01.07.01 Znaczenie: W tym rozdziale Śrimad-Bhagavatam za wątek posłużyła historia cudownego ocalenia Maharajy Pariksita w łonie jego matki. Przyczyną całego zajścia był Drauni, zwany inaczej Aśvatthamą, syn acaryi Drony, który zabił pięciu śpiących synów Draupadi, za co został później ukarany przez Arjunę.
Warto tutaj zwrócić uwagę na to, że przed rozpoczęciem wielkiej epopei Śrimad-Bhagavatam, Śrila Vyasadeva zrealizował całą prawdę poprzez trans oddania.
01.07.02 Znaczenie: Rozwijanie wiedzy duchowej definitywnie wymaga odpowiedniego miejsca i atmosfery. Miejsce na zachodnim brzegu rzeki Sarasvati jest wyjątkowo odpowiednie do takiego celu. I tam właśnie, w miejscu zwanym Śamyaprasa, znajduje się aśrama Vyasadevy. Śrila Vyasadeva był grhasthą, a pomimo to jego rezydencja została nazwana aśramem. Aśrama jest miejscem szczególnie przeznaczonym do kultywacji kultury duchowej. I nie ma znaczenia to, czy miejsce to należy do gospodarza czy wyrzeczonego mędrca. Cały system varnaśrama został tak zaprojektowany, że każdy ze statusów życia zwany jest aśramem. To zaś oznacza, że kultura duchowa jest elementem powszednim dla wszystkich. Brahmacarini, grhasthowie i sannyasini wszyscy powinni wypełnić tę samą misję życia, mianowicie – zrealizować Najwyższego. Dlatego też nie można powiedzieć, że któryś z nich jest mniej ważny, jeśli chodzi o rozwijanie kultury duchowej. Różnica polega jedynie na sile wyrzeczenia, i stąd też najwyższym poważaniem w społeczeństwie cieszą się sannyasini, jako że oni są najbardziej wyrzeczeni.
01.07.03 Znaczenie: Zgodnie z instrukcjami swojego mistrza duchowego, Śrila Narady Muniego, Vyasadeva skoncentrował swój umysł w tym transcendentalnym miejscu medytacji.
01.07.04 Znaczenie: Doskonała wizja Prawdy Absolutnej
jest możliwa jedynie poprzez łączący proces służby oddania. To zostało również
potwierdzone w Bhagavad-gicie. Absolutną
Osobę Boga można zrealizować jedynie poprzez proces służby oddania, i tylko
taka doskonała wiedza umożliwia wejście do królestwa Boga. Królestwo Boga jest
nieosiągalne dla tych, którzy osiągnęli częściową realizację Absolutu w postaci
bezosobowego Brahmana czy zlokalizowanej Paramatmy. Śri Narada poradził Śrila
Vyasadevie, aby skoncentrował się w transcendentalnej medytacji na Osobie Boga
i Jego czynnościach. Śrila Vyasadeva nie zwrócił uwagi na światłość Brahmana,
ponieważ nie jest to wizja absolutna. Absolutną wizją jest Osoba Boga, tak jak
to oznajmia Bhagavad-gita (7.19): vasudevah sarvam iti. Również Upanisady stwierdzają, że Vasudeva,
Osoba Boga, okryty jest przez złocisto-promienistą hiran-mayena patrena, zasłonę bezosobowego Brahmana, a kiedy ta
kurtyna zostaje usunięta przez łaskę Pana, wtedy ogląda się prawdziwe oblicze
Absolutu. Tutaj Absolut został wspomniany jako purusa czyli osoba. Absolutna Osoba Boga jest wspominany
wielokrotnie w literaturze wedyjskiej, a w Bhagavad-gicie
