04.12.03 Znaczenie: Kiedy pan skarbca zwrócił się do Dhruvy Maharajy jako do bezgrzesznego, ten sądząc, że jest odpowiedzialny za zabicie tak wielu Yaksów, mógł pomyśleć o sobie wprost przeciwnie. Jednakże Kuvera zapewnił go, że w rzeczywistości nie zabił żadnego z Yaksów i dlatego wcale nie był osobą grzeszną. Wypełnił swój obowiązek króla, tak jak to nakazywały prawa natury. "Ani też nie powinieneś myśleć, że twego brata zabili Yaksowie" powiedział Kuvera. "Umarł on, czyli we właściwym czasie został zabity przez prawa natury. Ostatecznie odpowiedzialny za unicestwianie i powstawanie jest jeden z aspektów Pana, czyli wieczny czas. To nie ty jesteś odpowiedzialny za takie działania."
04.12.04 Znaczenie: Przyczyną koncepcji "ja" i "ty", aham tvam, jako pojęć oddzielonych od siebie, jest zapomnienie o wiecznym związku, jaki mamy z Najwyższą Osobą Boga. Najwyższa Osoba, Krsna, jest punktem centralnym, a my wszyscy jesteśmy Jego integralnymi cząstkami, tak jak ręce i nogi są integralnymi częściami ciała. Kiedy naprawdę zrozumiemy, że jesteśmy wiecznie powiązani z Najwyższym Panem, wówczas nie będzie mogło istnieć rozróżnianie w oparciu cielesną koncepcje życia. Można w związku z tym przytoczyć ten sam przykład: ręka jest ręką, a noga jest nogą, lecz kiedy obie te części są zaangażowane w służenie całemu ciału, nie robi się wówczas rozróżnienia na "ręce" i "nogi", ponieważ oba te członki należą do ciała jako całości. A z kolei to ciało tworzą wszystkie działające części. Podobnie, gdy żywe istoty są w świadomości Krsny, nie istnieją wtedy takie rozróżnienia na "ja" i "ty", gdyż każdy jest zajęty służeniem Panu. Ponieważ Pan jest absolutny, zatem służby są także absolutne. I choć ręka dział w jeden sposób, a noga w inny, to są one jednym, ponieważ celem jest Najwyższa Osoba Boga. Nie powinniśmy mylić tego ze stwierdzeniem filozofa Mayavadi, że "wszystko jest jednym". Prawdziwa wiedza polega na tym, że ręka jest ręką, noga jest nogą, ciało zaś ciałem, a mimo to wszystkie razem są jednym. Gdy tylko żywa istota pomyśli, że jest niezależna, wówczas rozpoczyna się jej uwarunkowana, materialna egzystencja. Dlatego też ta koncepcja niezależnej egzystencji jest niczym sen. Należy być w świadomości Krsny, na swej oryginalnej pozycji. Wtedy można wydostać się z materialnej niewoli.
04.12.05 Znaczenie: Bardzo istotne jest tutaj słowo vigraham, "który ma specyficzną formę", ponieważ wskazuje ono, że Prawda Absolutna jest ostatecznie Najwyższą Osobą Boga. Wyjaśnia to Brahma-samhita. Sac-cid-ananda-vigrahah: ma On formę, lecz jest ona odmienna od jakiejkolwiek formy materialnej. Żywe istoty są marginalną energią formy najwyższej. Z tego względu nie są różne od najwyższej formy, lecz jednocześnie nie są jej równe. Dhruva Maharaja otrzymał w związku z tym radę, by pełnił służbę dla najwyższej formy. A to będzie zawierało w sobie też służbę dla innych indywidualnych form. Drzewo np. ma formę i kiedy podlejemy jego korzeń, wówczas automatycznie podlewane są inne formy – liście, gałązki, kwiaty i owoce. Odrzucono tu koncepcję Mayavada głoszącą, że ponieważ Prawda Absolutna jest wszystkim, zatem musi być pozbawiony formy. Zostało raczej potwierdzone, że Prawda Absolutna ma formę, a jednak jest On wszechprzenikający. Nie ma niczego, co byłoby od Niego niezależne.
04.12.06 Znaczenie: Werset ten, będąc kontynuacją poprzedniego, podkreśla, że Dhruva Maharaja powinien zaangażować się w służbę oddania. Nie możne pełnić służby oddania dla bezosobowego aspektu Brahmana Najwyższej Osoby Boga. Kiedy pojawia się słowo bhajasva, oznaczające "zaangażuj się w służbę oddania", musi istnieć sługa, służba i ten, komu się służy. Służy się Najwyższej Osobie Boga. Sposób działania, którego celem jest zadowolenie Go, jest nazywany służbą, ten zaś kto pełni taką służbę, jest określany mianem sługi. Innym znaczącym aspektem tego wersetu jest, że służyć należy tylko Panu, nikomu innemu. Potwierdza to Bhagavad-gita (mam ekam śaranam vraja). Nie ma potrzeby służenia półbogom, którzy są niczym ręce i nogi Najwyższego Pana. Kiedy służymy Najwyższemu Panu, wówczas automatycznie służymy rękom i nogom. To nie wymaga osobnej służby. Jak stwierdza Bhagavad-gita (12.7): tesam aham samuddharta mrtyu-samsara-sagarat. Oznacza to, że Pan, aby okazać bhakcie szczególna łaskę, w taki sposób kieruje nim od wewnątrz, że ten ostatecznie wydostaje się z uwikłania w tę materialna egzystencję. Nikt poza Najwyższym Panem nie może pomóc żywej istocie uwolnić się z uwikłania tego materialnego świata. Energia materialna jest jedną z manifestacji rozmaitych mocy Najwyższej Osoby Boga (parasya śaktir vividhaiva śruyate). Ta materialna energia jest jedną z mocy Pana, tak jak ciepło i światło są mocami ognia. Energia materialna nie jest niczym odmiennym od Najwyższego Boga, lecz jednocześnie On nie ma z nią nic wspólnego. Z powodu swego pragnienia panowania nad światem materialnym, żywa istota, która jest energią marginalną, usidlona została przez energie materialną. Pan stoi z dala od tego, lecz gdy ta sama żywa istota zaangażuje się w służbę oddania dla Pana, wówczas przywiązuje się do tej służby. Ta sytuacja jest określana mianem yuktam. Dla bhaktów Pan jest obecny nawet w energii materialnej. To jest niepojęta moc Pana. Materialna energia działa w obrębie trzech sił materialnych cech, które wytwarzają działanie i reakcje materialnej egzystencji. Ci, którzy nie są bhaktami, pogrążają się w takich czynnościach, podczas gdy bhaktowie, złączeni z Najwyższą Osobą Boga, wolni są od tego rodzaju działania i reakcji energii materialnej. Dlatego Pan został opisany jako bhava-cchidam, Ten, który może obdarzyć uwolnieniem z uwikłania w materialna egzystencję.
04.12.07 Znaczenie: Dhruva Maharaja, syn króla Uttanapady, słynął już w całym wszechświecie jako wielki bhakta Pana, bezustannie myślący o Jego lotosowych stopach. Taki czysty, niczym nie skażony bhakta Pana godny jest tego, by mieć wszelkie błogosławieństwa, jakie mogą ofiarować półbogowie. Nie musi oddzielnie wielbić półbogów, aby takie błogosławieństwa otrzymać. Kuvera jest skarbnikiem półbogów i osobiście ofiarowuje Dhruvie Maharajy każde błogosławieństwo, jakie ten chciałby od niego uzyskać. Dlatego też Śrila Bilvamangala Thakura stwierdził, że na osoby, które są zaangażowane w służbę dla Pana, czekają, niczym służki, wszelkie materialne błogosławieństwa. Mukti-devi o każdej porze czeka po prostu u drzwi bhakty, by ofiarować mu wyzwolenie lub coś więcej. Dlatego ten, kto jest bhaktą, zajmuje wzniosłą pozycję. Po prostu pełniąc transcendentalną miłosna służbę dla Najwyższej Osoby Boga, możemy otrzymać wszelkie błogosławieństwa świata, nie czyniąc w tym kierunku osobnego wysiłku. Pan Kuvera powiedział Dhruvie Maharajy, że słyszał, iż Dhruva był zawsze pogrążony w samadhi, czyli myślach o lotosowych stopach Pana. Innymi słowy, wiedział on, że w trzech materialnych światach nie było nic, czego by Dhruva Maharaja mógł pragnąć. Wiedział, że Dhruva nie prosiłby o nic, z wyjątkiem bezustannego pamiętania o lotosowych stopach Najwyższego Pana.
04.12.08 Znaczenie: Zgodnie z opinią zwolenników rytuałów wedyjskich, którzy są w tej dziedzinie znawcami, istnieją rozmaite typy błogosławieństw w kategoriach religijności, rozwoju ekonomicznego, zadowalania zmysłów i wyzwolenia. Te cztery zasady są znane jako catur-vargi. Spośród wszystkich catur-varg za najważniejsze w tym materialnym świecie jest uważane błogosławieństwo wyzwolenia. Możliwość przedostania się przez materialną niewiedzę znana jest jako najwyższe purusartha, czyli błogosławieństwo, dla istoty ludzkiej. Lecz Dhruva Maharaja pragnął błogosławieństwa przewyższającego nawet najwyższe purusartha, czyli wyzwolenie. Pragnął błogosławieństwa, by mógł bezustannie pamiętać o lotosowych stopach Pana. Ten etap życia jest określany mianem pancama-purusartha. Kiedy bhakta dochodzi do platformy pancama-purusartha, angażuje się po prostu w służbę oddania dla Pana, wówczas czwarty purusartha, wyzwolenie, staje się w jego oczach czymś bardzo nieznacznym. Śrila Prabodhananda Sarasvati stwierdził w związku z tym, że dla bhaktów wyzwolenie jest piekielnym stanem życia. A jeśli chodzi o zadowalanie zmysłów, które jest dostępne na planetach niebiańskich, bhakta uważa je za błędny ognik, który nie ma w życiu żadnej wartości. Yogini czynią wysiłki, by kontrolować zmysły, lecz dla bhakty kontrolowanie zmysłów nie jest wcale niczym trudnym. Zmysły porównywane są do węży, lecz w przypadku bhaktów trujące żeby węża zostały złamane. Tak więc Śrila Prabodhananda Sarasvati poddaje analizie rodzaje błogosławieństw dostępnych w tym świecie i wyraźnie stwierdza, że dla czystego bhakty żadne z nich nie ma znaczenia. Dhruva Maharaja był również maha-bhagavatą, czyli czystym bhaktą najwyższej kategorii, obdarzonym ogromną inteligencją (maha-matih). Dopóki ktoś nie jest inteligentny, dopóki nie może podjąć służby oddania, czyli świadomości Krsny. Naturalnie, każdy, kto jest bhaktą najwyższej Kategorii, musi być osobą o wybitnej inteligencji i dlatego nie jest zainteresowany żadnym błogosławieństwem w tym materialnym świecie. Dhruva Maharaja otrzymał błogosławieństwo od tego, który był królem nad królami. Skarbnik półbogów, Kuvera, którego jedynym zajęciem jest dostarczanie niezmiernych bogactw osobom przebywającym w tym materialnym świecie, jest opisywany jako król królów, ponieważ bez jego błogosławieństwa nikt nie może zostać królem. Ten król nad królami osobiście ofiarował Dhruvie Maharajy nieprzebrane ilości bogactw, lecz Dhruva odmówił ich przyjęcia. Dlatego też jest opisywany jako maha-matih, osoba bardzo rozważna, czyli wybitnie inteligentna.
