliśmy po to, aby uratować cywilizację ludzką od mroku ignorancji. Głównym celem ruchu świadomości Krsny jest oświecenie skłonnej do zapominania żywej istoty i przypomnienie jej o jej oryginalnej świadomości Krsny. W ten sposób można uratować żywą istotę od katastrofy ignorancji, jak również od wędrówki do różnych ciał. Jak śpiewał Śrila Bhaktivinoda Thakura:
anadi karama-phale, padi'
bhavarnava-jale,
taribare na dekhi upaya
e
visaya-halahale, diva-niśi hiya jvale,
mana kabhu sukha nahi paya
"Z powodu moich przeszłych działań dla rezultatów, upadłem w ocean niewiedzy i nie widzę żadnego sposobu wydostania się z tego wielkiego oceanu, który jest niczym ocean trucizny. Próbujemy osiągnąć szczęście przez przyjemności zmysłowe, ale w rzeczywistości ta tzw. przyjemność jest jak zbyt gorąca potrawa, która pali serce. Czuję to palenie dzień i noc, i w ten sposób mój umysł nie może zaznać satysfakcji "
Egzystencja materialna jest zawsze pełna niepokoju. Ludzie ciągle próbują wymyślać sposoby na uśmierzenie niepokoju, ale ponieważ nie wiedzie ich prawdziwy przywódca, próbują zapomnieć o materialnym niepokoju, pijąc i angażując się w seks. Głupcy nie wiedzą, że przez picie i seks jedynie przedłużają materialne życie. Nie jest to sposób na uniknięcie materialnego niepokoju.
Słowo pramada-sanga-dusitah oznacza, że – oprócz całego innego zanieczyszczenia – jeśli ktoś po prostu przywiązany jest do kobiety, to to jedno zanieczyszczenie jest wystarczające, aby przedłużyć nieszczęsną egzystencję materialną. Wskutek tego w cywilizacji wedyjskiej od początku jest się szkolonym, aby porzucić przywiązanie do kobiet. Pierwszym etapem życia jest brahmacarya, drugim – grhastha, trzecim – vanaprastha, a czwartym – sannyasa. Wszystkie te porządki zostały ustanowione w tym celu, aby mężczyzna mógł uwolnić się od przywiązania do kobiet.
04.28.28 Znaczenie: Ponieważ król Puranjana w chwili śmierci myślał o swojej żonie, dlatego w następnym życiu otrzymał ciało kobiety. Potwierdza to następujący werset z Bhagavad-gity (8.6):
tam tam evaiti kaunteya
sada tad-bhava-bhavitah
"Albowiem jaki stan istnienia pamięta ten, kto porzuca swoje ciało, o synu Kunti, taki stan bez wapienia osiągnie."
Jeśli żywa istota zwykła myśleć o określonej rzeczy, czy jest pochłonięta pewnego rodzaju myślami, jej umysł skupi się na tym w chwili śmierci. Umierając myślimy o tym, co dominowało w naszym życiu na jawie, podczas lekkiego snu czy drzemki, jak też i w głębokim śnie. Żywa istota upada, tracąc w ten sposób towarzystwo Najwyższego Pana i wędruje z jednej formy cielesnej do drugiej, zgodnie z porządkiem natury – dopóki w końcu nie osiągnie formy ludzkiej. Jeśli zaabsorbowana jest materialnymi myślami i nie ma wiedzy o życiu duchowym, i jeśli nie przyjmuje schronienia lotosowych stóp Najwyższej Osoby Boga, Govindy, który rozwiązuje wszelkie problemy narodzin i śmierci, to w następnym życiu staje się kobietą – szczególnie jeśli myśli o swojej żonie. Śrimad-Bhagavatam (3.31.1) mówi karmana daiva-netrena. Żywa istota działa pobożnie lub niepobożnie, a czasami i tak, i tak. Gdy żywa istota otrzymuje nowe ciało od istot wyższych, pod uwagę brane są wszystkie jej działania: Mimo że król Puranjana był nadmiernie przywiązany do swej żony, niemniej jednak spełnił wiele pobożnych czynności dla rezultatów. Wskutek tego, choć otrzymał ciało kobiety, miał sposobność bycia córką potężnego króla. Jak potwierdza Bhagavad-gita (6.41):
prapya punya-krtam lokan
usitva śaśvatih samah
śucinam śrimatam gehe
yoga-bhrasto 'bhijayate
"Yogin, który nie odniósł sukcesu, po wielu, wielu latach przyjemności na planetach pobożnych żywych istot rodzi się w rodzinie prawych ludzi albo w bogatej rodzinie arystokratycznej."
Jeśli ktoś – z powodu przywiązania do działania dla rezultatów, spekulacji filozoficznej czy yogi mistycznej – upada ze ścieżki bhakti-yogi, realizacji Boga, otrzymuje szansę narodzenia się w wysoko postawionej i bogatej rodzinie. W ten sposób wyższe autorytety, wyznaczone przez Najwyższą Osobę Boga, wymierzają sprawiedliwość żywej istocie, odpowiednio do jej pragnień. Chociaż król Puranjana był zbyt pochłonięty myślami o swej żonie, wskutek czego stał się kobietą, to ze względu na swe wcześniejsze pobożne czyny narodził się w rodzinie króla. Wniosek jest taki, że przed przyznaniem nam następnego ciała rozważane są wszystkie nasze czyny. Dlatego Narada Muni powiedział Vyasadevie, że należy przyjąć świadomość Krsny, służbę oddania, i porzucić wszystkie zwykłe obowiązki zawodowe. Doradza to również Sam Pan Krsna. Chociaż bhakta może upaść ze ścieżki duchowej świadomości, niemniej jednak narodzi się w ludzkim ciele w domu bhakty albo bogatego człowieka. W ten sposób na nowo będzie mógł podjąć swą służbę oddania.
04.28.29 Znaczenie: Pomiędzy ksatriyami istnieje taki zwyczaj, że księżniczki są darowane za żonę pod pewnymi warunkami. Na przykład, Draupadi miała zostać żoną tego, kto byłby w stanie przebić strzałą rybę, patrząc jedynie na jej odbicie w wodzie. Krsna poślubił jedną ze Swych królowych pokonawszy siedem silnych byków. W systemie wedyjskim córka króla oddawana jest za żonę pod pewnymi warunkami. Vaidarbhi, córkę Vidarbhy, zaproponowano wielkiemu bhakcie i potężnemu królowi. Król Malayadhvaja spełnił wszystkie te wymagania, jako że był zarówno wielkim bhaktą, jak i potężnym królem. Imię Malayadhvaja oznacza wielkiego bhaktę, tak mocnego jak wzgórze Malaya, i który dzięki szerzeniu swoich poglądów również innych bhaktów czyni mocnymi. Taki maha-bhagavata może zwyciężyć opinię wszystkich innych. Mocny bhakta robi propagandę przeciwko wszelkim innym duchowym koncepcjom – mianowicie przeciwko jnanie, karmie i yodze. Jest zawsze na mocnej pozycji z rozpostartym sztandarem oddania, pokonując inne koncepcje realizacji transcendentalnej. Kiedykolwiek ma miejsce dyskusja pomiędzy wielbicielami i niewielbicielami, czysty, silny bhakta zawsze wychodzi zwycięsko.
Słowo pandya, wywodzące się od słowa panda, znaczy "wiedza". Jeśli nie jest się bardzo uczonym, wówczas nie można pokonać koncepcji niewielbicieli. Słowo para znaczy "transcendentalne", a pura znaczy "miasto": Para-pura odnosi się do Vaikunthy, królestwa Boga, a słowo jaya odnosi się do tego, który może pokonać. Znaczy to, że czysty bhakta, który jest mocny w służbie oddania i który zwycięża wszystkie koncepcje niezgodne z koncepcją służby oddania, może także zdobyć królestwo Boga. Innymi słowy, królestwo Boga, Vaikunthę, można podbić tylko pełniąc służbę oddania. Najwyższa Osoba Boga nazywany jest ajita, co znaczy, że nikt nie jest w stanie Go pokonać. Jednakże z łatwością może to zrobić bhakta, dzięki swej zdeterminowanej służbie oddania i szczeremu przywiązaniu do Najwyższej Osoby Boga. Pan Krsna jest dla wszystkich uosobieniem strachu, ale dobrowolnie zgadza się czuć strach przed kijem matki Yaśody. Krsny, Boga, nie może pokonać nikt, prócz bhakty. I taki właśnie bhakta łaskawie poślubił córkę króla Vidarbhy.
04.28.30 Znaczenie: Król Malayadhvaja był wielkim bhaktą i poślubiwszy córkę króla Vidarbhy, dał jej jedną miłą czarnooką córkę. Alegoryczne znaczenie tego jest takie, że córka króli Malayadhvajy także była obdarzona służbą oddania, gdyż oczy jej były zawsze skupione na Krsnie. Bhakta nie widzi nic w życiu poza Krsną. Siedmiu synów – to siedem procesów służby oddania słuchanie, powtarzanie, pamiętanie, czczenie, ofiarowywanie modlitw, wykonywanie transcendentalnej miłosnej służby i służenie lotosowym stopom Pana. Spośród 9 rodzajów służby oddania, początkowo danych było jedynie 7. Pozostałe dwa – przyjaźń i podporządkowanie wszystkiego – miały rozwinąć się później. Innymi słowy, służba oddania dzieli się na dwie kategorie, mianowicie: vidhi-marga i raga-marga. Proces stawania się przyjacielem Najwyższego Pana i proces podporządkowania Mu wszystkiego należą do kategorii raga-marga, czyli etapu rozwiniętej służby oddania. Dla neofity istotne są procesy słuchania i powtarzania (śravanam kirtanam), pamiętanie Krsny, czczenia Bóstwa w świątyni, ofiarowywanie modlitw i bezustanne zaangażowanie w służbę dla Pana, jak też wielbienie lotosowych stóp Pana.
Słowo yaviyasah
oznacza, że procesy te są bardzo potężne. Gdy bhakta zaangażuje się w
procesy śravanam kirtanam visnoh smaranam
pada-sevanam / arcanam vandanam dasyam, i jeśli jest w stanie umocnić się w
tych procesach, to później może stać się zdolnym do pełnienia spontanicznej
służby oddania – mianowicie sakhyam i atma-nivedanam. Do kategorii sakhyam atma-nivedanam na ogól należą
wielcy acaryowie, którzy głoszą
świadomość Krsny na całym świecie. W rzeczywistości bhakta neofita nie może
stać się głosicielem świadomości Krsny. Neoficie radzi się, aby pełnił 7
pozostałych metod służby oddania (śravanam
kirtanam itd.]. Jeśli ktoś z pełnym powodzeniem spełnia tych 7 wstępnych
procesów, to w przyszłości może usytuować się na platformie sakhyam atma-nivedanam.