ten purusa został potwierdzony
jako wieczna i oryginalna osoba. Absolutna Osoba Boga jest doskonałą osobą. Ta
najwyższa osoba ma wiele różnorakich energii, spośród których szczególnie ważne
są trzy, mianowicie energia wewnętrzna, zewnętrzna i marginalna. Tutaj
wspomniano o energii zewnętrznej, co zostanie potwierdzone w następnych
wersetach opisujących jej działanie. Energia wewnętrzna istnieje razem z
Absolutną Osobą, tak jak światło księżycowe istnieje razem z księżycem. Energia
zewnętrzna jest porównywana do ciemności, ponieważ więzi ona żywe istoty w
ciemnościach ignorancji. Użyte tutaj słowo apaśrayam
sugeruje, że ta energia jest pod pełną kontrolą Pana. Moc wewnętrzna, albo
inaczej, energia wyższa, jest również nazywana mayą, ale jest to maya duchowa,
czyli energia manifestowana w królestwie absolutnym. Kiedy ktoś przyjmuje
schronienie tej wewnętrznej mocy, ciemności materialnej ignorancji zostają od
razu rozproszone. I nawet ci, którzy są atmarama,
czyli pogrążonymi w transie, ci również przyjmują schronienie tej mayi, czyli energii wewnętrznej. Służba
oddania, czyli bhakti-yoga, jest
funkcją energii wewnętrznej, tak więc nie ma tu miejsca dla energii niższej,
czyli energii materialnej, tak jak nie ma miejsca na ciemność w blasku
duchowego światła. Ta energia wewnętrzna jest nawet wyższa od duchowego
szczęścia płynącego z realizacji bezosobowego Brahmana. W Bhagavad-gicie znajdujemy oznajmienie, że promienność bezosobowego
Brahmana jest również emanacją z Absolutnej Osoby Boga, Śri Krsny. Tak więc,
ten parama-purusa nie może być nikim
innym jak tylko Samym Śri Krsną, co zostanie wyjaśnione w późniejszych ślokach.
01.07.05 Znaczenie: Werset ten wyjaśnia jaka jest
fundamentalna przyczyna cierpień żywej istoty uwięzionej w materii, jak również
wskazuje na środki zaradcze, które powinny zostać podjęte, oraz na ostateczną
doskonałość, która powinna zostać osiągnięta. Żywa istota jest z natury
transcendentalna wobec materialnego działania, ale teraz jest ona więziona
przez energię zewnętrzną i dlatego myśli o sobie jako o jednym z produktów
materialnych. Pod wpływem sił natury materialnej czysta duchowa istota
doświadcza materialnych cierpień. Żywa istota błędnie uważa siebie za produkt
materii, a to oznacza, że obecny wypaczony sposób myślenia, odczuwania i woli,
będący pod wpływem warunków materialnych, nie jest dla niej naturalny. Ale ma
ona swój naturalny sposób myślenia, odczuwania i woli. W swoim naturalnym
stanie żywa istota nie jest pozbawiona myślenia, uczuć i woli. Również Bhagavad-gita stwierdza, że rzeczywista
wiedza uwarunkowanej duszy została teraz okryta przez niewiedzę. Tak oto
teoria, że żywa istota jest absolutnym, bezosobowym Brahmanem, zostaje
niniejszym obalona. Nie można przyjąć takiego twierdzenia, ponieważ żywa istota
ma swój własny sposób myślenia również w oryginalnym, nieuwarunkowanym stanie.
