04.20.02 Znaczenie: W wersecie tym bardzo znaczące jest słowo atmanam. Jnani i yogini mają zwyczaj zwracania się do siebie nawzajem (czy nawet do zwykłego człowieka) jako do jaźni, gdyż transcendentalista nigdy nie uważa, że żywa istota jest ciałem. Jako że indywidualna jaźń jest integralną cząstką Najwyższej Osoby Boga, więc jaźń i Jaźń Najwyższa nie różnią się jakościowo. Jak wyjaśni to następny werset, ciało jest jedynie sztuczną okrywą, dlatego też zaawansowany transcendentalista nie będzie czynił rozróżnienia pomiędzy jedną jaźnią a drugą.
04.20.03 Znaczenie: Obserwując codzienne życie możemy zauważyć, że jeśli szaleniec popełni morderstwo, to wybacza mu nawet sędzia wysokiego sądu. Chodzi o to, że żywa istota jest zawsze czysta, ponieważ jest ona integralną cząstką Najwyższej Osoby Boga. Wpadając w szpony energii materialnej staje się ofiarą trzech sił materialnej natury. Wszystko co robi, robi pod wpływem natury materialnej.
04.20.04 Znaczenie: W wersecie tym bardzo znaczące jest słowo vrddhasevaya. Vrddha znaczy ”stary”. Sevaya znaczy ”przez służenie”. Doskonałą wiedzą uzyskuje się od acaryów, czyli wyzwolonych dusz. Nikt nie może posiadać doskonałej wiedzy, jeśli nie został wyszkolony w systemie parampara. Prthu Maharaja otrzymał całkowite wykształcenie w tej linii; dlatego nie należy uważać go za zwykłego człowieka. Zwykły człowiek, posiadający jedynie cielesną koncepcję egzystencji, zawsze zwodzony jest przez siły natury materialnej.
04.20.05 Znaczenie: Jak oświadcza poprzedni werset, osoby z dobrym intelektem (sudhiyah) nie myślą, że są tym ciałem. Ciało, jako wytwór niewiedzy, ma dwa rodzaje działań. Jeśli pod wpływem cielesnej koncepcji sądzimy, że zadowalanie zmysłów nam pomoże, to ulegamy złudzeniu. Innym rodzajem złudzenia jest przekonanie, że osiągniemy szczęście próbując spełnić pragnienia powstałe z iluzorycznego ciała, czy też osiągając promocję na wyższe systemy planetarne lub wypełniając różne rytuały wedyjskie. Wszystko to jest złudzeniem. Podobnie, iluzoryczne są też materialne działania mające na celu emancypację polityczną, czy czyny społeczne i humanitarne pełnione z myślą o przyniesieniu szczęścia ludziom świata, jako że opierają się one na złudnej koncepcji cielesnej. Wszystkie nasze pragnienia i działania wypływające z cielesnej koncepcji życia są złudne. Innymi słowy Pan Visnu oznajmił Maharajy Prthu, że chociaż przeprowadzone ofiary mogły służyć jako przykład dla zwykłych ludzi, to jemu samemu nie były one potrzebne.
04.20.06 Znaczenie: Przeznaczeniem wedyjskich ceremonii rytualistycznych jest z pewnością zadowolenie Najwyższej Osoby Boga, Pana Visnu. Ale tak naprawdę to czynności te nie zadowalają Pana. Jest to raczej próba zadowolenia własnych zmysłów za przyzwoleniem Pana. Inaczej mówiąc, materialiści, którzy są szczególnie zainteresowani zadowalaniem zmysłów, otrzymują na nie przyzwolenie czy licencję poprzez wykonanie wedyjskich ceremonii rytualistycznych. Nazywa się to traigunya-visaya vedah. Ceremonie wedyjskie opierają się na trzech siłach natury materialnej. Ceremonie takie w najmniejszym stopniu nie interesują osób, które wzniosły się ponad materialne warunki. Są one raczej zainteresowane obowiązkami transcendentalnej miłosnej służby dla Najwyższej Osoby Boga. Taka służba oddania nazywa się nistraigunya. Służba oddania dla Pana nie ma nic wspólnego z materialną koncepcją komfortu cielesnego.
04.20.07 Znaczenie: W poprzednim wersecie użyto dwóch znaczących słów: asamsaktah co znaczy "bez przywiązania" i budhah, czyli "w pełni świadomy wszystkiego". Określenie "pełna świadomość" odnosi się do znajomości swej własnej pozycji, jak również pozycji Najwyższej Osoby Boga. Według Śri Viśvanathy Cakravartiego Thakury, w wersecie tym Pan Visnu opisuje Samego Siebie, czyli Paramatmę. Paramatma jest zawsze odróżniany od wcielonych dusz, jak też od materialnego świata. Z tego względu został opisany jako para. Ten para, czyli Najwyższa Osoba Boga, jest eka, co oznacza jeden". Pan jest jednym, natomiast uwarunkowane, wcielone dusze w tym materialnym świecie istnieją w wielu różnorodnych formach. Są one półbogami, istotami ludzkimi, zwierzętami, drzewami, ptakami, pszczołami itd. Tak więc żywe istoty nie są eka, lecz jest ich wiele. Vedy potwierdzają: nityo nityanam cetanaś cetananam. Liczne żywe istoty, uwikłane w ten materialny świat, nie są czyste. Jednak Najwyższa Osoba Boga jest czysty i nieprzywiązany. Ponieważ żywe istoty przykryte są przez materialne ciało, nie są one samopromieniujące, ale jest takim Najwyższa Osoba Boga, Paramatma. Żywe istoty, zanieczyszczone siłami natury materialnej, nazywane są saguna, podczas gdy Paramatma, Najwyższa Osoba Boga, jest nirguna – nie podlegający wpływowi sił materialnych. Żywe istoty, uwięzione przez cechy materialne są gunaśrita, podczas gdy Najwyższa Osoba Boga jest gunaśraya. Zdolność widzenia, którą posiada uwarunkowana dusza, okryta jest materialnym zanieczyszczeniem; dlatego nie może ona dostrzec ani przyczyny swego działania, ani swych przeszłych żywotów. Najwyższa Osoba Boga, nie będąc okrytym przez materialne ciało, jest świadkiem wszystkich działań żywej istoty. Ale oboje, żywa istota i Paramatma, Najwyższa Osoba Boga, są atmą, czyli duchem. Chociaż są jednakowe pod względem jakości, to istnieje tak wiele różnic – szczególnie jeśli chodzi o sześć bogactw, których pełnię posiada Najwyższa Osoba Boga. Pełnia wiedzy oznacza, że jivatma, żywa istota, zna pozycję zarówno swoją, jak i Najwyższego. Na tym polega pełnia wiedzy.
04.20.08 Znaczenie: Gdy Najwyższa Osoba Boga pojawia się w tym materialnym świecie, nie podlega On wpływowi sił materialnej natury. Podobnie, materialne cechy nie oddziaływują na tych, którzy zawsze związani są z Najwyższą Osobą Boga, mimo że mogą przebywać wewnątrz materialnego ciała czy materialnego świata. Bardzo dobrze wyjaśnia to Bhagavad-gita (14.26):
mam ca yo 'vyabhicarena
bhakti-yogena sevate
sa gunan samatityaitan
brahma-bhuyaya kalpate
"Kto pełni niezachwianą służbę oddania, ten od razu przekracza materialne cechy i osiąga realizację Brahmana." W związku z tym Śrila Rupa Gosvami mówi, że osobę, która swe ciało, słowa i umysł zawsze angażuje w służbę dla Pana należy uważać za wyzwoloną, mimo że żyje ona w tym materialnym świecie. ,
04.20.09 Znaczenie: Werset ten potwierdza też Visnu Purana. Obowiązki zawodowe znane są jako varnaśrama-dharma i odnoszą się do czterech podziałów życia materialnego i duchowego – bramin, ksatriya, vaiśya i śudra oraz brahmacarya, grhastha, vanaprastha i sannyasa. Jeśli ktoś działa zgodnie z systemem varnaśrama-dharmy i nie pragnie rezultatów swego działania; stopniowo osiąga on zadowolenie. Pełnienie służby oddania dla Najwyższej Osoby Boga poprzez wypełnianie swoich zawodowych obowiązków jest ostatecznym celem życia. Bhagavad-gita zatwierdza to jako proces karma-yogi. Innymi słowy, powinniśmy działać jedynie po to, aby zadowolić Pana i służyć Jemu. W przeciwnym razie uwikłamy się w rezultaty działania.
Każdy wypełnia jakiś zawodowy obowiązek, ale celem materialnego zajęcia nie powinien być materialny zysk. Każdy powinien raczej składać w ofierze rezultaty swoich zawodowych czynności. Szczególnie bramin powinien wypełniać swe zawodowe obowiązki nie dla materialnego zysku, ale dla zadowolenia Najwyższej Osoby Boga. Podobnie powinien działać ksatriya, vaiśya i śudra. W tym materialnym świecie każdy zaangażowany jest w różne zawodowe obowiązki, lecz celem takich działań powinno być zadowolenie Najwyższej Osoby Boga. Służba oddania jest bardzo prosta i każdy może ją podjąć. Wszyscy mogą pozostać na swojej pozycji, powinni jedynie zainstalować w swoim domu Bóstwo Najwyższego Pana. Może to być Radha-Krsna albo Laksmi-Narayana (istnieję też wiele innych form Pana). W ten sposób bramin, ksatriya, vaiśya czy śudra może wielbić Bóstwo poprzez rezultaty swej szczerej pracy. Bez względu na zawodowy obowiązek należy przyjąć procesy służby oddania: słuchanie, intonowanie, pamiętanie, wielbienie, ofiarowywanie wszystkiego Panu i pełnienie służby dla Niego. W ten sposób można z łatwością zaangażować się w służbę oddania dla Pana. Jeśli Pan jest zadowolony z naszej służby, misja naszego życia jest spełniona.
