03.04.01 Znaczenie Kiedy podczas ceremonii dostatecznie nakarmieni zostaną bramini i Vaisnavowie, wówczas za pozwoleniem gości pozostałości pożywienia przyjmuje gospodarz. Więc potomkowie Vrsni i Bhoja formalnie otrzymali pozwolenie od braminów i zjedli przygotowane pożywienie. Ksatriyowie mają pozwolenie picia przy pewnych okazjach; więc wszyscy pili pewien rodzaj napoju alkoholowego z ryża Wskutek tego picia zaczęli bredzić i stracili zdrowy rozsądek do tego stopnia, że zapomnieli o wzajemnym związku i zaczęli używać twardych słów, w ten sposób raniąc swoje serca. Picie jest tak szkodliwe, że nawet taka wysoce kulturalna rodzina ulega odurzeniu i może zapomnieć się w nietrzeźwym stanie. Potomkowie Vrsni i Bhoja nie powinni zapomnieć się w ten sposób, ale zdarzyło się tak z woli Najwyższego i wskutek tego stali się nieuprzejmi wobec siebie.
03.04.02 Znaczenie
Kiedy istnieje potrzeba pożaru leśnego, wówczas – poprzez wolę
Najwyższego – pożar taki ma miejsce na skutek ocierania się bambusów. Podobnie
też, poprzez wolę Pana wszyscy potomkowie Yadu zostali zniszczeni w procesie samounicestwienia.
Tak jak ludzkie wysiłki nie mogą wzniecić pożaru w głębi lasu, tak również nie
było siły w całym wszechświecie, która mogłaby zniszczyć potomków Yadu, których
Pan otaczał ochroną. Pan zapragnął, aby zostali zniszczeni w ten sposób, i dlatego
byli oni posłuszni Jego poleceniu, jak wskazują na to słowa tad-anujnata.
03.04.03 Znaczenie Wszystkie wyżej wymienione czynności Yadów i Bhojów zostały spełnione przez wewnętrzną moc Pana, ponieważ Pan pragnął, aby po zakończeniu misji Jego przyjścia powrócili oni do swoich odpowiednich siedzib. Wszyscy z nich byli Jego synami i wnukami i całkowicie chroniła ich rodzicielska miłość Pana. Werset ten odpowiada na pytanie, w jaki sposób mogli oni zostać zniszczeni w obecności Pana wszystko zostało uczynione przez Samego Pana (svatma-mayayah). Członkowie rodziny Pana byli albo inkarnacjami Jego pełnych ekspansji, albo inkarnacjami półbogów z niebiańskich planet, i wskutek tego przed Swoim odejściem oddzielił On ich poprzez Swoją wewnętrzną moc. Przed odejściem do swoich odpowiednich siedzib zostali posłani do świętego miejsca Prabhasa, gdzie spełniali pobożne czynności i przyjmowali pokarm oraz pili do woli. Następnie zostało zaaranżowane, że powrócili do swoich siedzib, tak aby inni mogli zobaczyć, że potężna dynastia Yadu nie była już dłużej obecna w świecie. W poprzednim wersecie ważne jest słowo anujnata, które wskazuje na to, że wszystkie kolejne wydarzenia zostały zaaranżowane przez Pana. Te określone rozrywki Pana nie są manifestacją Jego zewnętrznej energii, czyli materialnej natury. Takie przejawienie Jego wewnętrznej mocy jest wieczne, i dlatego nie należy wnioskować, że Yadavowie i Bhojowie odeszli z tego świata w odurzeniu alkoholowym w zwykłej bratobójczej wojnie. Śrila Jiva Gosvami uważa te wypadki za wydarzenia magiczne.
03.04.04 Znaczenie Będąc w Dvarace, Uddhava otrzymał ostrzeżenie pozwalające mu uniknąć niepokojów, które były następstwem odejścia Pana i destrukcji dynastii Yadu. Poradzono mu, aby udał się do Badarikaśramu, ponieważ tam mógł obcować z wielbicielami Nara-Narayana; i pełniąc służbę oddania w ich towarzystwie – mógł zwiększyć swoją gorliwość do intonowania, słuchania, wiedzy i wolności od przywiązań.
03.04.06 Znaczenie Osoby w wyrzeczonym porządku życia często przyjmują schronienie drzewa. Uddhava zastał Pana w takiej sytuacji – jak przyjmował schronienie niczym osoby, które nie mają żadnego schronienia. Ponieważ jest On właścicielem wszystkiego, Jego schronienie jest wszędzie i to wszędzie jest pod Jego ochroną. Utrzymuje On całą materialną i duchową manifestację kosmiczną, i dlatego jest schronieniem wszystkiego. Dlatego nie było nic zadziwiającego w tym, iż przyjął On schronienie w ten sposób, jak robią to osoby pozbawione schronienia, które są w wyrzeczonym porządku życia.
03.04.08 Znaczenie Według Śrila Viśvanathy Cakravartiego Thakury, siedząca poza Pana – Jego oparcie się o nowo wyrosłe drzewo figowe – również ma swoje znaczenie. Aśvattha, drzewo figowe, jest zwane tak dlatego, ponieważ drzewo to nie umiera bardzo szybko. Żyje ono przez wiele, wiele lat. Jego kończyny i ich energie są pięcioma składnikami materialnymi: ziemią, wodą, ogniem, powietrzem i eterem. Te materialne energie reprezentowane przez drzewo figowe są wszystkie produktami zewnętrznej mocy Pana i dlatego znajdują się za Nim. I ponieważ ten określony wszechświat jest najmniejszy ze wszystkich, drzewo figowe zostało określone tutaj jako niewielkie, czyli jako dziecko. Tyakta pippalam oznacza, że właśnie zakończył On Swoje rozrywki w tym określonym małym wszechświecie, ale ponieważ Pan jest absolutny i wiecznie szczęśliwy, nie ma różnicy pomiędzy Jego porzucaniem i przyjmowaniem czegoś. Pan był gotów opuścić teraz ten określony wszechświat i udać się do innego, tak jak słońce zachodzi na jednej określonej planecie i jednocześnie wschodzi na innej, nie zmieniając swojego własnego położenia.
03.04.09 Znaczenie Maitreya był jednym z uczniów Maharsi Paraśary, ojca Vyasadevy. Zatem Vyasadeva i Maitreya byli przyjaciółmi i byli wzajemnie życzliwie do siebie nastawieni. Poprzez jakiś szczęśliwy przypadek losu, Maitreya dotarł do miejsca, w którym odpoczywał Pan Śri Krsna. Spotkanie z Panem nie jest zwykłym wydarzeniem. Maitreya był wielkim mędrcem i wykształconym filozofem, ale nie był czystym wielbicielem Pana, i dlatego jego spotkanie z Panem w tym czasie mogło być spowodowane ajnata-sukrti, czyli jakimś nieświadomym spełnianiem służby oddania. Czyści bhaktowie zawsze są zaangażowani w czyste czynności służby oddania, i dlatego ich spotkanie z Panem jest naturalne. Ale kiedy Pana spotykają osoby, które nie znajdują się na tym poziomie, przyczyną tego jest nieprzewidziane szczęście z powodu spełnienia jakiejś przypadkowej służby oddania.