Szczególna wzmianka o Dravida-deśa odnosi się do pięciu Dravida-deś
w południowych Indiach. Wszystkie one są bardzo mocne w pełnieniu wstępnych
procesów oddania (śravanam kirtanam). Niektórzy wielcy acaryowie, którzy zostali wielkimi głosicielami świadomości Krsny,
jak Ramanujacarya i Madhvacarya, także pochodzili z Dravida-deśa. Wszyscy oni
byli usytuowani na platformie sakhyam
atma-nivedanam.
04.28.31 Znaczenie: W jednym dniu Brahmy jest 14 Manu. Manvantara, długość życia jednego Manu,
wynosi 71 pomnożone przez 4 320 000 lat Po odejściu jednego Manu, następny
rozpoczyna swoje życie. W ten sposób przebiega cykl życia wszechświata. Kult
świadomości Krsny przekazywany jest od jednego Manu do następnego. Potwierdza
to Bhagavad-gita (4.1):
śri-bhagavan uvaca
imam vivasvate yogam
proktavan aham avyayam
vivasvan manave
praha manur iksvakave 'bravit
"Osoba Boga, Pan Śri Krsna, rzekł: Ja przekazałem tę niezniszczalną naukę yogi bogu słońca Vivasvanowi, a Vivasvan przekazał ją Manu, ojcu ludzkości. Manu z kolei pouczył o niej Iksvaku." Vivasvan, bóg Słońca, przekazał Bhagavad-gitę jednemu Manu, a ten przekazał ją swemu synowi, który z kolei przekazał ją innemu Manu. W ten sposób nie ma przerwy w propagowaniu świadomości Krsny. Nikt nie powinien myśleć, że ten ruch świadomości Krsny jest nowym ruchem. Bhagavad-gita i Śrimad-Bhagavatam stwierdzają, iż jest to ruch bardzo stary, jako że przekazywany jest kolejno od jednego Manu do następnych.
Pomiędzy Vaisnavami mogą być pewne różnice zdań, z powodu indywidualnej tożsamości każdego z nich, ale mimo wszystkich osobistych różnic, kult świadomości Krsny musi się rozwijać. Możemy zobaczyć, że na polecenie Śrila Bhaktivinody Thakura, Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Gosvami Maharaja zapoczątkował w ubiegłym stuleciu zorganizowane nauczanie misji świadomości Krsny. Wszyscy uczniowie Śrila Bhaktisiddhanty Sarasvatiego Gosvamiego Maharajy są Braćmi Duchowymi. I chociaż istnieją między nami pewne różnice poglądów, i chociaż nie działamy zgodnie, każdy z nas szerzy ten ruch świadomości Krsny odpowiednio do swych własnych możliwości i przyjmuje wielu uczniów, aby rozprzestrzenić go na cały świat Jeśli chodzi o nas, założyliśmy już Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Krsny i przyłączyło się do niego wiele tysięcy Europejczyków i Amerykanów. W istocie, świadomość Krsny szerzy się lotem błyskawicy. Kult świadomości Krsny oparty na dziewięciu zasadach służby oddania (śravanam kirtanam visnuh smaranam pada-sevanam /arcanam vandanam dasyam sakhyam atma-nivedanam) nigdy nie zostanie zatrzymany. Będzie kontynuowany bez względu na różnice kastowe, wyznaniowe, różnice rasy czy kraju. Nikt nie będzie w stanie go zatrzymać.
W wersecie tym bardzo ważne jest słowo bhoksyate. Tak jak król chroni swoich obywateli, podobnie bhaktowie przestrzegający zasad służby oddania będą chronić wszystkich ludzi na świecie. Ludzie tego świata są bardzo niepokojeni przez tzw. svamich, yoginów, karmitów i jnanich z tzw. zasadami religijnymi, ale żaden z nich nie jest w stanie wskazać właściwego sposobu wzniesienia się na platformę duchową. Zasadniczo istnieją cztery grupy, które szerzą służbę oddania w całym wszechświecie. Są to Ramanuja-sampradaya, Madhva-sampradaya, Visnusvami-sampradaya i Nimbarka-sampradaya. Madhva-Gaudiya-sampradaya wywodzi się konkretnie od Pana Caitanyi Mahaprabhu. Wszyscy ci bhaktowie szerzą ten ruch świadomości Krsny na dużą skalę i chronią niewinnych ludzi, zwodzonych przez pseudo-avatary, -svamich, -yoginów i innych.
04.28.32 Znaczenie: Imię Agastya Muni jest bardzo znaczące. Agastya Muni reprezentuje umysł. Słowo agastya wskazuje na fakt, że zmysły nie działaj niezależnie, a słowo muni znaczy "umysł". Umysł jest centrum wszystkich zmysłów i dlatego zmysły nie mogą działać niezależnie od umysłu. Gdy umysł przyjmuje kult bhakti, wówczas angażuje się w służbę oddania. Kult bhakti (bhakti-lata) jest pierwszą córką Malayadhvajy i jak opisano uprzednio – jej oczy zawsze wpatrzone są w Krsnę (asiteksanam). Pełnienie bhakti nie odnosi się do żadnego półboga. Bhakti odnosi się tylko do Visnu (śravanam kirtanam visnoh). Myśląc, że Prawda Absolutna nie ma formy, Mayavadi mówią, że słowo bhakti może określać jakąkolwiek formę kultu. Gdyby tak było, bhakta mógłby wyobrazić sobie i czcić jakiegokolwiek półboga lub jakąkolwiek boską formę. Ale prawda jest inna. Bhakti może mieć zastosowanie tylko w stosunku do Pana Visnu i Jego ekspansji. Dlatego bhakti-lata jest drdha-vratą, wielkim ślubem, ponieważ umysł całkowicie zaangażowany w służbę oddania nigdy nie upada. Jeśli ktoś próbuje zrobić postęp przy pomocy jakichkolwiek innych środków – karma-yogi czy jnana-yogi – wówczas upadnie, ale osoba umocniona w bhakti nigdy nie upada.
Tak więc z bhakti-lata narodził się syn Drdhacyuta, a z Drdhacyuty następny syn – Idhmavaha. Słowo idhma-vaha odnosi się do tego, kto – zbliżając się do mistrza duchowego – niesie drewno na ogień ofiarny. Istotne jest to, że bhakti-lata, kult oddania, umacnia nas na pozycji duchowej. Osoba tak utwierdzona nigdy nie upada, a dzieci, które płodzi, ściśle przestrzegają nakazów śastr. Vedy mówią:
tad-vijnanartham sa gurum evabhigacchet
samit-panih śrotriyam brahma-nistham
Ci, którzy są inicjowani w linii służby oddania, ściśle przestrzegają nakazów wedyjskich pism świętych.
04.28.33 Znaczenie: Malayadhvaja, wielki król, z pewnością był maha-bhagavatą – bhaktą najwyższej klasy. Pełniąc służbę oddania, spłodził wielu synów i uczniów, aby propagowali kult bhakti (śravanam kirtanam visnoh). W rzeczywistości cały świat powinien być podzielony między takich uczniów. Każdy powinien nauczać kultu świadomości Krsny. Innymi słowy, gdy uczniowie są dorośli i mogą nauczać, mistrz duchowy powinien zamieszkać w odosobnionym miejscu, aby poświęcić się pisaniu i pełnić nirjana-bhajana (tj. spokojne przebywanie w odosobnionym miejscu i pełnienie służby oddania). To nirjana-bhajana, ciche wielbienie Najwyższego Pana, nie jest możliwe dla bhakty neofity. Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura nigdy nie radził bhaktom neofitom, aby pełnili służbę oddania w odosobnionym miejscu. Napisał nawet pieśń wiążącą się z tym tematem:
dusta mana, tumi kisera vaisnava? pratisthara tare,
nirjanera ghare, tava
hari-nama kevala kaitava
"Mój drogi umyśle, co z ciebie za bhakta? Jedynie dla
taniej adoracji siedzisz w odosobnionym miejscu i udajesz, że mantrujesz maha-mantrę Hare Krsna, ale to wszystko
jest po prostu oszustwem." W ten sposób Bhaktisiddhanta Sarasvati polecił,
aby każdy bhakta – pod kierunkiem mistrza duchowego – nauczał na całym świecie
kultu bhakti, świadomości Krsny.
Dopiero gdy ktoś jest dojrzały, może usiąść w odosobnionym miejscu i wycofać
się z nauczania na całym świecie. Idąc za tym przykładem, bhaktowie
Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Krsny wykonują teraz służbę jako
misjonarze świadomości Krsny w różnych częściach świata. Teraz mogą pozwolić
mistrzowi duchowemu wycofać się z aktywnego nauczania. W ostatnim okresie życia
mistrza duchowego nauczanie powinni przejąć jego bhaktowie. Dzięki temu mistrz
duchowy będzie mógł usiąść w odosobnionym miejscu i wykonywać nirjana-bhajana.
04.28.34 Znaczenie: Tak jak w porządku vanaprastha żona podąża za mężem, podobnie też, gdy mistrz duchowy wycofuje się, aby wykonywać nirjana-bhajana, towarzyszy mu kilku jego zaawansowanych bhaktów; aby pełnić dla niego osobistą służbę. Inaczej mówiąc, ci, którzy bardzo lubią życie rodzinne, powinni ofiarowywać usługi mistrzowi duchowemu i porzucić tzw. szczęście, które daje społeczeństwo, przyjaźń i miłość. W związku z tym istotny jest werset Śrila Viśvanathy Cakravartiego Thakury z jego Gurv-astaka. Yasya prasadad bhagavat-prasadah. Uczeń powinien zawsze pamiętać, że przez służenie mistrzowi duchowemu może bez trudu zrobić postęp w świadomości Krsny. Wszystkie pisma objawione mówią, że najwyższy stan doskonałości w służbie oddania można osiągnąć właśnie przez zadowolenie mistrza duchowego i bezpośrednie służenie mu.
