04.01.01 Znaczenie: Na początku przede wszystkim złóżmy pełne szacunku pokłony naszemu mistrzowi duchowemu, Om Visnupadzie Śri Śrimad Bhaktisiddhancie Sarasvati Gosvamiemu Prabhupadzie, z którego polecenia zostałem zaangażowany w to herkulesowe przedsięwzięcie, jakim jest pisanie komentarzy do Śrimad-Bhagavatam w postaci objaśnień Bhaktivedanty. Dzięki jego łasce skończyliśmy już trzy canta i właśnie próbujemy rozpocząć Canto Czwarte. Przez jego boska łaskę ofiarujmy nasze pełne szacunku pokłony Panu Caitanyi – który zapoczątkował ten ruch Bhagavata-dharmy świadomości Krsny – i przez jego boska łaskę złóżmy nasze pokłony sześciu Gosvamim. Następnie ofiarujmy nasze pokłony dla Radhy i Krsny, duchowej pary, która oddaje się wiecznym przyjemnościom we Vrndavanie, wraz ze Swymi pasterzami i dziewczętami Vrajabhumi. Złóżmy też nasze pełne szacunku pokłony wszystkim bhaktom i wiecznym sługom Najwyższego Pana.
Czwarte Canto Śrimad-Bhagavatam zawiera 31 rozdziałów, które opisują wtórne stworzenie dokonane przez Brahmę i Manu. Rzeczywistego stworzenia dokonuje Sam Najwyższy Pan przez poruszenie Swej materialnej energii. A następnie – z Jego polecenia – Brahma, pierwsza żywa istota we wszechświecie, próbuje tworzyć rozmaite systemy planetarne i ich mieszkańców. Rozszerza on także populację przez swych potomków, takich jak Manu, czy innych przodków żywych istot, którzy bezustannie działają zgodnie z poleceniem Najwyższego Pana. Pierwszy rozdział 4 Canto opisuje trzy córki Svayambhuvy Manu i ich potomków. 6 następnych rozdziałów opisuje ofiarę spełnioną przez króla Daksę oraz w jaki sposób została ona zmarnowana. W dalszych pięciu rozdziałach zostały opisane czyny Maharajy Dhruvy. Tematem następnych 11 rozdziałów są dokonania króla Prthu, a 8 dalszych zostało poświęconych działaniu królów Praceta.
Jak opisuje 1 werset tego rozdziału, Svayambhuva Manu miał trzy córki o imionach Akuti, Devahuti i Prasuti. Jedna z nich, Devahuti, została już opisana wraz ze swych mężem Kardamą Munim i synem Kapilą Munim. Rozdział ten szczególnie opisuje potomków pierwszej córki Akuti. Svayambhuva Manu był synem Brahmy. Brahma miał wielu synów, lecz imię Manu jest w znaczący sposób wspominane jako pierwsze, gdyż Manu był wielkim bhaktą Pana. Powyższy werset zawiera również słowo ca, które wskazuje, że Svayambhuva Manu – poza tymi trzema wspomnianymi córkami – miał również dwóch synów.
04.01.02 Znaczenie: Czasem zdarza się, że gdy ktoś nie ma syna, to ofiarowuje córkę za żonę jakiemuś mężczyźnie pod warunkiem, że wnuk wróci do niego, by zostać przyjętym jako syn i spadkobierca majątku. Jest to nazwane putrika-dharma, co oznacza, że ktoś otrzymuje syna dzięki wypełnianiu religijnych obowiązków, choć nie ma syna ze swa żoną. Lecz tutaj widzimy niezwykłe zachowanie Manu, który – mimo tego, że ma dwóch synów- swą pierwszą córkę oddaje Prajapati Ruciemu pod warunkiem, że zrodzony z niej chłopiec wróci do niego, jako jego dziecko. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura objaśnia w związku z tym, że król Manu wiedział, iż z łona Akuti narodzi się Najwyższa Osoba Boga. A ponieważ jego ambicją było, by Najwyższa Osoba Boga pojawił się jako jego syn i wnuk, dlatego – choć miał już dwóch synów – pragnął tego szczególnego dziecka zrodzonego z Akuti. Manu jest prawodawcą ludzkości, więc skoro osobiście wypełnił putrika-dharmę, możemy przyjąć, że ludzkość również może przyjąć taki system. Zatem, jeśli nawet ktoś ma syna, lecz pragnie otrzymać szczególnego syna ze swej córki, może pod tym warunkiem przekazać ją komuś w darze. Takie jest zdanie Śrila Jivy Gosvamiego.