03.04.10 Znaczenie Chociaż zarówno Uddhava, jak i Maitreya byli wielkimi duszami, uwaga Pana była bardziej skierowana ku Uddhavie, jako że był on nieskazitelnie czystym bhaktą. Jnana-bhakta, czyli osoba, której oddanie jest zmieszane z monistycznym punktem widzenia, nie jest czystym bhaktą. Chociaż Maitreya był bhaktą, jego oddanie nie było czyste. Podstawą wzajemnych stosunków Pana z Jego bhaktami jest transcendentalna miłość, a nie filozoficzna wiedza czy czynności karmiczne. W transcendentalnej służbie miłości dla Pana nie ma miejsca na monistyczną wiedzę czy karmiczne czynności. Gopi we Vrndavanie nie były ani wielkimi uczonymi, ani yoginami mistykami. Darzyły one Pana spontaniczną miłością i w ten sposób stał się On ich sercem i duszą, a gopi również stały się sercem i duszą Pana. Pan Caitanya potwierdził, iż związek gopi z Panem jest związkiem najwyższym. Tutaj stosunek Pana wobec Uddhavy był bardziej intymny niż wobec Maitreyi Muniego.
03.04.11 Znaczenie Uddhava jest jednym z wiecznych towarzyszy Pana, a pełną cząstką Uddhavy był w dawnych czasach jeden z ośmiu Vasów. W czasach tych, ośmiu Vasów i półbogowie z wyższych systemów planetarnych, którzy są odpowiedzialni za nadzorowanie spraw wszechświata, spełnili ofiarę, pragnąc osiągnąć swoje odpowiednie, ostateczne cele życia. W tym czasie ekspansja Uddhavy – działając jako jeden z Vasów – pragnęła zostać towarzyszem Pana. Pan wiedział o tym, ponieważ jest On obecny w sercu każdej żywej istoty jako Paramatma, Nadświadomość. W każdym sercu znajduje się reprezentacja Nadświadomości, która obdarza pamięcią cząstkową świadomość każdej żywej istoty. Żywa istota – jako świadomość cząstkowa – zapomina o wydarzeniach swego przeszłego życia, ale Nadświadomość przypomina jej, w jaki sposób działać odpowiednio do swojej przeszłej kultywacji wiedzy. Bhagavad-gita potwierdza ten fakt na różne sposoby: ye yatha mam prapadyante tams tathaiva bhajamy aham (Bg. 4.11), sarvasya caham hrdi sannivisto mattah smrtir jnanam apohanam ca (Bg. 15.15).
Każdy ma wolną wolę, jeśli chodzi o pragnienia, ale pragnienia spełniane są przez Najwyższego Pana. Każdy może niezależnie myśleć czy pragnąć, ale spełnienie naszych pragnień zależy od najwyższej woli. Prawo to jest wyrażone stwierdzeniem "Człowiek strzela, Pan Bóg kule nosi." Ongiś, kiedy półbogowie i Vasowie spełniali ofiarę, Uddhava – jako jeden z Vasów – zapragnął osiągnąć towarzystwo Pana, które jest bardzo trudne do osiągnięcia dla osób zajętych empiryczną, filozoficzną spekulacją czy czynnościami karmicznymi. Takie osoby praktycznie nie posiadają żadnej informacji o procesie stawania się towarzyszem Pana. O tym, że towarzystwo Pana jest najwyższą doskonałością życia, może wiedzieć – dzięki łasce Pana – jedynie czysty bhakta. Pan zapewnił Uddhavę, że spełni jego pragnienie. Kiedy poinformował o tym Uddhavę, wielki mędrzec Maitreya ostatecznie stał się świadomy znaczenia osiągnięcia towarzystwa Pana.
03.04.12 Znaczenie Kiedy jakaś osoba jest w pełni zaznajomiona z nauką o Panu – do tego stopnia, jak może być z nią zaznajomiona doskonała żywa istota w wyzwolonym stanie – otrzymuje ona pozwolenie do wejścia w niebo duchowe, gdzie znajdują się planety Vaikuntha. Tuż przed zniknięciem z oczu mieszkańców tego wszechświata, Pan siedział w odosobnionym miejscu, i Uddhava miał to szczęście, iż mógł oglądać Go nawet w takiej chwili. W ten sposób otrzymał pozwolenie Pana na wejście na Vaikunthy. Pan jest obecny zawsze i wszędzie, a Jego pojawianie się i odchodzenie są jedynie doświadczeniem mieszkańców określonego wszechświata. Jest On niczym słońce. Słońce nie pojawia się na niebie i nie znika z niego; wschody słońca o poranku i jego wieczorne zachody są jedynie doświadczeniem człowieka. Pan jest jednocześnie zarówno na Vaikuncie, jak i wszędzie wewnątrz i na zewnątrz Vaikunthy.
03.04.13 Znaczenie Tutaj znajduje się dalsze wyjaśnienie Najwyższej Jaźni, tak jak przedstawione zostało ono Brahmie i tak jak zostało to już wytłumaczone w Drugim Canto tego wielkiego dzieła. Pan powiedział, że celem zwięzłej formy Śrimad-Bhagavatam, jaką przekazał Brahmie, było naświetlenie Jego osobowości: Zatem werset ten unieważnia bezosobowe wyjaśnienie do czterech wersetów Drugiego Canto. Śridhara Svami również wyjaśnia w związku z tym, że ta sama zwięzła forma Bhagavatam odnosi się do rozrywek Pana Krsny i jej przeznaczeniem nigdy nie były rozważania impersonalne.
03.04.15 Znaczenie Osoby, które towarzyszą Panu na planetach Vaikuntha, osiągają wszystkie cechy cielesne Pana i wyglądem przypominają Pana Visnu. Takie wyzwolenie zwane jest sarupya-mukti i jest ono jednym z pięciu rodzajów wyzwolenia. Bhaktowie zaangażowani w transcendentalną służbę miłości dla Pana nigdy nie przyjmują sayujya-mukti, czyli wtopienia się w promienie Pana zwane brahmajyoti. Bhaktowie mogą osiągnąć nie tylko wyzwolenie, ale jakikolwiek sukces w zakresie religijności, rozwoju ekonomicznego czy zadowalania zmysłów, aż do standardu półbogów na planetach niebiańskich. Ale taki czysty bhakta jak Uddhava odmawia przyjęcia wszelkich takich udogodnień. Czysty bhakta pragnie jedynie zaangażować się w służbę dla Pana i nie zważa na swoją własną, osobistą korzyść.