Obecny uwarunkowany stan jest rezultatem wpływu energii zewnętrznej, co
oznacza, że inicjatywę przejęła teraz energia iluzoryczna, podczas gdy Pan jest
na uboczu. Bynajmniej nie jest to pragnieniem Pana, aby żywa istota była
łudzona przez energię zewnętrzną: Energia zewnętrzna jest świadoma tego faktu,
ale pomimo tego przyjmuje ona na siebie to niewdzięczne zadanie trzymania w
złudzeniu zapominalskich dusz przez swój zwodniczy wpływ. Pan nie staje na
przeszkodzie zadaniu energii iluzorycznej, ponieważ takie działanie tej energii
jest również konieczne dla poprawy uwarunkowanej duszy. Kochający ojciec nie
chce, aby jego dzieci były karane przez kogoś innego, a jednak daje on swoje
nieposłuszne dziecko pod opiekę surowego człowieka po to właśnie, aby przywieść
je do porządku. Ale wszechkochający, Wszechmocny Ojciec pragnie równocześnie
ulgi dla uwarunkowanej duszy, ulgi od szpon energii iluzorycznej. Król wsadza
nieposłusznych obywateli do więzienia, ale czasami ten sam król, pragnąc ulgi
dla uwięzionych, osobiście udaje się do więzienia i błaga ich o poprawę, i w
rezultacie więźniowie odzyskują wolność. Podobnie, Najwyższy Pan zstępuje ze
Swojego królestwa do królestwa energii iluzorycznej i osobiście oferuje
uwarunkowanym duszom pomoc w postaci Bhagavad-gity,
w której osobiście oznajmia, że chociaż wpływ energii iluzorycznej jest
bardzo trudny do pokonania, to jednak ktoś, kto podporządkowuje się lotosowym
stopom Pana, zostaje wyzwolony na mocy nakazu Pana. Ten proces podporządkowania
jest środkiem na wyzwolenie się spod zwodniczego wpływu energii iluzorycznej.
Proces podporządkowania jest kompletny poprzez wpływ towarzystwa. Pan oznajmił,
że dzięki wpływowi nawoływań świętych osób, które rzeczywiście zrealizowały
Najwyższego, ludzie angażują się w transcendentalną służbę miłości dla Niego.
Uwarunkowana dusza nabiera smaku do słuchania o Panu i tylko przez takie
słuchanie zostaje ona stopniowo wzniesiona na platformę szacunku, oddania i
przywiązania do Pana. Cała sprawa jest dopełniana przez proces
podporządkowania. Tutaj ta sama sugestia została wysunięta przez Pana w Jego
inkarnacji jako Vyasadeva. Oznacza to, że uwarunkowane dusze są przywoływane
przez Pana na dwa sposoby, mianowicie przez proces karania przez energię
zewnętrzną Pana, i przez Niego Samego jako mistrza duchowego w aspekcie
wewnętrznym i zewnętrznym. Wewnątrz serca każdej żywej istoty Pan osobiście
jako Dusza Najwyższa (Paramatma) staje się mistrzem duchowym, a na zewnątrz
staje się On mistrzem duchowym w postaci świętych pism objawionych, świętych
osób i inicjującego mistrza duchowego. To zostanie wyjaśnione jeszcze
dokładniej w następnej śloce.
Vedy, a szczególnie Kena Upanisad, potwierdzają osobowy nadzór energii iluzorycznej w odniesieniu do mocy kontrolujących półbogów. Tutaj jest to również wyraźnie potwierdzone, że żywa istota jest kontrolowana przez energię zewnętrzną w osobowym wydaniu. Podległa w ten sposób kontroli energii zewnętrznej, żywa istota jest usytuowana w różny sposób. Jednak z obecnego oznajmienia Bhagavatam jasno wynika, że energia zewnętrzna jest usytuowana niżej od Osoby Boga, czyli istoty doskonałej. Energia iluzoryczna nie może nawet zbliżyć się do istoty doskonałej, czyli Pana; może ona wywierać swój wpływ tylko na żywe istoty. Zatem czystą imaginacją jest twierdzenie, że Najwyższy Pan zostaje złudzony przez energię iluzoryczną i w ten sposób staje się żywą istotą. Gdyby żywa istota i Pan należeli do tej samej kategorii, wtedy Vyasadeva na pewno by to zobaczył i nie byłoby problemu materialnej niedoli po stronie żywej istoty, jako że Najwyższa Istota jest w pełni świadomy. Widać więc tu wyraźnie niegodziwe imaginacje monistów próbujących umieścić Pana i żywe istoty w tej samej kategorii. Gdyby Pan i żywe istoty były takie same, wtedy Śrila Śukadeva Gosvami nie musiałby podejmować trudu opisania transcendentalnych rozrywek Pana, ponieważ wszystkie one byłyby manifestacjami energii iluzorycznej.