04.01.03 Znaczenie: Niezwykle znaczące jest słowo brahma-varcasvi. Ruci był braminem i nieugięcie spełniał bramińskie obowiązki. Jak stwierdza Bhagavad-gita, do cech bramińskich zaliczamy kontrolowanie zmysłów, kontrolowanie umysłu, czystość wewnętrzną i zewnętrzną, rozwój duchowej i materialnej wiedzy, prostotę, prawdomówność wiarę w Najwyższą Osobę Boga itd. Istnieje wiele cech, które wskazują na bramińską osobowość i było rzeczą wiadomą, że Ruci ściśle przestrzegał wszelkich bramińskich zasad. Dlatego został szczególnie określony jako brahma-varcasvi. W języku wedyjskim ten, kto jest zrodzony z ojca bramina, lecz nie postępuje jak bramin, jest określany mianem brahma-bandhu i zaliczany jest do kategorii śudrów oraz kobiet. Z Bhagavatam dowiadujemy się, że Vyasadeva skompilował Mahabharatę szczególnie dla stri-śudra-brahma-bandhu. Stri oznacza kobiety, śudra oznacza najniższą grupę cywilizowanego ludzkiego społeczeństwa, a brahma-bandhu oznacza osoby, które rodzą się w rodzinach braminów, lecz nie przestrzegają uważnie zasad i nakazów. Wszyscy, którzy należą do tych trzech grup, są nazywani mniej inteligentnymi; nie mają oni dostępu do studiów na Vedami, które są szczególnie przeznaczone dla osób, które zdobyły cechy bramińskie. Takie ograniczenia nie opierają się na żadnym sekciarskim podziale, lecz na kwalifikacjach. Dopóki nie rozwiniemy cech bramińskich, nie możemy zrozumieć literatury wedyjskiej. Dlatego jest rzeczą godną pożałowania, że osoby, które nie mają kwalifikacji bramińskich i nigdy nie były kształcone przez bona fide mistrza duchowego, komentują literaturę wedyjską – taką jak Śrimad-Bhagavatam i inne Purany – chociaż nie potrafią wyrazić prawdziwego przesłania tych pism. Ruci był uważany za najlepszego bramina, zatem został tu wymieniony jako brahma-varcasvi, czyli ten, kto miał pełnię bramińskiej mocy.
04.01.04 Znaczenie: Laksmi. Bogini szczęścia, jest wieczną towarzyszką Pana Visnu. Powyższy werset oznajmia, że Pan i Laksmi, którzy są wiecznymi towarzyszami, pojawili się z Akuti jednocześnie. Zarówno Pan, jak i Jego towarzyszka znajdują się poza materialnym stworzeniem – co potwierdza wiele autorytetów (narayanah paro 'vyaktat). Zatem ich wieczny związek nie może ulec zmianie i zrodzony z Akuti chłopiec o imieniu Yajna poślubił później boginię szczęścia.