03.04.16 Znaczenie Czyści bhaktowie Pana nie są za bardzo zainteresowani filozoficzną spekulacją o transcendentalnej wiedzy o Panu. Nie jest też możliwe osiągnięcie kompletnej wiedzy o Panu. Każda ilość wiedzy, jaką o Nim posiadają, jest dla nich wystarczająca, ponieważ bhaktowie po prostu czerpią przyjemność ze słuchania i intonowania o transcendentalnych rozrywkach Pana. To dostarcza im wszelkiego transcendentalnego szczęścia. Ale niektóre z rozrywek Pana zdają się być sprzeczne nawet dla takich czystych bhaktów, dlatego też Uddhava zapytał Pana o pewne sprzeczne wydarzenia w Jego rozrywkach. Pan jest opisany jako nie mający nic do zrobienia osobiście, i jest to prawdą, ponieważ nawet w stworzeniu i utrzymaniu materialnego świata Pan nie ma nic do robienia. Więc wydaje się to być sprzecznością, kiedy słuchamy, że Pan osobiście podnosi Wzgórze Govardhana dla ochrony Swoich czystych bhaktów. Pan jest Najwyższym Brahmanem, Absolutną Prawdą, Osobą Boga pojawiającym się w formie ludzkiej; ale Uddhava ma wątpliwości co do tego, czy mógł On spełniać tak wiele transcendentalnych czynów.
Nie ma różnicy pomiędzy Osobą Boga i bezosobowym Brahmanem. W jaki więc sposób Pan może mieć tak wiele czynności do spełnienia, skoro jest powiedziane, że bezosobowy Brahman nie ma nic do zrobienia ani materialnie, ani duchowo? Jeśli Pan jest nienarodzony, w jaki sposób narodził się jako syn Vasudevy i Devaki? Jest On straszny nawet dla kala, najwyższego strachu, a mimo to obawia się walczyć z Jarasandhą i chroni się w forcie. Jak Ten, który jest pełen Sam w Sobie, może znajdować przyjemność w towarzystwie wielu kobiet? Jak może On przyjmować żony i – niczym zwykły gospodarz domu – znajdować przyjemność w towarzystwie członków rodziny, dzieci, krewnych i rodziców? Wszystkie te pozornie sprzeczne wydarzenia oszałamiają nawet największych uczonych, którzy – zwiedzeni w ten sposób – nie mogą zrozumieć, czy faktem jest bierność, czy też Jego czynności są jedynie imitacjami.
Wyjaśnienie jest takie, że Pan nie ma nic wspólnego z czymkolwiek pospolitym. Wszelkie Jego czynności są transcendentalne. Jednakże zwykli spekulanci nie są w stanie tego zrozumieć. Z pewnością oszałamia ich to wszystko, ale dla transcendentalnych wielbicieli nie ma w tym nic zadziwiającego. Koncepcja Brahmana Absolutnej Prawdy jest z pewnością negacją wszelkich pospolitych czynności, ale koncepcja Parabrahmana jest pełna czynności transcendentalnych. Osoba, która zna różnice między koncepcją Brahmana a koncepcją Najwyższego Brahmana, jest z pewnością prawdziwym transcendentalistą. Dla takich transcendentalistów rzeczy te nie są oszałamiające. Pan osobiście również oznajmia w Bhagavad-gicie (10.2), "Nawet zastępy półbogów i wielcy mędrcy mają znikomą wiedzę o Moich czynnościach i transcendentalnych mocach." Właściwe wyjaśnienie czynów Pana daje Dziadek Bhismadeva (Bhag. 1.9.16):
na hy asya karhicid rajan
puman veda vidhitsitam
yad-vijijnasaya yukta muhyanti kavayo 'pi hi
03.04.17 Znaczenie Uddhava w rzeczywistości nigdy nie był naprawdę oszołomiony, ale mówi, że wszystkie te sprzeczności zdają się być oszałamiającymi. Cała dyskusja pomiędzy Krsną i Uddhavą była przeznaczona dla korzyści Maitreyi, który siedział w pobliżu. Pan zwykł wzywać Uddhavę na konsultacje, kiedy Jarasandha i inni atakowali miasto, oraz kiedy spełniał wielkie ofiary, co należało do Jego normalnego królewskiego obowiązku jako Pana Dvaraki. Pan nie ma przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, ponieważ nie jest On krępowany przez wpływ wiecznego czasu, i wskutek tego nie ma rzeczy, która byłaby Mu nieznaną. Jest On wiecznie samointeligentny. Dlatego też to, że przywoływał Uddhavę, aby ten Go oświecił, jest z pewnością zadziwiające. Wszelkie te działania Pana zdają się być sprzeczne, chociaż nie ma sprzeczności w Jego formalnych czynnościach. Dlatego lepiej jest widzieć je takimi, jakie są, i nie usiłować ich wyjaśniać.
03.04.18 Znaczenie Czysty bhakta, taki jak Uddhava, nie ma żadnych materialnych strapień, ponieważ bezustannie jest zaangażowany w transcendentalną służbę miłości dla Pana. Bhakta czuje się nieszczęśliwym, jeśli jest pozbawiony towarzystwa Pana. Bezustanne pamiętanie czynów Pana ożywia bhaktów i dlatego Uddhava poprosił, aby Pan oświecił go wiedzą Śrimad-Bhagavatam, którą poprzednio przekazał Brahmaji.
03.04.19 Znaczenie W wersecie tym znaczące są słowa paramam sthitim. Pan nie wyjawił Swojej transcendentalnej pozycji nawet Brahmie, kiedy przekazał mu cztery wersety Śrimad-Bhagavatam (2.9.33-36). Ta transcendentalna pozycja obejmuje Jego stosunki z bhaktami zaangażowanymi w transcendentalną służbę miłości, jak to zostało przejawione w Dvarace i Vrndavanie. Kiedy Pan wyjaśnił Swoją szczególną transcendentalną pozycję, było to przeznaczone jedynie dla Uddhavy, i dlatego Uddhava specjalnie powiedział mahyam ("mnie"), chociaż również był tam obecny mędrzec Maitreya. Takiej transcendentalnej pozycji nie są raczej w stanie zrozumieć ci, których oddanie jest zmieszane z wiedzą spekulatywną czy czynnościami karmicznymi. Postępowanie Pana w poufnej miłości bardzo rzadko jest wyjawiane ogółowi bhaktów, których przyciąga oddanie zmieszane z wiedzą i mistycyzmem. Takie czynności są niepojętymi rozrywkami Pana.