04.20.10 Znaczenie: Koncepcja kaivalya Mayavadich różni się od koncepcji społeczności Vaisnava. Mayavadi sądzi, że gdy tylko uwolni się od materialnego skażenia, wtapia się w egzystencję Najwyższego. Filozof Vaisnava ma inną koncepcję kaivalya. Zna on pozycję swoją i Najwyższej Osoby Boga. W nieskażonym stanie żywa istota rozumie, że jest wiecznym sługą Najwyższego, i to nazywane jest realizacją Brahmana, duchową doskonałością żywej istoty. Tę pozycję można osiągnąć bez trudu. Jak oświadcza Bhagavad-gita, osoba zaangażowana w transcendentalną służbę miłości dla Pana, natychmiast osiąga transcendentalną platformę kaivalya, czyli Brahmana.
04.20.11 Znaczenie: Werset ten opisuje, jak można wyzwolić się z materialnej niewoli. Przede wszystkim należy wiedzieć, że dusza jest różna od tego ciała. Dusza nazywana jest dehi, czyli właścicielem ciała, a materialne ciało nazywane jest deha, czyli okryciem duszy. Ciało zmienia się w każdej chwili, ale dusza jest niezmienna; dlatego dusza nazywana jest kuta-stham. Ciało zmienia się pod wpływem reakcji trzech sił natury. Wzajemne oddziaływania sił natury materialnej, przychodzące i odchodzące w formie szczęścia i nieszczęścia, nie powinny niepokoić tego, kto zrozumiał niezmienną pozycję duszy. Również w Bhagavad-gicie Pan Krsna poleca, żeby nie niepokoić się takimi zewnętrznymi zmianami, ponieważ szczęście i nieszczęście przychodzi i odchodzi z powodu oddziaływania na ciało sił natury. Mimo że czasami takie zmiany mogą nas absorbować, trzeba nauczyć się je tolerować. Żywa istota powinna być zawsze obojętną wobec działań i reakcji zewnętrznego ciała.
W Bhagavad-gicie Pan Krsna mówi, że ciało, zbudowane z fizycznych elementów wulgarnych (ziemi, wody, ognia, powietrza i nieba) i elementów subtelnych (umysłu, inteligencji i ego), jest całkowicie odmienne od samej duszy. Dlatego też nie należy niepokoić się działaniami i reakcjami tych ośmiu wulgarnych i subtelnych materialnych elementów. Praktyczną metodą na osiągnięcie tego stanu obojętności jest pełnienie służby oddania. Taką obojętność wobec działań i reakcji zewnętrznego ciała może osiągnąć tylko ten, kto stale, przez 24 godziny na dobę, zaangażowany jest w służbę oddania. Człowiek pochłonięty jakąś szczególną myślą, nie widzi i nie słyszy co się wokół niego dzieje, mimo że w jego obecności zachodzi tyle zmian. Podobnie osoba w pełni zaabsorbowana służbą oddania nie dba o to, co dzieje się z jej zewnętrznym ciałem. Stan ten nazywa się samadhi. Tego, kto rzeczywiście usytuowany jest w samadhi, uważa się za yogina pierwszej klasy.
04.20.12 Znaczenie: Może pojawić się pytanie: skoro żywa istota musi nadzorować czynności tej kombinacji cielesnej, to jak może być wobec nich obojętną? Odpowiedź znajdujemy w tym wersecie: czynności ciała są zupełnie inne niż czynności duszy żywej istoty. W związku z tym można podać wulgarny przykład. Jadący samochodem biznesmen siedzi w nim, nadzoruje jego bieg i udziela rad kierowcy. Wie, ile samochód zużywa benzyny, wie o nim wszystko, ale mimo to jest oddzielny od samochodu i bardziej zainteresowany swoimi sprawami. Nawet jadąc samochodem, myśli o swych interesach i biurze. Nie ma on związku z samochodem, mimo że w nim siedzi. Tak jak człowiek interesu jest zawsze pochłonięty myślami o swej pracy, podobnie żywa istota może być zaabsorbowana myślami o pełnieniu służby oddania dla Pana. Wtedy możliwe będzie oddzielenie się od czynności tego materialnego ciała. Tylko bhakta może osiągnąć taką neutralną pozycję.
Celowo użyto tu słowa baddha-sauhrdah – ”związany przyjaźnią". Karmici, jnani i yogini nie mogą być związani z Panem w służbie oddania. Karmici są całkowicie zaabsorbowani czynnościami ciała. Jedynym celem ich życia jest zapewnienie wygód ciału. Jnani próbują wydostać się z uwikłania poprzez spekulację filozoficzną, ale nie mogą na stałe pozostać w wyzwolonej pozycji. Ponieważ nie przyjmują schronienia lotosowych stóp Pana, upadają ze wzniosłej platformy realizacji Brahmana: Także yogini posiadają cielesną koncepcję życia sądząc, że mogą osiągnąć coś duchowego, ćwicząc ciało poprzez dharanę, asanę, pranayamę itd. Pozycja bhakty jest zawsze transcendentalna, ponieważ posiada on poufny związek z Najwyższą Osobą Boga. Dlatego tylko bhaktowie mogą być zawsze obojętni wobec działań i reakcji tego ciała, i zaangażować się w swoje prawdziwe zajęcie, mianowicie pełnienie służby dla Pana.
04.20.13 Znaczenie: Mamy tutaj przykład instrukcji otrzymanej bezpośrednio od Najwyższej Osoby Boga, Pana Visnu. Bez względu na to, czy otrzymamy polecenie bezpośrednio od Pana Visnu, czy też od Jego bona fide reprezentanta, mistrza duchowego, musimy je wykonać. Arjuna walczył w bitwie pod Kuruksetrą na bezpośrednie polecenie Najwyższej Osoby Boga, Krsny. Podobnie, Pan Visnu daje tutaj Prthu Maharajy polecenia dotyczące pełnienia jego obowiązku. Musimy przestrzegać zasad przedstawionych w Bhagavad-gicie. Vyavasayat-mika buddhih: obowiązkiem każdego człowieka jest przyjęcie poleceń Pana Krsny czy Jego bona fide reprezentanta jako swoje życie i duszę, odsuwając na bok jakiekolwiek względy osobiste. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura stwierdza, że nie powinniśmy się zbytnio martwić tym, czy osiągniemy wyzwolenie czy nie, musimy jedynie wykonywać polecenie otrzymane bezpośrednio od mistrza duchowego. Ten, kto przestrzega tej zasady wykonywania polecenia mistrza duchowego, jest zawsze na wyzwolonej pozycji. Zwykły człowiek musi przestrzegać zasad regulujących varnaśrama-dharmę i wypełniać przypisane mu obowiązki zgodnie z systemem kast (bramin, ksatriya, vaiśya i śudra) i porządkami życia duchowego (brahmacarya, grhastha, vanaprastha i sannyasa). Jeśli ktoś po prostu systematycznie i dokładnie wykonuje nakazy przeznaczone dla różnych porządków życia, wtedy zadowala Pana Visnu.
Pan Visnu polecił Maharajy Prthu, by, jako król, trzymał się zawsze z daleka od czynności związanych z sytuacją cielesną i aby zawsze angażował się w służbę dla Pana i tym sposobem zawsze utrzymywał się na pozycji wyzwolonej. Wyjaśnione tu zostało, użyte w poprzednim wersecie, słowo baddha-sauhrdah. Można bezpośrednio całkowicie pozostać w intymnym związku z Panem albo otrzymywać polecenia od Jego bona fide reprezentanta, mistrza duchowego, i wypełniać je szczerze wtedy, kiedy trzymamy się z dala od czynności ciała. Pan pomaga nam, udzielając wskazówek, jak należy działać w służbie oddania i robić postęp na ścieżce powrotu do domu, do Boga. Z zewnątrz poucza nas w formie mistrza duchowego. Dlatego nie należy uważać mistrza duchowego za zwykłą ludzką istotę. Pan mówi: acaryam mam vijaniyan nava-manyeta karhicit - nie powinno się traktować mistrza duchowego jak zwykłą istotę ludzką, gdyż jest on zastępcą Najwyższej Osoby Boga (Bhag. 11.17.27). Mistrza duchowego należy traktować jak Najwyższą Osobę Boga, nigdy nie być o niego zazdrosnym i nie uważać go za zwykłą ludzką istotę. Jeśli przestrzegamy instrukcji mistrza duchowego i pełnimy służbę oddania dla Pana, to zawsze będziemy wolni od zanieczyszczenia cielesnymi i materialnymi czynnościami, a nasze życie będzie pomyślne.
04.20.14 Znaczenie: Może pojawić się następujące pytanie: jeśli każdy zaangażowałby się w czynności duchowe, dla osiągnięcia wyzwolenia i zobojętniałby wobec czynności świata materialnego, to w jaki sposób życie toczyłoby się naprzód? A jeśli wszystko ma przebiegać tak, jak powinno, to w jaki sposób przywódca rządu może zachować obojętność wobec takich czynności? W odpowiedzi na to pytanie użyto tutaj słowa śreyah, pomyślny. Najwyższa Osoba Boga nie stworzył podziału czynności w społeczeństwie ani w sposób ślepy, ani przypadkowy, jak twierdzą głupcy. Bramin musi właściwie wypełniać swój obowiązek, i podobnie jest w przypadku ksatriyi, vaiśyi czy nawet śudry. I każdy z nich może osiągnąć najwyższą doskonałość życia – wyzwolenie z materialnej niewoli. Potwierdza to Bhagavad-gita (18.45). Sve sve karmany abhiratah samsiddhim labhate narah: "Najwyższą doskonałość można osiągnąć wykonując swoje przypisane obowiązki."
