C-4  Rozdział  II

 

 

Daksa rzuca klątwę na Pana Śivę

 

 
04.02.01   Vidura zapytał: Dlaczego Daksa – który był tak przywiązany do swej córki – był zazdrosny o Pana Śivę, pierwszego miedzy szlachetnymi? Dlaczego nie uszanował swej córki Sati?

 

04.02.01   Znaczenie:      Drugi Rozdział 4 Canto wyjaśnia przyczynę niezgody, jaka zaistniała między Panem Śivą i Daksą. Powodem tej waśni była wielka ofiara, którą Daksa urządził w tym celu, aby uspokoić cały wszechświat. Powyższy werset opisuje Pana Śivę jako pierwszego między szlachetnymi, gdyż nie jest on o nikogo zazdrosny. Jest jednakowo ustosunkowany do wszystkich żywych istot i jego osobowość zawiera wszelkie pozostałe dobre cechy. Słowo śiva oznacza "wszechpomyślny". Nikt nie może być wrogiem Pana Śivy, który jest tak spokojny i wyrzeczony, że nawet nie zbudował domu, by móc w nim mieszkać, lecz żyje pod drzewem – zawsze wolny od przywiązań do wszelkich światowych rzeczy. Osobowość Pana Śivy symbolizuje najwspanialszą szlachetność. Dlaczego zatem Daksa, który ofiarował swą ukochana córkę takiej szlachetnej osobie, był tak wrogo nastawiony do Pana Śivy, że jego córka – a żona Pana Śivy – porzuciła swe ciało?

 

04.02.02   Pan Śiva, mistrz duchowy całego świata, jest osobą pełną spokoju, wolną od nienawiści i zawsze zadowoloną w sobie. Jest on największym spośród półbogów. Jak więc było możliwe, by Daksa był wrogo nastawiony do tak pomyślnej osobistości?

 

04.02.02   Znaczenie:      Powyższy werset opisuje Pana Śivę jako caracara-guru, mistrza duchowego wszelkich ożywionych i nieożywionych obiektów. Czasem jest on znany jako Bhutanatha, co oznacza "uwielbione bóstwo tępogłowych". Bhuta również czasem wskazuje na duchy. Zadaniem Pana Śivy jest nawracanie osób, które są duchami i demonami, nie mówiąc o pozostałych, które są pobożne. Dlatego jest on mistrzem duchowym wszystkich: zarówno tych, którzy są tępi i demoniczni, jak i tych, którzy są wysoce wykształconymi Vaisnavami. Zostało również stwierdzone, vaisnavanam yatha śambhuh: Śambhu, Pan Śiva, jest największym ze wszystkich Vaisnavów. Z jednej strony jest on przedmiotem kultu tępych demonów, a z drugiej – jest najlepszym ze wszystkich Vaisnavów, czyli bhaktów i ma sampradayę zwaną Rudra-sampradaya. A nawet jeśli jest wrogi lub czasem zły, nie może być przedmiotem zazdrości. Więc zdziwiony Vidura, zapytał, dlaczego Śivę wzięto za taką osobę i dlaczego szczególnie Daksa go tak potraktował. Daksa również nie jest zwykłą osobą. Daksa, jako Prajapati, ma za zadanie zrodzenie populacji i jego wszystkie córki są niezwykle wzniosłe, zwłaszcza Sati. Słowo sati oznacza "najczystsza". Kiedykolwiek jest rozważana czystość, wówczas Sati – żona Pana Śivy i córka Daksy – jest uważana za pierwszą. Dlatego zdumiony Vidura myślał: "Daksa jest tak wielkim człowiekiem, jest ojcem Sati, a Pan Śiva jest mistrzem duchowym każdego. Jak zatem możliwe było, że pojawiła się miedzy nimi tak wielka wrogość, iż z powodu ich kłótni najbardziej czysta bogini Sati, porzuciła swe ciało?"

 

04.02.03   Bardzo trudno jest rozstać się z własnym życiem, mój drogi Maitreyo. Czy zatem mógłbyś łaskawie wyjaśnić mi, jak to się stało, że taki zięć i teść kłócili się tak zawzięcie, iż z tego powodu wielka bogini Sati porzuciła swe ciało?

 

04.02.04   Mędrzec Maitreya rzekł: W minionym czasie, ci, którzy przewodzili kosmicznemu stworzeniu, spełniali wielką ofiarę, na której zgromadzili się – wraz ze swymi uczniami – wielcy mędrcy, filozofowie, półbogowie i bogowie ognia.

 

04.02.04   Znaczenie:      Mędrzec Maitreya – zapytany przez Vidurę – zaczął wyjaśniać przyczynę nieporozumienia między Panem Śivą a Daksą, z powodu którego bogini Sati porzuciła swe ciało. W ten sposób rozpoczyna się historia wielkiej ofiary spełnianej przez tych, którzy przewodzili kosmicznemu stworzeniu, mianowicie Mariciego, Daksę i Vasisthę. Te wielkie osobistości przygotowały ogromną ofiarę, na której zgromadzili się – wraz ze swymi stronnikami – półbogowie, tacy jak Indra, oraz bogowie ognia. Obecni byli również Pan Brahma i Pan Śiva.

 

04.02.05   Gdy Daksa – pierwszy pomiędzy Prajapatimi – wkroczył między zgromadzonych, blask jego ciała, niczym blask słońca, rozjaśnił całe zgromadzenie, a wszystkie zebrane tam osoby stały się znikome w jego obecności.

 

04.02.06   Uderzeni blaskiem jego ciała, wszyscy bogowie ognia i pozostali uczestnicy wielkiego zgromadzenia – z wyjątkiem Pana Brahmy i Pana Śivy – na znak szacunku dla Daksy powstali ze swych miejsc.

 

04.02.07   Pan Brahma, który przewodził temu wielkiemu zgromadzeniu, należycie powitał Daksę. A Daksa, po ofiarowaniu Panu Brahmie szacunku, zajął – z jego polecenia – stosowne miejsce.

 

04.02.08   Lecz zanim Daksa zajął swe miejsce, ujrzał, że Pan Śiva siedzi i nie okazuje mu szacunku. Toteż poczuł się niezmiernie urażony. I ogromnie rozgniewany, z pałającymi oczami, zaczął niezwykle zawzięcie przemawiać przeciw Śivie.

 

04.02.08   Znaczenie:      Pan Śiva był zięciem Daksy, więc spodziewano się, że okaże swemu teściowi szacunek i wstanie razem z innymi osobami. Lecz Pan Brahma i Pan Śiva są głównymi półbogami, a więc pozycje które zajmują, są wyższe niż pozycja Daksy. Jednakże Daksa nie mógł tego znieść i potraktował to jako zniewagę ze strony zięcia. Wcześniej również nie był zbytnio zadowolony z Pana Śivy, jako że Śiva wyglądał bardzo ubogo i był skąpo ubrany.