03.04.20 Znaczenie Rzeczywiste życie Śri Uddhavy jest bezpośrednim symbolem catuh-śloki z Bhagavatam, które Osoba Boga początkowo przekazał Brahmaji. Te cztery wielkie i ważne wersety Śrimad-Bhagavatam są szczególnie nadużywane przez spekulantów Mayavadi, którzy tworzą do nich odmienne wyjaśnienia odpowiadające ich monistycznym, bezosobowym poglądom. Tutaj znajduje się właściwa odpowiedź dla takich nieautoryzowanych spekulantów. Wersety Śrimad-Bhagavatam są czysto teistyczną nauką zrozumiałą dla doktorantów Bhagavad-gity. Nieautoryzowani, jałowi spekulanci popełniają obrazy u lotosowych stóp Pana Śri Krsny, ponieważ zniekształcają znaczenie Bhagavad-gity i Śrimad-Bhagavatam, w ten sposób zwodząc publiczność i przygotowując bezpośrednią ścieżkę do piekła, znanego jako Andhatamisra. Jak stwierdzono w Bhagavad-gicie (16.20), tacy zazdrośni spekulanci są pozbawieni wiedzy i z pewnością są potępieni życie po życiu. Niepotrzebnie przyjmują schronienie Śripada Śankaracaryi, ale on nie był tak drakoński, aby popełniać obrazy u lotosowych stóp Pana Krsny. Według Pana Śri Caitanyi Mahaprabhu, Śripada Śankaracarya nauczał filozofii Mayavada w określonym celu: Taka filozofia była konieczna dla pokonania buddyjskiej filozofii o nieistnieniu duszy, ale nigdy nie miała ona być przyjętą na stałe. Była to nagła potrzeba w krytycznej sytuacji. W swoim komentarzu do Bhagavad-gity Śankaracarya przyjął Pana Krsnę za Najwyższą Osobę Boga. Ponieważ był on wielkim bhaktą Pana Krsny, nie śmiał napisać żadnego, komentarza do Śrimad-Bhagavatam, gdyż byłaby to bezpośrednia obraza wobec lotosowych stóp Pana. Ale późniejsi spekulanci, z ramienia filozofii Mayavada, niepotrzebnie piszą swoje komentarze do catuh-śloki Bhagavatam, nie mając żadnych bona fide zamiarów.
Jałowi spekulanci monistyczni nie mają żadnego interesu w Śrimad-Bhagavatam, ponieważ to określone dzieło wedyjskie zostało im zabronione przez samego wielkiego jego autora. Śrila Vyasadeva definitywnie zabronił podejmowanie prób zrozumienia Śrimad-Bhagavatam osobom, które są zaangażowane w religijność, rozwój ekonomiczny, zadowalanie zmysłów i, ostatecznie, zbawienie, gdyż literatura ta nie jest przeznaczona dla nich (Bhag. 1.1.2). Śripada Śridhara Svami, wielki komentator Śrimad-Bhagavatam, definitywnie zabronił jnanim i monistom mieszać się do Śrimad-Bhagavatam. Nie jest ono dla nich. Jednakże takie nieautoryzowane osoby uparcie usiłują zrozumieć Śrimad-Bhagavatam, i w ten sposób popełniają obrazy u lotosowych stóp Pana, czego nie śmiał zrobić nawet Śripada Śankaracarya. W ten sposób zapewniają sobie kontynuację swojego pełnego niedoli życia. Szczególnie należy zwrócić tutaj uwagę na to, że Uddhava studiował catuh-śloki Bhagavatam bezpośrednio od Pana, który uprzednio wypowiedział je do Brahmaji. Tym razem Pan wyjaśnił samowiedzę – wspomnianą jako paramam sthitim – w sposób bardziej poufny. Po przyswojeniu sobie takiej samowiedzy miłości, Uddhava był pogrążony w smutku na skutek rozłąki z Panem. Dopóki ktoś nie jest rozbudzony do takiego stanu, w jakim znajdował się Uddhava – trwałego uczucia rozłąki z Panem w transcendentalnej miłości, które to uczucie przejawił również Pan Caitanya – dopóty nie może zrozumieć prawdziwego znaczenia czterech podstawowych wersetów Śrimad-Bhagavatam. Należy być ostrożnym, aby nie zniekształcać ich znaczenia w nieautoryzowany sposób, gdyż jest to wstąpieniem na niebezpieczną ścieżkę obrazy.
03.04.21 Znaczenie Czyści bhaktowie Pana na poziomie Uddhavy bezustannie obcują z Panem w podwójnej percepcji jednoczesnej rozłąki i spotkania. Czysty bhakta nawet na moment nie porzuca swojego zaangażowania w transcendentalną służbę dla Pana. Pełnienie służby dla Pana jest głównym zajęciem czystego wielbiciela. Rozłąka Uddhavy z Panem była nie do zniesienia i dlatego wyruszył do Badarikaśramu – tak jak polecił mu Pan – albowiem nie ma różnicy pomiędzy Panem i Jego poleceniami. Dopóki jesteśmy zaangażowani w wypełnianie polecenia Pana, dopóty nie może być mowy o rzeczywistym rozdzieleniu od Niego.
03.04.22 Znaczenie Badarikaśrama w Himalajach, siedziba mędrców Nara-Narayana, jest dla Hindusów wielkim miejscem pielgrzymek. Nawet do dnia dzisiejszego udają się tam setki i tysiące pobożnych Hindusów, aby złożyć hołd inkarnacji Boga Nara-Narayana. Wygląda na to, że nawet pięć tysięcy lat temu to święte miejsce było odwiedzane przez takie święte istoty jak Uddhava, i nawet wówczas to miejsce było znane jako bardzo, bardzo stare. Do tego określonego miejsca pielgrzymek niezwykle trudno jest się dostać zwykłym ludziom, jako że jest ono położone w takim miejscu w Himalajach, które prawie przez cały rok jest pokryte lodem i jest trudno dostępne. Miejsce to można odwiedzić podczas kilku miesięcy letnich, kosztem wielkich osobistych niewygód. Są cztery dhamy, czyli królestwa Boga, które reprezentują planety nieba duchowego, składające się z brahmajyoti i Vaikunth. Są to Badarikaśrama, Rameśvara, Jagannatha Puri i Dvaraka. Pobożni Hindusi nadal odwiedzają te święte miejsca dla osiągnięcia doskonałości w realizacji duchowej, podążając za przykładem bhaktów takich jak Uddhava.
03.04.23 Znaczenie Vidura został poinformowany, że rezultatem bitwy pod Kuruksetrą było unicestwienie jego przyjaciół i krewnych oraz zniszczenie dynastii Yadu, a także odejście Pana. To sprawiło, iż na chwilę ogarnęła go żałość, ale ponieważ był wysoce zaawansowany w transcendentalnej wiedzy, był w stanie uspokoić się poprzez oświecenie. Jak oznajmiono w Bhagavad-gicie, żałość z powodu unicestwienia przyjaciół i krewnych nie jest niczym dziwnym, gdyż tak długo pozostawaliśmy w związkach cielesnych. Lecz należy nauczyć się sztuki opanowania takiego smutku za pomocą wyższej, transcendentalnej wiedzy. Rozmowy pomiędzy Uddhavą i Vidurą na tematy związane z Krsną rozpoczęły się o zachodzie słońca, i dzięki obcowaniu z Uddhavą, Vidura był teraz jeszcze bardziej zaawansowany w wiedzy.