Pan Visnu powiedział Maharajy Prthu, że nie ma nakazów dla króla, aby porzucił swe królestwo i odpowiedzialność za ochronę praja, czyli obywateli, i odszedł w Himalaje dla wyzwolenia. Może on osiągnąć wyzwolenie wykonując swe królewskie obowiązki. Obowiązkiem króla lub głowy państwa jest dopilnowanie, żeby praja, czyli ogół ludzi, wykonywali swoje odpowiednie obowiązki prowadzące do duchowego wyzwolenia. Państwo świeckie nie oznacza, że król lub głowa rządu jest obojętny wobec czynności praja. W nowoczesnym państwie rząd ustanawia wiele przepisów i nakazów, aby nadzorować obowiązki praja, ale nie dba o postęp obywateli w wiedzy duchowej. Jeśli rząd jest niedbały w tym względzie, obywatele będą działać kapryśnie, bez żadnego zrozumienia realizacji Boga czy życia duchowego, i w ten sposób uwikłają się w grzeszne czynności.
Przywódca władzy wykonawczej nie powinien być nieczuły na dobro ogółu ludzi i jedynie ściągać podatki. Prawdziwym obowiązkiem króla jest dopilnowanie, by obywatele stopniowo stawali się w pełni świadomi Krsny. Świadomość Krsny oznacza całkowitą wolność od wszelkich grzesznych czynów. Gdy tylko grzeszne czynności zostaną w pełni wykorzenione w państwie, to nie będzie więcej wojny, epidemii, głodu ani naturalnych zakłóceń. I za panowania Maharajy Yudhisthiry rzeczywiście tak było. Jeśli król czy głowa rządu jest w stanie nakłonić ludzi, aby stali się świadomi Krsny, wtedy godny jest tego, by władać ogółem ludzi; w przeciwnym razie nie ma on prawa pobierać podatków. Król, który dba o duchowe dobro obywateli, może bez trudu pobierać podatki. W ten sposób zarówno poddani, jak i król będą szczęśliwi w tym życiu, a w następnym życiu król będzie mógł przejąć jedną szóstą pobożnych czynności obywateli. W przeciwnym razie, pobierając podatki od grzesznych obywateli, będzie musiał dzielić reakcje ich grzesznych czynności.
Tę samą zasadę można zastosować w stosunku do rodziców i mistrza duchowego. Jeżeli rodzice po prostu rodzą dzieci jak psy i koty, ale nie mogą uratować ich od nadciągającej śmierci, wówczas odpowiadają za działania swych zezwierzęconych dzieci. W ostatnich czasach dzieci takie stają się hippisami. Podobnie, jeśli mistrz duchowy nie może pokierować swymi uczniami tak, by wyzwolili się od grzesznych czynności, ponosi odpowiedzialność za ich grzeszne czyny. Dzisiejsi przywódcy społeczni nie znają tych subtelnych praw natury. Ponieważ przywódcy społeczni nie posiadają zbyt dużej wiedzy, a obywatele są na ogół oszustami i złodziejami, więc sytuacja w społeczeństwie ludzkim nie może być pomyślna. W chwili obecnej na całym świecie pełno jest takich sprzecznych kombinacji państwa i obywateli i dlatego, jako nieuchronne rezultaty takiego stanu społecznego, występują stałe napięcia, wojny i niepokoje.
04.20.15 Znaczenie: Pan Visnu pouczał króla Prthu, że każdy powinien przestrzegać zasad varnaśrama-dharmy; wtedy, bez względu na to, w jakim charakterze ktoś przebywa w tym materialnym świecie, ma zagwarantowane wyzwolenie po śmierci. Jednak, ponieważ w tym wieku system varnaśrama-dharmy jest wywrócony do góry nogami, ścisłe przestrzeganie wszystkich zasad jest bardzo trudne. Jedyną metodą osiągnięcia doskonałości w życiu jest rozwinięcie świadomości Krsny. Tak jak zasady varnaśrama-dharmy są spełniane przez różnych ludzi na różnych pozycjach, podobnie każdy, w każdej części świata, może przestrzegać zasad świadomości Krsny.
Wspomnienie tutaj, że należy podążać za dvijagryami, najwybitniejszymi braminami, jak Paraśara i Manu, ma swój specjalny cel. Ci wielcy mędrcy pouczyli nas już, jak należy żyć zgodnie z zasadami varnaśrama-dharmy. Podobnie, Sanatana Gosvami i Rupa Gosvami dali nam zasady regulujące, abyśmy mogli stać się czystymi bhaktami Pana. Dlatego jest rzeczą zasadniczą, abyśmy przestrzegali instrukcji acaryów z systemu parampara, którzy otrzymali tę wiedzę taką, jaka przekazywana była z mistrza duchowego na ucznia. W ten sposób, mimo iż żyjemy w materialnych warunkach życia, możemy, nie porzucając swoich pozycji, wydostać się z matni materialnego zanieczyszczenia. Dlatego Pan Caitanya Mahaprabhu mówi, że nie trzeba zmieniać swojej pozycji. Trzeba jedynie słuchać z doskonałego źródła (które nazywa się parampara), i przestrzegać praktycznych, mających zastosowanie w życiu, zasad; w ten sposób można osiągnąć najwyższą doskonałość życia – wyzwolenie – i powrócić do domu, do Boga. Innymi słowy wymagana jest zmiana świadomości, a nie warunków cielesnych. Niestety, w tym upadłym wieku ludzie zainteresowani są ciałem, a nie duszą. Wymyślili oni tak wiele "izmów", odnoszących się do ciała, a nie do duszy.
We współczesnym wieku demokracji jest tak wiele reprezentantów rządowych, głosujących za ustawodawstwem. Każdego dnia wprowadzają oni nowe prawo. Ale prawa te nie mogą pomóc ludzkiemu społeczeństwu, ponieważ są one jedynie wytworami umysłowymi niedoświadczonych uwarunkowanych dusz. W przeszłości, chociaż królowie posiadali władzę autokratyczną, to ściśle przestrzegali zasad ustanawianych przez wielkich mędrców i święte osoby. Nie zdarzały się błędy w zarządzaniu krajem i wszystko przebiegało doskonale. Obywatele byli całkowicie pobożni, król pobierał podatki zgodnie z prawem, i dlatego sytuacja była bardzo szczęśliwa. Obecnie tzw. przywódcy władzy wykonawczej wybierani są spośród osób posiadających materialne ambicje i dbających jedynie o swój własny interes. Takie osoby nie posiadają żadnej wiedzy z śastr. Innymi słowy, szefowie władzy wykonawczej, są draniami i łotrami w ścisłym tego słowa znaczeniu, a ludzie w głównej mierze są śudrami. To połączenie głupców, drani i śudrów nie może doprowadzić do pokoju i pomyślności w tym świecie. Dlatego obserwujemy w społeczeństwie cykliczne wstrząsy w formie walk, buntów społecznych i bratobójczych waśni. W tych okolicznościach przywódcy nie tylko nie są w stanie poprowadzić ludzi w kierunku wyzwolenia, ale nawet nie mogą zapewnić im spokoju umysłu. Bhagavad-gita mówi, że każdy, kto żyje w oparciu o wymyślone idee, bez związku z śastrami, nigdy nie osiągnie sukcesu, szczęścia czy wyzwolenia po śmierci.
04.20.16 Znaczenie: Pan Visnu bardzo zadowolony z dobrego charakteru i zachowania Maharaja Prthu, ofiarował mu błogosławieństwo. Pan otwarcie powiedział, że nie można Go zadowolić przez pełnienie wielkich ofiar czy praktykowanie wyrzeczeń yogi mistycznej. Zadowala Go jedynie wzniosły charakter i zachowanie. Ale nie może tego osiągnąć ten, kto nie jest czystym bhaktą Pana. Każdy, kto rozwinął niezmieszaną, niezachwianą służbę oddania dla Pana, rozwija swoje oryginalne dobre cechy jako duszy. Dusza, jako integralna cząstka Najwyższej Osoby Boga, posiada wszystkie dobre cechy Pana. Gdy dusza zostanie zanieczyszczona przez siły natury materialnej, wówczas daną osobę uważa się za dobrą czy złą w zależności od cech materialnych. Ale gdy ktoś jest transcendentalny do wszelkich materialnych cech, wówczas ukazują się w nim wszystkie dobre cechy. Te cechy bhakty, w liczbie dwudziestu sześciu, są następujące:
(1) uprzejmy dla każdego,
(2) nie kłóci się z nikim,
(3) utwierdzony w Prawdzie Absolutnej,
(4) jednakowy wobec każdego,
(5) nienaganny,
(6) dobroczynny,
(7) delikatny,
(8) czysty,
(9) prosty,
(10) życzliwy,
(11) spokojny,
(12) całkowicie przywiązany do Krsny,
(13) nie ma materialnych pragnień,
(14) łagodny,
(15) wytrwały,
(16) opanowany,
(17) nie je więcej niż potrzeba,
(18) rozsądny,
(19) pełen szacunku,
(20) pokorny,
(21) poważny,
(22) pełen współczucia,
(23) przyjacielski,
(24) poetyczny,
(25) znawca,
(26) cichy.
Żywa istota może zadowolić Pana rozwojem transcendentalnych cech, a nie spełnianiem ofiar czy praktykowaniem yogi mistycznej. Innymi słowy, dopóki ktoś nie posiada pełnych kwalifikacji, aby stać się czystym bhaktą Pana, nie może oczekiwać wyzwolenia z materialnego uwikłania.