04.12.09 Znaczenie: Kuvera, który jest znany jako syn Idavidy, był niezmiernie zadowolony z Dhruvy Maharajy, ponieważ ten nie poprosił go o nic, co sprawia materialną przyjemność. Kuvera jest jednym z półbogów, więc ktoś może wysunąć argument, "Dlaczego Dhruva Maharaja przyjął błogosławieństwo półboga?" Odpowiedzią jest, że Vaisnava nie ma nic przeciw błogosławieństwu od półboga, gdy jest to korzystne dla uczynienia postępu w świadomości Krsny. Gopi, na przykład, wielbiły półboginię Katyayani, lecz jedynym błogosławieństwem, jakiego od niej pragnęły, było mieć Krsnę za swego męża. Vaisnava nie jest zainteresowany proszeniem o jakiekolwiek błogosławieństwo ani półbogów, ani Najwyższą Osobę Boga. Bhagavatam mówi, że Najwyższa Osoba może ofiarować wyzwolenie, lecz jeśli Najwyższy Pan ofiaruje czystemu bhakcie wyzwolenie, ten odmawia jego przyjęcia. Dhruva Maharaja nie prosił Kuvery o przeniesienie do świata duchowego, co jest określane mianem wyzwolenia. Prosił jedynie, by zawsze pamiętał Najwyższą Osobę Boga, bez względu na to, gdzie będzie przebywał – czy to w świecie duchowym czy materialnym. Vaisnava jest zawsze pełen szacunku dla każdego. A więc kiedy Kuvera ofiarował Dhruvie błogosławieństwo, ten nie odrzucił tego, lecz pragnął czegoś, co by było korzystne dla jego postępu w świadomości Krsny.
04.12.10 Znaczenie: Bhagavad-gita (3.9) mówi yajnarthat karmano ;nyatra loko 'yam karma-bandhanah: działać lub pracować należy tyko w tym celu, by zadowolić Najwyższego Pana, w przeciwnym razie uwikłamy się w wynikłe z tej pracy czy działania reakcje. Zgodnie z podziałem na varny i aśramy, szczególnie ksatriyom i vaiśyom radzi się, by spełniali wielkie ceremonialne ofiary i bardzo hojnie rozdzielali zgromadzone przez siebie pieniądze. Dhruva Maharaja, jako król i idealny ksatriya, spełniał wiele takich ofiar, bardzo szczodrze rozdając jałmużnę. Ksatriyowie i vaiśyowie powinni zarabiać pieniądze i gromadzić wielkie bogactwa. Niestety zdarza się, że dokonują tego, działając w sposób grzeszny. Zadaniem ksatriyów jest władanie krajem. Dhruva Maharaja np. musiał w czasie swych rządów walczyć z Yaksami i wielu z nich zabił. W przypadku ksatriyów takie postępowanie jest rzeczą konieczną. Ksatriya nie może być tchórzem i nie powinien być łagodny, gdyż aby władać krajem, musi stosować przemoc.
Dlatego też szczególnie ksatriyom
i vaiśyom radzi się, by rozdawali
przynajmniej 50% zgromadzonego bogactwa. Bhagavad-gita
mówi, że nawet jeśli ktoś przyjmie wyrzeczony porządek życia, mimo to nie
może zaprzestać spełniania yajni, dany i
tapasyi. Tych rzeczy nigdy nie należy
zarzucać. Tapasya jest przeznaczona
dla wyrzeczonego porządku życia. Ci, którzy wycofali się ze światowego życia,
powinni oddawać się tapasyi, pokutom
i wyrzeczeniom. Osoby przebywające w świecie materialnym, ksatriyowie i vaiśyowie,
muszą rozdawać jałmużnę. Brahmacarini na
początku swego życia powinni spełniać
rozmaite rodzaje yajni.
Dhruva Maharaja, będąc idealnym królem, praktycznie opustoszył
swój skarbiec, rozdając jałmużnę. Zadaniem króla nie jest jedynie ściąganie
podatków od obywateli i gromadzenie bogactw, aby je tracić na zadowalanie
zmysłów. Światowa monarchia zaniknęła od czasów, gdy królowie zaczęli zadowalać
swe zmysły, wykorzystując do tego podatki ściągnięte od obywateli. Oczywiście,
bez względu na to, czy system jest monarchiczny czy demokratyczny, trwa wciąż
ta sama korupcja. W chwili obecnej w rządzie demokratycznym istnieją rozmaite
partie, lecz każdy jest zajęty utrzymywaniem swej pozycji lub utrzymywaniem
swej partii u władzy. Politycy mają bardzo mało czasu, by myśleć o dobrobycie
obywateli, których gnębią wysokimi podatkami w postaci podatków dochodowych,
podatków obrotowych i wielu innych. Ludziom zabiera się niekiedy od 80 do 90
procent ich dochodów i podatki te są hojnie wydawane na wysokie wynagrodzenie
urzędników i władców. Dawniej podatki ściągane od obywateli były, jak nakazuje
literatura wedyjska, przeznaczone na spełnianie wielkich ofiar. Jednakże w
chwili obecnej prawie żadne formy ofiar nie są możliwe do przeprowadzenia;
dlatego śastry polecają, by ludzie
pełnili sankirtana-yajnę. Każdy
gospodarz domu może, bez względu na swoją pozycję, pełnić tę sankirtana-yajnę bez wydatków. Wszyscy
członkowie rodziny mogą usiąść wspólnie, klaskać po prostu w dłonie i intonować
maha-mantrę Hare Krsna. Każdy, w ten
czy inny sposób, może postarać się spełniać taką yajnę i rozdawać prasadam ludziom.
To w zupełności wystarczy dla tego wieku Kali. Ruch świadomości Krsny opiera
się na takiej zasadzie: intonuj mantrę Hare
Krsna w każdym momencie, tyle ile to możliwe, zarówno w świątyni, jak i na
zewnątrz. I o ile to możliwe rozdawaj prasada.
Proces ten można przyspieszyć dzięki współpracy z urzędnikami rządowymi i tymi,
którzy wytwarzają bogactwo kraju. Na całym świecie może zapanować spokój i
dobrobyt po prostu dzięki hojnemu rozdawaniu prasada i dzięki sankirtanowi.
Zazwyczaj wszystkie materialne ofiary polecane w literaturze wedyjskiej zawierają ofiary dla półbogów. Ten kult półbogów jest przeznaczony szczególnie dla ludzi mało inteligentnych. W rzeczywistości rezultat takiej ofiary odbiera Najwyższa Osoba Boga, Narayana. Pan Krsna mówi w Bhagavad-gicie (5.29), bhoktaram yajna-tapasam: On jest rzeczywistym podmiotem radości wszelkich ofiar. Dlatego Jego imię brzmi Yajna-purusa.
Choć Dhruva Maharaja był wielkim bhaktą i nie miał nic
wspólnego z tymi ofiarami, to jednak spełnił ich wiele i rozdał całe swe
bogactwo, aby dać przykład swemu ludowi. Dopóki był głową rodziny, dopóty nie
zmarnował grosza na osobiste zadowalanie zmysłów. Bardzo istotne jest w tym
wersecie słowo karma-phala-pradam.
Pan każdego obdarza różnego rodzaju karmą,
zgodnie z pragnieniem indywidualnej żywej istoty. On jest Dusza Najwyższą
obecnym w sercu każdego, i jest tak łaskawy i szczodry, że wszystkim daje
pełnię możliwości do podejmowania wszelkich działań, jakich pragną. Wówczas
żywa istota również może cieszyć się rezultatem tego działania. Jeśli pragniemy
cieszyć się naturą materialną lub nad nią panować, wówczas Pan daje nam pełnię
udogodnień, lecz wikłamy się w wynikłe z tego reakcje. Podobnie, jeśli ktoś
pragnie w pełni zaangażować się w służbę oddania, Pan zapewnia mu wszelkie
udogodnienia i bhakta cieszy się rezultatami. Dlatego też Pan znany jest jako karma-phala-prada.
04.12.11 Znaczenie: Dhruva Maharaja nie tylko spełniał wiele ofiar, lecz oddawał się także swemu transcendentalnemu zajęciu, którym było pełnienie służby oddania dla Pana. Pospolici karmici, pragnący cieszyć się rezultatami działań pełnionych dla korzyści, są zainteresowani jedynie ofiarami i rytualnymi ceremoniami zalecanymi w wedyjskich śastrach. Dhruva Maharaja spełniał wiele ofiar w tym celu, by zostać wzorowym królem, lecz mimo to był stale zaangażowany w służbę oddania. Pan zawsze chroni podporządkowanego Mu bhaktę. Bhakta może zauważyć, że Pan przebywa w każdym sercu, co oznajmia Bhagavad-gita (iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati). Zwykłe osoby nie potrafią zrozumieć, w jaki sposób Najwyższy Pan przebywa w każdym sercu, lecz bhakta może Go rzeczywiście zobaczyć. Bhakta może nie tylko ujrzeć Go zewnętrznie, lecz duchowym wzrokiem potrafi też dostrzec, że wszystko spoczywa w Najwyższej Osobie Boga, co opisała Bhagavad-gita (mat-sthani sarva-bhutani). Na tym polega wizja maha-bhagavaty. Maha-bhagavata widzi to wszystko, co widzą inni, lecz zamiast oglądania po prostu drzew, gór, miast czy nieba, widzi we wszystkim tylko swego uwielbionego Najwyższą Osobę Boga, gdyż wszystko spoczywa jedynie w Nim. Taki jest zasięg wzroku osoby maha-bhagavata. Podsumowując, maha-bhagavata, czyli wysoce zaawansowany czysty bhakta, widzi Pana wszędzie, również w każdym sercu. Tak mogą widzieć bhaktowie, którzy rozwinęli wzniosłą służbę oddania dla Pana. Jak stwierdza Brahma-samhita (5.38), premanjana-cchurita-bhakti-vilocanena: jedynie ci, których oczy przesłonięte są mgłą miłości do Boga, wszędzie mogą widzieć Najwyższego Pana twarzą w twarz. Nie można tego osiągnąć dzięki wyobraźni lub tzw. medytacji.
04.12.12 Znaczenie: Opisane tutaj cechy Dhruvy Maharajy są przykładowymi cechami świętego króla. Te wszystkie pobożne cechy musi mieć nie tylko król, ale także przywódca współczesnego, demokratycznego lub bezosobowego rządu. Wtedy obywatele państwa będą mogli być szczęśliwi. Powiedziano tu wyraźnie, że obywatele uważali Dhruvę Maharaję za swego ojca. Tak jak całkowicie zadowolone jest dziecko polegające na dzielnym ojcu, tak też obywatele, chronieni przez państwo czy króla, powinni być pod każdym względem zadowoleni. Jednakże w chwili obecnej rząd nie zapewnia nawet podstawowych potrzeb życia w państwie, mianowicie ochrony życia i własności obywateli.