 

04.02.09   Słuchajcie mnie, proszę, z uwagą, wszyscy obecni mędrcy, bramini i bogowie ognia, mówię bowiem o zachowaniu osób szlachetnych. Nie powoduje mną ignorancja czy zazdrość.

 

04.02.09   Znaczenie:      W swej mowie skierowanej przeciwko Panu Śivie, Daksa próbował uspokoić zgromadzonych bardzo taktownym stwierdzeniem, że ma zamiar mówić o zachowaniu osób szlachetnych, gdyż naturalnie mogło to urazić pewnych źle wychowanych parweniuszy i zgromadzeni mogliby czuć się nieszczęśliwi, gdyż nie chcieli, by były obrażane nawet osoby źle wychowane. Innymi słowy, Daksa bardzo dobrze wiedział, że mówi przeciw Panu Śivie, mimo iż charakter Pana Śivy jest nieskazitelny. A co do zazdrości, to Daksa od początku był zazdrosny o Pana Śivę, dlatego też nie mógł dostrzec swej szczególnej zawiści. Chociaż przemawiał jak człowiek w ignorancji, pragnął to ukryć twierdząc, że nie jest powodowany zuchwałością czy zawiścią.

 

04.02.10   Śiva zniszczył imię i sławę tych, którzy zarządzają wszechświatem, oraz zbezcześcił ścieżkę szlachetnych sposobów zachowania. A ponieważ jest bezwstydny, nie wie jak postępować.

 

04.02.10   Znaczenie:      Daksa pragnął wywrzeć wrażenie na wszystkich zgromadzonych na tym spotkaniu wielkich mędrcach, że Śiva, będąc jednym z półbogów, przez swe nieodpowiednie zachowanie zniszczył dobre imię wszystkich półbogów. Słowa, które Daksa skierował przeciw Panu Śivie, można zrozumieć również w inny sposób, w dobrym sensie. Daksa stwierdził, na przykład, że Śiva jest yaśo-ghna, czyli "tym, który niszczy imię i sławę". Można to również wytłumaczyć w ten sposób, że Pan Śiva był tak sławnym, iż jego sława unicestwiła sławę wszystkich pozostałych. Ponadto Daksa użył słowa nirapatrapa, które także może mieć dwa znaczenia. Pierwsze znaczenie brzmi "ten, który jest zatrzymany w rozwoju". Zaś drugim znaczeniem jest "ten, który broni i żywi osoby nie mające innego schronienia". Pan Śiva jest znany zazwyczaj jako pan bhutów, czyli pan żywych stworzeń niższego stopnia, które przyjmują w nim schronienie, jest on bowiem niezwykle łaskawy dla każdego i bardzo szybko można go zadowolić. Dlatego jest nazywany Aśutosa. Pan Śiva daje schronienie ludziom, którzy nie mogą zbliżyć się do innych półbogów czy Visnu. Zatem słowo nirapatrapa może zostać użyte w tym znaczeniu.

 

04.02.11   Poślubiając ma córkę w obecności ognia i braminów, uznał siebie za podrzędnego w stosunku do mnie. Pojął za żonę mą córkę, która dorównuje Gayatri, i udaje że jest uczciwą osoba.

 

04.02.11   Znaczenie:      Stwierdzenie Daksy, że Pan Śiva stwarzał pozory uczciwej osoby, oznacza, że Śiva był oszustem, nie okazał bowiem Daksy szacunku, choć przyjął pozycje jego zięcia.

 

04.02.12   Jego oczy są niczym oczy małpy, a mimo to poślubił mą córkę, o oczach młodej łani. Niemniej jednak nie wstał, by mnie przyjąć, ani nie uważał za stosowne powitać mnie słodkimi słowami.

 

04.02.13   Nie chciałem oddawać mej córki temu, kto łamie wszelkie zasady grzeczności. Jest on nieczysty, nie przestrzegał bowiem wymaganych zasad i nakazów. Lecz tak jak poucza się śudrę o przesłaniu Ved, tak ja byłem zmuszony dać mu rękę mej córki.

 

04.02.13   Znaczenie:      Śudra nie może studiować Ved, gdyż – z powodu swych nieczystych nawyków – nie jest wart tego, by słuchać takich instrukcji. To ograniczenie, że dopóki nie zdobędziemy kwalifikacji bramińskich, dopóty nie powinniśmy czytać literatury wedyjskiej, jest niczym ograniczenie, że ten, kto zamierza studiować prawo, nie powinien wstępować na wydział prawa, dopóki nie otrzyma naukowych dyplomów wszelkich niższych stopni. Zdaniem Daksy, Śiva miał nieczyste nawyki i nie był wart tego, by otrzymać rękę jego córki Sati, która był tak światła, piękna i czysta. W związku z tym w powyższym wersecie zostało użyte słowo bhinna-setave, odnoszące się do osoby, która przez to, że nie stosuje się do nakazów wedyjskich, łamie wszelkie zasady dobrego zachowania. Innymi słowy, zgodnie z opinią Daksy, nie było to właściwe, że jego córka zawarła małżeństwo z Śivą.

 

04.02.14-15   Żyje on w ohydnych miejscach, takich jak krematoria, a jego towarzyszami są duchy i demony. Nagi niczym szaleniec, całe swe ciało pokrywa krematoryjnymi popiołami, czasem śmiejąc się, a czasem płacząc. I nie kąpie się regularnie, a ciało ozdabia girlandą z czaszek i kości. Dlatego jedynie z imienia jest Śivą, czyli pomyślnym, a w rzeczywistości jest stworzeniem najbardziej szalonym i niepomyślnym. Zatem przewodzi i jest niezwykle drogi istotom zwariowanym, które są pogrążone w wulgarnej sile ignorancji.