04.01.05 Znaczenie: Svayambhuva Manu był niezmiernie rad widząc, że jego córka wydała na świat zarówno chłopca, jak i dziewczynkę, obawiał się bowiem, że gdyby zabrał jej syna, jego zięć Ruci byłby zmartwiony z tego powodu. Był zatem bardzo zadowolony, gdy dowiedział się, że razem z chłopcem urodziła się dziewczynka. Zgodnie ze swą obietnicą Ruci zwrócił dziecko płci męskiej Svayambhuvie Manu, a sam postanowił zatrzymać córkę, która miała na imię Daksina. Jedno z imion Pana Visnu brzmi Yajna, jest On bowiem mistrzem Ved. Imię Yajna pochodzi od yajusam patih, co oznacza "Pan wszelkich ofiar." Yajur Veda zawiera rozmaite rytualistyczne nakazy przeznaczone dla spełniania yajni, a osobą korzystającą z wszystkich takich yajni jest Najwyższy Pan, Visnu. Dlatego Bhagavad-gita (3.9) stwierdza, yajnarthat karmanah: powinniśmy działać, lecz zalecone obowiązki powinniśmy wykonywać jedynie dla Yajni, czyli Visnu. Jeśli nie działamy dla zadowolenia Najwyższej Osoby Boga, czyli nie wypełniamy służby oddania, wówczas pojawia się reakcja naszych wszelkich działań. I nie ma znaczenia, czy reakcje te są dobre, czy złe; jeśli nasze działania nie idą w parze z pragnieniem Najwyższego Pana, czyli jeśli nie działamy w świadomości Krsny, wówczas jesteśmy odpowiedzialni za rezultaty naszych wszelkich działań. Gdy zatem działamy dla Yajni, czyli Najwyższej Osoby Boga, nie jesteśmy uwikłani w materialne warunki, gdyż Vedy – jak również Bhagavad-gita – wspominają, że Vedy i rytuały wedyjskie przeznaczone są dla zrozumienia Najwyższej Osoby Boga, Krsny. Od samego początku powinniśmy próbować działać w świadomości Krsny, gdyż to uwolni nas od reakcji materialnych czynów.
04.01.06 Znaczenie: Idealny mąż i idealna żona są na ogół nazywani Laksmi-Narayana, aby porównać ich do Pana o bogini szczęścia, gdyż znaczącą rzeczą jest, że Laksmi i Narayana są jako mąż i żona wiecznie szczęśliwi. Żona zawsze powinna być zadowolona ze swego męża, a mąż powinien być zawsze zadowolony ze swej żony. W Canakya-śloce, czyli moralnych pouczeniach Canakyi Pandita, zostało powiedziane, że gdy mąż i żona są zawsze nawzajem z siebie zadowoleni, wówczas bogini szczęścia przychodzi automatycznie. Innymi słowy, tam gdzie nie ma nieporozumień miedzy mężem i żoną, jest obecne wszelkie materialne bogactwo i przychodzą na świat dobre dzieci. Na ogół – zgodnie z cywilizacja wedyjską – żona jest tak kształcona, by być zadowolona we wszystkich okolicznościach, a od męża również zgodnie z instrukcjami wedyjskimi – wymaga się, by sprawiał żonie przyjemność odpowiednią ilością pożywienia, ozdób i ubiorów. Gdy zatem mąż i żona są zadowoleni w swoim związku, wówczas na świat przychodzą właściwe dzieci. W ten sposób na całym świecie może zapanować pokój. Lecz na nieszczęście w tym wieku Kali nie ma idealnych mężów i żon, dlatego pojawiają się niepotrzebne dzieci i w dzisiejszym świecie nie ma ani pokoju, ani dobrobytu.
04.01.08 Znaczenie: Za życia Svayambhuvy Manu zostało zrodzonych 6 rodzajów żywych istot. Wywodziły się one z półbogów znanych jako Tusitowie, z mędrców, którym przewodził Marici i z potomków Yajni, króla półbogów. Aby spełnić polecenie Pana i zapełnić wszechświat żywymi istotami, wszyscy oni zwiększali swe potomstwo. Tych 6 rodzajów żywych istot znanych jako manu, devowie, manuputrowie, amśavatarowie, sureśvarowie i rsi. Yajna – jako że był inkarnacją Najwyższej Osoby Boga – został Indrą, pierwszym pomiędzy półbogami.
04.01.12 Znaczenie: 3 Canto opisało już, jak Kardama Muni spłodził z Devahuti 9 córek i jak wszystkie one zostały przekazane mędrcom, takim jak Marici, Atri i Vasistha.