Śrimad-Bhagavatam jest ostatecznym lekarstwem dla cierpiącej w szponach mayi ludzkości. Dlatego też Śrila Vyasadeva stawia najpierw diagnozę rzeczywistej choroby uwarunkowanej duszy, to znaczy jej złudzenia przez energię zewnętrzną. W swojej wizji zobaczył on doskonałą Najwyższą Istotę, który jest poza wpływem tej energii zewnętrznej, jak również chore uwarunkowane dusze i przyczynę choroby. Środki zaradcze zostały podane w wersecie następnym. Zarówno Najwyższa Osoba Boga, jak i żywe istoty są niewątpliwie jakościowo jednym, ale Pan jest kontrolerem energii iluzorycznej, podczas gdy żywa istota jest kontrolowana przez energię iluzoryczną. W ten sposób Pan i żywe istoty są równocześnie różne i nieróżne od siebie. Została tutaj wyraźnie zarysowana jeszcze jedna sprawa, mianowicie to, że wieczny związek pomiędzy Panem i żywą istotą jest transcendentalny, bowiem inaczej Pan nie musiałby podejmować trudu ponownego odzyskania uwarunkowanych dusz ze szpon mayi. W ten sam sposób również od żywej istoty wymaga się również, aby odżywiła na nowo swą naturalną miłość i przywiązanie do Pana. To właśnie jest najwyższą doskonałością żywej istoty. Śrimad-Bhagavatam oferuje uwarunkowanej duszy dążenie do tego celu życia.
01.07.06 Znaczenie: Śrila Vyasadeva zobaczył wszechdoskonałą Osobę Boga. Oznajmienie to sugeruje, że kompletna całość Osoby Boga mieści w sobie również Jego integralne cząstki. Śrila Vyasadeva widział zatem Jego różne energie, mianowicie energię wewnętrzną, energię marginalną i energię zewnętrzną. Zobaczył on również Jego pełne części i części pełnych części, mianowicie Jego różne inkarnacje. W swojej wizji zwrócił szczególną uwagę na niepotrzebne cierpienia uwarunkowanych dusz, zwiedzionych wpływem energii zewnętrznej. A w końcu zobaczył on środki zaradcze dla uwarunkowanych dusz, mianowicie – proces służby oddania. Służba oddania jest wielką nauką transcendentalną i zaczyna się ona wraz z procesem słuchania i intonowania imienia, sławy, chwał, itd. Najwyższej Osoby Boga. Rozbudzenie uśpionej miłości do Boga nie zależy od mechanicznego systemu słuchania i intonowania, ale wyłącznie i jedynie od bezprzyczynowej łaski Pana. Kiedy Pan jest w pełni usatysfakcjonowany szczerymi wysiłkami bhakty, może On go obdarzyć Swoją transcendentalną miłosną służbą. Ale nawet jeśli ktoś przestrzega przepisanych form słuchania i intonowanie, odczuje on od razu złagodzenie niepożądanych cierpień egzystencji materialnej. Takie złagodzenie materialnego wpływu nie czeka na rozwinięcie transcendentalnej wiedzy. Raczej, wiedza zależy od służby oddania, którą podejmuje się w celu realizacji Prawdy Najwyższej.