 

04.02.14-15   Znaczenie:      Uważa się, że ci, którzy nie kapią się regularnie, przebywają w towarzystwie duchów i stworzeń zwariowanych. Wydawało się, że Pan Śiva jest taką właśnie osoba, lecz jego imię – Śiva – jest naprawdę stosowne, jest on bowiem niezwykle łaskawy dla osób, które są pogrążone w ciemnościach siły ignorancji, takich jak brudni, nie kąpiący się regularnie pijacy. Pan Śiva jest tak miłosierny, że daje schronienie takim stworzeniom i stopniowo wznosi je na platformę duchowej świadomości. Choć bardzo trudno jest wznieść takie istoty na platformę duchowego zrozumienia, Pan Śiva opiekuje się nimi i dlatego – jak oznajmiają Vedy – jest wszechpomyślnym. Zatem, dzięki jego towarzystwu nawet takie upadłe dusze mogą uczynić postęp. Czasem widzi się, że wielkie osoby spotykają się z upadłymi duszami, nie dla jakiegoś osobistego zysku, lecz dla korzyści tych dusz. W stworzeniu Pana istnieją rozmaite rodzaje istot. Niektóre z nich są w gunie dobroci, niektóre są w gunie pasji, a niektóre w gunie ignorancji. Pan Visnu ma pod Swa opieką osoby, które są zaawansowanymi, świadomymi Krsny Vaisnavami, a Pan Brahma opiekuje się tymi, którzy są bardzo przywiązani do działań materialnych. Lecz Pan Śiva jest na tyle łaskawy, że bierze pod swą opiekę osoby, które są w ciężkiej ignorancji i zachowują się gorzej niż zwierzęta. Dlatego szczególnie Pan Śiva jest nazywany pomyślnym.

 

04.02.16   Na prośbę Pana Brahmy oddałem mu rękę mej czystej córki, mimo iż jest on pozbawiony wszelkiej czystości, a serce zapełniają mu wstrętne rzeczy.

 

04.02.16   Znaczenie:      Obowiązkiem rodziców jest przekazanie córek stosownym osobom, które odpowiadają ich rodzinnej tradycji pod względem czystości, szlachetnego zachowania, majątku, pozycji społecznej itd. Daksa żałował, że na żądanie Brahmy – który był jego ojcem – oddał swą córkę osobie, jego zdaniem, okropnej. Był tak zagniewany, że nie przyznał, iż żądanie to pochodziło od jego ojca. Nie zwrócił się do Brahmy jako do ojca, lecz jako do paramesthi, najwyższego nauczyciela w tym wszechświecie. Z powodu swego prostackiego, gniewnego usposobienia, nie był nawet gotowy uznać Brahmy za swego ojca. Innymi słowy, Daksa nawet Brahmę oskarżył o to, że jest mało inteligentny, ponieważ doradził mu, aby przekazał swą piękna córkę takiej okropnej osobie. W gniewie zapominamy o wszystkim. Zatem, powodowany gniewem Daksa nie tylko oskarżył wielkiego Pana Śivę, lecz skrytykował również swego ojca – Pana Brahmę – za jego niezbyt przemyślaną radę, by oddał rękę swej córki Panu Śivie.

 

04.02.17   Mędrzec Maitreya mówił dalej: Gdy zatem Daksa ujrzał Pana Śivę siedzącego, jak gdyby na przekór jemu, umył swe ręce i usta i rzucił na niego klątwę tymi słowami.

 

04.02.18   Półbogowie mogą mieć udział w ofiarnych oblacjach, lecz nie powinien go mieć Pan Śiva, który jest najniższym ze wszystkich półbogów.

 

04.02.18   Znaczenie:      Z powodu tej klątwy Śiva został pozbawiony swego udziału w oblacjach wedyjskich ofiar. W związku z tym Śrila Viśvanatha Cakravarti mówi, że z powodu tej klątwy Pan Śiva został uratowany od wzięcia udziału w tej zgubnej ofierze, w której brali udział wszyscy materialistyczni półbogowie. Pan Śiva jest największym bhaktą Najwyższej Osoby Boga i nie jest dla niego rzeczą stosowną, by jeść czy siedzieć wraz z materialistycznymi osobami, jakimi są półbogowie. W ten sposób klątwa rzucona przez Daksę był pośrednio błogosławieństwem, gdyż Pan Śiva nie musiał jeść czy siedzieć z pozostałymi półbogami, którzy byli zbyt materialistyczni. Praktyczny przykład dał nam Gaurakiśora dasa Babaji Maharaja, który zwykła siadać z boku latryny i tam intonować Hare Krsna. Przychodziło do niego wiele osób o nastawieniu materialistycznym i dręczyło go, zakłócając jego codzienne intonowanie. Aby więc unikać ich towarzystwa, zwykł siadać przy latrynie – gdzie panował brud i przykry zapach – i gdzie z tego względu nie nachodziły go materialistyczne osoby. Jednakże Gaurakiśora dasa Babaji Maharaja był tak wielki, że został uznany mistrzem duchowym takiej wielkiej osobistości jak Śri Śrimad Om Visnupada Bhaktisiddhanta Sarasvati Gosvami Maharaja. Nasuwa się zatem wniosek, że Pan Śiva zachował się w taki sposób po to, by uniknąć osób o nastawieniu materialistycznym, które mogłyby przeszkadzać mu w wypełnianiu służby oddania.

 

04.02.19   Maitreya mówił dalej: Mój drogi Viduro, pomimo próśb wszystkich uczestników ofiarnego zgromadzenia, Daksa – w wielkim gniewie – rzucił klątwę na Pana Śivę, a następnie opuścił zgromadzenie i dał się do swego domu.

 

04.02.19   Znaczenie:      Gniew jest tak szkodliwy, że z jego powodu nawet tak wielka osoba jak Daksa opuścił arenę, gdzie przewodził Brahma i gdzie zgromadzili się wszyscy wielcy mędrcy oraz pobożne i święte osoby. Wszyscy prosili go, by nie odchodził, lecz Daksa był rozwścieczony i dlatego odszedł myśląc, że to pomyślne miejsce nie było dla niego właściwe. Z powodu swej wysokiej pozycji był przepełniony dumą i wydawało mu się, że w dyskusji nikt nie był od niego lepszy. Wygląda na to, że wszyscy uczestnicy zgromadzenia – włączając Pana Brahmę – prosili go, by nie był zły i nie opuszczał ich towarzystwa. Lecz pomimo tych wszystkich próśb Daksa odszedł. Taki jest rezultat niepohamowanego gniewu. Dlatego Bhagavad-gita radzi temu, kto pragnie uczynić rzeczywisty postęp w duchowej świadomości, aby unikał trzech rzeczy – pożądania, złości i siły pasji. W rzeczywistości możemy zobaczyć, że pożądanie, gniew i pasja powodują, że człowiek wariuje, choćby nawet był tak wielki jak Daksa. Samo imię Daksa sugeruje, że był on znawcą wszystkich materialnych czynności, lecz mimo to – z powodu jego niechęci do takiej świętej osoby, jaką był Śiva – zaatakowali go ci trzej wrogowie: gniew, pożądanie i pasja. Dlatego Pan Caitanya radził, aby być bardzo ostrożnym i starać się nie obrażać Vaisnavów. Obrazy popełnione wobec Vaisnavów porównał do szalonego słonia. Tak jak szalony słoń może dopuścić się straszliwych rzeczy, tak też osoba, która obraża Vaisnavę, może popełnić każdy ohydny czyn.