W wersecie tym znaczące jest też słowo madireksana. Śrila Jiva Gosvami wyjaśnił w swojej Sandarbha, że słowo madira znaczy "upajający". Jeśli czyjeś oczy upajają się widokiem Bóstwa, może on być nazywany madireksaną. Oczy królowej Vaidarbhi były bardzo urzekające, tak jak oczy oglądające Bóstwo świątynne są madireksana. Jeśli ktoś nie jest zaawansowanym bhaktą, nie jest w stanie skupić swoich oczu na Bóstwie w świątyni
04.28.35-36 Znaczenie: Możemy przekonać się, że jeśli chcemy zrobić postęp w świadomości Krsny, musimy kontrolować wagę swego ciała. Jeśli ktoś zbytnio przybiera na wadze, można przypuszczać, że nie robi postępu duchowego. Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura surowo krytykował swych otyłych uczniów. Istotne jest to, aby ten, kto zamierza zrobić postęp w świadomości Krsny, nie jadł zbyt dużo. Bhaktowie zwykli udawać się na pielgrzymki do lasu, na wysokie wzgórza czy w góry, ale w dzisiejszych dniach takie surowe pokuty nie są możliwe. Zamiast tego możemy jeść tylko prasada, i to nie więcej, niż jest to konieczne. W kalendarzu Vaisnavów jest wiele postów, takich jak Ekadaśi i dni pojawienia się i odejścia Boga i Jego bhaktów. Celem takich postów jest zmniejszenie tkanki tłuszczowej, tak abyśmy nie spali więcej niż jest to konieczne i nie byli bierni i leniwi. Nadmierne przejadanie się powoduje, że śpimy więcej niż potrzeba. Ludzka forma życia przeznaczona jest do wyrzeczenia, a wyrzeczenie oznacza kontrolowanie impulsu seksualnego, spożywania pokarmu itd. W ten sposób można zaoszczędzić czas na spełnianie czynności duchowych, i oczyścić się zewnętrznie i wewnętrznie. W ten sposób można oczyścić zarówno ciało, jak i umysł.
04.28.37 Znaczenie: Wyzwolenie oznacza uwolnienie się od względności tego świata. Jeśli ktoś nie jest samozrealizowany, musi walczyć z dualizmami tego relatywnego świata. W Bhagavad-gicie Pan Krsna radzi Arjunie, aby pokonał wszystkie względności przy pomocy tolerancji. Pan Krsna zwraca uwagę, że te względności, jak zima i lato, są przyczyną naszych kłopotów w świecie materialnym. Zimą nie chcemy się kąpać, ale latem pragniemy kąpać się dwa, trzy lub więcej razy dziennie. Tak więc Krsna radzi nam, abyśmy nie niepokoili się takimi względnościami i dualizmami, gdy pojawiają się i znikają.
Zwykły człowiek musi podejmować wiele pokut, aby stać się zrównoważonym wobec dualizmów. Kogo agitują takie względności życia, ten przyjął pozycję relatywną i dlatego musi podjąć przepisane w śastrach pokuty, aby wznieść się ponad materialne ciało i położyć kres egzystencji materialnej. Król Malayadhvaja podjął surowe pokuty: opuścił swój dom i udał się do Kulacali, kąpał się w świętych rzekach i jadł jedynie warzywa, jak łodygi, korzenie, nasiona, kwiaty i liście, unikając jakichkolwiek potraw gotowanych czy zbożowych. Są to bardzo wyrzeczone praktyki. W tym wieku trudno jest opuścić dom i udać się do lasu albo w Himalaje, aby podjąć proces pokut W rzeczywistości jest to prawie niemożliwe. Nawet jeśli komuś radzi się, aby jedynie porzucił jedzenie mięsa, picie, hazard i zakazany seks, nie jest w stanie tego zrobić. Co w takim razie zrobiłaby taka osoba, gdyby udała się w Himalaje czy do Kulacala? Takie akty wyrzeczenia nie są możliwe w tym wieku; dlatego Pan Krsna radzi, abyśmy przyjęli proces bhakti-yogi. Krsna jest centrum i Krsna jest zawsze transcendentalny. Więc aby pokonać dualizmy, należy być zawsze zaangażowanym w służbę dla Pana. Potwierdza to Bhagavad-gita (14.26):
mam ca yo 'vyabhicarena
bhakti-yogena sevate
sa gunan samatityaitan brahma-bhuyaya kalpate
"Kto całkowicie angażuje się w służbę oddania, kto nie upada w żadnych okolicznościach, ten od razu przekracza guny natury i wznosi się na płaszczyznę Brahmana."
Jeśli ktoś jest rzeczywiście zaangażowany w służbę dla Pana, bhakti-yogę, będzie on automatycznie kontrolował swoje zmysły, język i wiele innych rzeczy. Gdy ktoś raz z całą szczerością zaangażuje się w proces bhakti-yogi, nie będzie ryzyka upadku. A nawet jeśli upadnie, to nie ma straty. Jego czynności oddania mogą zostać powstrzymane lub zablokowane na jakiś czas, ale gdy tylko pojawi się następna szansa, praktykant podejmuje ten proces od tego momentu, w którym go porzucił.
04.28.38 Znaczenie: Kiedykolwiek pojawia się słowo brahman, impersonaliści uważają, że dotyczy ono bezosobowego blasku, brahmajyoti. Jednak w rzeczywistości Parabrahmanem, Najwyższym Brahmanem, jest Krsna, Vasudeva. Jak oznajmia Bhagavad-gita (7.19): vasudevah sarvam iti – Vasudeva rozprzestrzenia się wszędzie jako bezosobowy Brahman. Nie można skupić swego umysłu na bezosobowym "czymś". Dlatego Bhagavad-gita (12.5) mówi: kleśo 'dhikataras tesam avyaktasakta-cetasam – "Bardzo trudno jest zrobić postęp tym, których umysły przywiązane są do niezamanifestowanej, bezosobowej cechy Najwyższego." Tak więc, gdy jest tu powiedziane, że król Malayadhvaja skoncentrował swój umysł na Brahmanie, "Brahman" odnosi się do Najwyższej Osoby Boga, Vasudevy.
04.28.39 Znaczenie:
bahunam janmanam ante
jnanavan mam prapadyate
vasudevah sarvam
iti sa mahatma sudurlabhah
"Po wielu narodzinach i śmierciach, ten, kto posiadł prawdziwą wiedzę, podporządkowuje się Mnie, znając Mnie jako przyczynę wszystkich przyczyn i wszystkiego co jest. Taka wielka dusza jest czymś bardzo rzadkim." (Bg. 7.19) Vasudeva, Najwyższa Osoba Boga, Krsna, jest wszystkim. A ten, kto o tym wie, jest największym z transcendentalistów. Bhagavad-gita mówi, że można to zrealizować po wielu, wielu narodzinach. W wersecie tym potwierdzają to również słowa divyam varsa-śatam ("sto lat według kalkulacji półbogów''). Zgodnie z obliczeniami półbogów, jeden dzień (12 godzin) równa się sześciu miesiącom na Ziemi. Sto lat półbogów równałoby się 36 000 lat ziemskich. Tak więc król Malayadhvaja pełnił wyrzeczenia i pokuty przez 36 000 lat I w tym czasie umocnił się w służbie oddania dla Pana. Aby żyć tyle lat na Ziemi, trzeba rodzić się wielokrotnie. Potwierdza to konkluzję Krsny. Dojście do konkluzji świadomości Krsny i utwierdzenie się w realizacji, że Krsna jest wszystkim, jak również wykonywanie służby oddania dla Krsny, cechują stan doskonałości. Jak mówi Caitanya-caritamrta (Madhya 22.62): krsne bhakti kaile sarva-karma krta haya. Kiedy ktoś – przez wielbienie lub przez wykonywa nie służby oddania dla Krsny – dochodzi do konkluzji, że Krsna jest wszystkim, wówczas rzeczywiście osiąga wszelką doskonałość. Należy nie tylko dojść do konkluzji; że Krsna jest wszystkim, ale trzeba również pozostać utwierdzonym w tej realizacji. To jest najwyższą doskonałością życia i tę doskonałość osiągnął w końcu król Malayadhvaja.
04.28.40 Znaczenie: Dusza uwarunkowana często ulega frustracji próbując zrozumieć różnice pomiędzy ciałem materialnym, Duszą Najwyższą i duszą indywidualną. Są dwa rodzaje filozofów Mayavadi – zwolennicy filozofii buddyjskiej i zwolennicy filozofii Śankary. Zwolennicy Buddhy nie uznają, że istnieje cokolwiek poza ciałem. A zwolennicy Śankary wnioskują, że nie ma oddzielnego istnienia Paramatmy, Duszy Najwyższej. Śankarici wierzą, że przy ostatecznej analizie okazuje się, że dusza indywidualna jest identyczna z Paramatmą. Ale filozof Vaisnava, który posiada doskonałą wiedzę, wie, że ciało utworzone jest z energii zewnętrznej, a Dusza Najwyższa, Paramatma, Najwyższa Osoba Boga, przebywa obok duszy indywidualnej i jest od niej różna. Pan Krsna mówi w Bhagavad-gicie (13.3):
ksetra-ksetrajnayor jnanam
yat taj jnanam matam mama
"O potomku Bharaty, powinieneś wiedzieć, że Ja jestem również znawcą przebywającym we wszystkich ciałach. Zaś poznanie ciała materialnego i jego właściciela nazywane jest wiedzą. Takie jest Moje zdanie."
Ciało uważane jest za pole, a dusza indywidualna za działającego na tym polu. Ale jest też inny działający, znany jako Dusza Najwyższa, który – towarzysząc duszy indywidualnej – po prostu obserwuje. Dusza indywidualna działa i cieszy się owocami swego działania, podczas gdy Dusza Najwyższa jest jedynie świadkiem czynów duszy indywidualnej; ale nie cieszy się owocami czynów. Dusza Najwyższa obecny jest w każdym polu działania, podczas gdy dusza indywidualna obecna jest w jednym zlokalizowanym ciele. Król Malayadhvaja osiągnął tę doskonałość wiedzy i był w stanie widzieć różnicę pomiędzy duszą a Duszą Najwyższą, jak też między duszą a ciałem materialnym.
04.28.41 Znaczenie: W wersecie tym bardzo znaczące są słowa saksad bhagavatoktena guruna harina. Gdy bhakta całkowicie oczyści się przez wykonywanie transcendentalnej służby oddania dla Pana, wówczas Najwyższa Osoba Boga przemawia do duszy indywidualnej bezpośrednio. Pan Krsna potwierdza to też w Bhagavad-gicie (10.10):
tesam satata-yuktanam
bhajatam priti-purvakam
dadami buddhi-yogam tam yena
mam upayanti te
"Tym, którzy zawsze są Mi oddani i z miłością Mnie wielbią, ja daję inteligencję, która do Mnie ich poprowadzi."
Pan jest Duszą Najwyższą usytuowanym w sercu każdego i działa On jako caitya-guru, mistrz duchowy wewnątrz. Jednakże bezpośrednio instruuje On tylko zaawansowanych, czystych bhaktów. Na początku jeśli bhakta jest poważny i szczery – Pan instruuje go od wewnątrz, aby zbliżył się do bona fide mistrza duchowego. Pan również udziela instrukcji od wewnątrz temu bhakcie, który jest wykształcony przez mistrza duchowego zgodnie z zasadami regulującymi służbę oddania i jest usytuowany na platformie spontanicznego przywiązania do Pana (raga-bhakti). Tesam satata-yuktanam bhajatam priti-purvakam. Ten szczególny przywilej otrzymuje dusza wyzwolona. Osiągnąwszy ten stan, król Malayadhvaja był w bezpośrednim kontakcie z Najwyższym Panem i otrzymywał instrukcje bezpośrednio od Niego.