04.20.17 Znaczenie: Instrukcje Najwyższej Osoby Boga
należy przyjąć składając pokłon lotosowym stopom Pana. A to oznacza, że
wszystko co powie Najwyższa Osoba Boga, należy zaakceptować takim, jakim jest,
z wielką troską, uwagą i szacunkiem. Nie do nas należy poprawianie słów
Najwyższej Osoby Boga, robienie dodatków czy wprowadzanie zmian jak leży to w
zwyczaju wielu tzw. uczonych i svamich, komentujących
słowa Bhagavad-gity. Tutaj Prthu
Maharaja daje praktyczny przykład, jak należy przyjąć instrukcje Najwyższej
Osoby Boga. Taki jest sposób otrzymywania wiedzy poprzez system parampara.
04.20.18 Znaczenie: Wielokrotnie zdarza się, że osoba, która popełniła obrazę wobec lotosowych stóp Vaisnavy, odczuwa później skruchę. Tutaj także widzimy, że król niebios, Indra – chociaż był tak potężny, że towarzyszył Panu Visnu – poczuł się winnym wielkiej obrazy z powodu kradzieży koni przeznaczonych na ofiarę Maharajy Prthu. Najwyższa Osoba Boga nigdy nie wybacza obrazy popełnionej wobec lotosowych stóp Vaisnavy. Jest na to wiele przykładów. Durvasa Muni, wielki mędrzec i yogin, także musiał paść do lotosowych stóp Ambarisy Maharajy, którego obraził.
Król Prthu był tak wspaniałomyślnym Vaisnavą, że gdy Indra zdecydował się upaść do jego lotosowych stóp, nie chciał się na to zgodzić. Zamiast tego, król Prthu natychmiast go podniósł, objął i wówczas obaj zapomnieli o przeszłych zajściach. Król Indra i Prthu Maharaja byli zazdrośni o siebie i gniewni jeden na drugiego, ale ponieważ obaj byli Vaisnavami, czyli sługami Pana Visnu, obowiązkiem ich było zażegnanie przyczyny tej zazdrości. Jest to także pierwszorzędny przykład gotowości do współpracy pomiędzy Vaisnavami. Ale ponieważ obecnie ludzie nie są Vaisnavami, więc nieustannie walczą ze sobą i zostają pokonani, nie wypełniwszy misji ludzkiego życia. Istnieje wielka potrzeba propagowania ruchu świadomości Krsny na świecie, tak by – mimo występującego czasami między ludźmi wzajemnego gniewu i złośliwości – taka rywalizacja, współzawodnictwo i zazdrość mogły być bez problemu rozsądzone, dzięki ich świadomości Krsny.
04.20.19 Znaczenie: Gdy w ciele bhakty manifestują się różne ekstazy, należy wnioskować, że jego służba oddania osiągnęła etap doskonałości. Jest wiele rodzajów transcendentalnych ekstaz w formie płaczu, śmiechu, pocenia się, upadania na ziemię i szaleńczego płaczu. Wszystkie te symptomy są czasami widoczne w ciele bhakty. Nazywają się one asta-sattvika-vikara, co znaczy "osiem rodzajów transcendentalnych przemian". Nie powinno się ich nigdy imitować, ale kiedy bhakta rzeczywiście osiąga doskonałość, symptomy te uwidaczniają się w jego ciele. Pan jest bhakta-vatsalą, co znaczy, że jest życzliwy dla Swych czystych bhaktów. Dlatego transcendentalne ekstatyczne wymiany pomiędzy Najwyższym Panem a Jego bhaktami nigdy nie są podobne do czynności tego materialnego świata.
04.20.20 Znaczenie: Bardzo znaczące są tutaj słowa suhrt satam. Najwyższa Osoba Boga jest zawsze bardzo życzliwy dla Swoich bhaktów i zawsze myśli o ich pomyślności. Nie jest to stronniczość. Jak oznajmia Bhagavad-gita, Pan jest jednakowy dla każdego (samo 'ham sarva-bhutesu), ale jest On szczególnie życzliwy dla tego, kto zaangażowany jest w służbę dla Niego. W innym miejscu Pan mówi, że bhakta zawsze jest w Jego sercu, a On zawsze jest w sercu bhakty.
To, że Najwyższa Osoba Boga jest szczególnie przychylny dla Swego czystego bhakty, nie jest czymś nienaturalnym ani też nie jest to stronniczością. Na przykład zdarza się, że ojciec ma kilkoro dzieci, ale czuje specjalne uczucie dla jednego dziecka, które darzy go dużym uczuciem. Wyjaśnia to Bhagavad-gita (10.10):
tesam satata-yuktanam
bhajatam priti-purvakam
dadami buddhi-yogam tam yena
mam upayanti te
Ci, którzy zawsze służą Panu z miłością i uczuciem, mają bezpośredni kontakt z Najwyższą Osobą Boga, który przebywa w sercu każdego jako Dusza Najwyższa. Pan nie jest daleko od bhakty. On jest zawsze w każdym sercu, ale tylko bhakta może zrealizować obecność Pana, i tym sposobem jest zawsze w bezpośrednim kontakcie z Nim i w każdej chwili otrzymuje od Niego instrukcje. Dlatego nie ma możliwości, by bhakta popełniał błędy, ani też Pan nie jest stronniczy w stosunku do Swych czystych bhaktów.
04.20.21 Znaczenie: Tak jak Krsna określany jest w Brahma-samhicie jako adi-purusa, pierwotna osoba, podobnie
król Prthu, będąc upełnomocnioną inkarnacją Pana, wspomniany jest tutaj jako adi-rajah, pierwotny czy idealny król.
Był on wielkim bhaktą i jednocześnie wielkim bohaterem, który pokonał wszystkie
niepożądane elementy w swoim królestwie. Był tak potężny, że dorównywał w walce
Indrze, królowi niebios. Chronił swych obywateli, angażując ich w pobożne
czynności i oddanie dla Pana. Nie pobrał on ani jednego centa od obywateli, nie
będąc w stanie ochronić ich od wszelkich nieszczęść. Największym nieszczęściem
w życiu jest stanie się bezbożnym i wskutek tego grzesznym. Jeśli przywódca
państwa czy król zezwala, aby mieszkańcy stali się grzesznikami, poprzez
angażowanie się w niedozwolone życie seksualne, intoksykację, jedzenie mięsa i
hazard, wtedy ponosi on za to odpowiedzialność i musi cierpieć następstwa
wynikłe z reakcji za grzeszne życie obywateli, jako że niepotrzebnie zbierał od
nich podatki. Takie są zasady dla sprawujących rządy, a ponieważ Maharaja Prthu
przestrzegał wszystkich zasad obowiązujących władzę, określony jest tutaj jako adi-rajah.
Nawet odpowiedzialny król, jak Maharaja Prthu, może stać się pierwszej klasy czystym bhaktą. Obserwując jego zachowanie możemy wyraźnie zobaczyć, jak w czystej służbie oddania ogarnęła go ekstaza zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
Akurat dzisiaj przeczytaliśmy w bombajskiej gazecie, że rząd zamierza znieść prohibicję. Od czasu ruchu biernego oporu Gandhiego, w Bombaju obowiązywała prohibicja i jego mieszkańcom nie wolno było pić alkoholu. Niestety, mieszkańcy byli tak przebiegli, że zwiększyli nielegalną destylację alkoholu i, chociaż nie był dostępny w sklepach, sprzedawano go w toaletach publicznych i innych anormalnych miejscach. Rząd, nie będąc w stanie zapobiec takiemu przemytowi, podjął decyzję produkowania alkoholu po niższych cenach, tak by ludzie mogli nabywać go bezpośrednio od rządu, zamiast kupować w toaletach publicznych. Rząd nie zadbał o to, by zmienić serca obywateli i odwieść ich od grzesznego życia, więc zamiast tracić zebrane podatki z powodu inflacji skarbu, zdecydował się produkować alkohol, aby zaspokoić pragnących go obywateli.
Taki rząd nie może powstrzymać reakcji grzesznego życia, mianowicie wojny, epidemii, głodu, trzęsień ziemi, i innych podobnych zakłóceń. Prawo natury mówi, że gdy tylko występuje jakakolwiek rozbieżność w przestrzeganiu praw Boga (co opisane jest w Bhagavad-gicie jako dharmasya glanih, nieposłuszeństwo wobec praw natury, czyli praw Boga), natychmiast następuje ciężka kara w formie nagłego wybuchu wojny. Ostatnio doświadczyliśmy wojny między Indią a Pakistanem. W ciągu czternastu dni nastąpiły ogromne straty w ludziach i pieniądzach, i nastąpiło poruszenie na całym świecie. Są to reakcje za grzeszne życie. Celem ruchu świadomości Krsny jest oczyszczenie ludzi i uczynienie ich doskonałymi. Jeśli dzięki rozwojowi świadomości Krsny oczyścimy się chociaż częściowo, jak opisuje to Bhagavatam (nasta-prayesv abhadresu), wtedy zmniejszą się materialne choroby obywateli: pożądanie i chciwość. Jest to możliwe po prostu przez propagowanie czystej misji Śrimad-Bhagavatam, czyli świadomości Krsny. Wielkie firmy handlowe i przemysłowe wpłacają wiele tysięcy rupii na fundusz obrony, który spala je w formie prochu armatniego, ale, niestety, jeśli poprosi się je o hojny wkład pieniędzy na poparcie ruchu świadomości Krsny, są niechętne. W tej sytuacji świat będzie cyklicznie cierpiał z powodu takich wybuchających nagle wojen, które są rezultatem braku świadomości Krsny.