Bardzo ważne jest w związku z tym jedno słowo: brahmanyam. Dhruva Maharaja był bardzo oddany braminom, którzy są zaangażowani w studia nad Vedami, i dzięki temu znają Najwyższą Osobę Boga. Zawsze są zajęci szerzeniem świadomości Krsny. Rząd powinien okazywać wielki szacunek społecznościom, które na całym świecie głoszą świadomość Boga, lecz niestety, w chwili obecnej społeczeństwo czy rząd nie udzielają poparcia tego rodzaju ruchom. Co zaś się tyczy dobrych cech, bardziej trudno jest znaleźć w administracji państwowej kogoś z jakimikolwiek dobrymi cechami. Urzędnicy zajmują swoje stanowiska i na każdą prośbę odpowiadają odmownie, jakby im płacono za mówienie obywatelom: nie. Niezmiernie istotne jest również inne słowo dina-vatsalam. Głowa państwa powinna być bardzo miłosierna dla niewinnych. Ale niestety, w obecnym wieku przedstawiciele państwa i prezydenci pobierają od państwa wysokie wynagrodzenie i pozują na bardzo pobożnych, lecz pozwalają funkcjonować rzeźniom, w których zabijane są niewinne zwierzęta. Jeśli spróbujemy porównać pobożne cechy Dhruvy Maharajy z kwalifikacjami współczesnych mężów stanu, zauważymy wówczas, że faktycznie nie ma analogii. Dhruva Maharaja żył w Satya-yudze, co wyjaśnią następne wersety. Był on idealnym królem Satya-yugi. Urzędnicy rządowi obecnego wieku (Kali-yugi) są pozbawieni wszelkich pobożnych cech. Poddając rozwadze wszystkie te punkty, współcześni ludzie nie mają innego wyboru, jak przyjąć świadomość Krsny, aby chronić religię, życie i własność.
04.12.13 Znaczenie: Fakt, że Dhruva Maharaja władał tą planetą prze 36 000 lat, oznacza, że żył on w Satya-yudze, ponieważ w owym wieku ludzie zwykli żyć 100 000 lat. W następnej yudze, Treta, ludzie żyli zwykle 10 000 lat, a w Dvapara-yudze – 1000 lat. W wieku obecnym Kali-yudze, maksymalna długość życia wynosi 100 lat. Wraz ze zmianą yug ulega skróceniu czas życia, pamięć, zmniejsza się miłosierdzie i wszystkie pozostałe dobre cechy. Istnieją dwa rodzaje czynności, mianowicie czynności pobożne i bezbożne. Jeśli spełniamy czyny pobożne, wówczas mogą otworzyć się dla nas możliwości czerpania wyższych przyjemności materialnych. Ale z powodu czynów bezbożnych musimy doświadczać srogich niedoli. Lecz bhakta nie jest zainteresowany czerpaniem przyjemności, i nie dotyka go strapienie. Kiedy znajduje się w sytuacji pomyślnej, wówczas wie: "Zmniejszam następstwa swych pobożnych czynów". A kiedy znajduje się w niedoli, to też wie: "Zmniejszam reakcje swych czynów niepobożnych". Bhakta nie troszczy się o przyjemność czy strapienia, pragnie po prostu pełnić służbę oddania. Śrimad-Bhagavatam mówi, że służba oddania powinna być apratihata, niepowstrzymana przez materialne stany szczęścia czy nieszczęścia. Bhakta przechodzi przez wiele procesów wyrzeczeń, jak przestrzeganie Ekadaśi i innych temu podobnych postów. Powstrzymuje się również od zakazanego życia seksualnego, zażywania środków odurzających, hazardu oraz jedzenia mięsa. W ten sposób oczyszcza się z reakcji swego przeszłego bezbożnego życia, a ponieważ jest zaangażowany w pełnienie służby oddania – co jest działaniem najbardziej pobożnym – więc cieszy się życiem, nie czyniąc w tym kierunku osobnego wysiłku.
04.12.14 Znaczenie: Doskonałość materialnego życia jest osiągana właściwie dzięki procesowi przestrzegania religijnych zasad. To automatycznie prowadzi do udanego rozwoju ekonomicznego, a wówczas nie ma trudności z zaspokajaniem wszelkich materialnych pragnień. Dhruva Maharaja musiał, jako król, utrzymać swoje status quo, gdyż inaczej nie mógłby władać ogółem ludzi i dlatego robił to doskonale. Lecz gdy tylko jego syn dorósł i mógł już przejąć królewski tron, wtedy natychmiast mu go powierzył, a sam wycofał się z wszelkich materialnych zajęć.
Bardzo istotne jest jedno użyte tu słowo – avicalendriyah. Oznacza ono, że Dhruva Maharaja nie był niepokojony przez zmysły, ani nie zmniejszała się ich moc, choć wiekiem był osobą bardzo starą. Ktoś może w naturalny sposób dojść do wniosku, że ponieważ władał światem przez 36 000 lat, to musiał się bardzo, bardzo postarzeć. Lecz w rzeczywistości jego zmysły były bardzo młode, a mimo to nie był zainteresowany ich zadowalaniem. Czyli innymi słowy, pozostał osobą samokontrolującą się. Swoje obowiązki wypełniał on doskonale, zgodnie ze standardem materialistycznym. Na tym polega sposób zachowania wielkich bhaktów. Śrila Raghunatha dasa Gosvami, jeden z bezpośrednich uczniów Pana Caitanyi, był synem bardzo bogatego człowieka. Choć nie był zainteresowany zabieganiem o materialne szczęście, to kiedy powierzono mu pewną rzecz dotyczącą zarządzania państwem, wykonał ją doskonale. Śrila Gaurasundara poradził mu: "Wewnętrznie pozostań i zachowaj swój umysł zupełnie obojętnym. Lecz zewnętrznie wypełniaj materialne obowiązki tak, jak trzeba je wykonywać.". Tę transcendentalną pozycję mogą osiągnąć jedynie bhaktowie. Opisała to Bhagavad-gita: kiedy inne osoby, takie jak yogini, przemocą próbują kontrolować swe zmysły, to bhaktowie, choć są pełnosprawni zmysłowo, nie wykorzystują tego, ponieważ są zajęci wyższymi transcendentalnymi czynnościami.
04.12.15 Znaczenie: Gdy jesteśmy w głuchym lesie, czasem wydaje się, że widzimy wielkie pałace i wspaniałe miasta. Technicznie jest to określane mianem gandharva-nagara. Podobnie, we śnie również – pod wpływem wyobraźni – tworzymy wiele fałszywych rzeczy. Osoba samozrealizowana, czyli bhakta, wie dobrze, że ta materialna manifestacja kosmiczna jest tymczasową, złudną reprezentacją, która tylko zdaje się być prawdziwą. Jest to niczym fantasmagoria. Lecz poza tym cienistym stworzeniem istnieje rzeczywistość – świat duchowy. Bhakta jest zainteresowany światem duchowym, nie cieniem. Ponieważ ma realizację najwyższej prawdy, nie jest zatem zainteresowany tym chwilowym cieniem prawdy. Potwierdza to Bhagavad-gita (param drstva nivartate).
04.12.16 Znaczenie: Kiedy na początku swego życia Dhruva Maharaja udał się do lasu w poszukiwaniu Najwyższej Osoby Boga, zrealizował, że wszelkie cielesne koncepcje czerpania przyjemności są produktem iluzorycznej energii. Oczywiście na początku pragnął królestwa swego ojca i aby je uzyskać, udał się do lasy w poszukiwaniu Najwyższego Pana. Lecz później zdał sobie sprawę, że wszystko jest wytworem energii iluzorycznej. W oparciu o czyny Śrila Dhruvy Maharajy możemy zrozumieć, że jeśli ktoś stanie się w jakiś sposób świadomy Krsny – bez względu na to, jakie miał na początku motywacje – wówczas dzięki łasce Pana ostatecznie zrealizuje prawdę. Na początku Dhruva Maharaja był zainteresowany królestwem swego ojca, lecz później został wielkim bhaktą, maha-bhagavatą, i nie pociągały go materialne przyjemności. Tylko bhaktowie mogą osiągnąć doskonałość życia. Nawet jeśli ktoś zgromadzi jedynie znikomy procent służby oddania, a następnie upada ze swej niedojrzałej pozycji, to jest on lepszy niż osoba w pełni zaangażowana w przynoszące owoce działania tego materialnego świata.
04.12.17 Znaczenie: Mamy tutaj opis systemu astanga-yogi, z którym Dhruva Maharaja był już zaznajomiony. Astanga-yoga nigdy nie była przeznaczona do tego, by ją praktykować w nowoczesnym mieście. Dhruva Maharaja udał się do Badarikaśramu i tam samotnie, w odludnym miejscu, oddawał się praktyce yogi. Skoncentrował swój umysł na arca-vigraha, godnym czci Bóstwie Pana – które dokładnie reprezentuje Najwyższego Pana – i tak bezustannie myśląc o Bóstwie, pogrążył się w transie. Kult arca-vigraha nie jest kultem jakiegoś bożka. Arca-vigraha jest inkarnacją Pana w postaci dostrzeganej przez bhaktę. Dlatego bhaktowie są zajęci w świątyni służeniem Panu, który jest obecny jako arca-vigraha, forma wykonana ze sthula (materialnych) rzeczy, takich jak kamień, metal, drewno czy klejnoty, lub która jest namalowana. Wszystkie te przedmioty są określane mianem sthula, czyli reprezentacji fizycznych. Ponieważ bhaktowie przestrzegają zasad regulujących oddawanie czci, to choć Pan jest obecny w Swej formie fizycznej, nie różni się niczym od Swej formy duchowej. W ten sposób bhakta odnosi korzyść, jaką jest osiągnięcie ostatecznego celu życia, tzn., że jest stale pogrążony w myślach o Panu. Jak mówi Bhagavad-gita, takie bezustanne myślenie o Panu czyni nas najwyższymi yoginami.
04.12.18 Znaczenie: Z powodu bezustannego zaangażowania w służbę oddania – słuchanie, intonowanie, pamiętanie, wielbienie Bóstwa itd., jak zostało zalecone w dziewięciu rodzajach służby oddania – w ciele bhakty uwidaczniają się różnorodne symptomy. Tych osiem rodzajów cielesnych zmian wskazujących, że bhakta jest już w sobie wyzwolony, określa się mianem asta-sattvika-vikara. Kiedy bhakta całkowicie zapomni o swej cielesnej egzystencji, powinien być uważany za osobę wyzwoloną. Nie jest już dłużej w klatce ciała. Podawany jest tu przykład kokosu, którego okryty skorupą miąższ oddziela się od uwięzi tej skorupy i zewnętrznej powłoki, gdy kokos jest już całkowicie wyschnięty. Kiedy potrząśniemy suchym kokosem, usłyszymy, że znajdujący się w środku miąższ nie jest dłużej przymocowany do skorupy lub okrywy. Podobnie, kiedy w pełni zaabsorbujemy się służbą oddania, wówczas zupełnie nie jesteśmy związani z dwoma materialnymi powłokami, mianowicie ciałem subtelnym i wulgarnym. W rzeczywistości Dhruva Maharaja osiągnął ten etap życia dzięki bezustannemu pełnieniu służby oddania. Został już opisany jako maha-bhagavata, ponieważ jeśli ktoś nie stanie się maha-bhagavatą, czyli czystym bhaktą najwyższej kategorii, to nie manifestuje takich symptomów. Pan Caitanya ukazał je wszystkie. Thakura Haridasa też je pokazał i jest również wielu innych czystych bhaktów, którzy je zamanifestowali. Tych osób nie należy imitować, lecz kiedy ktoś jest rzeczywiście zaawansowany, wówczas przejawia te symptomy. Wtedy wiadomo, że bhakta jest wolny od materialnych związków. Oczywiście, już z początkiem pełnienia służby oddania bezzwłocznie otwiera się ścieżka wyzwolenia, tak jak kokos zerwany z drzewa natychmiast zaczyna schnąć i potrzeba tylko pewnego czasu, żeby skorupa i miąższ oddzieliły się od siebie.