04.01.14 Znaczenie: Z tych dwóch synów – Kaśyapy i Purnimy – powyższy werset opisał potomków Purnimy. Tych potomków szczegółowo opisuje Canto 6. Z powyższego wersetu wynika również, że Devakulya jest bóstwem przewodnim rzeki Ganges, która spływa z planet niebiańskich na tę planetę i jest przyjmowana za uświęconą, ponieważ dotknęła lotosowych stóp Najwyższej Osoby Boga, Hari.
04.01.15 Znaczenie: W wersecie tym dostrzegamy słowo atma-iśa-brahma-sambhavan. Atma oznacza Duszę Najwyższą, czyli Visnu, iśa oznacza Pana Śivę, a brahma oznacza czterogłowego Pana Brahmę. Ci trzej synowie: Dattatreya, Durvasa i Soma, których wydała na świat Anasuya, narodzili się jako częściowi reprezentanci tych trzech półbogów. Atma nie należy do kategorii półbogów, czyli żywych istot, ponieważ jest On Visnu; dlatego jest opisywany jako vibhinnamśa-bhutanam. Dusza Najwyższa, Visnu, jest dającym nasieniem ojcem wszystkich żywych istot, włączając Brahmę i Pana Śivę. Słowo atma można zrozumieć też w ten sposób: zasada, która jest duszą Najwyższą w każdej atmie – czy, można powiedzieć, w każdej duszy – została zamanifestowana jako Dattatreya, bowiem użyto tu słowa amśa, integralna część.
W Bhagavad-gicie dusze indywidualne również zostały opisane jako cząstki Najwyższej Osoby Boga, czyli Duszy Najwyższej. Dlaczego więc nie przyjąć, że Dattatreya był jedną z takich cząstek? Pan Śiva i Pan Brahma również zostali opisani tutaj jako cząstki, dlaczego więc nie przyjąć ich wszystkich za zwykłe dusze indywidualne? Odpowiedź brzmi, że manifestacje Visnu i zwykłych żywych istot są z pewnością wszystkie integralnymi cząstkami Najwyższego Pana i żadna z nich nie jest Mu równa. Jednak te integralne cząstki należą do różnych kategorii. Varaha Purana dokładniej wyjaśnia, że niektóre z tych cząstek są svamśa, a inne vibhinnamśa. Cząstki vibhinnamśa są nazywane jivami, zaś cząstki svamśa należą do kategorii Visnu. Gradacja istnieje również w kategorii jiva, wśród integralnych cząstek vibhinnamśa. Wyjaśnia to Visnu Purana, która wyraźnie stwierdza, że indywidualne, integralne cząstki Najwyższego Pana ulęgają przykryciu przez energię zewnętrzną zwana iluzją, czyli mayą. Takie indywidualne, integralne cząstki, które mogą podróżować do każdej części stworzenia Pana, są określone mianem sarva-gata i cierpią męki materialnej egzystencji. Cząstki te uwalniają się od okryw ignorancji w materialnej egzystencji proporcjonalnie do różnych poziomów pracy i stosownie do różnych wpływów sił natury materialnej. Na przykład, cierpienia jiv znajdujących się w gunie dobroci są mniejsze niż jiv, które znajdują się w gunie ignorancji. Lecz czysta świadomość Krsny jest naturalnym prawem wszystkich żywych istot, albowiem każda żywa istota jest integralną cząstka Najwyższego Pana. Świadomość Pana jest również w integralnej cząstce i proporcjonalnie do oczyszczenia tej świadomości z materialnego brudu, żywe istoty są rozmaicie usytuowane. Vedanta-sutra porównuje żywe istoty znajdujące się na różnych poziomach do świec lub lamp o rozmaitej mocy świecenia. Na przykład, pewne elektryczne żarówki mają moc 1000 świec, niektóre mają moc 500 świec, inne mają moc 100 świec, jeszcze inne 50 itd., ale wszystkie żarówki świecą. Każda z nich świeci, lecz różne jest natężenie ich światła. Tak samo istnieją gradacje Brahmana. Ekspansje Visnu svamśa Najwyższego Pana w różnych formach Visnu są niczym lampy, Pan Śiva jest również niczym lampa, a świecą o najwyższej mocy, czyli 100% światłem jest Krsna.