04.28.42 Znaczenie: Bhakta na zaawansowanym etapie służby oddania nie widzi żadnej różnicy między swym własnym interesem a interesem Najwyższej Osoby Boga. Oba stają się jednym, gdyż bhakta nie działa dla żadnego oddzielnego interesu. Cokolwiek robi, robi to w interesie Najwyższej Osoby Boga. Wówczas widzi wszystko w Najwyższej O sobie Boga i Najwyższą Osobę Boga we wszystkim. Osiągnąwszy ten poziom zrozumienia, nie czyni rozróżnienia między światem duchowym a materialnym. Dla osoby posiadającej doskonałą wizję świat materialny staje się światem duchowym, gdyż jest on zewnętrzną energią Najwyższego Pana. Dla doskonałego bhakty energia i źródło energii nie są różne. W ten sposób ten tzw. świat materialny staje się duchowym (sarvam khalv idam brahma). Przeznaczeniem wszystkiego jest służenie Najwyższemu Panu i doskonały bhakta może wykorzystać w służbie dla Pana każdą tzw. materialną rzecz. Nie będąc usytuowanym na platformie duchowej, nie można służyć Panu. Tak więc, jeśli jakaś tzw. materialna rzecz zostaje włączona w służbę dla Pana, nie powinna być dłużej uważana za materialną. Tak więc czysty bhakta, dzięki swej doskonałej wizji, widzi wszystko z różnych punktów widzenia.
04.28.43 Znaczenie: Alegorycznie król Malayadhvaja jest mistrzem duchowym, a jego żona, Vaidarbhi, jest uczniem. Uczeń przyjmuje mistrza duchowego za Najwyższą Osobę Boga. Jak Viśvanatha Cakravarti Thakura mówi w Gurv-astaka, saksad-dharitvena: "Guru, mistrza duchowego, przyjmuje się bezpośrednio jako Najwyższą Osobę Boga." Mistrza duchowego należy przyjmować nie tak, jak robią to filozofowie Mayavadi, ale w sposób polecony tutaj. Ponieważ mistrz duchowy jest najbardziej zaufanym sługą Boga, powinien być traktowany dokładnie jak Najwyższa Osoba Boga. Nigdy nie należy zaniedbywać mistrza duchowego czy też być mu nieposłusznym, jak wobec zwykłej osoby.
Jeśli kobieta jest wystarczająco szczęśliwa, aby być żoną czystego bhakty, może ona służyć mężowi bez żadnego pragnienia zadowalania zmysłów. Jeżeli pozostaje zaangażowana w służbę dla swego wzniosłego męża, to automatycznie osiągnie doskonałość duchową, którą on posiada. Jeśli uczeń przyjmuje bona fide mistrza duchowego, to po prostu przez zadowolenie go może osiągnąć podobną możliwość służenia Najwyższej Osobie Boga.
04.28.44 Znaczenie: Gdy ktoś zapala drewno opałowe, to na początku jest dym i podrażnienie. Choć na początku jest tak wiele zakłóceń, to gdy ogień zostanie całkowicie rozniecony, wówczas drewno pali się równym płomieniem. Podobnie, jeśli zarówno mąż, jak i żona przestrzegają regulujących zasad wyrzeczenia, pozostają cisi i nie agitują ich impulsy seksualne. Wówczas zarówno mąż, jak i żona odnoszą korzyść duchową. Taki poziom życia można osiągnąć przez całkowite porzucenie luksusów.
Słowa cira-vasa w tym
wersecie odnoszą się do bardzo starych, porwanych szat Szczególnie żona powinna
być wyrzeczona, nie pragnąć zbytkownych ubrań i wysokiego standardu życia.
Powinna przyjmować jedynie rzeczy niezbędne do życia i zminimalizować jedzenie
i spanie. Nie powinno być kwestii życia seksualnego. Po prostu dzięki
zaangażowaniu się w służbę dla swego wzniosłego męża, który musi być czystym
bhaktą, żona nigdy nie będzie agitowana przez impulsy seksualne. Na tym polega
stan vanaprastha. Chociaż żona
pozostaje z mężem, podejmuje ona surowe pokuty i wyrzeczenia, tak aby nie było
kwestii seksu, mimo iż mąż i żona żyją razem. W ten sposób mąż i żona mogą
zawsze żyć razem. Żona jest słabsza od męża, co wyrażone jest w tym wersecie
słowami upa patim. Upa znaczy
"blisko" lub "prawie równa". Będąc mężczyzną, mąż jest na
ogół bardziej zaawansowany niż jego żona. Niemniej oczekuje się, że żona
porzuci wszelkie zbytkowne przyzwyczajenia. Nie powinna się nawet ładnie
ubierać czy czesać swych włosów. Czesanie włosów jest jednym z głównych zajęć
kobiety. Ale będąc w stanie vanaprastha, żona
nie powinna dbać o swoje włosy. W ten sposób jej włosy zasupłują się. Wskutek
tego żona nie będzie już dłużej atrakcyjna dla męża i sama nie będzie
niepokojona przez impulsy seksualne. W ten sposób zarówno mąż, jak i żona mogą
czynić postęp w świadomości duchowej. Ten zaawansowany etap nazywany jest
stanem paramahamsa, i gdy raz go
osiągną, wtedy oboje, mąż i żona, rzeczywiście wyzwolą się ze świadomości
cielesnej. Jeśli uczeń jest stały w służbie dla mistrza duchowego, to nie musi
się dłużej obawiać upadku w sidła mayi.
04.28.45 Znaczenie: Okazuje się, że służąc swojemu mężowi, królowa nawet nie rozmawiała z nim. Po prostu bez słowa wykonywała swoje przypisane obowiązki. Dlatego nie zaprzestała służby, dopóki nie upewniła się, że jej mąż opuścił ciało.
04.28.46 Znaczenie: Gdy tylko wstrzymane zostaje krążenie krwi i powietrza wewnątrz ciała, należy wiedzieć, że ciało to opuściła dusza. Zatrzymanie krążenia krwi można zauważyć, gdy ręce i stopy tracą ciepło. Możemy sprawdzić, czy ciało jest żywe czy nie, wyczuwając bicie serca oraz chłód stóp i rąk.
04.28.47 Znaczenie: Przenośnie przyjmuje się, że królowa jest uczniem króla; tak więc, gdy śmiertelne ciało mistrza duchowego umiera, jego uczniowie powinni płakać dokładnie tak jak płacze królowa, gdy król opuszcza swe ciało. Jednakże uczeń i mistrz duchowy nigdy nie są rozdzieleni, ponieważ mistrz duchowy zawsze dotrzymuje towarzystwa swemu uczniowi, tak długo, dokąd uczeń ściśle przestrzega jego instrukcji. Nazywa się to kontaktem vani (słowa). Obecność fizyczna nazywana jest vapuh. Dopóki mistrz duchowy obecny jest fizycznie, uczeń powinien służyć jego fizycznemu ciału, a gdy nie jest już dłużej obecny fizycznie, powinien służyć jego instrukcjom.
04.28.48 Znaczenie: Kiedykolwiek przychodzi acarya, postępując według nakazów Najwyższej Osoby Boga lub Jego reprezentanta, to ustanawia on zasady religijne, jak oznajmia Bhagavad-gita. Religia oznacza przestrzeganie poleceń Najwyższej Osoby Boga. Zasady religijne zaczynają się od momentu podporządkowania się Najwyższej Osobie Boga. Obowiązkiem acaryi jest propagowanie bona fide systemu religijnego i nakłanianie wszystkich, aby składali pokłony przed Najwyższym Panem. Zasad religijnych przestrzega się przez pełnienie służby oddania, szczególnie zaś dziewięciu procesów, jak słuchanie, intonowanie i pamiętanie. Niestety, gdy acarya odchodzi, korzystają z tego łobuzy i niewielbiciele, i natychmiast zaczynają wprowadzać nieautoryzowane zasady, podając się za tzw. svamich, yoginów, filantropów, działaczy dobroczynnych itd. W rzeczywistości przeznaczeniem życia ludzkiego jest spełnianie poleceń Najwyższego Pana, jak mówi o tym Bhagavad-gita (9.34):
man-mana bhava mad-bhakto
mad-yaji mam namaskuru
mam evaisyasi yuktvaivam
atmanam mat-parayanah
"Zawsze myśl o Mnie, zostań Moim wielbicielem, składaj Mi pokłony i oddawaj cześć. Jeśli będziesz całkowicie pogrążony we Mnie, z pewnością przyjdziesz do Mnie."
Głównym interesem ludzkiego społeczeństwa jest bezustanne myślenie o Najwyższej Osobie Boga, zostanie Jego bhaktą, wielbienie Najwyższego Pana, składanie Mu pokłonów. Zasady te ustanawia acarya, autoryzowany reprezentant Najwyższego Pana, ale gdy odchodzi on, znowu zaczyna panować nieporządek. Doskonali uczniowie acaryi próbują załagodzić sytuację przez szczere przestrzeganie instrukcji mistrza duchowego. W chwili obecnej praktycznie cały świat obawia się łobuzów i niewielbicieli i dlatego, aby uchronić świat od niereligijnych zasad, zapoczątkowany został ten ruch świadomości Krsny. Wszyscy powinni współpracować z tym ruchem, aby przynieść światu prawdziwy pokój i szczęście.
04.28.49 Znaczenie: Tak jak oddana żona boleśnie przeżywa odejście swojego męża, tak też uczeń pogrąża się w smutku, gdy odchodzi jego mistrz duchowy.
04.28.50 Znaczenie: Zgodnie z długotrwałą tradycją systemu wedyjskiego, wierna żona umiera razem ze swym mężem. Nazywa się to saha-marana. W Indiach system ten był powszechny aż do czasów okupacji brytyjskiej. Jednak czasami zdarzało się, że żona, która nie chciała umrzeć ze swoim mężem, była do tego zmuszana przez krewnych. Wcześniej nie miało to miejsca. Żona zwykła wchodzić w ogień dobrowolnie. Rząd brytyjski wstrzymał tę praktykę, uważając ją za nieludzką. Jednak z wcześniejszej historii Indii dowiadujemy się, że gdy zmarł Maharaja Pandu, pozostały przy życiu jego dwie żony – Madri i Kunti. Powstała kwestia, czy powinny umrzeć obie, czy jedna. W końcu uzgodniły, że jedna z nich powinna pozostać przy życiu, a druga umrzeć. Tak więc Madri spłonęła w ogniu ze swym mężem, a Kunti pozostała, aby zaopiekować się pięciorgiem dzieci – Pandavami. Nawet jeszcze w roku 1936 byliśmy świadkiem, jak oddana żona dobrowolnie weszła na płonący stos swego męża.