03.04.24 Znaczenie Vidura był o wiele starszy niż Uddhava. Poprzez związki rodzinne Uddhava był bratem i rówieśnikiem Krsny, podczas gdy Vidura był w wieku ojca Krsny, Vasudevy. Ale chociaż młodszy wiekiem, Uddhava był bardzo zaawansowany w służbie oddania dla Pana, i dlatego został tutaj opisany jako główny pomiędzy wielbicielami Pana. Vidura był przeświadczony o tym i dlatego – zwracając się do Uddhavy – postawił go w wyższej kategorii. Tak wyglądają grzecznościowe stosunki pomiędzy dwoma wielbicielami.
03.04.25 Znaczenie Słudzy Pana są w rzeczywistości sługami społeczeństwa. Nie mają oni żadnego innego interesu w społeczeństwie ludzkim, jak tylko oświecenie go transcendentalną wiedzą; są oni zainteresowani szerzeniem wiedzy o związku żywej istoty z Najwyższym Panem, czynnościach w tym transcendentalnym związku i ostatecznym celu ludzkiego życia. Jest to prawdziwa wiedza, która może pomóc społeczeństwu w osiągnięciu prawdziwego celu dobrobytu ludzkości. Wiedza o potrzebach cielesnych, mianowicie jedzeniu, spaniu, prokreacji i obronie – przemieniona w różnego rodzaju gałęzie wiedzy – jest jedynie tymczasowa. Żywa istota nie jest materialnym ciałem, ale wieczną, integralną cząstką Najwyższej Istoty, i dlatego rozbudzenie jej samowiedzy jest rzeczą zasadniczą. Bez tej wiedzy życie ludzkie kończy się porażką. To odpowiedzialne zadanie jest powierzane sługom Pana, Visnu, więc wędrują oni po Ziemi, jak również po wszystkich innych planetach wszechświata: Zatem wiedza, którą Uddhava otrzymał bezpośrednio od Pana, zasługuje na to, by rozpowszechniać ją w społeczeństwie ludzkim, szczególnie wśród osób takich jak Vidura, które są wysoce zaawansowane w służbie oddania dla Pana.
Prawdziwa transcendentalna wiedza jest przekazywana w sukcesji uczniów od Pana do Uddhavy, od Uddhavy do Vidury itd. Takiej doskonałej, transcendentalnej wiedzy nie można osiągnąć przez proces niedoskonałej spekulacji, którą uprawiają tzw. uczeni awanturnicy światowi. Vidura bardzo pragnął, aby Uddhava przekazał mu tę poufną wiedzę znaną jako paramam sthitim, w której Pan jest poznawany poprzez Jego transcendentalne rozrywki. Chociaż Vidura był starszy niż Uddhava, pragnął zostać sługą Uddhavy w transcendentalnym związku. Tej formuły transcendentalnej sukcesji uczniów nauczał również Pan Caitanya. Pan Caitanya radzi, że należy przyjąć transcendentalną wiedzę od kogokolwiek – czy to bramina, czy śudry, grhasthy czy sannyasina – pod warunkiem, że osoba ta jest rzeczywiście obeznana z nauką o Krsnie. Osoba, która zna naukę o Krsnie, jest w rzeczywistości bona fide mistrzem duchowym.
03.04.26 Znaczenie Chociaż można być dobrze obeznanym z nauką transcendentalną, należy być bardzo ostrożnym, jeśli chodzi o obrazę maryada-vyatikrama, czyli impertynenckie prześciganie większej osobowości. Zgodnie z zaleceniami pism świętych, należy być bardzo ostrożnym, by nie naruszyć prawa maryada-vyatikrama, ponieważ przez naruszenie tego prawa można stracić długość życia, bogactwo, sławę i pobożność oraz błogosławieństwa całego świata. Obeznanie z nauką transcendentalną wymaga znajomości technik nauki duchowej. Uddhava – będąc doskonale świadomym wszystkich tych zawiłości nauki transcendentalnej – poradził Vidurze, aby po otrzymanie transcendentalnej wiedzy zwrócił się do Maitreyi Rsiego. Vidura pragnął przyjąć Uddhavę za swojego mistrza duchowego, ale Uddhava nie przyjął tej pozycji, ponieważ Vidura był w wieku ojca Uddhavy i dlatego Uddhava nie mógł przyjąć go na ucznia, szczególnie, że w pobliżu znajdował się Maitreya. Zasada jest taka, że w obecności wyższej osobowości nie powinno się być skłonnym do udzielania instrukcji, nawet jeśli jest się kompetentnym i wykształconym. Więc Uddhava postanowił skierować osobę starszą, taką jak Vidura, do Maitreyi, innej starszej osoby, który był również wykształcony, ponieważ został bezpośrednio poinstruowany przez Pana – tuż zanim Pan opuścił ten śmiertelny świat Ponieważ zarówno Uddhava, jak i Maitreya zostali bezpośrednio poinstruowani przez Pana, obaj byli upoważnieni do zostania mistrzem duchowym Vidury czy kogokolwiek innego, ale Maitreya, będąc starszym, miał prawo pierwszeństwa, aby zostać mistrzem duchowym, szczególnie dla Vidury, który był znacznie starszy od Uddhavy. Nie należy być skłonnym do tego, by tanim sposobem przyjąć pozycję mistrza duchowego ze względu na korzyść i sławę. Pozycję mistrza duchowego należy przyjmować jedynie ze względu na służbę dla Pana. Pan nigdy nie toleruje impertynencji maryada-vyatikrama. Nie należy nigdy pomijać honorów należnych starszemu mistrzowi duchowemu ze względu na osobisty zysk czy sławę. Impertynencje ze strony pseudomistrza duchowego są bardzo ryzykowne, jeśli chodzi o postęp w realizacji duchowej.
03.04.27 Znaczenie Słowo viśva-murti zostało tutaj użyte dla określenia Krsny. Zarówno Uddhava, jak i Vidura byli pogrążeni w wielkim smutku z powodu odejścia Pana Krsny, i im bardziej dyskutowali transcendentalne imię, sławę i cechy Pana, tym bardziej wszędzie jawił się im obraz Pana. Takie uzmysłowienie sobie transcendentalnej formy Pana nie jest ani czymś fałszywym, ani też nie jest wyobrażeniem, ale jest rzeczywistą Absolutną Prawdą. Kiedy Pan jest postrzegany jako viśva-murti, nie oznacza to, że traci On Swoją osobowość czy transcendentalną, wieczną formę, ale staje się widoczny wszędzie w tej samej formie.