Visnu-tattva ma 94%,
śiva-tattva ma 84%, a
Pan Brahma ma 78%.
Żywe istoty są podobne Brahmie, lecz w stanie uwarunkowanym ich moc jest jeszcze bardziej przyćmiona. Gradacje Brahmana istnieją i temu faktowi nikt nie może zaprzeczyć. Zatem słowa atmeśa-brahma-sambhavan wskazują, że Dattatreya był bezpośrednio integralną cząstka Visnu, podczas gdy Durvasa i Soma byli integralnymi cząstkami Pana Śivy i Pana Brahmy.
04.01.16 Znaczenie: Ciekawość Vidury była całkiem na miejscu, gdyż wiedział on, że jeśli Dusza Najwyższa, Pan Brahma i Pan Śiva pojawili się za pośrednictwem osoby Anasuyi – żony Atri Muniego – zatem musi kryć się za tym jakiś wielki cel. W przeciwnym razie, dlaczego pojawiliby się w ten sposób?
04.01.20 Znaczenie: Wygląda na to, że wielki mędrzec Atri Muni nie miał wyraźnie określonego pojęcia o Najwyższej Osobie Boga. Oczywiście musiał być zaznajomiony z wedyjskimi informacjami dotyczącymi tego, że istnieje Najwyższa Osoba Boga, który jest stwórcą wszechświata, z którego wszystko emanuje, który utrzymuje tę stworzoną manifestację i w którym ta cała manifestacja jest przechowywana po rozwiązaniu. Yato va imani bhutani (Taittiriya Upanisad 3.1.1). Wedyjskie mantry dostarczają wiadomości o Najwyższej Osobie Boga, więc Atri Muni skoncentrował swój umysł na Najwyższej Osobie Boga – nie znając nawet Jego imienia – by po prostu błagać Go o dziecko, które byłoby dokładnie na takim poziomie jak Pan. Taki rodzaj służby oddania, w którym brakuje nam wiedzy o imieniu Boga, został opisany również w Bhagavad-gicie. Pan mówi tam, że przychodzą do Niego – i proszą Go o to, czego potrzebują – cztery rodzaje ludzi, którzy spełniali pobożne czynności. Atri Muni pragnął syna, który byłby dokładnie niczym Pan. Nie można więc uważać go za czystego bhaktę, gdyż miał pragnienie do spełnienia i pragnienie to było materialne. Choć pragnął syna dokładnie takiego jak Najwyższa Osoba Boga, to było to pragnienie materialne, gdyż nie pragnął samej Osoby Boga, lecz jedynie dziecka dokładnie takiego jak Pan. Gdyby pragnął otrzymać za swe dziecko Najwyższą Osobę Boga, wówczas byłby całkowicie wolny od wszelkich materialnych pragnień, pragnąłby bowiem Najwyższej Prawdy Absolutnej. Lecz z tego powodu, że pragnął jedynie dziecka podobnego, jego pragnienie było materialne. Zatem Atri Muni nie może zostać zaliczony do grona czystych bhaktów.
04.01.21 Znaczenie: Zgodnie z opinią Śrila Jivy Gosvamiego, ogień pranayama jest umysłowym zadowoleniem. Ogień ten dostrzegł Dusza Najwyższa, Visnu, a skutkiem tego dostrzegli go również Pan Brahma i Pan Śiva. Dzięki swemu ćwiczeniu oddechowemu Atri Muni skoncentrował się na Duszy Najwyższej, czyli Panu wszechświata. Jak oznajmia Bhagavad-gita, Panem wszechświata jest Vasudeva (vasudevah sarvam iti), a Pan Brahma i pan Śiva działają pod Jego nadzorem. Zatem ze zrządzenia Vasudevy, zarówno Pan Brahma, jak i Pan Śiva dostrzegli surowe pokuty, jakim oddawał się Atri Muni i zechcieli wówczas pojawić się tam, jak oznajmi to następny werset.