Oznacza to, że żona bhakty musi być gotowa postąpić w ten sposób. Podobnie; oddany mistrzowi duchowemu uczeń raczej wolałby umrzeć z mistrzem duchowym, niż zaniechać wypełniania jego misji. Tak jak Najwyższa Osoba Boga schodzi na tę Ziemię, aby odnawiać zasady religii, podobnie w tym samym celu przychodzi Jego reprezentant, mistrz duchowy. Obowiązkiem ucznia jest podjęcie misji mistrza duchowego i wypełnianie jej we właściwy sposób. Innymi słowy, aby wypełnić wolę mistrza duchowego, uczeń powinien być gotów poświęcić swoje życie i porzucić wszelkie osobiste względy.
04.28.51 Znaczenie: To pojawienie się starego przyjaciela w postaci bramina jest bardzo znaczące. Starym przyjacielem każdej żywej istoty jest Krsna w Swoim aspekcie Paramatmy. Vedy mówią, że Krsna i żywa istota są usytuowani obok siebie. Zgodnie ze śruti-mantrą (dva suparna sayuja sakhayah), Pan przebywa w sercu każdej żywej istoty jako suhrt, najlepszy przyjaciel. Pan zawsze pragnie, aby żywa istota powróciła do domu, z powrotem do Boga. Towarzysząc jej jako świadek, Pan daje jej wszelkie szanse, aby doznała materialnych radości, a gdy nadarzy się sposobność, udziela jej dobrej rady, aby zarzuciła próby osiągnięcia szczęścia przez materialną aranżację i zamiast tego zwróciła swą twarz ku Najwyższej Osobie Boga i podporządkowała się Jemu. Kiedy ktoś poważnie podejmuje misję mistrza duchowego, to jego stanowczość jest równoznaczna z widzeniem Najwyższej Osoby Boga. Jak wyjaśniono wcześniej, oznacza to spotkanie Najwyższej Osoby Boga w instrukcjach mistrza duchowego. Fachowo nazywa się to vani-seva. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura oświadcza w swoim komentarzu do Bhagavad-gity, przy wersecie vyavasayatmika buddhir ekeha kuru-nandana (Bg. 2.41), że należy służyć słowom mistrza duchowego. Uczeń musi ściśle wypełniać każde polecenie mistrza duchowego. Jedynie przez ścisłe przestrzeganie tej zasady można oglądać Najwyższą Osobę Boga.
Najwyższa Osoba Boga, Paramatma; pojawił się przed królową jako bramin, ale dlaczego nie pojawił się w Swojej oryginalnej formie jako Śri Krsna? Śri Viśvanatha Cakravarti Thakura zauważa, że dokąd nie jest się bardzo zaawansowanym w miłości do Najwyższej Osoby Boga, nie można Go ujrzeć takim, jakim On jest. Niemniej jednak, jeśli ktoś przestrzega zasad głoszonych przez mistrza duchowego, to w taki czy inny sposób obcuje on z Najwyższą Osobą Boga. Ponieważ Pan jest w każdym sercu, więc może doradzać Swemu uczniowi od wewnątrz. Potwierdza to także Bhagavad-gita (10.10):
tesam satata-yuktanam
bhajatam priti-purvakam
dadami buddhi-yogam tam yena
mam upayanti te
"Tym, którzy zawsze są Mi oddani i z miłością Mnie wielbią, Ja daję inteligencję, która do Mnie ich poprowadzi."
Konkludując, jeśli uczeń jest bardzo poważny w wypełnianiu misji mistrza duchowego, to natychmiast obcuje z Najwyższą Osobą Boga poprzez vani albo vapuh. Jest to jedyny sekret sukcesu, jeśli chodzi o ujrzenie Najwyższej Osoby Boga. Zamiast poszukiwać Pana w zaroślach Vrndavany, jednocześnie zadowalając zmysły, lepiej ściśle stosować się do słów mistrza duchowego, a wówczas bez trudu będzie można zobaczyć Najwyższego Pana. Dlatego Śrila Bilvamangala Thakura powiedział:
bhaktis tvayi sthiratara bhagavan yadi syad
daivena nah phalati divya-kiśora-murtih
muktih svayam mukulitanjali sevate 'sman
dharmartha-kama-gatayah samaya-pratiksah
"Gdy służę Ci, mój drogi Panie, wtedy bez trudu mogę dostrzec Twoją wszechobecność. A jeśli chodzi o wyzwolenie, to myślę, że stoi ono u moich drzwi ze złożonymi rękoma i czeka, aby mi służyć – a wszystkie materialne udogodnienia dharmy [religijności], arthy [rozwoju ekonomicznego] i kamy [zadowalania zmysłów], stoją razem z nim." (Krsna-karnamrta 107) Osoba bardzo zaawansowana w służbie oddania dla Pana bez trudu dostrzega Najwyższą Osobę Boga. Jeśli ktoś służy mistrzowi duchowemu, to nie tylko ogląda on Najwyższą Osobę Boga, ale również osiąga wyzwolenie. Natomiast materialne udogodnienia przychodzą automatycznie, tak jak służące królowej podążają za nią, dokądkolwiek się uda. Dla czystego bhakty wyzwolenie nie jest problemem, a wszystkie materialne udogodnienia po prostu czekają na niego na wszystkich etapach życia.
04.28.52 Znaczenie: Gdy komuś umiera jego krewny, automatycznie dostrzegalne jest wyrzeczenie. Zasięganie rady Duszy Najwyższej, który przebywa w każdym sercu, możliwe jest tylko dla osoby wolnej od zanieczyszczenia materialnym przywiązaniem. Ten, kto jest szczery i czysty, otrzymuje szansę konsultowania się z Najwyższą Osobą Boga, który przebywa w każdym sercu jako Paramatma. Paramatma jest zawsze caitya-guru, mistrzem duchowym wewnątrz, a na zewnątrz pojawia się przed nami jako mistrz duchowy, który instruuje i inicjuje. Pan może przebywać w czyimś sercu, a może też pojawić się przed nim i udzielić mu instrukcji. Tak więc mistrz duchowy nie jest różny od przebywającego w sercu Duszy Najwyższej. Niezanieczyszczona dusza czy żywa istota może otrzymać szansę spotkania Paramatmy twarzą w twarz. Tak jak ktoś może otrzymać szansę konsultowania się z Paramatmą wewnątrz swego serca, podobnie może rzeczywiście zobaczyć Go przed sobą. Wówczas może bezpośrednio przyjąć instrukcje od Duszy Najwyższej. Obowiązkiem czystego bhakty jest przyjęcie bona fide mistrza duchowego i zasięganie rady Duszy Najwyższej w sercu.
Kiedy bramin zapytał kobietę, kim był leżący na ziemi człowiek, odpowiedziała, że jest to jej mistrz duchowy i że była zakłopotana, nie wiedząc co robić pod jego nieobecność. W takim momencie natychmiast pojawia się Dusza Najwyższa, pod warunkiem, że bhakta oczyścił serce przestrzegając wskazówek mistrza duchowego. Taki szczery bhakta z pewnością otrzymuje bezpośrednie instrukcje od Duszy Najwyższej z serca. W ten sposób mistrz duchowy i Dusza Najwyższa zawsze pomagają szczeremu bhakcie – bezpośrednio lub pośrednio. Potwierdza to Caitanya-caritamrta: guru-krsna-prasade paya bhakti-lata-bija. Jeśli bhakta zawsze służy mistrzowi duchowemu, to Krsna automatycznie jest zadowolony. Yasya prasadad bhagavad-prasadah. Zadowalając mistrza duchowego, automatycznie za-dowalamy Krsnę. W ten sposób bhakta zostaje wzbogacony zarówno przez mistrza duchowego, jak i przez Krsnę. Dusza Najwyższa jest wiecznym przyjacielem żywej istoty i zawsze pozostaje z nią. Dusza Najwyższa zawsze był gotów pomóc żywej istocie, nawet przed stworzeniem tego materialnego świata. Dlatego jest tu powiedziane: yenagre vicacartha. Słowo agre znaczy "przed stworzeniem". Zatem Dusza Najwyższa towarzyszy żywej istocie od czasów przed stworzeniem.
04.28.53 Znaczenie: Bhagavad-gita (7.27) stwierdza
ircha-dvesa-samutthena
dvandva-mohena bharata
sarva-bhutani sammoham sarge
yanti parantapa
"O potomku Bharaty, pogromco nieprzyjaciół, wszystkie żywe istoty rodzą się w złudzeniu, opanowane dualizmami wyrastającymi z pożądania i nienawiści." Jest to wyjaśnienie, w jaki sposób żywa istota upada do materialnego świata. W świecie duchowym nie ma dualizmu ani nienawiści. Najwyższa Osoba Boga rozprzestrzenia się w wielu. Aby doznawać coraz większego szczęścia, Najwyższy Pan rozprzestrzenia się w różne kategorie. Varaha Purana wzmiankuje, że rozprzestrzenia się On w visnu-tattvy (ekspansje svamśa) i w Swoją moc marginalną (vibhinnamśa, czyli żywe istoty). Te rozprzestrzenione żywe istoty są niezliczone, tak jak drobne molekuły promieni słonecznych są niezliczonymi ekspansjami słońca. Żywe istoty są ekspansjami vibhinnamśa, marginalnymi energiami Pana: Gdy żywe istoty pragną cieszyć się same, rozwijają one świadomość dualizmu i zaczynają nienawidzieć służbę dla Pana. W ten sposób upadają do świata materialnego. Prema-vivarta mówi:
krsna-bahirmukha hana bhoga-vancha kare
nikata-stha maya tare jagatiya dhare
Naturalną pozycją żywej istoty jest służenie Panu w transcendentalnej miłości. Gdy żywa istota chce stać się samym Krsną lub imitować Go, wtedy upada do świata materialnego. Ponieważ Krsna jest najwyższym ojcem, Jego uczucie do żywej istoty jest wieczne. Gdy żywa istota upada do świata materialnego, wówczas Pan dotrzymuje jej towarzystwa w Swojej ekspansji svamśy (Paramatmy). Dzięki temu żywa istota może wrócić pewnego dnia do domu, do Boga.
Niewłaściwe wykorzystanie inteligencji jest przyczyną tego, że żywa istota upada z pozycji służenia Panu i przyjmuje pozycję odbiorcy przyjemności w świecie materialnym. Znaczy to, że żywa istota zajmuje swą pozycję w ciele materialnym. Pragnie zająć bardzo doniosłą pozycję, ale zamiast tego uwikłuje się w powtarzające się narodziny i śmierć. Przyjmuje pozycję istoty ludzkiej, półboga, kota, psa, drzewa itd. W ten sposób wybiera sobie ciało spośród 8 400 000 form i próbuje znaleźć satysfakcję w różnorodnych przyjemnościach materialnych. Dusza Najwyższa nie chce, aby tak było, dlatego też poucza duszę indywidualną, aby podporządkowała się Najwyższej Osobie Boga. A gdy to zrobi, od tego momentu Pan przejmuje opiekę nad żywą istotą. Dopóki jednak żywa istota jest zanieczyszczona materialnymi pragnieniami, dopóty nie może podporządkować się Najwyższemu Panu. W Bhagavad-gicie (5.29) Pan mówi
bhoktaram yajna-tapasam
sarva-loka-maheśvaram
suhrdam sarva-bhutanam jnatva
mam śantim rcchati
"Osoba w pełni świadoma Mnie, znając Mnie jako ostateczny cel wszelkich ofiar i wyrzeczeń, Najwyższego Pana wszystkich planet i półbogów oraz przyjaciela i dobroczyńcę wszystkich żywych istot, osiąga pokój i wolność od wszelkich nieszczęść i cierpień materialnych."