03.04.28 Znaczenie Według Śri Jivy Gosvamiego, nidhanam oznacza transcendentalną siedzibę Pana. Ni oznacza najwyższy, a dhanam oznacza bogactwa. A ponieważ siedziba Pana jest najwyższą manifestacją transcendentalnego bogactwa, jest ona nazywana nidhanam. Poza wyjaśnieniem gramatycznym, prawdziwym celem użycia słowa nidhanam jest wykazanie, że wszyscy członkowie dynastii Vrsni i Bhoja byli bezpośrednimi towarzyszami Pana, i pod koniec Jego rozrywek wszyscy zostali odesłani na swoje odpowiednie pozycje w transcendentalnym królestwie.
Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura wyjaśnia znaczenie akrtim jako rozrywki. A oznacza kompletne, a krtim oznacza transcendentalne rozrywki. Skoro Pan jest tożsamy ze Swoim transcendentalnym ciałem, nie ma kwestii zmiany czy opuszczania ciała w Jego przypadku. Aby działać odpowiednio do zasad i zwyczajów materialnego świata, Pan zdaje się rodzić i opuszczać ciało, ale czyści wielbiciele Pana dobrze znają rzeczywistą sytuację. Dlatego jest konieczne, aby poważni studenci Śrimad-Bhagavatam studiowali uwagi i komentarze wielkich acaryów, takich jak Jiva Gosvami i Viśvanatha Cakravarti. Dla innych, którzy nie są wielbicielami Pana, takie komentarze i wyjaśnienia tych acaryów mogą zdawać się być żonglerką gramatyczną, ale dla studentów, którzy są w linii sukcesji uczniów, wyjaśnienia wielkich acaryów są całkiem odpowiednie.
Ważne jest również słowo upagatesu. Wszyscy członkowie Vrsni i Bhoja bezpośrednio osiągnęli siedzibę Pana. Inni bhaktowie nie osiągają siedziby Pana bezpośrednio, ale czyści towarzysze Pana nie czują pociągu do bogactw jakiejkolwiek planety tego materialnego świata. Czasami bhaktowie, którzy mają zostać promowani do siedziby Pana, z powodu ciekawości mają pewien pociąg do bogactwa wyższych materialnych planet znajdujących się ponad Ziemią, i wskutek tego pragną zobaczyć je, kiedy wznoszą się do doskonałości. Ale członkowie rodzin Vrsni i Bhoja zostali bezpośrednio wysłani do świata duchowego, gdyż nie mieli żadnego pociągu do planet materialnych. Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura również sugeruje, że według słownika Amara-kośa, akrti również oznacza "sygnał". Poprzez danie mu sygnału, Pan Krsna polecił Uddhavie, aby po Jego odejściu udał się do Badarikaśramu, i Uddhava, jako czysty wielbiciel Pana, spełnił to polecenie wierniej, niż gdyby chodziło o udanie się do Boga, czyli siedziby Pana. Taka była przyczyna tego, iż pozostał samotnie nawet po odejściu Pana z powierzchni Ziemi.
03.04.29 Znaczenie W wersecie tym bardzo ważne jest słowo tyaksyan, które odnosi się do opuszczenia ciała przez Pana Krsnę. Skoro jest On wieczną formą egzystencji, wiedzy i szczęścia, Jego ciało i Jego Jaźń są tożsame. Zatem jak było to możliwe, że opuścił ciało, a następnie zniknął z powierzchni tego świata? Niewielbiciele, czyli Mayavadi, polemizują ze sobą na temat tajemniczego zniknięcia Pana, ale Śrila Jiva Gosvami – w swojej Krsna-sandarbha – szczegółowo wyjaśnia wątpliwości tych ludzi o ubogim zasobie wiedzy.
Według Brahma-samhity, Pan ma wiele form. Jest tam powiedziane, że Pan ma niezliczone formy, i kiedy ukazuje się On żywym istotom, tak jak to było w przypadku Pana Krsny, wszystkie takie formy łączą się z Nim. Poza tymi wszystkimi niewyczerpanymi formami ma On Swoją formę kosmiczną, którą zamanifestował przed Arjuną na polu bitwy pod Kuruksetrą. W wersecie tym również zostało użyte słowo sphitam, które wskazuje na to, że opuścił On Swoją potężną formę kosmiczną zwaną virat-rupa, a, nie Swoją pierwotną, wieczną formę, jako że nie istnieje możliwość, aby zmienił Swoją formę sac-cid-ananda. Tę prostą rzecz bez trudu uświadamiają sobie wielbiciele Pana, ale osoby, które są niewielbicielami, które nie pełnią prawie żadnej służby oddania dla Pana, albo nie rozumieją tego prostego faktu, albo celowo prowadzą polemiki, aby unicestwić wieczność transcendentalnego ciała Pana. Przyczyną tego jest defekt niedoskonałych żywych istot, zwany skłonnością do oszukiwania.
Nawet dzisiaj możemy zobaczyć w praktycznym życiu, że wielbiciele wielbią transcendentalną formę Pana w różnych świątyniach, i wszyscy oni rzeczywiście są świadomi faktu, że forma Bóstwa w świątyni nie jest różna od formy Pana. To niepojęte przejawienie wewnętrznej mocy Pana zostało opisane w Bhagavad-gicie (7.25): naham prakaśah sarvasya yoga-maya-samavrtah. Pan zastrzega Sobie prawo nieobjawiania się każdemu. W Padma Puranie jest powiedziane, atah śri-krsna-namadi na bhaved grahyam indriyaih. Imienia i formy Pana nie można postrzec materialnymi zmysłami, ale kiedy objawia się On oczom zwykłych ludzi, przyjmuje formę virat-rupy. Jest to dodatkowe materialne przejawienie formy i jest wspierane przez logikę podmiotu i jego przymiotników. Jeśli w gramatyce odejmiemy przymiotnik od podmiotu, podmiot, który ten przymiotnik częściowo przekształca, nie ulega zmianie. Podobnie, kiedy Pan opuszcza Swoją virat-rupę, Jego wieczna forma nie ulega zmianie, mimo iż nie ma żadnej materialnej różnicy pomiędzy Nim Samym a którąkolwiek z Jego niezliczonych form. W Piątym Canto zobaczymy, w jaki sposób Pan jest wielbiony w Swoich różnych formach na różnych planetach, nawet dzisiaj, i w jaki sposób jest również wielbiony w różnych świątyniach na tej Ziemi.