04.01.22 Znaczenie: Literatura wedyjska radzi nam, abyśmy przyjęli schronienie Najwyższej Osoby Boga, który jest Panem wszechświata, mistrzem tworzenia, utrzymywania i unicestwiania. Jest On znany jako Dusza Najwyższa, a gdy wielbimy Duszę Najwyższą, wówczas wszystkie pozostałe bóstwa – takie jak Brahma i Śiva – pojawiają się wraz z Panem Visnu, są bowiem kierowane przez Duszę Najwyższą.
04.01.24 Znaczenie: Danda oznacza "długą laskę", a vat oznacza "niczym". Przed osobą, która zajmuje pozycję nadrzędną w stosunku do nas, musimy padać na ziemię niczym kij i ten sposób wyrażania szacunku jest określany mianem dandavat. W ten właśnie sposób Atri Rsi okazał swój szacunek trzem bóstwom. Bóstwa te zostały zidentyfikowane na podstawie swych różnych nosicieli i różnych reprezentacyjnych symboli. W związku z tym powyższy werset oznajmia, że Pan Visnu zasiada na Garudzie – ogromnym orle – i w Swym ręku dzierży dysk. Brahma zasiada na łabędziu, a w swym ręku trzyma trawę kuśa, zaś pan Śiva dosiada byka i w swym ręku trzyma mały werbel zwany damaru. Atri Rsi rozpoznał ich na podstawie różnych reprezentacyjnych symboli oraz różnych nosicieli i z szacunkiem ofiarował im wówczas modlitwy.
04.01.25 Znaczenie: Bóstwa uśmiechały się, więc Atri Muni mógł zrozumieć, że są z niego zadowolone. Nie mógł znieść oślepiającego blasku ich ciał, więc na pewien czas zamknął oczy.
04.01.26-27 Znaczenie: Atri Rsi przywoływał Najwyższą Osobę Boga, jagad-iśvarę, Pana wszechświata. Pan musi istnieć przed stworzeniem, w przeciwnym bowiem razie jak mógłby być jego Panem? Gdy ktoś wzniósł jakiś duży budynek, to znaczy, że sam musiał istnieć przed powstaniem tego budynku. Zatem Najwyższy Pan, stwórca wszechświata, musi być transcendentalny w stosunku do materialnych sił natury. Lecz jest rzeczą znaną, że Visnu ma pod Swą opieką gunę dobroci. Brahma opiekuje się guną pasji, a Pan Śiva guną ignorancji. Dlatego Atri Muni powiedział: "Ten jagad-iśvara, Pan wszechświata, musi być jednym z was, lecz ponieważ pojawiliście się trzej, nie mogę rozpoznać, którego z was przywoływałem. Wszyscy jesteście tak łaskawi. Powiadomcie mnie proszę, kto rzeczywiście jest jagad-iśvarą, Panem wszechświata." Faktem jest, że Atri Rsi był pełen wątpliwości co do konstytucjonalnej pozycji Najwyższego Pana, Visnu, lecz był całkiem pewny, że Pan wszechświata nie może być jedną z istot stworzonych przez mayę. Już samo jego pytanie o to, którego z nich przywoływał, wskazuje, że miał wątpliwości co do konstytucjonalnej pozycji Pana. Dlatego modlił się do wszystkich trzech; :Łaskawie powiadomcie mnie, kto jest transcendentalnym Panem wszechświata." Atri Muni był oczywiście pewny, że wszyscy z nich nie mogli być Panem i był pewny, że Pan wszechświata był jednym z nich trzech.
04.01.28 Znaczenie: Atri Muni był całkowicie świadomy, że Najwyższa Osoba Boga jest Panem wszechświata, więc modlił się do jednego Najwyższego Pana. Zdumiał się zatem, gdy pojawiło się ich trzech.