W tym wersecie ważnym słowem jest mukta-lingah. Mukta oznacza "wyzwolony", a linga oznacza "ciało subtelne". Gdy człowiek umiera, porzuca wówczas ciało wulgarne, lecz ciało subtelne składające się z umysłu, inteligencji i ego, przenosi go do nowego ciała. A kiedy przebywa w obecnym ciele, to samo subtelne ciało przenosi go poprzez rozwój psychiczny z jednego etapu życia na drugi (np. z dzieciństwa w wiek chłopięcy). Stan umysłowy dziecka różni się od stanu umysłowego chłopca, a stan umysłu chłopca jest inny niż młodego mężczyzny, zaś stan psychiczny młodego mężczyzny jest odmienny od stanu psychicznego starca. A więc w chwili śmierci proces zmiany ciał jest powodowany przez ciało subtelne; umysł, inteligencja i ego wiodą duszę z jednego ciała wulgarnego do drugiego. Określa się to mianem transmigracji duszy. Ale istnieje jeszcze inny etap, na którym uwalniamy się nawet od ciała subtelnego. Wówczas żywa istota ma kwalifikacje i jest w pełni przygotowana, by zostać przeniesioną do świata transcendentalnego, czyli duchowego.
Opis cielesnych symptomów, jakie przejawił Śri Dhruva Maharaja, w sposób oczywisty dowodzi, że stał się on osobą całkowicie zdolną do przeniesienia się do świata duchowego. Różnicy, jaka istnieje między ciałem subtelnym a wulgarnym, możemy doświadczyć nawet codziennie. W czasie snu nasze ciało wulgarne leży w łóżku, podczas gdy ciało subtelne przenosi duszę, żywą istotę, w inne otoczenie. Lecz ponieważ ciało wulgarne musi trwać dalej, zatem ciało subtelne powraca i lokuje się w obecnym ciele wulgarnym. Dlatego też musimy uwolnić się również od ciała subtelnego. Wolność ta znana jest jako mukta-linga.
04.12.19 Znaczenie: Istnieją rozmaite poziomy nabytej wiedzy – wiedza bezpośrednia, wiedza otrzymywana od autorytetów, wiedza transcendentalna, wiedza poza zasięgiem zmysłów i ostatecznie wiedza duchowa. Kiedy dzięki procesowi zstępującemu wznosimy się ponad etap zdobywania wiedzy, natychmiast osiągamy poziom transcendentalny. Dhruva Maharaja, będąc osobą wyzwoloną z materialnej koncepcji życia, znajdował się na platformie wiedzy transcendentalnej. Dlatego mógł dostrzec transcendentalny samolot, który lśnił niczym promienie pełnego księżyca. Nie jest to możliwe na etapie bezpośredniej lub pośredniej percepcji wiedzy. Taka wiedza jest szczególną łaską Najwyższej Osoby Boga. Ale możemy wznieść się na platformę tej wiedzy poprzez stopniowy proces czynienia postępu w służbie oddania, czyli świadomości Krsny.
04.12.20 Znaczenie: Mieszkańcy Visnuloki mają te same cielesne cechy co Pan Visnu i również trzymają maczugę, kwiat lotosu oraz dysk. Ten werset wyraźnie stwierdza, że mieli oni cztery ręce i byli pięknie ubrani. Opis ozdób, jakie nosili na ciele, odpowiada dokładnie tym, które zdobią Visnu. A więc te dwie niezwykłe postacie, które zstąpiły z samolotu, przybyły bezpośrednio z Visnuloki, czyli planety, na której przebywa Pan Visnu.
04.12.21 Znaczenie: Intonowanie świętych imion Pana jest pod każdym względem doskonałe. Kiedy Dhruva Maharaja ujrzał czterorękich i pięknie przyozdobionych Visnudutów, bezpośrednich towarzyszy Pana, wiedział, kim były te osoby, ale przez moment był zakłopotany. Lecz tych niezwykłych gości, którzy się nagle przed nim pojawili, mógł zadowolić po prostu intonowaniem świętego imienia Pana, mantry Hare Krsna. Intonowanie świętych imion Pana jest doskonałe. Nawet jeśli ktoś nie wie, jak sprawić przyjemność Panu Visnu lub Jego towarzyszom, to dzięki szczeremu intonowaniu świętego imienia Pana wszystko staje się doskonałe. Dlatego bhakta bezustannie, czy to w niebezpieczeństwie czy szczęściu, intonuje mantrę Hare Krsna. Kiedy grozi mu niebezpieczeństwo, jest natychmiast od niego uwalniany, a kiedy ma możliwość ujrzenia bezpośrednio Pana Visnu lub Jego towarzyszy, wówczas intonowaniem tej maha-mantry może sprawić przyjemność Panu. Na tym polega absolutna natura maha-mantry. Można ją intonować bez żadnych ograniczeń, zarówno w niebezpieczeństwie, jak i w szczęściu.
04.12.22 Znaczenie: W wersecie tym istotne jest słowo puskaranabha-sammatau. Krsna, czyli Pan Visnu, słynie ze Swych lotosowych oczu, lotosowego pępka, lotosowych stóp i lotosowych dłoni. Tutaj jest On nazywany puskara-nabha, co znaczy "Najwyższa Osoba Boga, który ma lotosowy pępek", a sammatau znaczy "dwaj zaufani, czyli posłuszni słudzy". Materialistyczny sposób życia tym się różni od duchowego sposobu życia, że brak w nim posłuszeństwa wobec woli Najwyższego Pana, podczas gdy duchowy sposób życia jest z Jego wolą zgodny. Wszystkie żywe istoty są integralnymi cząstkami Najwyższego Pana i zawsze powinny zgadzać się z poleceniem Najwyższej Osoby. Na tym polega doskonała jedność.
W świecie Vaikunthy wszystkie żywe istoty żyją w jedności z Najwyższą Osobą Boga, nigdy bowiem nie sprzeciwiają się Jego poleceniom. Jednakże tu, w świecie materialnym, nie są sammata, osobami zgodnymi, lecz zawsze są asammata, czyli odmiennego zdania. Ta ludzka forma życia jest szansą nauczenia się, jak być w zgodzie z poleceniami Najwyższego Pana. Przekazanie społeczeństwu tego rodzaju wykształcenia jest misją ruchu świadomości Krsny. Jak stwierdza Bhagavad-gita, prawa materialnej natury są bardzo surowe. Nikt nie potrafi ich pokonać, z wyjątkiem tego, kto stanie się duszą podporządkowaną i zgadza się z poleceniem Najwyższego Pana. Taka osoba może je pokonać z łatwością. Bardzo stosowny jest w tym względzie przykład Dhruvy Maharajy. Dhruva Maharaja po prostu dzięki temu, że zgadzał się z poleceniami Najwyższej Osoby Boga i rozwijał do Niego miłość, otrzymał szansę spotkania twarzą w twarz zaufanych sług Pana Visnu. Co było możliwe dla Dhruvy Maharajy, jest możliwe dla każdego. Każdy, kto poważnie angażuje się w służbę oddania, może, z czasem, osiągnąć tę samą doskonałość ludzkiej formy życia.
04.12.23 Znaczenie: Co było możliwe dla Dhruvy Maharajy, jest możliwe dla każdego. Każde pięcioletnie dziecko może otrzymać wykształcenie i w krótkim czasie, dzięki realizacji świadomości Krsny, jego życie uwieńczy sukces. Niestety, takiego rodzaju kształcenia brakuje na całym świecie. Dlatego jest rzeczą konieczną, by przywódcy ruchu świadomości Krsny powołali do życia w różnych częściach świata instytucje wychowawcze, kształcące dzieci od piątego roku życia. W ten sposób dzieci takie nie zostaną hippisami, nie zostaną zepsute a raczej staną się bhaktami Pana. Wówczas automatycznie zmieni się oblicze świata.
04.12.24 Znaczenie: W Bhagavad-gicie Pan mówi, że każdy, kto zna po prostu Jego transcendentalne rozrywki (czy to ze świata materialnego czy duchowego), każdy, kto rzeczywiście rozumie, kim On jest, jak się pojawia i jak działa, może natychmiast stać się osobą gotową do przeniesienia do świata duchowego. Ta stwierdzona w Bhagavad-gicie zasada znalazła zastosowanie w przypadku Dhruvy Maharajy, który przez całe swoje życie próbował zrozumieć Najwyższą Osobę poprzez wyrzeczenia i pokuty. I teraz dojrzały rezultat był taki, że Dhruva Maharaja stał się osobą godną tego, aby w otoczeniu zaufanych towarzyszy Pana zostać przeniesionym do świata duchowego.
04.12.25 Znaczenie: Nawet w tym materialnym świecie tzw. naukowcy, filozofowie i spekulanci umysłowi usiłują połączyć się z niebem duchowym, lecz nigdy nie mogą tam dotrzeć. Ale bhakta, wykonując służbę oddania, nie tylko uświadamia sobie, czym jest świat duchowy, lecz rzeczywiście udaje się do niego, by w szczęściu i wiedzy wieść tam wieczne życie. Ruch świadomości Krsny jest tak potężny, że przyjmując te zasady życia i rozwijając miłość do Boga, możemy z łatwością powrócić do domu, do Boga. Praktycznym przykładem jest tu przypadek Dhruvy Maharajy. Podczas gdy naukowcy i filozofowie udają się na Księżyc i doznają zawodu w swych próbach poznania tam życia, to bhakta bez trudu podejmuje podróż na inne planety i ostatecznie powraca do Boga. Bhaktowie nie są zainteresowani oglądaniem innych planet, lecz gdy wracają do Boga, widzą wszystkie jako przemijające fazy, tak jak osoba udające się do odległego miejsca przejeżdża przez wiele małych stacji.