01.07.07 Znaczenie: Spośród wszystkich zmysłów najbardziej efektywnym jest zmysł słuchu. Działa on nawet wtedy, kiedy człowiek pogrążony jest w głębokim śnie. Na jawie można się obronić przed wrogiem używając rąk, ale w czasie snu jest się zdanym tylko na ucho. Tutaj wspomniano o znaczeniu słuchania w związku z osiągnięciem najwyższej doskonałości życia, mianowicie wyzwolenia się z trojakiego rodzaju materialnych cierpień. W tym świecie każdy i w każdym momencie pełen jest rozpaczy, pożąda on mirażu złudnych rzeczy i zawsze obawia się spodziewanego wroga. Są to podstawowe symptomy materialnej choroby. Tutaj definitywnie oznajmia się, że po prostu przez słuchanie przekazu Śrimad-Bhagavatam osiąga się przywiązanie do Najwyższej Osoby Boga, Śri Krsny, a skoro tylko to ma miejsce, od razu znikają symptomy materialnej choroby. Śrila Vyasadeva zobaczył wszechdoskonałą Osobę Boga, a powyższe oznajmienie jeszcze raz potwierdza tę wszechdoskonałość Osoby Boga, Śri Krsny.
Ostatecznym rezultatem służby oddania jest rozwinięcie prawdziwej miłości do Najwyższej Osoby. Miłość jest słowem często używanym na określenie więzi pomiędzy kobietą i mężczyzną. I miłość jest jedynym właściwym słowem, które może być użyte do określenia więzi pomiędzy Panem Krsną i żywymi istotami. Żywe istoty zostały określone w Bhagavad-gicie jako prakrti a w sanskrycie prakrti oznacza obiekt rodzaju żeńskiego. Pan jest zawsze opisywany jako parama-purusa, czyli najwyższa osoba rodzaju męskiego. Tak więc uczucie, które łączy Pana i żywe istoty, przypomina uczucie wiążące mężczyznę i kobietę. Zatem termin "miłość do Boga" jest jak najbardziej stosowny.
Miłosna służba oddania zaczyna się wraz ze słuchaniem o Panu.
Nie ma różnicy pomiędzy Panem, a tematem, który o Nim traktuje. Pan jest
absolutny pod każdy względem i wskutek tego nie ma żadnej różnicy pomiędzy Nim,
a tematem, który traktuje o Nim i jest przedmiotem naszego słuchania. Zatem,
słuchanie o Nim oznacza natychmiastowy kontakt z Nim poprzez proces wibrowania
transcendentalnego dźwięku. A ten transcendentalny dźwięk jest tak skuteczny,
że od razu usuwa on wszystkie wspomniane powyżej materialne schorzenia. Jak
wspomniano uprzednio, żywa istota rozwija pewien rodzaj uwikłania na skutek
obcowania z materią, a złudna klatka w postaci materialnego ciała przyjmowana
jest za coś rzeczywistego. Pod wpływem takiego fałszywego uwikłania, żywa
istota zajmująca pozycje w różnych kategoriach życia zostaje złudzona na różne
sposoby. Nawet w najbardziej rozwiniętym stadium ludzkiego życia ta sama iluzja
triumfuje w formie tak wielu -izmów i
staje na przeszkodzie miłosnej więzi z Panem i tym samym miłosnej więzi
pomiędzy człowiekiem a człowiekiem. Słuchanie tematów Śrimad-Bhagavatam usuwa to fałszywe materialne uwikłanie i tym
samym daje ono początek prawdziwemu pokojowi w społeczeństwie, o który to tak
walczą politycy, podejmując wiele politycznych przedsięwzięć. Politycy chcą
pokoju pomiędzy ludźmi i narodami, ale równocześnie na skutek zbyt dużego
przywiązania do materialnej dominacji stwarzają oni złudzenie i lęk. Dlatego
też jest rzeczą pewną, że konferencje pokojowe nie przyniosą pokoju
społeczeństwu. Ten upragniony pokój może zostać osiągnięty jedynie przez
słuchanie tematów o Najwyższej Osobie Boga Śri Krsnie, opisanych w Śrimad-Bhagavatam. Głupi politycy mogą
zwoływać konferencje pokojowe i konferencje na szczycie przez setki lat, ale
nie można się spodziewać, że kiedykolwiek odniosą oni sukces. Dopóki nie
przywrócimy naszej utraconej więzi z Krsną, dopóty ludzie błędnie będą uważać
ciało za jaźń, i w ten sposób również będzie panował lęk. Co zaś się tyczy
słuszności argumentu, że Śri Krsna jest Najwyższą Osobą Boga, to istnieje setki
i tysiące dowodów na to w pismach świętych, jak również setki i tysiące dowodów
za podstawę których posłużyły osobiste doświadczenia bhaktów w różnych
miejscach, jak Vrndavana, Navadvipa i Puri. Nawet w słowniku Kaumudi przy słowie Krsna znajdujemy
następujące określenia – syn Yaśody i Najwyższa Osoba Boga, Parabrahman.