04.01.30 Znaczenie: Atri Muni w sposób bliżej nieokreślony myślał o Najwyższej Osobie Boga, Panu wszechświata, chociaż nie miał wyraźnego wyobrażenia ani o Panu wszechświata, ani o jego szczególnej formie. Za Pana wszechświata możemy przyjąć Maha-Visnu, z którego oddechu emanują miliony wszechświatów i do którego później wracają. Garbhodakaśayi Visnu, z którego brzucha wyrósł kwiat lotosu – będący miejscem narodzin Brahmy – również może być uważany za Pana wszechświata. Podobnie, za Pana wszechświata może być też uważany Ksirodakaśayi Visnu, który jest Duszą Najwyższą wszystkich żywych istot. Następnie, z polecenia Ksirodakaśayi Visnu – który jest postacią Visnu wewnątrz tego wszechświata – Pan Brahma i Pan Śiva również mogą zostać uznani za Panów wszechświata.
Visnu jest Panem wszechświata, ponieważ jest obrońcą i żywicielem. Podobnie, za Pana wszechświata może być również uważany Brahma, gdyż stwarza on rozmaite systemy planetarne i populację. I za jego Pana może też być uważany Pan Śiva, który jest ostatecznym niszczycielem wszechświata. Skoro więc Atri Muni nie zaznaczył, kogo pragnie szczególnie, pojawili się przed nim wszyscy trzej – Brahma, Visnu i Pan Śiva – i powiedzieli: "Ponieważ pragnąłeś otrzymać syna dokładnie takiego jak Najwyższa Osoba Boga – Pan wszechświata, twoja determinacja zostanie nagrodzona." Innymi słowy, nasze postanowienie jest spełniane odpowiednio do siły naszego działania. Jak stwierdza Bhagavad-gita (9.25): yanti deva-vrata devan pitrn yanti pitr-vratah. Jeśli jesteśmy przywiązani do jakiegoś szczególnego półboga, wówczas będziemy promowani do jego siedziby; jeśli jesteśmy przywiązani do Pitów, czyli przodków, zostaniemy przeniesieni na ich planetę; i podobnie, jeśli jesteśmy przywiązani do Najwyższej Osoby Boga, Krsny, osiągniemy Jego siedzibę. Atri Muni nie miał jasnego wyobrażenia o Panu wszechświata, dlatego pojawiły się przed nim wszystkie trzy bóstwa przewodnie, które rzeczywiście są panami wszechświata w trzech kategoriach sił natury. Teraz, dzięki łasce Pana, jego pragnienie zostało spełnione stosownie do mocy jego determinacji, której celem było otrzymanie syna.
04.01.38 Znaczenie: Gati, żona Pulahy, była piątą córką Kardamy Muniego. Była niezwykle wierna swemu mężowi, a wszyscy jej synowie byli tak dobrzy jak on.
04.01.39 Znaczenie: Kriya była szóstą córką Kardamy Muniego i urodziła 60 000 mędrców znanych jako Valakhilyowie. Byli tak zwani dlatego, że wszyscy wycofali się z życia rodzinnego, przyjmując vanaprasthę.
04.01.41 Znaczenie: Urja, żona Vasisthy – która jest czasem znana jako Arundhati – była dziewiątą córka Kardamy Muniego.
04.01.42 Znaczenie: Żona Atharvy, znana jako Citti albo Śanti, była ósmą córką Kardamy Muniego.
04.01.56 Znaczenie: Manifestacja kosmiczna, która jest przejawieniem zewnętrznej energii Najwyższej Osoby Boga, jest kosmiczną formą Pana. W przestrzeni istnieje niezliczona ilość rozmaitych planet oraz istnieje w niej powietrze, w którym znajdują się różnobarwne chmury, a czasem widzimy samoloty lecące z jednego miejsca w drugie. Zatem cała manifestacja kosmiczna jest pełna rozmaitości, lecz w rzeczywistości ta różnorodność jest manifestacją zewnętrznej energii Najwyższego Pana, która jest w Nim usytuowana. Teraz, po zamanifestowaniu Swojej energii – która jest jednocześnie jedna i różna od Niego – Sam Pan pojawił się wewnątrz jej stworzenia i dlatego półbogowie ofiarowali swój szacunek Najwyższej Osobie Boga, który tak różnorodnie się manifestuje. Istnieją pewni filozofowie zwani monistami, którym – z powodu ich bezosobowej koncepcji – wydaje się, że różnorodność jest fałszem. Jednak powyższy werset w szczególny sposób oznajmia, yo mayaya viracitam, co wskazuje, że różnorodność jest manifestacją energii Najwyższej Osoby Boga. Zatem z tego powodu, że energia ta nie jest różna od Boga, faktem jest również różnorodność. Rozmaitości materialne mogą być tymczasowe, lecz nie są fałszywe. Są one odbiciem rozmaitości duchowych. W wersecie tym znajduje się słowo praticaksanaya, co oznacza "istnieją rozmaitości". Słowo to głosi chwały Najwyższej Osoby Boga, który pojawił się jako Nara-Narayana Rsi i który jest źródłem wszelkiej różnorodności materialnej natury.