04.12.26 Znaczenie: Kiedy Dhruva Maharaja oddał się
wyrzeczeniom, był zdecydowany osiągnąć pozycję, o jakiej nigdy nie marzyli jego
przodkowie. Ojcem jego był Uttanapada, dziadkiem – Manu, a pradziadkiem – Pan
Brahma. A wiec Dhruva pragnął królestwa większego niż to, które mógł osiągnąć
Pan Brahma i prosił Naradę Muniego, by umożliwił mu zdobycie go. Towarzysze
Pana Visnu przypomnieli mu że nie tylko jego przodkowie, ale nikt inny nie był
w stanie osiągnąć Visnuloki, planety, na której przebywa Pan Visnu. Sytuacja ta
jest wynikiem tego, że w tym materialnym świecie każdy jest karmitą, jnanim lub yoginem, lecz mało kto jest czystym bhaktą. Ta transcendentalna
planeta, znana jako Visnuloka, jest przeznaczona szczególnie dla bhaktów, nie
dla karmitów, jnanich czy yoginów. Wielcy rsi lub półbogowie mogą z trudem zbliżyć się do Brahmaloki, ale jak
mówi Bhagavad-gita, Brahmaloka nie
jest rezydencją trwałą. Życie Pana Brahmy jest tak długie, że trudno oszacować
czas trwania jednego dnia z jego życia, a mimo to on też umiera i umierają też
mieszkańcy jego planety. Bhagavad-gita (8.16)
mówi, abrahma-bhuvanal lokah punar
avartino 'rjuna: z wyjątkiem tych, którzy udają się na Visnulokę, każdy
podlega czterem zasadom materialnego życia, mianowicie narodzinom, śmieci,
starości i choroby. Pan mówi, yad gatva
na nivartante tad dhama paramam mama: "Ta planeta, na którą raz się
udawszy nikt już nie wraca, jest Moją najwyższą siedzibą." (Bg.15.6)
Dhruvie Maharajy przypomniano: "Udajesz się w naszym towarzystwie na
planetę, z której nikt nie powraca do tego materialnego świata".
Materialni naukowcy próbują dostać się na Księżyc lub inne planety, lecz nie
mogą wyobrazić sobie podróży na najwyższą planetę, Brahmalokę, ponieważ to leży
poza sferą ich wyobraźni. Kalkulując materialnie, podróż z prędkością światła
do tej najwyższej planety zajęłaby 40 000 lat świetlnych. Nie jesteśmy w
stanie dotrzeć do najwyższej planety tego wszechświata prze proces mechaniczny.
Ale proces nazywany bhakti-yogą,
który wypełniał Dhruva Maharaja, daje nam możliwość osiągnięcia nie tylko
innych planet w tym wszechświecie, lecz również dotarcia do planet Visnuloki,
które znajdują się poza wszechświatem. Przedstawiliśmy to w ogólnym zarysie w
naszej niewielkiej książeczce Łatwa
podróż na inne planety.
04.12.27 Znaczenie: Zgodnie z kalkulacją astronomiczną, razem z Gwiazdą Polarną istnieje druga gwiazda, nazywana Śiśumara, gdzie przebywa Pan Visnu, który troszczy się o utrzymanie tego materialnego świata. Śiśumarę lub Dhruvalokę mogą osiągnąć tylko Vaisnavowie i nikt inny, co opiszą następne śloki Towarzysze Pana Visnu sprowadzili dla Dhruvy Maharajy wyjątkowy samolot i nastepnie powiedzieli mu, że Pan Visnu specjalnie przysłał ten pojazd.
Samolot z Vaikunthy nie porusza się przy pomocy urządzeń mechanicznych. Istnieją trzy sposoby poruszania się w przestrzeni kosmicznej. Jeden z nich znany jest współczesnym naukowcom. Jest on określany mianem ka-pota-vayu. Ka oznacza "przestrzeń kosmiczną", a pota "statek". Drugi z tych sposobów jest również nazywany kapota-vayu. Kapota oznacza "gołąb". Można wytrenować gołębie tak, by uniosły nas w przestrzeń kosmiczną. Natomiast trzecia metoda jest bardzo subtelna. Jest ona określana mianem akaśa-patana, i również jest materialna. Tak jak umysł może bez pomocy żadnych urządzeń mechanicznych unosić się tam, gdzie chcemy, tak samolot akaśa-patana może szybować z prędkością umysłu. Poza tym systemem akaśa-patana istnieje metoda z Vaikunthy, która jest całkowicie duchowa. Samolot wysłany przez Pana Visnu w celu przewiezienia Dhruvy Maharajy na Śiśumarę był całkowicie duchowy i transcendentalny. Materialni naukowcy nigdy nie mogą zobaczyć takich pojazdów, ani nie są w stanie wyobrazić sobie, jak one szybują w powietrzu. Nie mają oni informacji o niebie duchowym, chociaż Bhagavad-gita wspomina o nim (paras tasmat tu bhavo 'nyah).
04.12.28 Znaczenie: Powinniśmy zauważyć, jak sumienny był Dhruva Maharaja w swojej służbie oddania, nawet wtedy, gdy opuszczał ten świat materialny. Był bez przerwy uważny w wypełnianiu obowiązków oddania. Każdy bhakta powinien brać rano kąpiel i ozdabiać swe ciało tilakiem. W Kali-yudze trudno jest zdobyć złoto czy wysadzane klejnotami ornamenty, lecz 12 znaków tilaka na ciele są wystarczającymi pomyślnymi ozdobami, oczyszczającymi ciało. Ponieważ w owym czasie Dhruva Maharaja przebywał w Badarikaśramie, żył zatem w towarzystwie innych wielkich mędrców. Lecz nie napełnił się dumą z tego powodu, że czekał na niego samolot wysłany przez Pana Visnu. I jako pokorny Vaisnava, przyjął błogosławieństwa wszystkich mędrców, zanim wsiadł do tego pojazdu prowadzonego przez głównych towarzyszy Pana z Vaikunthy.
04.12.29 Znaczenie: W świecie absolutnym duchowy jest samolot, duchowi są towarzysze Pana Visnu i Sam Pan Visnu. Nie ma tam materialnego skażenia, a pod względem jakości wszystko jest jednym. Tak jak Pan Visnu jest godny czci, tak godni są jej również Jego towarzysze, Jego parafernalia, samolot i siedziba, gdyż wszystko co jest z nim związane, jest tak dobre jak On. Dhruva Maharaja, będąc czystym Vaisnavą, dobrze o tym wszystkim wiedział i zanim wsiadł do samolotu, okazał swój szacunek tak towarzyszom Pana, jak i pojazdowi. Lecz tymczasem jego ciało zmieniło się w byt duchowy i dlatego promieniał niczym stopione złoto. W ten sposób on również stał się jednym z pozostałymi parafernaliami Visnuloki.
Filozofowie Mayavadi nie potrafią wyobrazić sobie, że tę jedność można osiągnąć nawet w rozmaitości. Ich idea jedności polega na tym, że nie istnieje w niej różnorodność. Dlatego są impersonalistami. Tak jak Śiśumara, Visnuloka czy Dhruvaloka są całkowicie odmienne od tego materialnego świata, tak znajdująca się w tym świecie świątynia Visnu jest czymś różnym od tego materialnego świata. Powinniśmy dobrze wiedzieć, że gdy tylko znajdujemy się w świątyni, jesteśmy wówczas usytuowani inaczej niż w świecie materialnym. W świątyni wszystko jest transcendentalne – Pan Visnu, jego tron, jego pokój i wszystkie pozostające w związku z nią rzeczy. Nie mają do niej dostępu trzy guny, mianowicie sattva-guna, rajo-guna i tamo-guna. Dlatego też jest powiedziane, że mieszkanie w lesie jest w gunie dobroci, życie w mieście zalicza się do guny pasji, a przebywanie w domu publicznym, winiarni czy rzeźni jest w gunie ignorancji. Lecz mieszkanie w świątyni oznacza życie na Vaikunthach. Wszystko, co jest w świątyni, jest tak godne czci jak Pan Visnu, czyli Krsna.
04.12.30 Znaczenie: Całkowicie myli się ten, kto odejście bhakty i niebhakty uważa za taką samą rzecz. Gdy Dhruva Maharaja wspinał się do tego transcendentalnego samolotu, ujrzał nagle przed sobą uosobiona śmierć, ale nie uląkł się. I zamiast ona sprawić mu kłopoty, to on wykorzystał jej obecność, stawiając swe stopy na jej głowie. Ludzie o ubogim zasobie wiedzy nie znają różnicy, jaka występuje pomiędzy śmiercią bhakty a śmiercią niebhakty. Można podać w związku z tym pewien przykład: kot nosi w swym pyszczku kociątka, lecz łapie do niego również szczura. Pozornie mogłoby się wydawać, że złapanie szczura i kociątka jest jednym i tym samym, lecz w rzeczywistości tak nie jest. Kiedy kot łapie do swojego pyszczka szczura, dla szczura oznacza to śmierć, a kiedy łapie kociątko, jemu sprawia to przyjemność. Kiedy Dhruva Maharaja wchodził na pokład samolotu, wykorzystał przybycie uosobionej śmierci, która pojawiła się, by złożyć mu pokłony. I stawiając swe stopy na jej głowie, wsiadł do tego wyjątkowego samolotu, który został tu opisany jako tak duży jak dom (grham).
Literatura Bhagavata zawiera wiele innych podobnych przykładów. Jest powiedziane, że Kardama Muni stworzył samolot, aby wozić swą żonę Devahuti po całym wszechświecie. I pojazd ten był niczym duże miasto, w którym znajduje się wiele domów, jezior i ogrodów. Współcześni naukowcy wyprodukowali wielkie samoloty, lecz są one załadowane pasażerami, którzy podczas lotu są narażeni na wszelkiego rodzaju niewygody.
Materialni naukowcy nie osiągnęli doskonałości nawet w produkowaniu materialnych samolotów. Aby ich twór mógł równać się pojazdowi używanemu przez Kardamę lub temu zesłanemu z Visnuloki, muszą stworzyć samolot wyposażony, niczym wielkie miasto, we wszelkie wygody życia – jeziora, ogrody, parki itd. Pojazd ten musi być w stanie szybować w przestrzeni kosmicznej i unosić się w powietrzu oraz odwiedzać wszelkie pozostałe planety. Jeśli wymyślą taki samolot, nie będą wówczas musieli zakładać rozmaitych stacji kosmicznych, by pobierać w nich paliwo do podróży w przestrzeni kosmicznej. Taki pojazd miałby nieograniczone dostawy paliwa lub szybowałby bez niego, jak samolot z Visnuloki.
04.12.32 Znaczenie: Dhruva Maharaja czuł się zobowiązany wobec swojej matki Suniti. To właśnie Suniti dała mu wskazówkę, dzięki której mógł teraz zostać zabrany osobiście przez towarzyszy Pana Visnu na planetę Vaikuntha. W tej chwili przypomniał sobie o matce i chciał ją zabrać ze sobą. W rzeczywistości matka Dhruvy Maharajy, Suniti, był jego patha-pradarśaka-guru. Patha-pradarśaka-guru oznacza "guru, czyli mistrz duchowy, który pokazuje drogę". Taki guru jest czasami nazywany śiksa-guru. Choć jego diksa-guru (inicjującym mistrzem duchowym) był Narada Muni, to Suniti był pierwszą osobą, która pouczyła Dhruvę o tym, jak osiągnąć łaskę Najwyższej Osoby Boga. Obowiązkiem śiksa-guru lub diksa-guru jest udzielenie uczniowi właściwych instrukcji, a wypełnienie procesu zależy już od ucznia. Zgodnie z nakazami zawartymi w śastrach, nie ma różnicy pomiędzy śiksa-guru a diksa-guru, i zazwyczaj śiksa-guru zostaje później diksa-guru. Jednakże Suniti nie mogła zostać diksa-guru Dhruvy Maharajy z tego względu, że była przede wszystkim jego matką, a poza tym kobietą. Lecz mimo to zobowiązanie Dhruvy nie było z tego powodu mniejsze. Nie musiał zabrać na Vaikunthalokę Narady Muniego, lecz pomyślał o swojej matce.