04.20.22 Znaczenie: W wersecie tym istotny jest fakt, że Pan stał ponad ziemią, niemalże jej dotykając. Mieszkańcy wyższych systemów planetarnych, poczynając od Brahmaloki (planety, na której żyje Pan Brahma), aż do Svargaloki (niebiańskiej planety Indry), są tak zaawansowani, że gdy odwiedzają ten czy podobne niższe systemy planetarne, zachowują swą nieważkość. Znaczy to, że mogą oni stać nie dotykając ziemi. Pan Visnu jest Najwyższą Osobą Boga, ale ponieważ żyje On na jednym z systemów planetarnych w tym wszechświecie, więc czasami gra rolę jednego z jego półbogów. Gdy pojawił się przed Maharajem Prthu, nie dotykał ziemi, ale gdy Maharaja Prthu zadowolił Go w pełni swoim zachowaniem i charakterem, natychmiast zaczął działać jako Najwyższa Osoba Boga, Narayana z Vaikunthy. Z powodu Swego uczucia do Maharajy Prthu, Pan dotknął ziemi. Robiąc to, oparł dłoń na wzniesionym ramieniu Swego nosiciela, Garudy, jak gdyby chroniąc się przed upadkiem, jako że Pan nie, jest przyzwyczajony, aby stać na ziemskim gruncie. Są to wszystko symptomy Jego wielkiego uczucia dla Prthu Maharajy. Uświadamiając sobie swą szczęśliwą sytuację, Prthu Maharaja nie mógł z powodu ekstazy otwarcie patrzeć na Pana, ale mimo to drżącym głosem zaczął ofiarowywać modlitwy.
04.20.23 Znaczenie: Są błogosławieństwa różnego rodzaju, odpowiednio do wymagań danej osoby. Dla karmitów najwyższym błogosławieństwem jest promocja na wyższe systemy planetarne, na których życie trwa bardzo długo, a standard życia i szczęścia jest bardzo wysoki. Są inni, mianowicie jnani i yogini, którzy pragną błogosławieństwa wtopienia się w egzystencję Pana. Nazywa się to kaivalyą. Dlatego Pan określany jest jako kaivalya-pati, mistrz czy też Pan błogosławieństwa zwanego kaivalyą. Ale bhaktowie otrzymują od Pana błogosławieństwo innego rodzaju. Bhaktowie nie pragną wzniesienia się na planety niebiańskie, czy też wtopienia się w egzystencję Pana. Bhaktowie uważają, że kaivalya, czyli wtopienie się w egzystencję Pana, jest niczym piekło. Słowo naraka oznacza "piekło". Podobnie, każdy kto żyje w tym materialnym świecie, nazywany jest naraka, ponieważ sama egzystencja materialna znana jest jako piekielny stan życia. Jednakże Prthu Maharaja stwierdził, że nie interesuje go ani błogosławieństwo, którego pragną karmici, ani też to, którego chcą jnani i yogini. Śrila Prabodhananda Sarasvati Prabhu, wielki bhakta Pana Caitanyi, powiedział, że kaivalya nie jest lepsza od piekła, a jeśli chodzi o rozkosze planet niebiańskich, są one w rzeczywistości błędnym ognikiem, czyli fantasmagorią. Bhaktowie nie pragną tych rzeczy. Bhaktowie nie dbają nawet o pozycję zajmowaną przez Pana Brahmę czy Pana Śivę ani też nie pragną stać się równymi Panu Visnu. Jako czysty bhakta Pana, Prthu Maharaja bardzo wyraźnie określił swą pozycję.
04.20.24 Znaczenie: W poprzednim wersecie Maharaja Prthu zwrócił się do Pana jako do kaivalya-pati, mistrza wyzwolenia wtopienia się w Jego egzystencję. Nie oznacza to, że pragnął on wyzwolenia kaivalya. Zostało to wyraźnie powiedziane w tym wersecie: "Mój drogi Panie nie chcę takiego błogosławieństwa". Maharaja Prthu pragnął mieć tysiące uszu, by móc słuchać o chwałach lotosowych stóp Pana. Szczególnie podkreślił to, że opis chwał Pana powinien pochodzić z ust czystych bhaktów, którzy mówią z głębi swych serc. Na początku Śrimad-Bhagavatam (1.1.3) jest powiedziane: śuka-mukhad amrta-drava-samyutam – nektar Śrimad-Bhagavatam stał się bardziej smakowity, gdyż wyemanował on z ust Śrila Śukadevy Gosvamiego. Ktoś może myśleć, że o chwałach Pana można słuchać od kogokolwiek, zarówno z ust bhaktów, jak i abhaktów, ale tutaj specjalnie zaznaczono, że opis chwał Pana musi pochodzić z ust czystych bhaktów. Śrila Sanatana Gosvami surowo zabronił słuchania z ust abhaktów. Jest wielu zawodowych recytatorów Śrimad-Bhagavatam, którzy przedstawiają te opowiadania w sposób bardzo ozdobny, ale czysty bhakta nie lubi ich słuchać, gdyż taka gloryfikacja Pana jest jedynie wibrowaniem materialnych dźwięków. Ale gdy słuchamy o chwałach Pana z ust czystego bhakty, efekt tego jest natychmiastowy.
Słowa satam prasangan mama virya-samvidah (Bhag. 3.25.25) oznaczają, że gloryfikowanie Pana jest pełne mocy, kiedy wypływa ono z ust czystego bhakty. W całym wszechświecie są niezliczone ilości bhaktów Pana, którzy wysławiają Pana od czasów niepamiętnych, i będą to robić po wieczne czasy. Ale mimo to nie mogą oni zliczyć chwał Pana. Dlatego też Prthu Maharaja pragnął mieć niezliczone uszy, podobnie jak Rupa Gosvami, który również pragnął mieć miliony uszu i miliony języków, aby intonować i słuchać gloryfikowania Pana. Inaczej mówiąc, jeśli nasze uszy będą zawsze słuchały wysławiania Pana, to nie będzie możliwości słuchania filozofii Mayavada, która jest zgubna dla postępu duchowego. Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział, że jeśli ktokolwiek słucha o czynnościach Pana od filozofa Mayavadi to – nawet jeśli opis pochodzi z literatury wedyjskiej – zostaje on ostatecznie zgubiony. Słuchając takiej filozofii Mayavada traci się możliwość osiągnięcia przeznaczenia duchowej doskonałości życia.
04.20.25 Znaczenie: W poprzednim wersecie zostało wyjaśnione, że gloryfikacji Pana należy słuchać z ust czystego bhakty. Szersze wyjaśnienie tego znajdujemy tutaj. Transcendentalna wibracja z ust czystego bhakty jest tak potężna, że może obudzić w żywej istocie pamięć o jej wiecznym związku z Najwyższą Osobą Boga. W naszej materialnej egzystencji, pod wpływem złudnej mayi, prawie zapomnieliśmy o naszym wiecznym związku z Panem, tak jak pogrążony w głębokim śnie człowiek zapomina o swoich obowiązkach. Vedy mówią, że wszyscy śpimy pod wpływem mayi. Musimy obudzić się z tego snu i zaangażować się we właściwą służbę, gdyż wtedy będziemy mogli właściwie wykorzystać udogodnienia, jakie daje ta ludzka forma życia. Jak powiedział w swej pieśni Bhaktivinoda Thakura, Pan Caitanya mówi: jiva jaga, jiva jaga. Pan prosi wszystkie śpiące istoty, by obudziły się i zaangażowały w służbę oddania, żeby spełnić misję w swej ludzkiej formie życia. Ten budzący ze snu głos wydobywa się z ust czystego bhakty.
Czysty bhakta zawsze zaangażowany jest w służbę dla Pana, przyjmując schronienie Jego lotosowych stóp, i dlatego ma bezpośredni kontakt z szafranowymi cząsteczkami łaski, którymi obsypane są lotosowe stopy Pana. Gdy czysty bhakta mówi, artykulacja jego głosu może przypominać dźwięki z tego materialnego nieba, ale głos ten ma moc duchową, gdyż dotyka cząsteczek szafranowego pyłu na lotosowych stopach Pana. Skoro tylko żywa istota usłyszy potężny głos emanujący z ust czystego bhakty, natychmiast przypomina sobie swój wieczny związek z Panem, chociaż do tego momentu nie pamiętała o niczym.
Dlatego dla uwarunkowanej duszy bardzo ważne jest słuchanie z ust czystego bhakty, który jest w pełni podporządkowany lotosowym stopom Pana, bez żadnego materialnego pragnienia, wiedzy spekulacyjnej czy zanieczyszczenia siłami natury materialnej. Każdy z nas jest kuyogi, ponieważ zaangażowaliśmy się w służbę tego materialnego świata, zapominając o naszym wiecznym związku z Panem, jako Jego wiecznych kochających sług. Obowiązkiem naszym jest wzniesienie się z platformy kuyogi i stanie się suyoginami, doskonałymi mistykami. Wszystkie pisma wedyjskie, a szczególnie Pan Caitanya Mahaprabhu, polecają proces słuchania od czystego bhakty. Ktoś może pozostać na swojej pozycji życiowej – bez względu na to, jaka ona jest – ale jeśli słucha z ust czystego bhakty, stopniowo zrozumie swój związek z Panem i zaangażuje się w miłosną służbę dla Niego, a jego życie stanie się w pełni doskonałe. Dlatego ten proces słuchania z ust czystego bhakty jest bardzo istotny dla robienia postępu w duchowym zrozumieniu.