Najwyższy Pan jest najwyższym przyjacielem każdego; jednakże nikt nie może skorzystać z instrukcji tego najwyższego przyjaciela, jeśli tworzy swoje własne plany, jak osiągnąć szczęście, i uwikłuje się w siły natury materialnej. W momencie stworzenia żywe istoty przyjmują różne formy odpowiednio do swych przeszłych pragnień. Oznacza to, że wszystkie gatunki, czyli formy życia, tworzone są jednocześnie. Teoria Darwina mówiąca, że na początku nie było żadnych istot ludzkich i że rozwinęły się one dopiero po wielu, wielu latach, jest teorią nonsensowną. Z literatury wedyjskiej dowiadujemy się, że pierwszym żywym stworzeniem we wszechświecie jest Pan Brahma. Jako najbardziej inteligentna żywa istota, Pan Brahma mógł kierować tworzeniem całej różnorodności, którą obserwujemy w świecie materialnym.
04.28.54 Znaczenie: Oryginalnym domem żywej istoty i Najwyższej Osoby Boga jest świat duchowy. Zarówno Pan, jak i żywe istoty żyją tam razem bardzo spokojnie. Ponieważ żywa istota zawsze służy Panu, więc oboje cieszą się szczęśliwym życiem w świecie duchowym. Jednakże, gdy żywa istota pragnie niezależnie odbierać przyjemność, wtedy upada do świata materialnego. Ale nawet w takiej sytuacji Pan przebywa z nią jako Dusza Najwyższa i jej zaufany przyjaciel. Z powodu zapomnienia żywa istota nie wie, że Najwyższy Pan towarzyszy jej jako Dusza Najwyższa. W ten sposób pozostaje uwarunkowaną milenium po milenium. I chociaż Pan podąża za nią jako przyjaciel, żywa istota nie rozpoznaje Go – z powodu materialnej egzystencji okrywającej zapomnieniem.
04.28.55 Znaczenie: Kiedy żywa istota upada ze świata duchowego, udaje się do świata materialnego, stworzonego przez zewnętrzną energię Pana. Energia zewnętrzna opisana jest tutaj jako "jakaś kobieta", czyli prakrti. Świat materialny składa się z elementów materialnych dostarczonych przez mahat-tattvę, czyli totalną energię materialną. Świat materialny, stworzony przez tę zewnętrzną energię, staje się tzw. domem uwarunkowanej duszy. W tym materialnym świecie uwarunkowana dusza otrzymuje różne mieszkania, czyli różne formy cielesne, i w ten sposób podróżuje tu i tam. Czasami wędruje po wyższych systemach planetarnych, a czasami po niższych. Czasami podróżuje w wyższych gatunkach życia, czasami w niższych. Od niepamiętnych czasów błąka się ona wewnątrz tego materialnego wszechświata. Jak wyjaśnił Śri Caitanya Mahaprabhu:
brahmanda bhramite kona
bhagyavan jiva
guru-krsna-prasade paya bhakti-lata-bija
(Cc. Madhya 19.151)
Żywa istota wędruje poprzez wiele gatunków życia, ale jest szczęśliwa, gdy ponownie spotyka swego przyjaciela, czy to osobiście czy przez Jego reprezentanta.
W rzeczywistości, to właśnie Krsna osobiście radzi wszystkim żywym istotom, aby powróciły do domu, do Boga. Czasami Krsna posyła Swego reprezentanta, który wyjawia nam przekaz Samego Krsny, werbując wszystkie żywe istoty do powrotu do domu, do Boga. Niestety, żywa istota jest tak bardzo przywiązana do przyjemności materialnej, że nie przyjmuje tych instrukcji Krsny czy też Jego przedstawiciela zbyt poważnie. Materialna tendencja opisana jest w tym wersecie jako gramya-matih (zadowalanie zmysłów). Słowo mahim znaczy "w tym materialnym świecie". W tym materialnym świecie wszystkie żywe istoty mają skłonności zmysłowe. W skutek tego uwikłują się w różnego rodzaju ciała i cierpią bóle materialnej egzystencji.
04.28.57 Znaczenie: Pięć zmysłów zdobywających wiedzę
to: wzrok, smak, zapach, dźwięk i dotyk, a działają one poprzez dziewięć bram:
dwoje oczu, dwoje uszu, usta, dwa nozdrza, genitalia i odbyt. Otwory te
porównane są do bram w murach miasta. Elementy zasadnicze to ziemia, woda i
ogień, a głównym sprawcą jest umysł, kontrolowany przez inteligencję (buddhi).
04.28.58 Znaczenie: Żywa istota wchodzi w stworzenie materialne z pomocą pięciu elementów: ziemi, wody, ognia, powietrza i eteru – i w ten sposób kształtowane jest jej ciało. Chociaż żywa istota działa z wewnątrz, niemniej jednak pozostaje nieznaną. Żywa istota wchodzi w to materialne stworzenie, ale ponieważ oszałamia ją materialna energia, wydaje się być ukrytą. Powodem dominowania cielesnej koncepcji życia jest ignorancja (navabudhyate). Inteligencja opisana jest w rodzaju żeńskim, ale ponieważ uwydatnia się we wszystkich działaniach, w tym wersecie jest przedstawiona jako adhiśah, kontroler. Żywa istota potrzebuje do życia ognia, wody i zbóż. Ciało utrzymywane jest właśnie dzięki połączeniu tych trzech elementów. Dlatego też ciało nazywane jest prakrti, czyli wytworem materialnym. Elementy, te stopniowo łączą się, formując mięso, kości, krew itd. Wszystko to robi wrażenie różnych mieszkań. Vedy mówią, że strawiony pokarm dzieli się ostatecznie na trzy części. Część o konsystencji stałej staje się odchodami, część półpłynna – mięsem, a część płynna przyjmuje zabarwienie żółte i ponownie dzieli się na trzy. Jedna z tych płynnych części nazywana jest uryną. Podobnie na trzy części dzieli się też substancja ogniowa, i jedna z nich nazywana jest kośćmi. Spośród pięciu elementów bardzo ważne są: ogień, woda i pokarmy zbożowe. Zostały one wspomniane w wersecie poprzednim, który nie mówi nic o niebie (eterze) i powietrzu. Wszystko to wyjaśnia Bhagavad-gita (13.20):
prakrtim purusam caiva viddhy
anadi ubhav api
vikaramś ca gunamś caiva
viddhi prakrti-sambhavan
"Musisz wiedzieć, że natura materialna i żywe istoty nie mają początku. Ich przemiany i trzy guny są produktami materialnej natury." Zarówno prakrti, natura materialna, jak i purusa, żywa istota, są wieczne. Gdy łączą się one ze sobą, następują różne reakcje i manifestacje. Wszystkie z nich powinniśmy uważać za rezultaty wzajemnego oddziaływania trzech sił materialnej natury.
04.28.59 Znaczenie: Osoba pochłonięta materią nie jest w stanie słuchać o egzystencji duchowej. A zapominając o egzystencji duchowej, człowiek coraz bardziej uwikłuje się w egzystencję materialną. Taki jest rezultat grzesznego życia. Różne ciała rozwijają się ze składników materialnych na skutek różnego rodzaju grzesznych czynności. W rezultacie swoich grzesznych czynów król Puranjana otrzymał ciało kobiety, Vaidarbhi. Bhagavad-gita mówi wyraźnie (striyo vaiśyas tatha śudrah), że takie ciało jest niskiego rodu. Jeśli jednak ktoś przyjmie schronienie Najwyższej Osoby Boga, wówczas – mimo swych niskich narodzin, może wznieść się na platformę najwyższej doskonałości. Niższe narodziny otrzymywane są wraz ze zmniejszeniem duchowej inteligencji.
04.28.60 Znaczenie: W świecie materialnym żywe istoty spotykają się, zwiększając swe przywiązanie do określonego typu ciała i wiążąc się ze sobą jako ojciec, mąż, matka, żona itd. W rzeczywistości każda żywa istota jest oddzielną indywidualnością i jedynie z powodu kontaktu z materią styka się z innymi ciałami i nawiązuje z nimi fałszywe związki. Fałszywe ciała stwarzają różne związki w imię rodziny, wspólnoty, społeczeństwa i narodowości. Tak naprawdę, to każda z żywych istot jest integralną cząstką Najwyższej Osoby Boga, ale jest nadmiernie pochłonięta ciałem materialnym. Najwyższa Osoba Boga, Krsna, pojawia się i przekazuje instrukcje w formie Bhagavad-gity i literatury wedyjskiej. Najwyższy Pan udziela tych instrukcji, gdyż jest wiecznym przyjacielem żywych istot Jego instrukcje są bardzo istotne, ponieważ dzięki nim możemy wyzwolić się z zajęć cielesnych. Płynąca w dół woda porywa z brzegu wiele źdźbeł słomy i trawy. Te źdźbła słomy i trawy zbierają się razem w nurcie rzeki, ale gdy fale przelewają się tu i tam, źdźbła rozdzielają się i przenoszone są w inne miejsca. Podobnie, niezliczone żywe istoty w tym materialnym świecie unoszone są przez fale natury materialnej. Czasami fale łączą je i formują one przyjaźnie, wiążąc się ze sobą na materialnej bazie rodziny, wspólnoty czy narodowości. W końcu jednakże fale natury materialnej wyrzucają żywe istoty z tych związków. Proces ten trwa od momentu stworzenia materialnej natury. W związku z tym Śrila Bhaktivinoda Thakura śpiewa
miche mayara vaśe, yaccha bhese',
khaccha habudubu, bhai
jiva krsna-dasa, e viśvasa,
karle ta' ara duhkha nai
"Moje drogie żywe istoty, unoszą was fale materialnej natury. Czasami pływacie na powierzchni, czasami jesteście zatopione. W ten sposób niszczycie swoje wieczne życie. Jeśli po prostu pochwycicie Krsnę i przyjmiecie schronienie Jego lotosowych stóp, wówczas ponownie uwolnicie się ze wszystkich materialnych niedoli."