Każdy plan, jaki rozważa Najwyższa Osoba Boga, natychmiast owocuje. Podobnie, bhakta całkowicie zależny od Najwyższego Pana też może, dzięki Jego łasce, spełnić to, co chce. Pan spełnia Swoje pragnienia w sposób niezależny, a bhakta spełnia swoje pragnienia – po prostu polegając na Najwyższej Osobie Boga. Dlatego też, gdy tylko Dhruva Maharaja pomyślał o swojej biednej matce, towarzysze Visnu zapewnili go, że Suniti również zmierza na Vaikunthalokę w drugim samolocie. Dhruva Maharaja myślał, że sam leciał na Vaikunthalokę, zostawiając matkę, a to z kolei nie było zbyt korzystne, ponieważ ludzie mogliby go krytykować za to, że nie zabrał ze sobą Suniti, której tyle zawdzięczał. Lecz Dhruva wiedział również, że nie był Najwyższym. A więc, byłoby to możliwe jedynie wtedy, gdyby Krsna spełnił jego pragnienia. Krsna natychmiast zrozumiał, czego Dhruva pragnie i powiedział mu, że jego matka udaje się razem z nim. To wydarzenie dowodzi, że czysty bhakta, jak Dhruva Maharaja, może spełnić wszystkie swoje pragnienia. Taki bhakta, dzięki łasce Pana, staje się dokładnie niczym Pan, a zatem kiedykolwiek o czymś pomyśli, jest to natychmiast spełniane.
04.12.33 Znaczenie: Wydarzenie to dowodzi, że uczeń gorliwie wypełniający służbę oddania, tak jak Dhruva Maharaja, może pociągnąć swego śiksa-guru czy diksa-guru, nawet jeśli nauczyciel nie jest tak zaawansowany. Choć Suniti była nauczycielem Dhruvy Maharajy, nie mogła udać się do lasu, ponieważ była kobietą. Nie mogła też oddawać się wyrzeczeniom i pokutom, jak zrobił to Dhruva Maharaja. Lecz mimo to Dhruva Maharaja był w stanie wziąć matkę ze sobą. Podobnie, również Prahlada Maharaja wyzwolił swego ojca ateistę, Hiranyakaśipu. Wniosek jest zatem taki, że uczeń czy jakiś potomek, który jest bardzo mocnym bhaktą, może pociągnąć za sobą na Visnulokę zarówno swego ojca, jak i matkę lub śiksa- czy diksa-guru. Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura zwykł mówić: "Jeśli mógłbym całkowicie wyzwolić i przywieść do domu, do Boga choć jedną duszę, uważałbym swą misję, którą jest szerzenie świadomości Krsny, za uwieńczoną sukcesem". Ruch świadomości Krsny jest teraz rozprzestrzeniany na całym świecie i czasem myślę sobie, że choć pod wieloma względami sam jestem ułomny, to jeśli jeden z moich uczniów stanie się tak mocny jak Dhruva Maharaja będzie wówczas w stanie zabrać mnie ze sobą na Vaikunthalokę.
04.12.34 Znaczenie: Jest taki pogląd wedyjski: yasmin vijnate sarvam evam vijnatam bhavati¸ który oznacza, że bhakta zna wszystko dzięki temu, że zna Najwyższą Osobę Boga. Podobnie, udając się na planetę Najwyższej Osoby Boga, możemy poznać wszystkie pozostałe systemy planetarne, które znajdują się na drodze prowadzącej na Vaikunthy. Musimy pamiętać, że ciało Dhruvy Maharajy było inne niż nasze ciała. Gdy wspinał się on na pokład samolotu z Vaikunthy, jego ciało uzyskało całkowicie duchowy, złoty odcień. Nikt, będąc w ciele materialnym, nie może wznieść się ponad wyższe planety. Lecz gdy otrzymamy ciało duchowe, możemy wówczas udać się nie tylko na wyższy system planetarny tego materialnego świata, lecz nawet na system jeszcze wyższy, słynący jako Vaikunthaloka. Jest rzeczą dobrze znaną, że Narada Muni podróżuje wszędzie, zarówno w świecie duchowy, jak i materialnym.
Należy również zauważyć, że kiedy Suniti udawała się na Vaikunthalokę, jej ciało zmieniło się w duchowe. Każda matka powinna, jak Śri Suniti, tak wychować swe dziecko, by stało się ono bhaktą, jakim był Dhruva Maharaja. Suniti pouczyła swego syna choć miał on tylko pięć lat, aby nie był przywiązany do spraw światowych i udał się do lasu w poszukiwaniu Najwyższego Pana. Nigdy nie pragnęła, by jej syn został w domu w wygodnej sytuacji, nie podejmując wyrzeczeń i pokut w celu osiągnięcia łaski Najwyższej Osoby Boga. Każda matka, jak Suniti, może opiekować się swym synem i wychować go w ten sposób, by od piątego roku życia był brahmacarinem i oddawał się wyrzeczeniom oraz pokutom dla osiągnięcia duchowej realizacji. A korzyść będzie taka, że gdy jej syn zostanie bhaktą takim jak Dhruva, wówczas z pewnością nie tylko on powróci do domu, z powrotem do Boga, lecz również ją zabierze do świata duchowego. Zabierze ją nawet wówczas, jeśli ona sama nie będzie w stanie podjąć wyrzeczeń i pokut podczas pełnienia służby oddania.
04.12.35 Znaczenie: Samolot ten pilotowali dwaj główni towarzysze Pana Visnu, mianowicie Sunanda i Nanda. Tylko tacy duchowi astronauci potrafią wyprowadzić swój samolot ponad siedem planet i wylądować w krainie wiecznego i szczęśliwego życia. Bhagavad-gita również potwierdza (paras tasmat tu bhavo 'nyah), że poza tym systemem planetarnym rozpościera się niebo duchowe, w którym wszystko jest wieczne i szczęśliwe. Planety te słyną jako Visnuloka lub Vaikunthaloka. Tylko tam możemy dostąpić wiecznego życia, które jest pełne szczęścia i wiedzy. Poniżej Vaikunthaloki znajduje się wszechświat materialny, gdzie Pan Brahma i inni na Brahmaloce mogą żyć aż do unicestwienia tego wszechświata. Ale życie to nie jest wieczne. Potwierdza to też Bhagavad-gita (abrahma-bhuvanal lokah). Nawet jeśli dostaniemy się na najwyższą planetę, to nie możemy osiągnąć wiecznego życia. Wiecznie szczęśliwego życia dostąpimy jedynie wtedy, gdy przybędziemy na Vaikunthalokę.
04.12.36 Znaczenie: Mamy tu podany opis dwóch aspektów planet Vaikuntha. Pierwszym jest ten, że w niebie Vaikunthy nie ma potrzeby słońca i księżyca. Potwierdzają to Upanisady, jak również Bhagavad-gita (na tad bhasayate suryo na śaśanko na pavakah). W świecie duchowym Vaikunthaloki oświetlają się same, dlatego też nie ma tam potrzeby słońca, księżyca czy światła elektrycznego. W rzeczywistości to właśnie blask pochodzący z tych planet odbija się w niebie materialnym. Słońca w materialnych wszechświatach są oświetlane jedynie tym blaskiem. Gdy zostanie oświetlone słońce, oświetlane są wówczas wszystkie gwiazdy i księżyce. Innymi słowy, wszelkie ciała niebieskie obecne w niebie materialnym pożyczają światło z Vaikunthaloki. Jednakże ludzie mogą przenieść się z tego materialnego świata na Vaikunthalokę, jeśli są tylko bezustannie zaangażowani w działalność dobroczynną na rzecz wszystkich pozostałych żywych istot. Takie nieustające działania dobroczynne można prawdziwie wykonywać jedynie w świadomości Krsny. W tym materialnym świecie poza świadomością Krsny nie ma żadnej pracy filantropijnej, która mogłaby absorbować kogoś 24 godziny na dobę.
Istota świadoma Krsny jest zawsze zajęta planowaniem, w jaki
sposób zabrać do domu, z powrotem do Boga, całą cierpiącą ludzkość. Lecz nawet
jeśli komuś nie uda się skierować do Boga wszystkich upadłych dusz, to jeśli
sam jest świadomy Krsny, jego droga na Vaikunthalokę mimo to stoi otworem.
Osoba taka sama zdobyła kwalifikacje, by dostać się na Vaikunthalokę, a jeśli
ktokolwiek idzie w ślady takiego bhakty, to również osiąga tę planetę. Pozostali
zaś, którzy są zaangażowani w działania przepełnione zazdrością, znani są jako
karmici. Karmici zazdroszczą sobie nawzajem. Te osoby potrafią zabijać tysiące
niewinnych zwierząt jedynie dla zadowalania zmysłów. Jnani nie są tak grzeszni jak karmici, lecz nie próbują oni innych
kierować z powrotem do Boga. Oddają się wyrzeczeniom w celu osiągnięcia
własnego wyzwolenia. Yogini także są
zajęci podnoszeniem własnej wartości, próbując osiągnąć moce mistyczne. Lecz
bhaktowie, Vaisnavowie, którzy są sługami Pana, występują na rzeczywistym polu
działania w świadomości Krsny, aby nawracać upadłe dusze. Tylko osoby świadome
Krsny są zdolne wejść do świata duchowego. Mówi to wyraźnie ten werset i
potwierdza Bhagavad-gita, w której
Pan oświadcza, że nikt nie jest Mu bardziej drogi niż ten, kto uczy świat ducha
Bhagavad-gity.
04.12.37 Znaczenie: Zawarty w tym wersecie opis wyraźnie wskazuje na to, że tylko bhaktowie mają kwalifikacje na wejście do królestwa Boga. Pierwszy poruszony tu punkt głosi, że bhaktowie są spokojni, ponieważ nie czują potrzeby zadowalania zmysłów. Poświęcają się po prostu służeniu Panu. Karmici nie mogą być osobami spokojnymi, gdyż mają bezgraniczne pragnienie zadowalania zmysłów. Jeśli chodzi o jnanich, ci są zbyt zajęci próbami osiągnięcia wyzwolenia lub wtopienia się w egzystencję Najwyższego i z tego względu również nie mogą być spokojni. Podobnie, yogini, też są niespokojni, gdyż próbują osiągnąć moc mistyczną. Ale bhakta jest spokojny, ponieważ jest w pełni podporządkowany Najwyższej Osobie Boga i myśli o sobie jako o kimś zupełnie bezradnym. Tak jak dziecko czuje się całkowicie spokojne, gdy polega na ojcu czy matce, tak samo zupełnie spokojny jest bhakta, ponieważ polega on na łasce Najwyższej Osoby Boga.