04.20.26 Znaczenie: Towarzystwo bhaktów (arya-sangama) jest najważniejszą rzeczą w tym świecie. Słowo arya odnosi się do osób, które czynią duchowy postęp. Rodzinę Aryan uważa się za najwznioślejszą w historii rasy ludzkiej, ponieważ przyjmuje ona cywilizację wedyjską. Rodzina Aryan rozproszona jest po całym świecie i znana jest jako Indo-Aryanie. W czasach prehistorycznych wszyscy członkowie tej rodziny przestrzegali zasad wedyjskich i dlatego byli duchowo zaawansowani. Królowie, znani jako rajarsi, byli tak doskonale wykształceni na ksatriyów, czyli obrońców obywateli, i tak zaawansowani pod względem duchowym, że obywatele nie mieli żadnych kłopotów.
Rodzina Aryan może odpowiednio docenić gloryfikowanie Najwyższego Pana. Mimo iż nie ma przeszkód dla innych, to szczególnie członkowie rodziny Aryan mogą bardzo szybko zrozumieć istotę życia duchowego. Jak to się dzieje, że tak łatwo jest rozprzestrzeniać świadomość Krsny wśród Europejczyków i Amerykanów? Historia mówi, że Amerykanie i Europejczycy dali dowód swoim możliwościom, gdyż zależało im na ekspansji kolonialnej, ale obecnie ich synowie i wnuki zanieczyszczeni postępem materialistycznej nauki, stali się rozpustnikami. Jest to spowodowane utratą oryginalnej duchowej kultury, czyli cywilizacji wedyjskiej. Obecnie ci potomkowie rodziny Aryan bardzo poważnie podchodzą do ruchu świadomości Krsny. Transcendentalna wibracja urzeka również innych, którzy przebywają w ich towarzystwie i słuchają intonowania maha-mantry Hare Krsna z ust czystych bhaktów. Transcendentalne wibracje, które intonują Aryanie są bardzo skuteczne, ale nawet osoba nie należąca do rodziny Aryan stanie się Vaisnavą po prostu słuchając mantry, ponieważ wibracja ta wywiera wielki wpływ na każdego.
Maharaja Prthu zauważa, że nawet bogini szczęścia, będąca stałą towarzyszką Pana Narayana, bardzo pragnie słuchać chwał Pana, i podjęła surowe wyrzeczenia, aby osiągnąć towarzystwo gopi, które są czystymi bhaktami. Impersonalista może zapytać, dlaczego ktoś miałby zawracać sobie głowę nieustannym mantrowaniem maha-mantry przez tak wiele lat, jeśli może przestać mantrować i próbować osiągnąć kaivalya, wyzwolenie, czyli wtopienie się w egzystencję Pana W odpowiedzi na to Maharaja Prthu twierdzi, że intonowanie jest tak atrakcyjne, że nie można porzucić tego procesu, o ile nie jest się całkowitym zwierzakiem. Dzieje się tak nawet wtedy, kiedy ktoś przypadkiem styka się z tą transcendentalną wibracją. Prthu Maharaja stawia sprawę wyraźnie – tylko zwierzę może porzucić intonowanie Hare Krsna. Ci, którzy nie są zwierzętami, ale są rzeczywiście inteligentnymi, zaawansowanymi, cywilizowanymi ludźmi, nie mogą porzucić praktykowania nieustannego intonowania Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare/ Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare.
04.20.27 Znaczenie: Tutaj Pan został nazwany akhila-purusottama, Najwyższą Osobą Boga, Panem całego stworzenia. Purusa znaczy "podmiot radości", a uttama znaczy "najlepszy". W tym wszechświecie są różni purusa, czyli odbiorcy przyjemności. Generalnie można podzielić ich na trzy grupy – uwarunkowanych, wyzwolonych i wiecznych. Vedy nazywają Pana najwyższym wiecznym pomiędzy wszystkimi wiecznymi (nityo nityanam). Pan i żywe istoty są wieczne. Najwyższymi wiecznymi są visnu-tattvy, czyli Pan Visnu i Jego ekspansje. Więc nitya odnosi się do Osoby Boga, poczynając od Pana Krsny po Maha-Visnu, Narayana i inne ekspansje Pana Krsny. Jak oznajmia Brahma-samhita (ramadi-murtisu), istnieją miliony i tryliony ekspansji Pana Visnu, takie jak Pan Rama, Nrsimha, Varaha i inne inkarnacje, Wszystkie one nazywane są wiecznymi.
Słowo mukta odnosi się do żywych istot, które nigdy nie przychodzą do tego materialnego świata. Baddha są to te żywe istoty, które niemal wiecznie żyją w tym materialnym świecie. Baddha bardzo ciężko borykają się w tym materialnym świecie, aby uwolnić się od trzech rodzajów nieszczęść materialnej natury i rozkoszować się życiem, natomiast mukta są już wyzwoleni i nigdy nie przychodzą do tego materialnego świata. Pan Visnu jest panem tego materialnego świata i nie jest możliwe, aby znalazł się On pod kontrolą natury materialnej. Wskutek tego Pan Visnu. określany jest tutaj jako purusottama, najlepszy ze wszystkich żywych istot - visnu-tatv i jiva-tattv. Dlatego porównywanie Pana Visnu i jiva-tattvy albo uważanie, że znajdują się na tym samym poziomie, jest wielką obrazą. Filozofowie Mayavadi popełniają największą obrazę wobec lotosowych stóp Pana Visnu zrównując jivy i Najwyższego Pana i uważając, że są oni jednym.
Tutaj, w tym materialnym świecie, mamy praktyczne doświadczenia, że osoba niższa oddaje cześć osobie wyższej. Podobnie purusottama, największy, Najwyższa Osoba Boga, Krsna, czyli Pan Visnu, jest zawsze wielbiony przez innych. Dlatego Prthu Maharaja zdecydował się pełnić służbę dla lotosowych stóp Pana Visnu. Uważa się, że Maharaja Prthu jest inkarnacją Pana Visnu, ale jest on nazywany Inkarnacją śaktyaveśa. Innym znaczącym słowem w tym wersecie jest guna-layam, co odnosi się do Visnu jako skarbnicy wszelkich transcendentalnych cech. Zgodnie z impersonalistycznym punktem widzenia filozofowie Mayavadi sądzą, że Prawda Absolutna jest nirguna ("bez cech"), ale w rzeczywistości Pan jest skarbnicą wszystkich dobrych cech. Jedną z najważniejszych cech Pana jest życzliwość dla Swoich czystych bhaktów, z powodu której to nazywany jest bhakta-vatsalą. Bhaktowie zawsze bardzo chętnie pełnią służbę dla lotosowych stop Pana, a Pan bardzo chętnie przyjmuje miłosną służbę od Swoich bhaktów. W tej wymianie służenia istnieje wiele transcendentalnych transakcji, nazywanych transcendentalnymi czynnościami jakościowymi. Pan ma między innymi takie transcendentalne cechy: jest On wszechwiedzący, wszechobecny, wszechprzenikający, wszechpotężny, jest przyczyną wszystkich przyczyn, Prawdą Absolutną, zbiornikiem wszelkiej przyjemności, zbiornikiem wszelkiej wiedzy, jest On wszech pomyślny itd.
Prthu Maharaja pragnął służyć Panu wraz z boginią szczęścia, ale nie znaczy to, że był on usytuowany na platformie madhurya-rasy. Bogini szczęścia pełni służbę dla Pana w rasie madhurya, miłości małżeńskiej. Chociaż ma ona miejsce na piersi Pana, to, jako bhakta, czerpie przyjemność ze służenia lotosowym stopom Pana. Ponieważ Prthu Maharaja był na platformie dasya-rasy, czyli służenia Panu, więc myślał on tylko o lotosowych stopach Pana. Z następnego wersetu dowiemy się, że Prthu Maharaja myślał o bogini szczęścia jako o matce wszechświata, jagan-mata. Dlatego też nie było kwestii, aby współzawodniczył z nią na platformie madhurya-rasy. Niemniej jednak obawiał się, że może ona przyjąć jego służbę oddania dla Pana jako obrazę. Sugeruje to, że w absolutnym świecie czasami między sługami występuje współzawodnictwo w służeniu Panu, ale w rywalizacji tej nie ma złośliwości. W światach Vaikunthy, jeśli jakiś bhakta przoduje w służeniu Panu, inni nie stają się zazdrośni z powodu jego doskonałej służby, ale również aspirują, aby dojść do platformy takiej służby.
04.20.28 Znaczenie: Matka Laksmiji, bogini szczęścia, jest dobrze znana z tego, że zawsze masuje lotosowe stopy Pana Narayana. Jest ona idealną żoną, ponieważ opiekuje się Panem Narayanem pod każdym względem. Troszczy się nie tylko o Jego lotosowe stopy, ale dba również o sprawy domowe Pana, gotuje dla Niego bardzo dobre potrawy, wachluje Go w trakcie posiłku, dekoruje Jego twarz papką sandałową, ścieli Jego łoże i miejsce do siedzenia. W ten sposób zawsze zaangażowana jest w służbę dla Pana i trudno jest jakiemukolwiek innemu bhakcie wtrącić się do Jego codziennych czynności. Dlatego Prthu Maharaja był prawie pewien, że jego wtargnięcie w służbę bogini fortuny zdenerwuje ją i wywoła jej gniew. Ale dlaczego matka Laksmi, matka wszechświata, miałaby się gniewać na tak nieznacznego bhaktę, jak Prthu Maharaja? Było to mało prawdopodobne. Mimo to, dla swojej własnej ochrony, Prthu Maharaja prosił Pana, by stanął po jego stronie. Prthu Maharaja spełniał zwykłe ofiary i rytuały zgodne z karma-kandą, czynnościami dla rezultatów, ale Pan, będąc tak łaskawym i wspaniałomyślnym, gotów był przyznać Maharajowi Prthu stan najwyższej doskonałości życia, mianowicie służbę oddania.