 

04.02.20   Nandiśvara – jeden z głównych towarzyszy Pana Śivy – bardzo się rozgniewał, gdy zdał sobie sprawę z tego, że na Pana Śivę rzucono klątwę. Poczerwieniały mu oczy i był gotowy rzucić klątwę na Daksę i wszystkich obecnych tam braminów, którzy pozwolili Daksy przekląć Śivę szorstkimi słowami.

 

04.02.20   Znaczenie:      Między neofitami Vaisnavami i Śivaitami od dawna istnieje niezgoda i zawsze są zwaśnieni. Gdy Daksa rzucił klątwę na Pana Śivę, używając przy tym przykrych słów, niektórym obecnym tam braminom mogło to sprawić przyjemność, są bowiem pewni bramini, którzy nie są zbytnio zachwyceni Panem Śivą. Wynika to z ich niewiedzy o jego pozycji. Nandiśvara był dotknięty tą klątwą, lecz nie podążył za przykładem Śivy, który również był tam obecny. Chociaż Pan Śiva mógł również przekląć Daksę, był cichy i tolerancyjny; lecz jego towarzysz Nandiśvara nie tolerował tego. Oczywiście jako zwolennik Pana Śivy postąpił słusznie, nie pozwalając znieważać swego pana, ale nie powinien rzucać klątwy na obecnych tam braminów. Efekt tego wydarzenia był tak skomplikowany, że ci, którzy nie byli wystarczająco silni, zapomnieli o swych pozycjach i tak oto na tym wielkim zgromadzeniu jedni na drugich rzucali klątwy. Innymi słowy, pole materialne jest tak chwiejne, że nawet takie osobistości jak Nandiśvara, Daksa i wielu obecnych tam braminów zostali skażeni atmosferą gniewu.

 

04.02.21   Ktokolwiek uznaje Daksę za najważniejszą osobę i powodu zazdrości nie szanuje Pana Śivy, jest mało inteligentny. Osoba taka – z powodu dualistycznej wizji – zostanie pozbawiona transcendentalnej wiedzy.

 

04.02.21   Znaczenie:      Pierwsza klątwa, która rzucił Nandiśvara, mówiła, że wszyscy, którzy popierają Daksę, niemądrze utożsamiają się z ciałem, i dlatego popieranie Daksy pozbawi ich transcendentalnej wiedzy, Daksa bowiem takiej wiedzy nie miał. Nandiśvara powiedział, że Daksa utożsamiał się z ciałem niczym inne osoby o materialistycznym nastawieniu i starał się zapewnić swemu ciału wszelkie udogodnienia. Był zbytnio przywiązany do ciała, a w związku z tym również do żony, dzieci, domu i innych takich rzeczy, które są różne od duszy. Dlatego klątwa rzucona prze Nandiśvarę głosiła, że każdy, kto udzielił Daksy swego poparcia, zostanie pozbawiony transcendentalnej wiedzy o duszy i w ten sposób zostanie mu również zabrana wiedza o Najwyższej Osobie Boga.

 

04.02.22   Pretensjonalne religijne życie rodzinne, w którym jesteśmy urzeczeni materialnym szczęściem – i w ten sposób również przyciągani do powierzchownych wyjaśnień Ved – okrada nas z wszelkiej inteligencji i przywiązuje do działania dla korzyści jako do wszystkiego we wszystkim.

 

04.02.22   Znaczenie:      Osoby, które utożsamiają się z egzystencja cielesną, są przywiązani do czynności spełnianych dla korzyści, które zostały opisane w Vedach. Vedy mówią, na przykład, że kto zachowuje ślub caturmasya, osiągnie wieczne szczęście w niebiańskich królestwie. Bhagavad-gita mówi, że ten kwiecisty język Ved przyciąga głównie osoby, które utożsamiają się z ciałem. Dla nich to szczęście, które jest osiągalne w królestwie niebiańskim, jest wszystkim. Osoby takie nie wiedzą, że ponad tym istnieje królestwo duchowe, czyli królestwo Boga, do którego można się udać. Są zatem pozbawione transcendentalnej wiedzy. Są bardzo uważne w przestrzeganiu nakazów i zasad życia rodzinnego, aby w następnym życiu przenieść się na Księżyc lub inne planety niebiańskie. Powyższy werset oznajmia, że takie osoby są przywiązane: do gramya-sukha, czyli "materialnego szczęścia", i nie mają wiedzy o wiecznym, pełnym rozkoszy życiu duchowym.

 

04.02.23   Daksa uznał ciało za wszystko we wszystkim. Zatem w krótkim czasie będzie miał twarz kozła, albowiem zapomniał o visnu-pada, czyli visnu-gati i jest przywiązany jedynie do życia seksualnego.

 

04.02.24   Ci, którzy poprzez pogłębianie materialnego wykształcenia i inteligencji stali się tępi niczym materia, są nieświadomie uwikłani w działanie dla korzyści. Tacy ludzie celowo obrazili Pana Śivę. Oby więc pozostawali w powtarzającym się cyklu narodzin i śmierci.

 

04.02.24   Znaczenie:      Trzy wspomniane powyżej klątwy wystarczają, aby uczynić kogoś tępym niczym kamień, pozbawionym duchowej wiedzy i pochłoniętym materialistycznym wykształceniem, które jest niewiedzą. Po wypowiedzeniu tych klątw, Nandiśvara przeklął braminów, by pozostawali w cyklu narodzin i śmierci, poparli bowiem Daksę, gdy ten znieważał Śivę.

 

04.02.25   Oby ci, którzy zazdroszczą Panu Śivie i których przyciąga kwiecisty język czarownych wedyjskich obietnic i którzy wskutek tego stali się tępi, na zawsze pozostaną przywiązani do czynności przynoszących korzyści.

 

04.02.25   Znaczenie:      Wedyjskie obietnice dotyczące wzniesienia się na wyższe planety – gdzie panuje lepszy standard materialnego życia – zostały porównane do kwiecistego języka, albowiem kwiat z pewnością ma aromat, lecz aromat ten nie trwa zbyt długo. W kwiecie jest miód, lecz ów miód nie jest wieczny.

 

04.02.26   Bramini ci zdobywają wykształcenie, spełniają wyrzeczenia i przestrzegają ślubów jedynie w celu utrzymania ciała. Zostaną pozbawieni możliwości rozróżniania między tym, co jeść, a czego nie jeść. Będą gromadzić pieniądze jedynie dla zadowolenia ciała, chodząc po prośbie od drzwi do drzwi.