W wersecie tym bardzo znaczące są słowa suhrt ("dobrze życząc'') i tava ("twój"). Tzw. mężowie, krewni, synowie, ojcowie czy ktokolwiek, nie mogą być nam w rzeczywistości życzliwi. Jedyną rzeczywiście przychylnie usposobioną osobą jest Pan Krsna, jak Sam potwierdza to w Bhagavad-gicie (5.29): suhrdam sarva-bhutanam. Społeczeństwo, przyjaźń, miłość i życzliwe osoby – wszystkie te rzeczy są jedynie rezultatem opakowania nas w różne ciała. Powinniśmy zdawać sobie z tego sprawę i spróbować wydostać się z tego cielesnego więzienia, w które jesteśmy wrzucani narodziny po narodzinach. Powinniśmy przyjąć schronienie Najwyższej Osoby Boga, Krsny, i wrócić do domu, z powrotem do Boga.
04.28.61 Znaczenie: Faktyczna pozycja Najwyższej Osoby Boga i żywej istoty jest jakościowo taka sama. Najwyższy Pan jest Najwyższym Duchem, Duszą Najwyższą, a żywa istota jest indywidualną duszą. Ale mimo iż tożsamość ich obu jest oryginalnie duchowa, gdy żywa istota styka się z materialną naturą i zostaje uwarunkowana, wtedy zapomina o swojej tożsamości. Wówczas uważa się za produkt natury materialnej. Z powodu materialnego ciała zapomina, że jest wieczną (sanatana) integralną cząstką Najwyższej Osoby Boga. Potwierdzone jest to w następujący sposób: mamaivamśo jiva-loke jiva-bhutah sanatanah. Słowo sanatana kilkakrotnie powtarza się w Bhagavad-gicie. Zarówno Pan, jak i żywa istota są sanatana (wieczni), a poza tą materialną naturą jest także miejsce znane jako sanatana. Prawdziwym miejscem zamieszkania obu – żywej istoty i Boga – jest siedziba sanatana, a nie ten świat materialny. Świat materialny jest tymczasową, zewnętrzną energią Pana, a żywa istota zostaje w nim umieszczona z powodu pragnienia imitowania pozycji Najwyższej Osoby Boga. W tym materialnym świecie próbuje ona cieszyć się swymi zmysłami do granic swoich możliwości. Tutaj wszelkie działania uwarunkowanej duszy powtarzają się wiecznie w różnych rodzajach ciał, ale kiedy żywa istota rozwija świadomość, wówczas próbuje poprawić swoją pozycję i ponownie stać się członkiem świata duchowego. Procesem, dzięki któremu można powrócić do domu, do Boga, jest bhakti-yoga, nazywana czasami sanatana-dharmą. Zamiast przyjmować tymczasowy obowiązek zawodowy oparty na materialnym ciele, powinniśmy przyjąć proces sanatana-dharmy, czyli bhakti-yogi, by w ten sposób położyć kres wiecznej niewoli w ciałach materialnych i powrócić z powrotem do domu, do Boga. Dopóki społeczeństwo ludzkie działa w oparciu o fałszywą tożsamość materialną, cały tzw. postęp nauki i filozofii jest po prostu bezużyteczny. Jedynie wprowadza on społeczeństwo ludzkie w błąd. Andha yathandhair upaniyamanah. W tym materialnym świecie ślepy po prostu prowadzi ślepego.
04.28.62 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga i żywa istota są jakościowo jednym, nie ma między nimi żadnej rzeczywistej różnicy. Ponieważ filozofowie Mayavadi sądzą, że nie ma rozdzielenia między Duszą Najwyższą i duszą indywidualną, albo że Dusza Najwyższa nie istnieje, raz po raz pokonywani są przez iluzoryczną energię. Również znajdują się w błędzie myśląc, że wszystko jest Duszą Najwyższą. Jednakże ci, którzy są kavayah, uczonymi erudytami, wiedzą jak wygląda rzeczywistość i nie popełniają takich błędów. Wiedzą oni, że chociaż Bóg i dusza indywidualna są jakościowo jednym, to dusza indywidualna wpada w szpony mayi, podczas gdy Dusza Najwyższa, Najwyższa Osoba Boga, jest kontrolerem mayi. Maya jest tworem Najwyższego Pana (maya srsta) i dlatego Najwyższy Pan jest jej kontrolerem. Natomiast dusza indywidualna, chociaż jakościowo jedna z Najwyższym Panem, jest pod kontrolą mayi. Filozofowie Mayavadi nie mogą rozróżnić pomiędzy kontrolerem a kontrolowanym.
04.28.63 Znaczenie: Będąc pod wpływem uwarunkowań materii, filozofowie Mayavadi nie są w stanie dostrzec różnicy między Najwyższym Panem a żywą istotą. Gdy słońce odbija się w naczyniu z wodą, to wie ono, że nie ma różnicy między nim samym a słońcem odbitym w wodzie. Jednakże osoby będące w ignorancji sądzą, że jest wiele małych słońc odbitych w poszczególnych naczyniach. Jeśli chodzi o blask, to jest on zarówno w oryginalnym słońcu, jak i w odbiciach, ale odbicia są małe, podczas gdy oryginalne słońce jest ogromne. Filozofowie Vaisnava konkludują, że żywa istota jest po prostu małą próbką oryginalnej Najwyższej Osoby Boga. Jakościowo Bóg i żywe istoty są jednym, ale ilościowo żywe istoty są małymi cząstkami Najwyższej Osoby Boga. Najwyższy Pan jest kompletny, potężny i pełen bogactw. W poprzednim wersecie Pan powiedział: "Mój drogi przyjacielu, ty i Ja nie jesteśmy różni." Ten brak różnicy odnosi się do jedności jakościowej, gdyż Paramatma, Najwyższa Osoba Boga, nie musiał przypominać uwarunkowanej duszy, że nie są jednym ilościowo. Dusza samozrealizowana nigdy nie sądzi, że ona i Najwyższa Osoba Boga są takie same pod każdym względem. Chociaż żywa istota i Najwyższa Osoba Boga są jednym pod względem jakości, to żywa istota ma skłonności do zapominania o swej tożsamości duchowej, podczas gdy Najwyższa Osoba Boga nigdy o niej nie zapomina. Taka jest różnica pomiędzy lipta i alipta. Najwyższa Osoba Boga jest wiecznie alipta, niezanieczyszczony przez energię zewnętrzną. Jednakże uwarunkowana dusza, obcując z naturą materialną, zapomina o swojej prawdziwej tożsamości; toteż gdy widzi samą siebie w uwarunkowanym stanie, utożsamia się z ciałem. Ale w przypadku Najwyższej Osoby Boga nie ma różnicy pomiędzy ciałem a duszą. Jest On całkowicie duchowy; nie ma materialnego ciała. Chociaż zarówno Dusza Najwyższa, Paramatma, jak i dusza indywidualna przebywają wewnątrz ciała, to Dusza Najwyższa pozbawiony jest określeń, podczas gdy dusza uwarunkowana określana jest przez swój poszczególny rodzaj ciała. Dusza Najwyższa nazywany jest antaryami i jest On rozległy. Potwierdza to Bhagavad-gita (13.3). Ksetrajnam capi mam viddhi sarva-ksetresu bharata: "O potomku Bharaty, powinieneś wiedzieć, że Ja jestem również znawcą przebywającym we wszystkich ciałach."
Dusza Najwyższa obecny jest w ciele każdego, podczas gdy dusza indywidualna uwarunkowana jest w jednym określonym typie ciała. Dusza indywidualna nie może wiedzieć, co dzieje się w ciele innej istoty, ale Dusza Najwyższa doskonale zdaje sobie sprawę z tego, co dzieje się we wszystkich ciałach. Innymi słowy; Dusza Najwyższa zawsze znajduje się w Swojej całkowicie duchowej pozycji, natomiast dusza indywidualna ma skłonności do zapominania o sobie samej. Dusza indywidualna nie jest też wszechobecna. Na ogół, w swym uwarunkowanym stanie, dusza indywidualna nie jest w stanie pojąć swego związku z Duszą Najwyższą, ale czasami, gdy uwolni się od wszelkiej uwarunkowanej egzystencji, może spostrzec prawdziwą różnicę między Duszą Najwyższą a sobą samą. Gdy Dusza Najwyższa mówi duszy uwarunkowanej: "Zarówno ty, jak i Ja jesteśmy jednym i tym samym", to w ten sposób przypomina On duszy uwarunkowanej, że jej duchowa tożsamość jest jakościowo jedna z Panem. Trzecie Canto Śrimad-Bhagavatam (3.28.40) mówi:
yatholmukad
visphulingad dhumad vapi
sva-sambhavat
apy
atmatvenabhimatad yathagnih prthag
ulmukat
Ogień posiada różne aspekty: płomień, iskry i dym. Choć są one jednym jakościowo, to mimo to istnieje różnica między ogniem, płomieniem, iskrą i dymem. Żywa istota podlega uwarunkowaniu, ale Najwyższa Osoba Boga jest odmienny, ponieważ nigdy, na żadnym etapie nie zostaje uwarunkowany. Vedy oświadczają: atma tatha prthag drasta bhagavan brahma-samjnitah. Atmą jest zarówno dusza indywidualna, jak i też Najwyższa Osoba Boga, który jest świadkiem wszystkiego. Choć oboje są duchem, to zawsze istnieje różnica. W smrti jest też powiedziane: yathagneh ksudra visphulinga vyuccaranti. Tak jak iskry pojawiają się w dużym ogniu, podobnie w dużym duchowym płomieniu obecne są małe dusze indywidualne. W Bhagavad-gicie (9.4) Pan Krsna mówi: mat-sthani sarva-bhutani na caham tesv avasthitah – "Wszystkie istoty są we Mnie, lecz Ja nie jestem w nich." Choć wszystkie żywe istoty spoczywają w Nim, tak jak małe iskierki ognia spoczywaj w dużym płomieniu, to Pan i żywe istoty są różnie usytuowani. Podobnie, Visnu Purana mówi:
eka-deśa-sthitasyagner
jyotsna vistarini yatha
parasya brahmanah śaktis
tathedam akhilam jagat
"Ogień znajduje się w jednym miejscu, ale rozprowadza ciepło i światło. Podobnie, Najwyższa Osoba Boga na różne sposoby rozprowadza Swoje energie." Żywa istota jest jedynie jedną z tych energii (energią marginalną). W pewnym sensie energia i jej źródło są tym samym, ale jako energia i źródło energii są one różnie usytuowane. Podobnie, forma sac-cid-ananda zatwierdzona w Brahma-samhicie (iśvarah paramah krsnah sac-cid-ananda-vigrahah) różni się od formy żywej istoty – bez względu na to, czy jest ona w stanie uwarunkowanym, czy wyzwolonym. Tylko ateista uważa, że żywa istota i Osoba Boga są równi pod każdym względem. Dlatego też Caitanya Mahaprabhu mówi: mayavadi-bhasya śunile haya sarva-naśa – "Jeśli ktoś przyjmuje instrukcje filozofów Mayavadi i wierzy, że Najwyższa Osoba Boga i dusza indywidualna są jednym, to na zawsze traci możliwość zrozumienia prawdziwej filozofii."