Ostateczny wniosek jest więc taki, że po prostu przez słuchanie wedyjskich
tematów Śrimad-Bhagavatam można mieć
bezpośredni związek z Najwyższą Osobą Boga Śri Krsną i skutkiem tego osiągnąć
najwyższą doskonałość życia przez wzniesienie się ponad światowe niedole,
złudzenie i lęk. Takie są właśnie praktyczne sprawdziany dla tych, którzy
rzeczywiście pokornie słuchają tematów
Śrimad-Bhagavatam.
01.07.08 Znaczenie: Śrimad-Bhagavatam jest naturalnym komentarzem do Brahma-sutry, sporządzonym przez tego samego autora. Brahma-sutra zwana inaczej Vedanta-sutrą jest przeznaczona dla tych, którzy już są na ścieżce samorealizacji. Śrimad-Bhagavatam zostało tak skompilowane, że czytelnik czy słuchacz zostaje od razu zaangażowany w ścieżkę samorealizacji, po prostu przez słuchanie jego tematów. Chociaż jest ono szczególnie przeznaczone dla paramahamsów, czyli dla tych, którzy są całkowicie pochłonięci procesem samorealizacji, wdziera się ono również w głębiny serc tych, którzy mogą być ludźmi światowymi. Ludzie tacy zajęci są zadowalaniem zmysłów, ale nawet oni znajdą w tej literaturze wedyjskiej lekarstwo na ich materialne choroby. Śukadeva Gosvami był duszą wyzwoloną od samych początków swoich narodzin, ale pomimo tego jego ojciec uczył go Śrimad-Bhagavatam. Pomiędzy światowymi uczonymi istnieją pewne rozbieżności co do daty skompilowania Śrimad-Bhagavatam. Jednak z samego tekstu Bhagavatam dowiadujemy się, że zostało ono sporządzone przed zniknięciem Maharajy Pariksita i po odejściu Pana Krsny. W czasie swoich rządów nad światem, Maharaja Pariksit jako król Bharata-varsy ukarał osobę Kali. Zgodnie z obliczeniami astrologicznymi i pismami świętymi, wiek Kali trwa już pięć tysięcy lat. Tak więc, Śrimad-Bhagavatam zostało zapisane nie mniej niż pięć tysięcy lat temu. Mahabharata została skompilowana przed Śrimad-Bhagavatam, a Purany były skompilowane jeszcze przed Mahabharatą. Taka jest przybliżona data skompilowania różnych dzieł literatury wedyjskiej. Streszczenie Śrimad-Bhagavatam zostało dane jeszcze przed szczegółowym opisem według instrukcji Narady. Śrimad-Bhagavatam przedstawia naukę podążania ścieżką nivrtti-marga. Ścieżka pravrtti-marga została bowiem potępiona przez Naradę, chociaż wszystkie uwarunkowane dusze mają skłonność do podążania właśnie tą ścieżką. Tematem Śrimad-Bhagavatam jest leczenie materialistycznej choroby ludzkości, czyli całkowite zatrzymanie męczarni materialnej egzystencji.