Sprawę odejścia Pana bardzo dokładnie wyjaśnili w swoich komentarzach Śrila Jiva Gosvami i Śrila Viśvanatha Cakravarti Thakura – cytując różne autentyczne wersje literatury wedyjskiej. My celowo nie załączamy ich tutaj, aby uniknąć powiększenia objętości tej książki. Cała ta sprawa została wyjaśniona w Bhagavad-gicie, jak zacytowano powyżej: Pan zachowuje Sobie prawo nieobjawiania się każdemu. Zawsze pozostaje On poza polem widzenia niewielbicieli, którzy są pozbawieni miłości i oddania, i w ten sposób jeszcze bardziej odsuwa ich od Siebie. Pan pojawił się na zaproszenie Brahmy, który modlił się przed Ksirodakaśayi Visnu, i dlatego, kiedy Pan pojawił się, wszystkie formy Visnu połączyły się z Nim, a kiedy misja została, spełniona, wszystkie z nich oddzieliły się zwykłą koleją rzeczy.
03.04.30 Znaczenie Ważnymi w tym wersecie są słowa jnanam mad-aśrayam. Transcendentalna wiedza ma trzy działy, mianowicie wiedzę o bezosobowym Brahmanie, wiedzę o wszechprzenikającej Duszy Najwyższej i wiedzę o Osobie Boga. Spośród tych trzech szczególne znaczenie ma transcendentalna wiedza o Osobie Boga, i jest ona znana jako bhagavat-tattva-vijnana, specyficzna wiedza o Osobie Boga. Ta specyficzna wiedza jest realizowana jedynie poprzez czystą służbę oddania i nie ma żadnego innego sposobu jej realizacji. Potwierdza to Bhagavad-gita (18.55): bhaktya mam abhijanati yavan yaś casmi tattvatah. "Jedynie osoby zaangażowane w służbę oddania mogą rzeczywiście znać transcendentalną pozycję Pana." Uddhava był uważany za najlepszego pomiędzy bhaktami tego czasu i dlatego, dzięki łasce Pana, został bezpośrednio poinstruowany przez Niego, tak aby ludzie mogli skorzystać z jego wiedzy po odejściu Pana z pola widzenia tego świata. To był jeden z powodów, dlaczego Uddhava otrzymał radę, aby udać się do Badarikaśramu, gdzie Pan jest osobiście reprezentowany przez Bóstwo Nara-Narayana. Osoba, która jest transcendentalnie zaawansowana, może zostać bezpośrednio zainspirowana przez Bóstwo w świątyni, i wskutek tego bhakta Pana zawsze przyjmuje schronienie uznanej świątyni Pana, tak aby poprzez łaskę Pana uczynić znaczny postęp w transcendentalnej wiedzy.
03.04.31 Znaczenie Szczególną kwalifikacją wymaganą do stania się reprezentantem Pana jest nieuleganie wpływom sił natury materialnej. Najwyższą kwalifikacją w świecie materialnym jest bycie braminem. Ale ponieważ bramin jest w gunie dobroci, bycie braminem nie jest wystarczające, aby zostać reprezentantem Pana. Należy wznieść się również ponad siłę dobroci i osiągnąć dobroć nieskażoną, wolną od jakichkolwiek cech materialnej natury. Ten stan transcendentalnej kwalifikacji jest zwany śuddha-sattvą, czyli vasudevą, i na tym etapie można zrealizować naukę o Bogu. Tak jak Pan nie ulega wpływom sił materialnej natury, tak również nie ulega im czysty wielbiciel Pana. Jest to główna kwalifikacja do stania się jednym z Panem. Osoba, która jest w stanie osiągnąć tę transcendentalną kwalifikację, jest zwana jivan-mukta, czyli wyzwoloną, mimo iż pozornie znajduje się w materialnych warunkach. To wyzwolenie osiąga osoba, która bezustannie pełni transcendentalną służbę miłości dla Pana. W Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.187) jest powiedziane:
iha yasya harer dasye karmana
manasa gira
nikhilasv apy avasthasu
jivan-muktah sa ucyate
"Każdy, kto poprzez swoje czyny, umysł i słowa, żyje jedynie dla transcendentalnej służby miłości dla Pana, jest z pewnością duszą wyzwoloną, nawet chociaż może wydawać się, że jest usytuowany w warunkach materialnej egzystencji." Uddhava był na takiej transcendentalnej pozycji i dlatego został wybrany, aby być reprezentantem Pana podczas Jego cielesnej nieobecności w tym świecie. Taki bhakta Pana nigdy nie ulega wpływom materialnej siły, inteligencji czy nawet wyrzeczenia. Taki bhakta Pana może przeciwstawić się wszelkim atakom materialnej natury i dlatego jest on znany jako gosvami. Jedynie tacy gosvami mogą przeniknąć misterium transcendentalnych związków miłości z Panem.
03.04.32 Znaczenie Pan Śri Krsna jest w rzeczywistości mistrzem duchowym trzech światów i jest On oryginalnym źródłem wszelkiej wiedzy wedyjskiej. Jednakże bardzo trudno jest zrozumieć osobową cechę Absolutnej Prawdy, nawet studiując Vedy. Po to, aby zrozumieć Osobę Boga jako Najwyższą Absolutną Prawdę, konieczne są Jego osobiste instrukcje. Bhagavad-gita jest manifestacją takiej transcendentalnej wiedzy w zwięzłej formie. Bez otrzymania łaski Najwyższego Pana nie można poznać Pana. Kiedy Pan był obecny w tym materialnym świecie, obdarzył taką szczególną łaską Arjunę i Uddhavę.
Niewątpliwie Pan wypowiedział Bhagavad-gitę na polu bitewnym Kuruksetra po to; aby zachęcić Arjunę do walki. I aby jeszcze uzupełnić transcendentalną wiedzę Bhagavad-gity, Pan poinstruował Uddhavę. Pan pragnął, aby Uddhava spełnił Jego misję i rozpowszechnił wiedzę, której Pan nie wypowiedział nawet w Bhagavad-gicie. Osoby, które są przywiązane do słów Ved, z wersetu tego mogą dowiedzieć się również, że Pan jest źródłem wszelkiej wiedzy wedyjskiej. Osoba, która nie jest w stanie zrozumieć Najwyższej Osoby Boga poprzez studiowanie stronic Ved, może przyjąć schronienie jednego z bhaktów Pana, takiego jak Uddhava, aby posunąć się dalej w wiedzy o Najwyższej Osobie Boga. Brahma-samhita mówi, że bardzo trudno jest zrozumieć Najwyższą Osobę Boga z Ved, ale jest On bez trudu rozumiany dzięki czystym wielbicielom, takim jak Uddhava. Autoryzując Uddhavę, aby przemawiał w Jego imieniu, Pan obdarzył łaską wielkich mędrców, którzy żyli w Badarikaśramie. Bez takiego upoważnienia nie można ani zrozumieć, ani nauczać służby oddania dla Pana.