04.28.64 Znaczenie: Jest tutaj wyraźnie powiedziane: hamso hamsena pratibodhitah. Obie, dusza indywidualna i Dusza Najwyższa, porównywane są do łabędzi (hamsa), ponieważ są białe, czyli nieskazitelne. Jednak jeden łabędź jest na wyższej pozycji i udziela instrukcji drugiemu. Gdy łabędź na niższej pozycji jest oddzielony od drugiego łabędzia, wówczas zaczyna pociągać go przyjemność materialna. To właśnie jest przyczyną jego upadku. Ale gdy słucha on instrukcji drugiego łabędzia, uświadamia sobie swą prawdziwą pozycję i ponownie odzyskuje swą oryginalną świadomość. Najwyższa Osoba Boga, Krsna, schodzi (avatara), aby wyzwolić Swych bhaktów i zabić demony. Udziela On również wzniosłych instrukcji w formie Bhagavad-gity. Dusza indywidualna musi zrozumieć swą pozycję poprzez łaskę Pana i mistrza duchowego, ponieważ tekstu Bhagavad-gity nie można zrozumieć po prostu dzięki własnym akademickim kwalifikacjom. Bhagavad-gity należy uczyć się od duszy zrealizowanej.
tad viddhi pranipatena
paripraśnena sevaya
upadeksyanti te jnanam
jnaninas tattva-darśinah
"Spróbuj poznać prawdę przez zbliżenie się do mistrza duchowego. Zadawaj mu pokorne pytania i służ mu z oddaniem. Samozrealizowana dusza może udzielić ci wiedzy, gdyż ujrzała ona prawdę." (Bg. 4.34)
Tak więc musimy wybrać bona fide mistrza duchowego i poprzez oświecenie powrócić do naszej oryginalnej świadomości. W ten sposób dusza indywidualna będzie mogła zrozumieć, że zawsze podlega Duszy Najwyższej. Gdy tylko odmawia ona posłuszeństwa i próbuje stać się podmiotem radości, zaczyna się jej materialne uwarunkowanie. A kiedy porzuca swą postawę bycia indywidualnym właścicielem i podmiotem radości, osiąga stan wyzwolenia. W wersecie tym duże znaczenie ma słowo sva-sthah, znaczące "usytuowany w swej oryginalnej pozycji". Gdy porzucamy swoje niepożądane poczucie wyższości, powracamy do swej oryginalnej pozycji. Znaczące jest też słowo tad-vyabhicarena, gdyż wskazuje ono na fakt, że gdy ktoś z powodu swego nieposłuszeństwa oddzielany jest od Boga, to traci swój prawdziwy rozsądek. Jednakże, dzięki łasce Krsny i guru może on ponownie osiągnąć swą wyzwoloną pozycję. Wersety te wypowiada Narada Muni, a celem, który mu przyświecał, jest rozbudzenie naszej świadomości. Chociaż żywa istota i Dusza Najwyższa są jakościowo jednym, to dusza indywidualna musi spełniać instrukcje Duszy Najwyższej. Na tym polega stan wyzwolenia.
04.28.65 Znaczenie: Wiele podobnych historii pouczających o samorealizacji zawierają Purany. Jak oświadczają Vedy: paroksa-priya iva hi devah. W Puranach jest wiele historii, których przeznaczeniem jest zainteresowanie zwykłych ludzi tematami transcendentalnymi, ale w rzeczywistości odwołują się one do prawdziwych faktów: Nie powinniśmy uważać, że nie mają one transcendentalnego celu. Niektóre z nich wiążą się z prawdziwymi faktami historycznymi. Jednak nas powinno interesować prawdziwe znaczenie tej historii. Zwykły człowiek może szybko zrozumieć pośrednią instrukcję. Faktycznie ścieżka bhakti-yogi jest ścieżką bezpośredniego słuchania o rozrywkach Najwyższej Osoby Boga (śravanam kirtanam visnoh), ale ci, których nie interesuje bezpośrednie słuchanie o czynach Pana, albo ci, którzy nie są w stanie ich zrozumieć, mogą słuchać takich historii i bajek jak ta opowiedziana przez Naradę Muniego, i będzie to miało swój skutek.
A oto słownik niektórych ważnych słów z tego rozdziału.
Adeśa-kari. Działania wynikające z grzesznych czynności.
Agastya. Umysł.
Amatya. Zarządca zmysłów, umysł.
Arbuda-arbuda. Różnorodne rodzaje śravana i kirtana o imieniu, cechach, formie itd. Najwyższego Pana.
Ari. Przeszkody, takie jak choroba.
Bhoga. Przyjemność. Tutaj to słowo odnosi się do prawdziwej przyjemności w życiu duchowym.
Bhrtya. Słudzy ciała; mianowicie zmysły.
Dravida-raja. Służba oddania lub osoba zdolna do działania w służbie oddania.
Dvara. Bramy ciała, takie jak oczy i uszy.
Grha. Dom. Dla doskonalenia duchowego potrzebne jest spokojne miejsce, czyli dobre towarzystwo bhaktów.
Idhmavaha. Bhakta, który zbliża się do mistrza duchowego. Idhma odnosi się do drzewa używanego na opał. Brahmacarin powinien użyć idhma do rozpalania ognia przy wykonywaniu ofiary. Poprzez instrukcje duchowe brahmacari kształcony jest w zapalaniu ognia i porannym ofiarowywaniu oblacji. Powinien on pobierać nauki od mistrza duchowego na transcendentalne tematy. Wskazówka wedyjska mówi, że udając się do mistrza duchowego, trzeba mieć ze sobą drewno opałowe dla pełnienia yajni, czyli ofiar. Dokładny nakaz wedyjski brzmi:
tad-vijnanartham sa gurum evabhigacchet
samit-panih śrotriyam brahma-nistham
"Aby uczyć się tematów transcedentalnych, należy udać się do mistrza duchowego. Robiąc to, należy mieć ze sobą drewno na ogień ofiarny. Symptomem takiego mistrza duchowego jest to, że jest on ekspertem w rozumieniu konkluzji wedyjskiej i dlatego jest stale zaangażowany w służenie Najwyższej Osobie Boga." (Mundaka Upanisad 1.2.12) Służąc takiemu mistrzowi duchowemu, dusza uwarunkowana traci przywiązanie do przyjemności zmysłowej i pod jego kierunkiem robi stały postęp w realizacji duchowej. Osoby zwiedzione przez energię iluzoryczną nigdy nie są zainteresowane przyjęciem mistrza duchowego, aby uczynić swe życie pomyślnym.
Jaya. Inteligencja.
Jirna-sarpa. Wyczerpane powietrze życia.
Kalakanya. Inwalidztwo starości. Kama. Wysoka gorączka.
Kulacala. Miejsce, w którym nie występują zakłócenia.
Kutumbini. Inteligencja.
Madireksana. Madireksana odnosi się do tej, której oczy są tak atrakcyjne, że doprowadzają do szaleństwa. Innymi słowy, madireksana oznacza piękną, młodą dziewczynę. Według Jivy Gosvamiego, madireksana jest uosobionym bóstwem bhakti. Jeśli kogoś pociąga kult bhakti, angażuje się on w służbę dla Pana i mistrza duchowego, i w ten sposób jego życie staje się pomyślnym. Vaidarbhi, kobieta, stała się uczennicą swego męża. Tak jak ona opuściła swój pełen wygód dom, aby mu służyć, podobnie poważny student nauki duchowej musi porzucić wszystko, aby służyć mistrzowi duchowemu. Jak oznajmił Viśvanatha Cakravarti Thakura: yasya prasadad bhagavat-prasadah – "Jeśli ktoś chce odnieść prawdziwy sukces w życiu, musi ściśle przestrzegać instrukcji mistrza duchowego. Przestrzegając takich instrukcji, z pewnością zrobi szybki postęp w życiu duchowym. To oświadczenie Viśvanathy Cakravartiego jest zgodne z następującym nakazem Śvetaśvatara Upanisad (6.23):
yasya deve para
bhaktir yatha deve tatha gurau
tasyaite kathita hy
arthah prakaśante mahatmanah
"Tylko tym wielkim duszom, które mają niezachwianą wiarę zarówno w Pana, jak i w mistrza duchowego, zostaje automatycznie wyjawione znaczenie całej literatury wedyjskiej." W Chandogya Upanisad jest powiedziane, acaryayan puruso veda: "Ten, kto przyjął bona fide mistrza duchowego, może zrozumieć wszystko, co dotyczy realizacji duchowej."
Malayadhvaja. Wspaniały bhakta, który jest niczym drzewo sandałowe.
Pancala. Pięć obiektów zmysłowych.
Paricchada. Całkowita suma zmysłów.
Paura-jana. Siedem elementów tworzących ciało.
Pautra. Cierpliwość i powaga.
Prajvara. Rodzaj
gorączki nazywanej visnu-jvara.
Pratikriya. Czynniki przeciwdziałające, takie jak mantry i lekarstwa.
Pura-palaka. Powietrze życia
Putra. Świadomość.
Sainika. Stan trojakich nieszczęść.
Sapta-suta. Siedmiu synów, mianowicie słuchanie, intonowanie, pamiętanie, ofiarowywanie modlitw, służenie lotosowym stopom
Pana, czczenie Bóstwa i stanie się sługą Pana.
Sauhrdya. Wysiłek.
Suta. Syn Vaidarbhi, czyli, inaczej mówiąc, ten kto jest trochę zaawansowany w działaniach dla rezultatów i wchodzi w
kontakt z mistrzem duchowym-bhaktą. Osoba taka rozwija zainteresowanie tematem służby oddania.
Vaidarbhi. Kobieta, która poprzednio była mężczyzną, ale w swym następnym życiu – z powodu zbyt dużego przywiązania do kobiety – przyjęła ciało kobiety. Darbha oznacza trawę kuśa. W działaniach dla rezultatu, czyli ceremoniach karma-kandiya, potrzebna jest trawa kuśa. Tak więc vaidarbhi odnosi się do osoby, która przyszła na świat w rodzinie posiadającej zrozumienie karma-kandiya. Jednakże, jeśli spełniając czynności karma-kandy, ktoś przypadkiem wchodzi w kontakt z bhaktą – tak jak to było w przypadku Vaidarbhi, gdy poślubiła Malayadhvaję jego życie staje się pomyślnym. Wtedy pełni on służbę oddania dla Pana. Dusza uwarunkowana osiąga wyzwolenie po prostu przestrzegając instrukcji bona fide mistrza duchowego.
Vidarbha-rajasimha. Najlepsza z osób będących ekspertami w działaniach dla rezultatów.
Virya. Ten, kto ma łaskę.
Yavana. Sługa Yamarajy.