Bhakta jest zrównoważony. Wszystkich widzi na tej samej transcendentalnej platformie. Bhakta wie, że choć uwarunkowana dusza otrzymuje określony rodzaj ciała stosownie do swych przeszłych czynności spełnianych dla korzyści, to w rzeczywistości każdy jest cząstką Najwyższego Pana. Bhakta patrzy na wszystkie żywe istoty z duchowego punku widzenia i nie czyni rozróżnień na platformie cielesnej koncepcji życia. Tego rodzaju cechy rozwijają się jedynie w towarzystwie bhaktów. Bez takiego towarzystwa nie można uczynić postępu w świadomości Krsny. Dlatego też założyliśmy Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Krsny. W rzeczywistości każdy, kto żyje w tej społeczności, automatycznie rozwija świadomość Krsny. Bhaktowie drodzy są Najwyższej Osobie Boga, a Najwyższa Osoba Boga jest drogi jedynie bhaktom. Tylko na tej platformie można uczynić postęp w świadomości Krsny. Osoby w świadomości Krsny, czyli bhaktowie Pana, mogą zadowolić każdego, jak to jest widoczne w ruchu świadomości Krsny. Zapraszamy każdego, nikogo nie dyskryminując. Prosimy każdego, by usiadł, intonował mantrę Hare Krsna i jadł tyle prasada, ile jesteśmy w stanie dostarczyć. I w ten sposób każdy jest z nas zadowolony. To jest kwalifikacja. Sarva-bhutanuranjanah. Co zaś się tyczy oczyszczenia, to nikt nie może być bardziej czysty niż bhaktowie. Każdy, kto raz wypowie imię Visnu, natychmiast się oczyszcza, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie (yah smaret pundarikaksam). Bhakty nie może dotknąć żadne zanieczyszczenie materialnego świata, ponieważ bezustannie intonuje on mantrę Hare Krsna. Z tego też względu jest osobą rzeczywiście wolną od zanieczyszczeń. Muci haya śuci haya yadi krsna bhaje. Jest powiedziane, że nawet szewc lub osoba zrodzona w jego rodzinie może wznieść się do pozycji bramina (śuci), jeśli podejmie świadomość Krsny. Każdy, kto jest w sposób czysty świadomy Krsny i zaangażowany jest w intonowanie mantry Hare Krsna, jest osobą najbardziej czystą w całym wszechświecie.
04.12.38 Znaczenie: Werset ten podaje dokładną sanskrycką nomenklaturę określającą świadomość Krsny: krsna-parayanah. Parayana oznacza "idąc naprzód", a każdy kto zmierza do celu, jakim jest Krsna, jest zwany krsna-parayana, czyli w pełni świadomy Krsny. Przykład Dhruvy Maharajy wskazuje, że każde osoba świadoma Krsny może się spodziewać, że dotrze do szczytu wszystkich trzech systemów planetarnych, znajdujących się w tym wszechświecie. Osoba świadoma Krsny może zając pozycją tak wysoką, że przekracza to wyobrażenie każdego ambitnego materialisty.
04.12.39 Znaczenie: Każda planeta we wszechświecie porusza się z ogromną prędkością. Z pewnego stwierdzenia zawartego w Śrimad-Bhagavatam dowiadujemy się, że nawet słońce porusza się z prędkością 16 000 mil na sekundę. A ze śloki: yac-caksur esa savita sakala-grahanam, występującej w Brahma-samhicie, wiemy że jest ono uważane za oko Najwyższej Osoby Boga, Govindy i że również ma specyficzną orbitę, po której krąży. Podobnie, swe specyficzne orbity mają wszystkie pozostałe planety. A wszystkie razem krążą wokół Gwiazdy Polarnej, czyli Dhruvaloki, gdzie na szczycie trzech światów przebywa Dhruva Maharaja. Jesteśmy w stanie wyobrazić sobie jedynie, jak wzniosła jest faktyczna pozycja bhakty, ale z pewnością nie możemy nawet pojąć, jak wzniosła jest pozycja Najwyższej Osoby Boga.
04.12.40 Znaczenie: Wielki mędrzec Narada był mistrzem duchowym Dhruvy Maharajy. Zatem z pewnością był bardzo zadowolony widząc chwały Dhruvy. Jak ojciec jest bardzo szczęśliwy, gdy widzi, że syn pod każdym względem czyni postęp, tak bardzo szczęśliwy jest mistrz duchowy, gdy widzi zaawansowanie swego ucznia.
04.12.41 Znaczenie: W wersecie tym bardzo ważne jest słowo veda-vadinah. Zazwyczaj osoby ściśle przestrzegające zasad wedyjskich są nazywane veda-vadi. Istnieją również tzw. Vedantyści, którzy ogłaszają się zwolennikami filozofii Vedanty, lecz mylnie ją tłumaczą. Wyrażenie veda-vada-ratah znajdujemy również w Bhagavad-gicie. Odnosi się to do osób, które są przywiązane do Ved, lecz nie rozumieją ich znaczenia. Takie osoby mogą nieprzerwanie rozprawiać o Vedach lub na swój sposób pełnić wyrzeczenia, lecz nie jest możliwe, by osiągnęli tak wzniosłą pozycję jak Dhruva Maharaja. A jeśli weźmiemy pod uwagę zwykłych królów, to w ich przypadku nie jest to w ogóle możliwe. To szczególne zwrócenie uwagi na królów jest bardzo istotne, gdyż dawnej królowie byli również rajarsimi, byli bowiem tak dobrzy jak wielcy mędrcy. Dhruva Maharaja był królem i był jednocześnie tak wykształcony jak wielki mędrzec. Lecz bez służby oddania ani wielki król, ksatriya, ani wielki bramin ściśle trzymający się zasad wedyjskich nie może osiągnąć tak wzniosłej pozycji jak ta, którą zdobył Dhruva Maharaja.
04.12.42 Znaczenie: Najwyższy Bóg jest niepokonany. Nikt nie może pokonać Pana, lecz On dobrowolnie podporządkowuje się cechom oddania Swych bhaktów. Na przykład, Pan Krsna poddał się kontroli matki Yaśody, ponieważ była ona wielkim bhaktą. Pan lubi, gdy kontrolują Go Jego bhaktowie. Caitanya-caritamrta mówi, że każdy przychodzi do Pana i ofiarowuje Mu wzniosłe modlitwy, lecz Pan nie odczuwa takiego zadowolenia jak wtedy, gdy z powodu czystej miłości jakiś bhakta karci Go jako osobę zależną od siebie. Pan zapomina o Swej wzniosłej pozycji i z ochotą podporządkowuje się Swemu czystemu bhakcie. Dhruva Maharaja pokonał Najwyższego Pana, ponieważ w bardzo młodym wieku, kiedy miał tylko pięć lat, oddał się wszelkim wyrzeczeniom służby oddania. Tę służbę oddania wykonywał oczywiście pod kierunkiem wielkiego mędrca Narady. Taka jest pierwsza zasada służby oddania – adau gurv-aśrayam. Na początku należy przyjąć bona fide mistrza duchowego. A gdy bhakta ściśle przestrzega jego instrukcji – tak jak Dhruva Maharaja podążał za wskazówkami Narady Muniego – wówczas bez trudu zdobędzie łaskę Pana.
Istotą cech oddania jest rozwój czystej miłości do Krsny, a miłość tę można osiągnąć po prostu dzięki słuchaniu o Nim. Pan Caitanya uznał tę zasadę głoszącą, że jeśli bez względu na swoją pozycję pokornie słuchamy transcendentalnego posłania wypowiedzianego przez Krsnę lub dotyczącego Go, wówczas stopniowo rozwijamy tę cechę czystej miłości. Tylko tą miłością można pokonać Tego, który jest niepokonany. Filozofowie Mayavadi aspirują do tego, by stać się jednym z Najwyższym Panem, lecz bhakta przewyższa ich pozycję. Bhakta nie tylko staje się jednym z Najwyższym Panem pod każdym względem jakości, lecz zostaje czasem Jego ojcem, matką lub mistrzem. Arjuna również swą służbą oddania sprawił, że Pan Krsna został jego woźnicą. I wydał Panu polecenie: "Prowadź mój rydwan w to miejsce", a Pan je wykonał. Są to pewne przykłady tego, jak bhakta może osiągnąć wzniosłą pozycję pokonania niepokonanego.
04.12.43 Znaczenie: Dhruva Maharaja został tu opisany jako ksatra-bandhuh, co wskazuje, że nie był w pełni wyćwiczony jako ksatriya, ponieważ miał tylko pięć lat. Nie był jeszcze dojrzałym ksatriyą. Ksatriya lub bramin musi przejść przez proces szkolenia. Chłopiec urodzony w rodzinie bramina nie od razu staje się braminem. Musi on podjąć proces kształcenia i oczyszczenia.
Wielki mędrzec Narada Muni był bardzo dumny, że ma takiego ucznia-bhaktę jak Dhruva Maharaja. Miał on wielu innych uczniów, lecz był bardzo zadowolony z Dhruvy Maharajy, ponieważ ten, dzięki srogim wyrzeczeniom i pokutom, w ciągu jednego życia osiągnął Vaikunthę. A do planety tej nie dotarł nigdy żaden inny syn ksatriyi czy rajarsiego z całego świata. Jest też przykład wielkiego króla Bharaty, który również był wspaniałym bhaktą, lecz Vaikunthę osiągnął w ciągu trzech żywotów. W pierwszym życiu podjął wyrzeczenia w lesie, ale mimo to padł ofiarą zbytniego przywiązania do małego jelonka. Dlatego w następnym musiał się narodzić jako jeleń. Choć miał takie ciało, pamiętał jednak swą duchową pozycję, ale mimo to musiał czekać na doskonałość do następnego życia. W następnym życiu narodził się jako Jada Bharata i wtedy oczywiście był już całkowicie wolny od wszelkiego materialnego uwikłania, osiągnął doskonałość i wzniósł się n Vaikunthalokę. Nauka, jaką powinniśmy wyciągnąć z życia Dhruvy Maharajy jest taka, że jeśli ktoś chce, to może osiągnąć Vaikunthalokę w ciągu jednego życia, nie czekając na wiele następnych. Mój Guru Maharaja Śri Śrimad Bhaktisiddhanta Sarasvati Gosvami Prabhupada zwykł mówić, że każdy z jego uczniów mógł osiągnąć Vaikunthalokę już w obecnym życiu, nie czekając w wypełnieniem służby oddania na następne. Musimy tylko stać się tak poważni i szczerzy jak Dhruva Maharaja, a wtedy bez trudu dotrzemy na Vaikunthalokę i wciągu jednego życia powrócimy do domu, do Boga.
04.12.44 Znaczenie: Śrimad-Bhagavatam oznacza wszystko, co ma związek z Najwyższą Osobą Boga. Kiedy słyszymy o rozrywkach i czynnościach Najwyższego Pana lub o charakterze, sławie i działaniach Jego bhaktów, jest to jedynym i tym samym. Bhaktowie neofici próbują zrozumieć jedynie rozrywki Pana i nie są zbyt zainteresowani słuchaniem o dokonaniach jego bhaktów. Lecz prawdziwy bhakta nie powinien pozwalać sobie na takie rozróżnienie .Czasem osoby mało inteligentne próbują słuchać o tańcu rasa Krsny i nie dbają o to, by słuchać pozostałych części Śrimad-Bhagavatam. Tych pozostałych części całkowicie unikają. Istnieją zawodowi recytatorzy Bhagavatam, którzy okresowo sięgają po te rozdziały Śrimad-Bhagavatam, które dotyczą tańca rasa, jak gdyby pozostałe części Śrimad-Bhagavatam były bezużyteczne. Acaryowie nie pochwalają tego rodzaju rozróżnienia i obcesowego wyboru rozrywek rasa-lila Pana. Szczery bhakta powinien czytać każdy rozdział i każde słowo Śrimad-Bhagavatam, gdyż początkowe wersety opisują, że jest ono dojrzałym owocem całej literatury wedyjskiej. Bhaktowie nie powinni pomijać nawet jednego słowa Śrimad-Bhagavatam. Dlatego też wielki mędrzec Maitreya zapewnia tutaj, że Bhagavatam jest sammatam satam, zostało uznane przez wielkich bhaktów.