 

04.02.26   Znaczenie:      Trzecia klątwa rzucona przez Nandiśvarę na braminów, którzy poparli Daksę, funkcjonuje w pełni w wieku Kali. Ci tzw. bramini nie są już dłużej zainteresowani zrozumieniem natury Najwyższego Brahmana, choć bramin oznacza tego, kto zdobył wiedzę o Brahmanie. Również w Vedanta-sutrze możemy znaleźć stwierdzenie, athato brahma-jijnasa: ta ludzka forma życia jest przeznaczona do realizacji Najwyższego Brahmana, Prawdy Absolutnej, czyli innymi słowy, celem ludzkiego życia jest wzniesienie się na pozycję bramina. Na nieszczęście ci współcześni bramini – czyli tzw. bramini, którzy przyszli na świat w rodzinach pierwotnie bramińskich – porzucili swe zawodowe obowiązki, ale innym nie pozwalają zając pozycji braminów. Kwalifikacje braminów zostały opisane w pismach objawionych: w Śrimad-Bhagavatam, Bhagavad-gicie i wszelkiej pozostałej literaturze wedyjskiej. Bramin nie jest tytułem czy pozycją, którą się dziedziczy. Jeśli ktoś z rodziny niebramińskiej (urodzony, na przykład, w rodzinie śudrów) próbuje stać się braminem przez osiągnięcie właściwych kwalifikacji dzięki instrukcjom bona fide mistrza duchowego, wówczas ci tzw. bramini sprzeciwiają się. Tacy bramini, przeklęci przez Nandiśvarę, w rzeczywistości zajmują pozycję, na której nie rozróżniają między tym, co nadaje się do jedzenia, a co nie, i żyją jedynie w tym celu, by utrzymać to psujące się materialne ciało i swą rodzinę. Te upadłe, uwarunkowane dusze nie są warte tego, by określać je mianem braminów, lecz w Kali-yudze utrzymują, że są braminami, a jeśli ktoś rzeczywiście próbuje osiągnąć bramińskie kwalifikacje, próbują powstrzymać jego postęp. Tak wygląda sytuacja w obecnym wieku. Caitanya Mahaprabhu bardzo mocno potępił tę zasadę. W swojej rozmowie z Ramanandą Rayem powiedział, że bez względu na to, czy dana osoba urodziła się w rodzinie bramina czy śudry i bez względu na to, czy ktoś jest głową rodziny czy sannyasinem, jeśli ma wiedzę o Krsnie, musi być mistrzem duchowym. Caitanya Mahaprabhu miał wielu uczniów, którzy byli tzw. śudrami, jak Haridasa Thakura i Ramananda Raya. Nawet Gosvami, którzy byli głównymi studentami Pana Caitanyi, również byli wykluczeni ze społeczności braminów, lecz – dzięki Swej łasce – Caitanya Mahaprabhu uczynił ich najlepszymi Vaisnavami.

 

04.02.27   Gdy Nandiśvara w ten sposób przeklął wszystkich dziedzicznych braminów, w odpowiedzi na to mędrzec Bhrgu potępił zwolenników Pana Śivy tą niezwykle mocna bramińską klątwą.

 

04.02.27   Znaczenie:      Słowo duratyaya zostało użyte szczególnie w odniesieniu do brahma-danda, czyli klątwy rzuconej przez bramina. Klątwa rzucona przez bramina jest niezwykle silna, dlatego jest nazywana duratyaya, czyli nieprzezwyciężoną. Jak Pan stwierdza w Bhagavad-gicie, surowe prawa natury są nie do pokonania; i podobnie nie do pokonania jest klątwa wypowiedziana przez bramina. Lecz Bhagavad-gita mówi także, że klątwy czy błogosławieństwa materialnego świata są jednak tworami materialnymi. Caitanya-caritamrta potwierdza, że zarówno to, co w tym materialnym świecie przyjmujemy za błogosławieństwa, jak i to, co bierzemy za klątwę, znajduje się na tej samej platformie, ponieważ obie te rzeczy są materialne. Aby wydostać się z tego materialnego zanieczyszczenia, powinniśmy przyjąć schronienie Najwyższej Osoby Boga, jak poleca to Bhagavad-gita (7.14): mam eva ye prapadyante mayam etam taranti te. Najlepszą ścieżką jest wzniesienie się ponad wszelkie materialne klątwy i błogosławieństwa i przyjęcie schronienia w Najwyższym Panu, Krsnie, oraz pozostanie na pozycji transcendentalnej. Osoby, które przyjęły schronienie u Krsny, zawsze są spokojne; nikt nigdy nie rzuca na nie klątw, ani one nigdy nie usiłują kogokolwiek przekląć. Taka jest transcendentalna pozycja.

 

04.02.28   Ten, kto składa ślub, aby zadowolić Pana Śivę i kto przestrzega takich zasad, stanie się z pewnością ateistą i odwróci się od transcendentalnych nakazów pism objawionych.

 

04.02.28   Znaczenie:      Czasem zdarza się, że wielbiciele Pana Śivy imitują jego charakterystyczne cechy. Pan Śiva, na przykład, wypił ocean trucizny i niektórzy z jego zwolenników imitują go i próbują przyjmować środki odurzające, jak ganja (marihuana). Powyższa klątwa mówi, że jeśli ktoś przestrzega takich zasad, musi stać się niewiernym i zwrócić się przeciwko zasadom wedyjskich nakazów. Zostało powiedziane, że tacy wielbiciele Pana Śivy będą sac-chastra-paripanthinah, co oznacza "sprzeciwiający się konkluzji śastr, czyli pism objawionych." Potwierdza to również Padma Purana. Najwyższa Osoba Boga polecił Panu Śivie, by w szczególnym celu nauczał filozofii impersonalizmu, czyli filozofii Mayavadi, tak jak dla szczególnych – wspomnianych w śastrach – celów Pan Buddha nauczał filozofii pustki.

    Czasem jest to konieczne, by nauczać jakiejś filozoficznej doktryny, która jest sprzeczna z konkluzją wedyjską. Śiva Purana stwierdza, iż Pan Śiva powiedział Parvati, iż w Kali-yudze będzie on nauczał filozofii Mayavada jako bramin. Zatem na ogół widzimy, że wielbiciele Pana Śivy są zwolennikami Mayavadi. Sam Pan Śiva mówi, mayavadam asac-chastram. Asat-śastra oznacza, jak zostało tutaj wyjaśnione, doktrynę impersonalizmu Mayavadi, czyli stanie się jednym z Najwyższym. Bhrgu Muni rzucił klątwę, która mówiła, że osoby wielbiące Pana Śivę zostaną zwolennikami tej Mayavada asat-śastry, która usiłuje ustanowić, iż Najwyższa Osoba Boga jest bezosobowy. Poza tym jest wśród wielbicieli Pana Śivy pewna grupa, która wiedzie życie diabelskie. Śrimad-Bhagavatam i Narada-pancaratra są autoryzowanymi pismami objawionymi, które są uważane za sat-śastry, czyli pisma objawione wiodące nas do ścieżki realizacji Boga. Asat-śastry są dokładnie czymś przeciwnym.