04.01.57 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga, źródło manifestacji kosmicznej, jest przykryty przez zdumiewające dokonania materialnej natury, tak jak przestrzeń kosmiczna – czy światło słońca lub księżyca – jest czasem przysłonięta chmurami lub kurzem. Niezwykle trudno jest znaleźć źródło manifestacji kosmicznej; dlatego materialni naukowcy doszli do wniosku, że ostateczną przyczyną wszelkich manifestacji jest natura. Lecz z śastr, czyli autentycznej literatury, takiej jak Bhagavad-gita i pozostałe wedyjskie pisma objawione, możemy zrozumieć, że poza tą zdumiewająca manifestacją kosmiczną jest Najwyższa Osoba Boga, który pojawia się, aby utrzymać jej uregulowane działania i ukazać się tym, którzy są w gunie dobroci. Jest On przyczyną stworzenia i zaniku manifestacji kosmicznej. Zatem półbogowie modlili się, by pobłogosławił ich Swym łaskawym spojrzeniem.
04.01.59 Znaczenie: Narayana jest Najwyższą Osobą Boga, a Nara jest częścią Najwyższej Osoby Boga, Narayana. Zatem energia i źródło energii stanowią razem Najwyższą Osobę Boga. Maitreya powiadomił Vidurę, że Nara – cząstka Narayana – pojawił się w rodzinie Kuru, a Narayana – pełna ekspansja Krsny – przyszedł jako Krsna, Najwyższa Osoba Boga, z zamiarem uwolnienia cierpiącej ludzkości od męczarni materialnego brzemienia. Innymi słowy, Narayana Rsi jest teraz obecny w świecie w postaciach Krsny i Arjuny.
04.01.60 Znaczenie: Maitreya opisał już potomków 13 żon Dharmy – które wszystkie były córkami Daksy – a teraz opisuje czternastą córkę Daksy, Svahę, oraz jej trzech synów. Oblacje złożone w ogniu ofiarnym są przeznaczone dla półbogów i przyjmują je ci trzej synowie Agni i Svahy, mianowicie Pavaka, Pavamana i Śuci.
04.01.61 Znaczenie: Dziadkiem jest Agni, a synami są Pavaka, Pavamana i Śuci. Gdy weźmiemy pod uwagę ich czterech i dodamy 45 wnuków, otrzymamy wówczas 49 różnych bogów ognia.
04.01.62 Znaczenie: Impersonaliści, którzy spełniają wedyjskie ofiary dla otrzymania z nich korzyści, są przyciągani przez rozmaitych bogów ognia i im składają ofiary. Werset ten mówi o tych 49 bogach ognia.
04.01.66 Znaczenie: Choć Pan Śiva jest pierwszym miedzy wszystkimi yoginami i mistykami, nigdy nawet nie zbudował domu, w którym mógłby mieszkać. Sati była najmłodszą córka wielkiego Daksy, który nie był z niej zbyt zadowolony, gdyż na swego męża wybrała Pana Śivę. Dlatego kiedykolwiek Sati spotykała swego ojca, ten bez żadnego powodu krytykował jej męża, choć Panu Śivie nic nie można był zarzucić. Dlatego też Sati porzuciła ciało, które otrzymała od ojca. Ponieważ stało się to jeszcze zanim osiągnęła dojrzałość, nie mogła począć dziecka.