01.07.09 Znaczenie: Dla ogółu ludzi najwyższą doskonałością jest zaprzestanie materialnych czynności i skoncentrowanie się na ścieżce samorealizacji. Ci, którzy znajdują przyjemność w zadowalaniu zmysłów, albo też zajmuj się materialną dobroczynnością, nazywani są karmitami. Spośród tysięcy i milionów takich karmitów może jeden staje się atmarama poprzez samorealizację Atma znaczy jaźń, a arama znaczy znajdować przyjemność. Każdy poszukuje najwyższej przyjemności, ale standard przyjemności jednego człowieka może różnić się od standardu przyjemności drugiego człowieka. Zatem, standard przyjemności doznawanej przez karmitów różni się od przyjemności doznawanej przez atmarama. Atmarama jest całkowicie obojętny wobec materialnej przyjemności pod każdym względem. Śrila Śukadeva Gosvami osiągnął już ten stan, a jednak podjął się on trudów studiowania wielkiej literatury Bhagavatam. Znaczy to, że Śrimad-Bhagavatam jest doktoranckim studium nawet dla atmarama, którzy mają za sobą wszystkie studia nad wiedzą wedyjską.
01.07.10 Znaczenie: Pan Śri Caitanya Mahaprabhu objaśnił tę ślokę bardzo jasno Swojemu czołowemu bhakcie, Śri Sanatanie Gosvamiemu. Wziął On pod uwagę jedenaście elementów w tej śloce mianowicie:
(1)
atmarama;
(2)
munayah,
(3)
nirgrantha,
(4)
api,
(5) ca,
(6)
urukrama,
(7)
kurvanti,
(9)
bhaktim,
(10)
ittham-bhuta gunah i
(11)
harih.
Według sanskryckiego słownika Viśva-prakaśa, słowo atmarama posiada siedem odpowiedników, synonimów, a mianowicie:
(1) Brahman (Absolutna Prawda),
(2) ciało,
(3) umysł,
(4) wysiłek,
(5) wytrzymałość,
(6) inteligencja,
(7) osobiste zwyczaje.
Słowo munayah odnosi się do
(1) tych, którzy są myślącymi,
(2) tych, którzy są poważni i milczący,
(3) ascetów,
(4) wytrwałych,
(5) żebraków,
(6) mędrców i
(7) świętych.
Słowo nirgrantha komunikuje takie znaczenia:
(1) ten, kto jest wyzwolony z niewiedzy,
(2) ten, kto nie ma nic wspólnego z nakazami pism świętych, tzn. ten, kto jest wolny od nakazów wspomnianych w pismach objawionych, jak etyki, Ved, filozofii, psychologii i metafizyki, (innymi słowy: głupcy, ulicznicy, niepiśmienni, itd., którzy nie mają żadnego związku z zasadami regulującymi),
(3) kapitalista i również
(4) ktoś, kto jest bez pieniędzy.
Według słownika Śabda-kośa przedrostek ni jest używany w sensie
(1) pewności,
(2) liczenia,
(3) budowania i
(4) zakazu,
a słowo grantha jest używane w sensie
bogactwa,
tezy,
słownika, itd.
Słowo urukrama znaczy "ten, którego czyny są sławne." Krama znaczy "krok." Słowo urukrama specyficznie wskazuje na inkarnację Pana jako Vamany, który zajął cały wszechświat Swoimi niezmierzonymi krokami. Pan Visnu jest bardzo potężny, a Jego czyny są bardzo sławne. To właśnie On za pośrednictwem energii wewnętrznej stworzył świat duchowy, a ten materialny świat jest manifestacją Jego energii zewnętrznej. Poprzez Swoje wszechprzenikające ekspansje jest On obecny wszędzie jako Najwyższa Prawda, a w Swojej osobowej postaci jest On zawsze obecny w Swojej transcendentalnej siedzibie, Goloka Vrndavana, gdzie oddaje się wszechróżnorodnym, transcendentalnym rozrywkom. Jego czynności są niezrównane i nie mogą być porównane do czynności żadnej innej istoty. Dlatego też słowo urukrama jest właściwie odpowiednie tylko dla Niego.