 

04.02.29   Ci, którzy ślubują wielbić Pana Śivę, są takimi głupcami, że imitują go nosząc długie włosy na swych głowach. Gdy zaczęli już wielbić Pana Śivę, wolą wówczas żywić się winem, mięsem i innymi tego rodzaju rzeczami.

 

04.02.29   Znaczenie:      Pozwalanie sobie na picie wina, jedzenie mięsa, utrzymywanie długich włosów, nie kąpanie się codziennie i palenie ganjy (marihuany), to niektóre z nawyków przyjmowanych przez głupie stworzenia, które nie prowadzą uregulowanego życia. Przez takie zachowanie zostajemy pozbawieni transcendentalnej wiedzy. We wprowadzeniu do Śiva mantry znajdują się mudrikastaka, które czasem zalecają, by zrobić sobie miejsce do siedzenia, na pochwie i w ten sposób pragnąć nirvany, czyli zaniku egzystencji. W takim procesie wielbienia konieczne jest wino lub czasem, zamiast wina, sok z drzewa palmowego, który został zmieniony w napój odurzający. Jest to również zgodne z zaleceniami Śiva-agama, pisma dotyczącego wielbienia Pana Śivy.

 

04.02.30   Bhrgu Muni mówił dalej: Ponieważ znieważacie Vedy i braminów, którzy są zwolennikami wedyjskich zasad, zatem jest rzeczą wiadomą, że już przyjęliście schronienie doktryny ateizmu.

 

04.02.30   Znaczenie:      Rzucając klątwę na Nandiśvarę, Bhrgu Muni rzekł, że do poziomu ateistów zostaną zdegradowani nie tylko z powodu tej obrazy. Już spadli do standardu ateizmu, znieważyli bowiem Vedy, które są źródłem ludzkiej cywilizacji. Cywilizacja ludzka opiera się na jakościowych podziałach społecznego porządku, mianowicie na grupie inteligencji, grupie wojowników, grupie produkującej i grupie robotników. Vedy wskazują prawidłowy kierunek postępu w duchowej kultywacji i rozwoju ekonomicznym oraz zasadzie uregulowanego zadowalania zmysłów, tak abyśmy mogli ostatecznie wyzwolić się z materialnego zanieczyszczenia i osiągnąć swój prawdziwy stan, jakim jest tożsamość duchowa (aham brahmasmi). Dopóki znajdujemy się pod wpływem zanieczyszczenia materialnej egzystencji, tak długo zmieniamy ciała – począwszy od istot wodnych, aż do pozycji Brahmy – lecz w świecie materialnym szczytem doskonałości życia jest forma ludzka. Vedy dostarczają wskazówek, dzięki którym możemy wznieść się w swym następnym życiu. Vedy są matka takich instrukcji, a ojcem są bramini, czyli osoby, które zgłębiły wiedzę zawartą w Vedach. Jeśli zatem ktoś znieważa Vedy i braminów, w naturalny sposób spada do statusu ateizmu. Dokładnym słowem używanym w sanskrycie na określenie tego, kto nie ma wiary w Vedy i wytwarza jakiś wymyślony system religii, jest nastika. Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział, że nastikami są zwolennicy systemu buddyjskiego. Aby ustanowić swą doktrynę niezadawania gwałtu, Pan Buddha stanowczo odrzucił wiarę w Vedy i tak oto później Śankaracarya powstrzymał w Indiach ten system religii i przemocą sprawił, że wyszedł on poza teren Indii. Powyższy werset mówi, brahma ca brahmanan. Brahma oznacza Vedy. Aham brahmasmi oznacza "mam pełna wiedzę". Wedyjskie stwierdzenie brzmi, iż każdy powinien myśleć, że jest Brahmanem, gdyż rzeczywiście jest Brahmanem. Jeśli brahma, czyli wedyjska wiedza duchowa zostanie potępiona i zostaną potępieni mistrzowie tej wiedzy – bramini, na czym wówczas będzie opierać się ludzka cywilizacja? Bhrgu Muni powiedział: "To nie z powodu mojej klątwy staniecie się ateistami; wy już znajdujecie się pod wpływem zasady ateizmu. Dlatego jesteście potępieni."

 

04.02.31   Vedy podają wieczne regulujące zasady przeznaczone dla korzystnego postępu ludzkiej cywilizacji, które w przeszłości były nieugięcie przestrzegane. Przekonywującym świadectwem tej reguły jest Najwyższa Osoba Boga, który jest nazywany Janardaną, życzliwie usposobionym do wszystkich żywych istot.

 

04.02.31   Znaczenie:      W Bhagavad-gicie Najwyższa Osoba Boga, Krsna, oświadczył, że jest ojcem wszystkich żywych istot, bez względu na to, jaką mają one formę. Istnieje 8 400 000 różnych gatunków form życia i Pan Krsna oświadcza, że jest ojcem wszystkich. Ponieważ żywe istoty są integralnymi cząstkami Najwyższej Osoby Boga, zatem wszystkie są synami Pana. I dla dobra tych wszystkich żywych istot pozostających w złudzeniu, że mogą panować nad naturą materialną, zostały dane Vedy, którymi mogą się one kierować w swym życiu. Dlatego Vedy zostały określone mianem apauruseya, gdyż nie zostały napisane ani przez żadnego człowieka, ani przez półboga, włączając pierwsze żywe stworzenie, którym jest Brahma. Brahma nie jest twórcą, czyli autorem Ved. On również jest jedną z żywych istot tego materialnego świata; zatem nie ma mocy, by niezależnie napisać czy wypowiedzieć Vedy. Każda żywa istota przebywająca w tym materialnym świecie podlega czterem słabościom: popełnia błędy, przyjmuje jedną rzecz za drugą, oszukuje i ma niedoskonałe zmysły. Jednakże Vedy nie zostały napisane przez żadne żywe stworzenie z tego materialnego świata. Dlatego są uważane za apauruseya. Nikt nie jest w stanie odtworzyć historii Ved. Oczywiście, współczesna ludzka cywilizacja nie ma chronologicznej historii świata czy wszechświata i nie jest w stanie odtworzyć rzeczywistych faktów historycznych, które nastąpiły przed trzema tysiącami lat. I nikt nie doszedł do tego, kiedy zostały napisane Vedy, nigdy bowiem nie napisała ich żadna żywa istota z tego materialnego świata. Wszelkie pozostałe systemy wiedzy mają braki, ponieważ napisali je lub wypowiedzieli ludzie albo półbogowie, którzy są wytworami tego materialnego stworzenia. Lecz Bhagavad-gita jest apauruseya, nie została bowiem wygłoszona ani przez żadną istotę ludzką, ani przez żadnego półboga z tego materialnego stworzenia; wypowiedział ją Pan Krsna, który jest ponad materialnym stworzeniem. Zaakceptował ją taki wielki uczony jak Śankaracarya, nie mówiąc o innych acaryach, takich jak Ramanujacarya i Madhvacarya. Śankaracarya uznał, że Narayana i Krsna są transcendentalni i również Pan Krsna ustanowił w Bhagavad-gicie, aham sarvasya prabhavo mattah sarvam pravartate: "Ja jestem źródłem wszystkiego; wszystko emanuje ze Mnie." On stworzył to materialne stworzenie – włączając Brahmę i Śivę oraz wszystkich półbogów – ponieważ wszystko wyemanowało Z Niego. Pan mówi także, że celem wszystkich Ved jest zrozumienie Jego (vedaiś ca sarvair aham eva vedyah). Jest On pierwotnym veda-vit, czyli znawcą Ved, i vedanta-krt, czyli autorem Vedanty. Brahma nie jest kompilatorem Ved.