Będąc obecnym na tej Ziemi, Pan spełnił
wiele niezwykłych czynów, nawet podróżując w przestworzach, aby sprowadzić
kwiat parijata z królestwa
niebiańskiego i odzyskać syna Swojego nauczyciela (Sandipani Muniego) z
królestwa śmierci. Uddhava z pewnością miał informacje o warunkach życia na
innych planetach, a wszyscy mędrcy pragnęli je poznać, tak jak my pragniemy
wiedzieć o innych planetach w przestworzach. Uddhava został szczególnie
upełnomocniony do dostarczenia przekazu do Badarikaśramu, nie tylko dla mędrców
tego miejsca pielgrzymek, ale również dla Bóstw Nara-Narayana. Przekaz ten musiał
być bardziej poufny niż wiedza opisana na stronicach Ved.
Pan jest niewątpliwie źródłem wszelkiej wiedzy i wiedza przekazana przez Uddhavę Nara-Narayanie oraz innym mędrcom była również częścią wiedzy wedyjskiej, ale była ona bardziej poufna i mogła być przesłana czy zrozumiana jedynie poprzez takiego czystego bhaktę jak Uddhava. Ponieważ jedynie Pan i Uddhava rozumieli taką poufną wiedzę, jest powiedziane, że Uddhava był tak dobry jak Sam Pan. Każda żywa istota również może, podobnie jak Uddhava, stać się poufnym posłańcem na tym samym poziomie co Pan, pod warunkiem; że – dzięki miłosnej służbie oddania – sama stanie się poufnym bhaktą. Jak to zostało stwierdzone w Bhagavad-gicie, taka poufna wiedza jest powierzana jedynie czystym wielbicielom, takim jak Uddhava i Arjuna, i tę tajemnicę należy poznawać poprzez nich, a nie inaczej. Bhagavad-gity czy Śrimad-Bhagavatam nie można zrozumieć bez pomocy takich poufnych bhaktów Pana. Według Śrila Viśvanathy Cakravartiego Thakury, ten poufny przekaz musiał dotyczyć misterium odejścia Pana i unicestwienia Jego dynastii pod koniec Jego stuletniego pobytu w tym materialnym świecie. Każdy musiał być bardzo ciekaw tajemnicy unicestwienia dynastii Yadu i Pan musiał wyjaśnić ten przekaz Uddhavie, który następnie przyniósł go do Badarikaśramu dla Nara-Narayana i innych czystych wielbicieli Pana.
03.04.33 Znaczenie Temat pojawienia się i odejścia Duszy Najwyższej, Pana Śri Krsny, jest misterium nawet dla wielkich mędrców. W wersecie tym ważne jest słowo paramatmanah. Zwykła żywa istota jest na ogół zwana atmą, ale Pan Krsna nigdy nie jest zwykłą żywą istotą, ponieważ jest On paramatmą; Duszą Najwyższą. Jednak Jego pojawienie się niczym jedna z istot ludzkich i Jego ponowne odejście z tego śmiertelnego świata są tematami dla badaczy, którzy prowadzą swoje prace badawcze z wielką wytrwałością. Takie tematy zawsze zwiększają zainteresowanie osoby studiującej je, ponieważ badacze muszą odszukać transcendentalną siedzibę Pana, do której udaje się On po zakończeniu rozrywek w tym śmiertelnym świecie. Ale nawet wielcy mędrcy nie mają informacji o tym, że poza tym materialnym niebem jest niebo duchowe, gdzie Śri Krsna wiecznie rezyduje ze Swoimi towarzyszami, mimo iż w tym samym czasie przejawia Swoje rozrywki w tym śmiertelnym świecie, kolejno we wszystkich wszechświatach. Ten fakt został potwierdzony w Brahma-samhicie (5.37): goloka eva nivasaty akhilatma-bhutah. "Poprzez Swoją niepojętą moc Pan rezyduje w Swojej wiecznej siedzibie, Goloce, ale jednocześnie – poprzez Swoje wielorakie manifestacje – jest On obecny wszędzie jako Dusza Najwyższa." Zatem Jego pojawianie się i znikanie mają miejsce jednocześnie i nikt nie może definitywnie stwierdzić, które z nich jest początkiem, a które końcem. Jego wieczne rozrywki nie mają początku ani końca, a poznawać je należy jedynie od czystego wielbiciela, nie tracąc wartościowego czasu na tzw. poszukiwania badawcze.
03.04.34 Znaczenie Transcendentalne formy i rozrywki Pana, tak jak opisano to w Bhagavad-gicie, są bardzo trudne do zrozumienia dla osób, które nie są Jego bhaktami. Pan nigdy nie objawia się osobom takim jak jnani i yogini. A są również inni, którzy z powodu swojej głęboko zakorzenionej zawiści wobec Pana zaliczani są do zwierząt, i dla takich zazdrosnych bestii temat pojawiania się i znikania Pana jest jedynie przyczyną umysłowego niepokoju. Jak potwierdzono w Bhagavad-gicie (7.15), złoczyńcy, którzy są zainteresowani jedynie materialnymi uciechami, którzy pracują ciężko niczym osły, na żadnym etapie nie mogą poznać Osoby Boga z powodu asurika-bhava, czyli buntowniczości przeciwko Najwyższemu Panu.
Transcendentalne ekspansje cielesne manifestowane przez Pana
dla Jego rozrywek w tym śmiertelnym świecie oraz pojawianie się i znikanie
takich transcendentalnych ekspansji są, tematami bardzo trudnymi. Osoby, które
nie są wielbicielami Pana, otrzymują radę, aby nie dyskutować o pojawianiu się
i odchodzeniu Pana, by w ten sposób uniknąć popełnienia dalszych obraz u
lotosowych stóp Pana. Im bardziej dyskutują o transcendentalnym pojawianiu się
i odchodzeniu Pana w tym demonicznym duchu, tym bardziej jak oznajmiono w Bhagavad-gicie (16.20) – zapuszczają
się w najciemniejsze regiony piekła. Każdy, kto jest przeciwko
transcendentalnej służbie miłości dla Pana, jest mniej lub bardziej stworzeniem
bestialskim, tak jak zostało to potwierdzone w tym wersecie Śrimad-Bhagavatam.
03.04.35 Znaczenie Kiedy Vidura dowiedział się, że Pan Krsna, Najwyższa Osoba Boga, myślał o nim w ostatnim momencie, pogrążył się w ekstazie miłości. Mimo iż sam uważał się za nieznacznego, Pan, dzięki Swojej bezprzyczynowej łasce, pamiętał o nim. Vidura przyjął to za wielką łaskę i wskutek tego zapłakał. Taki płacz jest ostatnim słowem na ścieżce postępu w służbie oddania. Ten, kto jest w stanie płakać za Panem w miłości, z pewnością odnosi sukces na polu służby oddania.