Osoba pełniąca rytuały i ofiary wedyjskie ma na celu wzniesienie się na planety niebiańskie. Nie można zdobyć kwalifikacji na powrót do domu, do Boga, poprzez pełnienie takich ofiar. Ale Pan jest tak łaskawy, że przyjmuje małą, nieznaczną służbę. Dlatego Visnu Purana mówi, że Najwyższego Pana można zadowolić dzięki przestrzeganiu zasad varnaśrama-dharmy. Gdy Pan jest zadowolony, wówczas wykonawca takich ofiar wznosi się na platformę służby oddania. Dlatego Prthu Maharaja oczekiwał, że Pan przyjmie jego nieznaczną służbę dla Niego za większą od służby Laksmiji. Bogini szczęścia nazywana jest cancala ("niespokojna"), jako że zawsze jest niespokojna, ciągle przychodzi i odchodzi. Dlatego Prthu Maharaja wskazuje, że nawet jeśli odejdzie ona z powodu gniewu, nie zaszkodzi to Panu Visnu, gdyż jest On samowystarczalny i może zrobić wszystko co zechce, bez pomocy Laksmiji. Na przykład Garbhodakaśayi Visnu zrodził Pana Brahmę ze Swojego pępka, bez jakiejkolwiek pomocy Laksmi, która po prostu siedziała koło Niego i masowała Jego lotosowe stopy. Na ogół mąż zapładnia żonę i po upływie pewnego czasu rodzi się syn. Ale w przypadku narodzin Pana Brahmy, Garbhodakaśayi Visnu nie zapłodnił Laksmiji. Będąc samowystarczalnym, zrodził On Brahmę ze Swojego pępka. Dlatego Prthu Maharaja był pewien, że nawet jeśli bogini szczęścia rozgniewa się na niego, nie będzie to powodem żadnego nieszczęścia ani dla Pana, ani dla niego samego.
04.20.29 Znaczenie: Na ogół karmici zaangażowani są w
działanie dla rezultatów, mając na celu osiągnięcie cielesnych wygód. Jednakże jnani zdegustowani są takim
poszukiwaniem materialnych wygód. Rozumieją oni, że będąc duszami, nie mają nic
wspólnego z tym materialnym światem. Jak oświadcza Bhagavad-gita (bahunam
janmanam ante), po osiągnięciu
samorealizacji, jnani, którzy są
rzeczywiście dojrzali w swej wiedzy, muszą podporządkować się lotosowym stopom
Pana. Bez osiągnięcia platformy oddania, samorealizacja nie jest kompletna.
Dlatego Śrimad-Bhagavatam oznajmia,
że ci, którzy są atmarama, zadowoleni
w sobie, wolni są od wszelkiego zanieczyszczenia siłami natury materialnej.
Osoba będąca pod wpływem sił natury materialnej, szczególnie rajas i tamas, jest bardzo chciwa i pożądliwa, i dlatego angażuje się w
ciężkie przedsięwzięcia, pracując dzień i noc. Taki fałszywy egoizm przenosi ją
stale z jednego gatunku życia do drugiego, a w żadnym z nich nie zaznaje
odpoczynku. Jnani rozumie ten fakt i
dlatego zaprzestaje działania i przyjmuje karma-sannyasę.
Ale w rzeczywistości nie jest to platforma satysfakcji. Po osiągnięciu samorealizacji, materialna wiedza jnaniego doprowadza go do przyjęcia schronienia lotosowych stóp Pana. Wówczas jest on zadowolony po prostu rozmyślając zawsze o lotosowych stopach Pana. Dlatego Prthu Maharaja wywnioskował, że wyzwolone osoby przyjmujące ścieżkę oddania osiągnęły ostateczny cel życia. Gdyby wyzwolenie było celem samym w sobie, to nie istniałaby potrzeba, aby osoby wyzwolone podejmowały służbę oddania. Innymi słowy, transcendentalne szczęście czerpane z samorealizacji, znane jako atmananda, jest bardzo nieznaczne w porównaniu do szczęścia pochodzącego z pełnienia służby oddania dla lotosowych stóp Pana. Dlatego Prthu Maharaja stwierdził; że będzie po prostu stale słuchał o chwałach Pana i w ten sposób zaabsorbuje swój umysł lotosowymi stopami Pana. Jest to najwyższą doskonałością życia.
04.20.30 Znaczenie: Śrila Narottama dasa Thakura,
wielki acarya Gaudiya-sampradayi,
powiedział, że osoby bardzo przywiązane do działań dla rezultatów, mianowicie karma-kandy i jnana-kandy, są z pewnością zgubione. Vedy opisują trzy rodzaje działań, znane jako karma-kanda (czynności dla rezultatów), jnana-kanda (poszukiwania filozoficzne) i upasana-kanda (oddawanie czci różnym półbogom w celu otrzymania
materialnych korzyści). Ci, którzy zaangażowani są w karma-kandę i jnana-kandę, są
zgubieni, ponieważ zgubiony jest każdy, kto uwięziony jest w tym materialnym
ciele, bez względu na to, czy jest to ciało półboga, króla, niższego
zwierzęcia, czy jakiekolwiek inne. Wszyscy cierpią z powodu tych samych trzech
rodzajów niedoli natury materialnej. Kultywacja wiedzy w celu zrozumienia
swojej duchowej pozycji jest także, do pewnego stopnia, stratą czasu. Ponieważ
żywa istota jest wiecznie integralną cząstką Najwyższego Pana, jej bezpośrednim
interesem jest zaangażowanie się w służbę oddania. Dlatego też Prthu Maharaja
mówi, że powaby materialnych błogosławieństw są jeszcze jedną pułapką, uwikłującą żywą istotę w materialny świat.
Dlatego szczerze mówi Panu; że ofiarowanie przez Niego błogosławieństw w formie
materialnych udogodnień jest z pewnością oszałamiające. Czysty bhakta w
najmniejszym stopniu nie interesuje się bhukti
ani mukti.
Czasami Pan ofiarowuje błogosławieństwa bhakcie neoficie, który nie zrozumiał jeszcze, że materialne udogodnienia nie zapewnią mu szczęścia. Dlatego w Caitanya-caritamrta Pan mówi, że szczery, niezbyt inteligentny bhakta, może prosić o jakąś materialną korzyść, ale Pan, będąc wszechwiedzący, na ogół nie daje materialnej nagrody, lecz przeciwnie, zabiera wszelkie materialne udogodnienia, którymi cieszył się Jego bhakta, tak, że ostatecznie bhakta całkowicie się Mu podporządkowuje. Inaczej mówiąc, błogosławieństwa ofiarowane w formie materialnej korzyści nigdy nie są dla bhakty pomyślne. Oświadczenia Ved ofiarowujące promocję na planety niebiańskie w zamian za wielkie ofiary, są jedynie oszałamiające. Dlatego w Bhagavad-gicie (2.42) Pan mówi: yam imam puspitam vacam pravadanty avipaścitah. Mniej inteligentni ludzie (avipaścitah), przywiązani do kwiecistego języka Ved, angażują się w działania dla rezultatów, w celu otrzymania materialnej korzyści. W ten sposób, życie po życiu, kontynuują oni swe ciężkie poszukiwania w różnych formach cielesnych.
04.20.31 Znaczenie: Obowiązkiem syna jest poleganie na ojcu nie prosząc go o nic. Dobry syn ufa, że ojciec wie najlepiej, co jest dla niego dobre. Podobnie, czysty bhakta nie prosi Pana o żadną materialną korzyść. Nie prosi też o żadną korzyść duchową. Czysty bhakta jest w pełni podporządkowany lotosowym stopom Pana, a Pan, jak oświadcza Bhagavad-gita (18.66), roztacza nad nim całkowitą opiekę (aham tvam sarva-papebhyo moksayisyami). Tak jak ojciec zna i zaspokaja potrzeby syna, podobnie Najwyższy Pan zna potrzeby wszystkich żywych istot i hojnie je zaspokaja. Dlatego Iśopanisad mówi, że wszystko w tym świecie materialnym jest kompletne (purnam idam). Problem leży w tym, że z powodu zapomnienia żywa istota stwarza zbędne wymagania i uwikłuje się w materialne działania. Skutkiem tego materialne działania nie mają końca i ciągną się życie po życiu.
Widzimy przed sobą różnorodne żywe istoty uwikłane w transmigrację i działania. Naszym obowiązkiem jest po prostu podporządkowanie się Najwyższej Osobie Boga i pozwolenie, by zaopiekował się wszystkim, gdyż On najlepiej wie, co jest dla nas dobre.
Dlatego Prthu Maharaja mówi Panu, żeby – jako najwyższy ojciec
– obdarzył go tym, cokolwiek uważa za pomyślne dla niego. Jest to doskonała
postawa żywej istoty. Dlatego Śri Caitanya Mahaprabhu uczy nas w Swojej Śiksastace:
na dhanam na janam na sundarim
kavitam va jagad-iśa kamaye
mama janmani janmaniśvare
bhavatad bhaktir ahaituki tvayi
"O Wszechmocny Panie! Nie ma we mnie pragnienia, by gromadzić bogactwo, nie pragnę też pięknych kobiet ani nie chcę żadnej ilości zwolenników. Chcę jedynie bezprzyczynowej służby oddania dla Ciebie, narodziny po narodzinach."