    Na początku Śrimad-Bhagavatam zostało ustalone, tene brahma hrda: Najwyższa Prawda Absolutna, Najwyższy Bóg, pouczył Brahmę o wiedzy wedyjskiej przez jego serce. Zatem świadectwem tego, iż wiedza wedyjska jest wolna od defektów, takich jak błędy, złudzenie, oszukiwanie i niedoskonałość, jest fakt, że została wypowiedziana przez Najwyższą Osobą Boga, Janardanę i w ten sposób jest przyjmowana i stosowana od czasów niepamiętnych, począwszy od Brahmy. Od niepamiętnych czasów wysoce wykształcona ludność Indii stosowała się do religii wedyjskiej, czy do zasad zawartych w Vedach. Nikt nie może odtworzyć historii religii wedyjskiej. Dlatego jest ona sanatana i jakakolwiek zniewaga w stosunku do Ved jest uważana za ateizm. Vedy zostały opisane jako setu, co oznacza "pomost". Jeśli pragniemy osiągnąć swą duchową egzystencję, musimy przekroczyć ocean niewiedzy. I Vedy są pomostem, po którym możemy przejść przez ten wielki ocean.

    Vedy opisują, w jaki sposób podzielić ludzką rasę na cztery grupy, odpowiednio do cech i predyspozycji do pracy. Jest to system niezwykle naukowy i on również jest sanatana, nikt bowiem nie jest w stanie odtworzyć jego historii i nie ulega on zanikowi. Nikt nie może położyć kresu systemowi varn i aśramów, czyli systemowi porządków i grup. Na przykład, bez względu na to, czy ktoś uznaje nazwę bramin czy też nie, istnieje w społeczeństwie grupa znana jako inteligencja, która jest zainteresowana duchowym zrozumieniem i filozofią. Podobnie, jest grupa ludzi, która jest zainteresowana administrowaniem i rządzeniem innymi. W systemie wedyjskim ci ludzie o charakterze wojowników są nazywani ksatriyami. Podobnie, wszędzie istnieje grupa ludzi, która zdradza zainteresowania rozwojem ekonomicznym, interesem, przemysłem i robieniem pieniędzy i ci są nazywani vaiśyami. Istnieje inna grupa, która nie jest ani inteligentna, ani nie jest obdarzona duchem wojowniczym, ani predyspozycjami do rozwijania ekonomi i która jedynie może służyć innym. Jest to grupa śudrów, czyli robotników.  System ten, nazywany sanatana, istnieje od czasów niepamiętnych i będzie kontynuowany w ten sam sposób. I nie ma w tym świecie mocy, która mogłaby go zatrzymać. Dlatego też, ponieważ ten system sanatana-dharmy jest wieczny, to dzięki przestrzeganiu zasad wedyjskich możemy osiągnąć wyższy standard życia.

    Zostało stwierdzone, że dawniej mędrcy postępowali zgodnie z tym systemem; zatem postępowanie zgodnie z systemem wedyjskim jest przestrzeganiem standardowej etykiety społecznej. Lecz zwolennicy Pana Śivy, którzy są pijakami, zażywają środki odurzające i oddają się życiu seksualnemu, którzy nie kapią się i pala ganję, są przeciw wszelkiej ludzkiej etykiecie. Nasuwa się więc wniosek, że osoby, które buntują się przeciw wedyjskim zasadom, same są świadectwem tego, iż Vedy są autorytatywne, nie przestrzegając bowiem zasad wedyjskich, upodabniają się do zwierząt. Takie zezwierzęcone osoby same dają dowód wyższości wedyjskich zaleceń.

 

04.02.32   Znieważając zasady Ved, wy, zwolennicy Bhutapatiego – Pana Śivy – bez wątpienia stoczycie się do poziomu ateizmu.

 

04.02.32   Znaczenie:      Powyższy werset opisał Pana Śivę jako bhuta-rat. Duchy i ci, którzy znajdują się w materialnej sile ignorancji, są określani mianem bhutów, zatem bhuta-rat odnosi się do tego, który przewodzi tym stworzeniom będącym na najniższym poziomie materialnych sił natury. Bhuta może także oznaczać każdego, kto się narodził, lub wszystko co zostało wytworzone, a więc w tym rozumieniu można przyjąć Pana Śivę za ojca tego materialnego świata. Oczywiście, tutaj Bhrgu Muni przyjmuje Pana Śivę za tego, który przewodzi najbardziej nędznym stworzeniom. Charakterystyka tej najniższej grupy ludzi została już podana. Ludzie ci nie kąpią się, noszą długie włosy na głowie i zażywają środki odurzające. W porównaniu ze ścieżką, którą postępują zwolennicy Bhutaraty, system wedyjski jest z pewnością doskonały, wznosi bowiem ludzi do życia duchowego, jako do najwyższej wiecznej zasady ludzkiej cywilizacji. Jeśli oczerniamy i znieważamy zasady wedyjskie, wówczas staczamy się do poziomu ateizmu.

 

04.02.33   Mędrzec Maitreya rzekł: Gdy w ten sposób między zwolennikami Pana Śivy a stronami Bhrgu i Daksy doszło do rzucania klątw oraz zwalczania ich innymi klątwami, Pan Śiva bardzo posmutniał. Nic nie mówiąc, opuścił arenę ofiary, a jego uczniowie podążyli za nim.