04.12.45 Znaczenie: W tym świecie istnieją różne typy ludzi i nie wszyscy są czystymi bhaktami. Niektórzy są karmitami pragnącymi zdobyć ogromne bogactwo. Są też osoby, które gonią jedynie za sławą. Niektórzy pragną wznieść się na planety niebiańskie lub udać się na Dhruvalokę, a inni chcą zadowolić półbogów, aby czerpać materialne zyski. Tutaj Maitreya mówi, że każda z tych osób może słuchać opowiadania o Dhruvie Maharajy i uzyskać w ten sposób upragniony cel. Jest polecane, by dla osiągnięcia upragnionych życiowych celów, bhaktowie (akama), karmici (sarva-kama) i jnani, którzy pragną osiągnąć wyzwolenie (moksa-kama), wielbili Najwyższą Osobę Boga. Podobnie, ten sam rezultat może osiągnąć ten, kto słucha o dokonaniach bhakty Pana. Nie ma różnicy miedzy czynnościami i charakterem Najwyższej Osoby Boga a działaniami i charakterem Jego czystych bhaktów.
04.12.46 Znaczenie: Bardzo istotne jest tutaj słowo acyuta-priya. Charakter i sława Dhruvy Maharajy są niezrównane, ponieważ jest on bardzo drogi Acyucie, Najwyższej Osobie Boga. Tak jak przyjemnie jest słuchać o rozrywkach i czynnościach Najwyższego Pana, tak równie przyjemne i pełne mocy jest słuchanie o Jego bhaktach, którzy są niezmiernie drodzy Najwyższej Osobie. Jeśli po prostu ciągle i od nowa czytamy o Dhruvie Maharajy, słuchając i studiując ten rozdział, możemy, w taki sposób jak chcemy, osiągnąć najwyższą doskonałość życia. A co ważniejsze, otrzymujemy szansę zostania wielkim bhaktą. Stanie się wielkim bhaktą oznacza zakończenie wszelkich nieszczęsnych warunków materialistycznego życia.
04.12.47 Znaczenie: W materialnym świecie każdy goni za korzyścią, ogólnym poważaniem i sławą. Każdy pragnie najbardziej wzniosłej pozycji i każdy chce słuchać o wspaniałych cechach wzniosłych osób. Wszelkie ambicje, które są wskazane dla wielkich osób, mogą zostać zaspokojone po prostu dzięki studiowaniu i zrozumieniu tego opowiadania o dokonaniach Dhruvy Maharajy.
04.12.48 Znaczenie: Jest powiedziane, że tylko w towarzystwie bhaktów możemy zrozumieć ważność charakteru i rozrywek Najwyższej Osoby Boga lub Jego bhaktów. Ten werset szczególnie poleca, by dyskutować o charakterze Dhruvy Maharajy w towarzystwie podwójnie narodzonych, co odnosi się do kwalifikowanych braminów, ksatriyów i vaiśyów. Powinniśmy szukać szczególnie towarzystwa braminów, którzy wznieśli się do pozycji Vaisnavów. W ten sposób omawianie Śrimad-Bhagavatam, które opisuje charakter i rozrywki bhaktów i Pana, przynosi niezmiernie szybki efekt. Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Krsny zostało powołane do życia w tym właśnie celu. W każdym ośrodku tego Towarzystwa – nie tylko rankiem, wieczorem czy w południe, lecz praktycznie 24 godziny na dobę – bezustannie trwa służba oddania. Każdy, kto styka się z tym Towarzystwem, automatycznie zostaje bhaktą. Naprawdę doświadczyliśmy, że do naszego Towarzystwa przychodzi wielu karmitów i wiele innych osób, które znajdują w świątyniach ISKCON-u bardzo przyjemną i spokojną atmosferę. W tym wersecie słowo dvi-janmanam oznacza "podwójnie narodzonych". Każdy może przyłączyć się do Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Krsny, zostać inicjowany, by stać się podwójnie narodzonym. Jak powiedział Sanatana Gosvami, dzięki procesowi inicjacji i autoryzowanemu kształceniu, każdy człowiek może stać się podwójnie narodzonym. Pierwsze narodziny możliwe są dzięki rodzicom, a drugie dzięki duchowemu ojcu i wiedzy wedyjskiej. Jeśli ktoś nie jest podwójnie narodzony, nie może zrozumieć transcendentalnych właściwości Pana i jego bhaktów. Dlatego śudrom zabroniono studiowania Ved. Śudra nie może zrozumieć transcendentalnej nauki jedynie dzięki kwalifikacjom akademickim. W chwili obecnej system kształcenia na całym świecie jest nastawiony na produkcję śudrów. Wielki technolog nie jest niczym więcej niż wielkim śudrą. Kalau śudra-sambhavah: w wieku Kali każdy jest śudrą. Ponieważ cała populacja świata składa się jedynie z śudrów, zatem zamiera wiedza duchowa i ludzie są nieszczęśliwi. Ruch świadomości Krsny został powołany szczególnie w tym celu, by stworzyć kwalifikowanych braminów i szerzyć duchową wiedzę na całym świecie, gdyż dzięki temu ludzie mogą stać się bardzo szczęśliwi.
04.12.49-50 Znaczenie: Zawodowi recytatorzy mogą prosić o pieniądze, aby ugasić ogień płonący w ich brzuchach, lecz nie mogą uczynić żadnego duchowego postępu lub też osiągnąć doskonałości. Dlatego też surowo zabrania się zawodowego recytowania Śrimad-Bhagavatam i zarabiania tym sposobem na życie. Poprzez recytację Śrimad-Bhagavatam, które jest pełne opowiadań o rozrywkach Pana i Jego bhaktów, doskonałość może osiągnąć jedynie ten, kto jest całkowicie podporządkowany lotosowym stopom Najwyższej Osoby Boga, całkowicie polegając na Nim, jeśli chodzi o własne utrzymanie czy nawet utrzymanie rodziny. Proces ten można podsumować w ten sposób: słuchacze muszą z wiarą przyjmować posłanie Bhagavata, a recytujący powinien całkowicie polegać na Najwyższej Osobie Boga. Recytacja Bhagavata nie może być interesem. Jeśli recytuje się we właściwy sposób, wówczas nie tylko recytator osiąga doskonała satysfakcję, ale również Pan jest bardzo zadowolony, tak z recytatora, jak i z audytorium. A w ten sposób, jedynie dzięki procesowi słuchania, tak recytujący, jak i słuchacze wyzwalają się z materialnej niewoli.
04.12.51 Znaczenie: Jnanam ajnata oznacza wiedzę, która pozostaje nieznaną prawie dla całego świata. W rzeczywistości nikt nie wie, czym jest Prawda Absolutna. Materialiści są niezmiernie dumni ze swego postępu w kształceniu, filozoficznej spekulacji i nauce, lecz w rzeczywistości nikt nie wie, czym jest Prawda Absolutna. Dlatego też wielki mędrzec Maitreya poleca, by bhaktowie na całym świecie głosili nauki Śrimad-Bhagavatam w celu oświecenia ludzi o Prawdzie Absolutnej (tattvie). Śrila Vyasadeva spisał tę wielką naukową literaturę przede wszystkim z tego względu, że ludzie są zupełnie nieświadomi Prawdy Absolutnej. Śrimad-Bhagavatam na początku, w Pierwszym Canto, mówi, że uczony mędrzec Vyasadeva skompilował tę wielką Bhagavata Puranę, aby położyć kres ignorancji szerokich rzesz ludzi. To Śrimad-Bhagavatam Vyasadeva spisał stosownie do instrukcji Narady, ponieważ ludzie nie znają Prawdy Absolutnej. Choć ludzie są zainteresowani zrozumieniem prawdy, to na ogół oddają się spekulacjom i dochodzą najwyżej do koncepcji bezosobowego Brahmana. Lecz bardzo niewielu z nich rzeczywiście zna Osobę Boga.
Szczególnym przeznaczeniem recytowania Śrimad-Bhagavatam jest oświecenie ludzi o Prawdzie Absolutnej, Najwyższej Osobie Boga. Choć nie ma zasadniczej różnicy pomiędzy bezosobowym Brahmanem, zlokalizowanym Paramatmą i Najwyższą Osobą, nie możemy osiągnąć prawdziwej nieśmiertelności, jeżeli nie osiągniemy platformy obcowania z Najwyższą Osobą. Prawdziwą nieśmiertelnością jest służba oddania, która prowadzi do przebywania w towarzystwie Najwyższego Pana. Czyści bhaktowie, z powodu współczucia dla upadłych dusz, są krpalu, bardzo miłosierni dla ogółu ludzi. Głoszą oni tę wiedzę Bhagavata na całym świecie. Życzliwy bhakta jest nazywany dina-natha, obrońcą ubogich, nieświadomych mas ludzi. Pan Krsna również słynie jako dina-natha lub dina-bandhu, pan i prawdziwy przyjaciel biednych żywych istot. Jego czysty bhakta także przyjmuje tę samą pozycję dina-natha. Ci dina-nathowie, czyli bhaktowie Pana Krsny, którzy głoszą ścieżkę służby oddania, są ulubieńcami półbogów. Aby osiągnąć materialne korzyści, ludzie zazwyczaj są zainteresowani wielbieniem półbogów, zwłaszcza Pana Śivy. Lecz czysty bhakta, który głosi zasady służby oddania, jak zaleca to Śrimad-Bhagavatam, nie musi oddzielnie wielbić półbogów. Półbogowie są automatycznie z niego zadowoleni i obdarzają go błogosławieństwami, na ile tylko pozwala im ich moc. Tak jak podlewając korzeń drzewa zaspokajamy automatycznie potrzeby liści i gałęzi, tak przez pełnienie czystej służby oddania dla Pana, bhakta automatycznie zadowala Jego gałęzie, gałązki i liście, znane jako półbogowie. I obdarzają oni bhaktę wszelkimi błogosławieństwami.
04.12.52 Znaczenie: Canakya Pandita powiedział, że życie każdego jest z pewnością krótkie, lecz gdy działamy we właściwy sposób, nasze dobre imię będzie trwać przez pokolenia. Tak jak Najwyższa Osoba Boga, Krsna, jest wiecznie sławny, tak nieśmiertelne jest również dobre imię Jego bhakty. Dlatego też w opisie czynów dokonywanych przez Dhruvę Maharaję zostały użyte dwa szczególne słowa vikhyata, czyli bardzo sławny, i viśiddha, transcendentalny. Przykład Dhruvy Maharajy jest unikalny w tym świecie, gdyż w młodym wieku opuścił dom i w lesie przyjął schronienie Najwyższej Osoby Boga.