Wniosek jest taki, że czysty bhakta nie powinien oczekiwać żadnej materialnej korzyści w zamian za swą służbę oddania ani też nie powinien być rozmiłowany w działaniach dla rezultatów czy spekulacji filozoficznej. Powinien zawsze pełnić pomyślną służbę dla Pana. Jest to najwyższą doskonałością życia
04.20.32 Znaczenie: Potwierdzenie tego znajdujemy w Bhagavad-gicie, gdzie Pan również oznajmia, że energia iluzoryczna jest nieprzezwyciężona. Nikt nie może pokonać iluzorycznej energii mayi przez działanie dla rezultatów, spekulacyjną filozofię czy mistyczną yogę. Jak mówi Sam Pan, jedyną metodą przekroczenia energii iluzorycznej jest służba oddania: mam eva ye prapadyante mayam etam taranti te (Bg.7.14). Jeśli ktoś chce przeprawić się przez ocean egzystencji materialnej, nie ma innego wyboru niż podjęcie służby oddania. Dlatego bhakta nie powinien dbać o jakąkolwiek pozycję materialną, czy to w niebie, czy to w piekle. Czysty bhakta powinien zawsze być zaangażowany w służenie Panu, gdyż jest to jego prawdziwe zajęcie. Po prostu wiernie trwając na tej pozycji można przezwyciężyć surowe prawa materialnej natury.
04.20.33 Znaczenie: Istotą i treścią życia religijnego jest wypełnianie poleceń Najwyższej Osoby Boga, i ten, kto tak robi, jest doskonale religijny. W Bhagavad-gicie (18.65) Najwyższy Pan Krsna mówi, man-mana bhava mad-bhaktah: "Po prostu zawsze myśl o Mnie i zostań Moim bhaktą." Ponadto Pan mówi, sarva-dharman parityajya mam ekam śaranam vraja: "Porzuć wszelkie materialne zajęcia i po prostu podporządkuj się Mnie." (Bg. 18.66) Jest to główną zasadą religii. Każdy, kto bezpośrednio wykonuje takie polecenie Najwyższej Osoby Boga, jest osobą prawdziwie religijną. Inni opisani są jako symulanci, ponieważ na całym świecie wykonuje się w imię religii wiele czynności, które w rzeczywistości religijne nie są. Jednak osobę, która wypełnia polecenia Najwyższej Osoby Boga, spotyka w tym świecie tylko szczęście.
04.20.34 Znaczenie: W tym wersecie najistotniejsze są słowa pratinandyarthavad vacah, wskazujące na to, że Pan docenił pełne znaczenia modlitwy króla. Bhakta nie modli się do Pana, aby prosić o materialne korzyści, ale prosi Pana o Jego przychylność; modli się o zaangażowanie w służbę lotosowym stopom Pana narodziny po narodzinach. Dlatego Pan Caitanya użył słów mama janmani janmani, które znaczą "narodziny po narodzinach", gdyż bhakcie nie zależy nawet na powstrzymaniu powtarzających się narodzin. Pan i bhakta pojawiają się w tym świecie narodziny po narodzinach, ale narodziny ich są transcendentalne. W Czwartym Rozdziale Bhagavad-gity Pan poinformował Arjunę, że obaj, On i Arjuna, mają za sobą wiele narodzin, ale Pan pamięta je wszystkie, podczas gdy Arjuna wszystko zapomniał. Pan i Jego zaufani bhaktowie pojawiają się wielokrotnie, aby wypełnić misję Pana, ale ponieważ narodziny takie są transcendentalne, nie towarzyszą im nieszczęsne okoliczności narodzin materialnych i dlatego też nazywają się one divya, transcendentalne.
Należy zrozumieć transcendentalne narodziny Pana i bhakty. Celem narodzin Pana jest ustanowienie służby oddania, czyli doskonałego systemu religijnego, a celem narodzin bhakty jest głoszenie tego samego religijnego systemu, czyli kultu bhakti, na całym świecie. Prthu Maharaja był inkarnacją mocy Pana dla szerzenia kultu bhakti, i Pan pobłogosławił go, by pozostał utwierdzony na swej pozycji. Tak więc, gdy król odmówił przyjęcia jakiegokolwiek materialnego błogosławieństwa, Pan bardzo docenił tę odmowę. Innym znaczącym słowem w tym wersecie jest acyuta, co znaczy "nieomylny". Chociaż Pan pojawia się w tym materialnym świecie, to nigdy nie powinniśmy Go uważać za jedną z uwarunkowanych dusz, które wszystkie są omylne. Gdy Pan pojawia się, pozostaje na Swej duchowej pozycji, niezanieczyszczony przez siły natury materialnej, i dlatego w Bhagavad-gicie określa Swoje pojawienie jako atma-mayaya "zaaranżowane przez wewnętrzną moc": Będąc nieomylnym, Pan nie jest zmuszony do narodzenia się w tym materialnym świecie przez siły natury materialnej. Pojawia się, aby ponownie ustanowić doskonały porządek zasad religijnych i pokonać demoniczny wpływ w społeczeństwie ludzkim.
04.20.35-36 Znaczenie: We współczesnym tzw. naukowym społeczeństwie dominu je koncepcja, że na innych planetach nie ma życia, i że tylko na tej Ziemi istnieją żywe istoty posiadające inteligencję i wiedzę naukową. Jednak literatura wedyjska nie uznaje tej głupiej teorii. Zwolennicy wiedzy wedyjskiej są w pełni świadomi tego, że istnieją różnorodne planety zamieszkałe przez różnorodne żywe istoty, takie jak półbogowie, mędrcy, Pitowie, Gandharvowie, Pannagowie, Kinnarowie, Caranowie, Siddhowie i Apsary. Vedy informują, że na wszystkich planetach – nie tylko w tym niebie materialnym; ale również w niebie duchowym – są różnorodne żywe istoty. Chociaż wszystkie żywe istoty posiadają tę samą duchową naturę, jakościowo taką samą jak Najwyższa Osoba Boga, to – z powodu uwięzienia duchowej iskry przez osiem elementów materialnych, mianowicie ziemię, wodę, ogień, powietrze, umysł, inteligencję i fałszywe ego – mają one różnorodne ciała. Jednakże w świecie duchowym nie ma takiej różnicy pomiędzy ciałem a wcielonym. W świecie materialnym w różnych rodzajach ciał na różnorodnych planetach manifestują się różne cechy. Literatura wedyjska informuje nas o tym, że na każdej planecie, zarówno materialnej, jak i duchowej, istnieją żywe istoty obdarzone różną inteligencją. Ziemia jest jedną z planet systemu planetarnego Bhurloki. Powyżej Bhurloki jest sześć systemów planetarnych, a poniżej – siedem. Z tego względu cały ten wszechświat znany jest jako caturdaśa-bhuvana, czyli obejmujący czternaście różnych systemów planetarnych. Poza systemami planetarnymi nieba materialnego istnieje inne niebo, znane jako paravyoma, czyli niebo duchowe, w którym są planety duchowe. Mieszkańcy tych planet zaangażowani są w różnorodną miłosną służbę dla Najwyższej Osoby Boga, obejmującą różne rasy, czyli związki, znane jako dasya-rasa, sakhya-rasa, vatsalya-rasa, madhurya-rasa i, ponad wszystkimi, parakiya-rasa. Ta parakiya-rasa, czyli miłość pozamałżeńska, obecna jest na Krsnaloce, gdzie żyje Pan Krsna. Planeta ta jest też nazywana Goloka Vrndavaną, i chociaż Pan Krsna żyje tam zawsze, rozprzestrzenia się także na miliony i tryliony form. W jednej z takich form pojawia się na tej materialnej planecie w określonym miejscu, znanym jako Vrndavana-dhama, w którym objawia Swoje oryginalne rozrywki ze znajdującej się w świecie duchowym Goloka Vrndavana-dhamy, aby przyciągnąć uwarunkowane dusze z powrotem do domu, do Boga.
04.20.37 Znaczenie: Ponieważ Najwyższa Osoba Boga jest wszechduchowy może zstąpić z nieba duchowego nie zmieniając Swego ciała; i dlatego znany jest jako acyuta, czyli nieomylny. Ale gdy żywa istota upada do świata materialnego musi przyjąć ciało materialne i dlatego, ze względu na swe materialne wcielenie; nie może być ona nazywana acyutą. Ponieważ żywa istota upadła ze swego prawdziwego zaangażowania w służbę dla Pana, otrzymuje ona ciało materialne, aby cierpieć lub próbować doznawać przyjemności w tych materialnych warunkach życia. Dlatego upadła żywa istota jest cyuta, podczas gdy Pan jest acyuta. Pan był atrakcyjny dla każdego – nie tylko dla króla, także dla społeczności kapłańskiej, która jest bardzo oddana pełnieniu rytuałów wedyjskich. Ponieważ Pan jest wszechatrakcyjny, nazywany jest On Krsną, czyli "Tym, który jest atrakcyjny dla każdego". Na arenie ofiarnej Maharajy Prthu Pan pojawił się jako Ksirodakaśayi Visnu, pełna ekspansja Pana Krsny. Jest On drugą inkarnacją Karanodakaśayi Visnu, będącego źródłem materialnego stworzenia i rozprzestrzeniającego się jako Garbhodakaśayi Visnu, który wchodzi w każdy ze wszechświatów. Ksirodakaśayi Visnu jest jednym z purusów kontrolujących siły natury materialnej.
04.20.38 Znaczenie: Najwyższy Pan nie jest widoczny dla materialnych oczu, ale jeśli materialne zmysły chętnie pełnią transcendentalną miłosną służbę dla Pana i zostaną w ten sposób oczyszczone, wówczas Pan objawia się oczom bhakty. Avyakta znaczy "niezamanifestowany". Chociaż materialny świat został stworzony przez Najwyższą Osobę Boga, to Pan pozostaje niezamanifestowany dla materialnych oczu. Jednak Maharaja Prthu, poprzez swoją czystą służbę oddania, rozwinął duchowe oczy. Dlatego tutaj Pan opisany jest jako sandarśitatma, jako że mimo iż niewidoczny dla zwykłych oczu, pojawia się w zasięgu wzroku bhakty.