 

04.02.33   Znaczenie:      Powyższy werset opisuje doskonały charakter Pana Śivy. Pomimo tego, iż strony Daksy i Śivy nawzajem obrzucały się klątwami i zwalczały je za pomocą innych klątw, Pan Śiva był tak zrównoważony, że nie powiedział nic, jest on bowiem największym Vaisnavą. Vaisnava zawsze jest tolerancyjny i Pan Śiva jest uważany za najbardziej znamienitego Vaisnavę, a więc jego charakter – jak zostało to tutaj ukazane – jest doskonały. Pan Śiva posmutniał, ponieważ wiedział, iż zarówno jego stronnicy, jak i stronnicy Daksy niepotrzebnie rzucali na siebie klątwy, nie będąc w żadnym stopniu zainteresowanymi życiem duchowym. Jest on Vaisnavą, a więc z jego punku widzenia nikt nie zajmował niższej czy wyższej pozycji. Jak stwierdza Bhagavad-gita (5.18), panditah sama-darśinah: ten, kto jest doskonale wykształcony, nikogo nie widzi jako gorszego lub lepszego, patrzy bowiem na wszystkich z platformy duchowej. W ten sposób opuszczenie tego miejsca było jedynym wyjściem, jakie zostało Panu Śivie, by powstrzymać swego stronnika Nandiśvarę, jak również Bhrgu Muniego od wzajemnego obrzucania się klątwami.

 

04.02.34   Mędrzec Maitreya mówił dalej: O Viduro, tak oto wszyscy przodkowie populacji wszechświata spełniali tę ofiarę przez tysiąc lat, gdyż ofiara jest najlepszym sposobem wielbienia Najwyższego Pana, Hari, Osoby Boga.

 

04.02.34   Znaczenie:      Powyższy werset wyraźnie stwierdza że potężne osoby, które stwarzają całą populację świata, są zainteresowane zadowoleniem Najwyższej Osoby Boga przez spełnianie dla Niego ofiar. Pan mówi również w Bhagavad-gicie (5.29), bhoktaram yajna-tapasam. Aby osiągnąć doskonałość, możemy zaangażować się w spełnianie ofiar i srogie wyrzeczenia, lecz ich przeznaczeniem jest zadowolenie Najwyższego Pana. Jeśli wykonujemy takie działania dla osobistej satysfakcji, pogrążamy się w pasanda, czyli ateizmie, lecz gdy spełniamy je dla zadowolenia Najwyższego Pana, przestrzegamy wówczas wedyjskiej zasady. Wszyscy zgromadzeni mędrcy spełniali ofiary przez 1 000 lat.

 

04.02.35   Mój drogi Viduro, nosicielu łuków i strzał, po zakończeniu yajni, wszyscy półbogowie, którzy spełniali tę ofiarę, wykąpali się u zbiegu Gangesu i Yamuny. Kąpiel taka jest nazywana avabhrtha-snana. I gdy tak oto oczyścili swe serca, odeszli do swych odpowiednich siedzib.

 

04.02.35   Znaczenie:      Odejście Pana Śivy, a wcześniej Daksy, nie spowodowało zatrzymania ofiary i mędrcy kontynuowali ją przez wiele lat, aby sprawić przyjemność Najwyższemu Panu. Ofiara nie została zniweczona z tego powodu, iż zabrakło Śivy i Daksy i mędrcy kontynuowali swe czynności. Innymi słowy, można przyjąć, że jeśli nie wielbimy półbogów – nawet takich jak Pan Śiva i Brahma – możemy niemniej jednak zadowolić Najwyższą Osobę Boga. Potwierdza to również Bhagavad-gita (7.20) Kamais tais tair hrta-jnanah prapadyante 'nya-devatah. Do półbogów udają się osoby, które – powodowane pożądaniem i pragnieniem – chcą osiągnąć jakąś materialną korzyść. Bhagavad-gita używa bardzo specyficznych słów: nasti buddhih, które oznaczają "osoby, które straciły rozsądek lub inteligencję". Jedynie takie osoby są zainteresowane półbogami i pragną uzyskać od nich materialną korzyść. Nie oznacza to oczywiście, że nie powinniśmy okazywać półbogom szacunku; lecz nie ma potrzeby oddawania im czci. Osoba uczciwa może być wierna rządowi, lecz nie jest rzeczą konieczną, by przekupywała urzędników. Dawanie łapówek jest rzeczą nielegalną i nie należy przekupywać rządowego sługi, ale nie znaczy to, iż nie należy okazywać jej szacunku. Podobnie, osoba zaangażowana w transcendentalną miłosną służbę dla Najwyższego Pana nie ma potrzeby oddawania czci jakiemuś półbogowi, ani nie ma tendencji, by okazywać półbogom brak szacunku. Gdzie indziej w Bhagavad-gicie (9.23) znajdujemy takie stwierdzenie, ye 'py anya-devata-bhakta yajante śraddhayanvitah. Pan mówi, że każdy kto oddaje cześć półbogom, wielbi również Jego, lecz wówczas oddaje cześć avidhi-purvakam, co oznacza "bez przestrzegania zasad". Regulującą zasadą jest wielbienie Najwyższej Osoby Boga. Oddawanie czci półbogom może być pośrednim sposobem wielbienia Osoby Boga, ale nie jest to zgodne z zasadami. Wielbiąc Najwyższego Pana automatycznie służymy wszystkim półbogom, są oni bowiem integralnymi cząstkami całości. Gdy dostarczamy wodę korzeniom drzewa, wówczas automatycznie zaspokajamy potrzeby wszystkich jego części, takich jak liście i gałęzie; a jeśli dostarczamy pożywienie do żołądka, zostają odżywione wszystkie członki ciała – ręce, nogi, palce itd. W ten sposób, przez wielbienie Najwyższej Osoby Boga możemy zadowolić wszystkich półbogów, lecz wielbiąc półbogów, nie wielbimy Najwyższego Pana w pełni. Zatem wielbienie półbogów jest rzeczą nieprawidłową i jest to nieuszanowanie zaleceń pism objawionych.

    Spełnianie deva-yajni, czyli ofiar dla półbogów, jest rzeczą praktycznie niemożliwą w obecnym wieku Kali. Wskutek tego, dla tego wieku Śrimad-Bhagavatam poleca sankirtana-yajnę. Yajnaih sankirtana-prayair yajanti hi sumedhasah (Bhag. 11.5.32). "W tym wieku osoby inteligentne wypełniają wszelkie rodzaje yajni jedynie przez intonowanie Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare: Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare." Tasmin tuste jagat tustah: "Gdy zadowolony jest Pan Visnu, zadowoleni są wszyscy półbogowie, którzy są integralnymi cząstkami Najwyższego Pana."

 

W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do 2-go Rozdziału 4-go Canto Śrimad-Bhagavatam, zatytułowanego

"Daksa rzuca klątwę na Pana Śivę."