Zgodnie z sanskryckimi prawami rządzącymi czasownikiem, kurvanti odnosi się do robienia czegoś dla kogoś innego. Zatem znaczy to, że atmarama pełnią służbę oddania dla Pana nie dla osobistego interesu, ale dla przyjemności Pana, Urukramy.
Hetu znaczy "przyczynowy". Istnieje wiele przyczyn, źródeł zadowalania zmysłów i mogą być one sklasyfikowane jako przyjemność materialna, siły mistyczne i wyzwolenie. Ogólnie rzecz biorąc, tego właśnie pragną progresywni materialiści. Co się tyczy materialnych przyjemności, istnieją one w niezliczonej liczbie, i materialiści są pełni zapału, aby zwiększać je bez końca, ponieważ są oni pod wpływem złudnej energii. Nie ma końca liście materialnych przyjemności, ani też nikt w tym materialnym świecie nie może mieć ich wszystkich. Jeśli chodzi o siły mistyczne, to jest ich osiem (jak np. stanie się nieskończenie małym, niepodleganie prawu ciążenia, zdolność osiągania wszystkiego, czego się zapragnie, dominowanie nad naturą materialną, kontrolowanie innych żywych istot, itd.). Takie siły mistyczne są wymienione w Bhagavatam. Co zaś się tyczy wyzwolenia, to istnieje pięć jego rodzajów.
1) sayujya-mukti: wyzwolenie bezosobowe, czyli wtopienie się w bezosobowy blask brahmajyoti. (Vaisnavowie nigdy nie akceptują tej formy wyzwolenia.)
2) salokya-mukti: daje możliwość życia na tej samej planecie co Pan;
3) sarupya-mukti: daje takie same cechy cielesne jakie posiada Pan;
4) sarsti-mukti: daje takie same bogactwa, jak te posiadane przez Pana;
5) samipya-mukti: daje możliwość życia w towarzystwie Pana.
Czysta służba oddania oznacza służbę dla Pana bez pragnienia wyżej wspomnianych osobistych korzyści. Potężny Osoba Boga Śri Krsna może być w pełni usatysfakcjonowany przez takich czystych bhaktów, wolnych od wszelkiego rodzaju pragnień osobistych korzyści.
Czysta służba oddania dla Pana rozwija się w różnych stadiach. Na płaszczyźnie materialnej praktyka służby oddania zakłada osiemdziesiąt jeden aspektów, każdy różnej jakości, a ponad takimi czynnościami jest transcendentalna praktyka służby oddania, która jest jedna i jest nazywana sadhana-bhakti. Kiedy czysta praktyka sadhana-bhakti dojrzewa i przekształcona zostaje w transcendentalną miłość do Boga, transcendentalna miłosna służba dla Pana zaczyna się stopniowo rozwijać w dziewięć progresywnych stadiów miłosnej służby, które korespondują z różnymi uczuciami, jak:
przywiązanie,
miłość,
afektacja,
wzruszenie,
przyciąganie,
lgnięcie,
naśladowanie,
ekstaza i
intensywne przeżywanie rozłąki:
Przywiązanie biernego bhakty rozwija się do stadium transcendentalnej miłości do Boga.
Przywiązanie aktywnego bhakty rozwija się do stadium lgnięcia, a
przywiązanie przyjacielskiego bhakty rozwija się do stadium naśladowania, i to samo jest również w wypadku bhaktów mających rodzicielski związek z Panem. Bhaktowie będący w relacji małżeńskiej z Panem rozwijają ekstazę do stadium intensywnego przeżywania rozłąki. Takie są niektóre z symptomów czystej służby oddania dla Pana.
Według Hari-bhakti-sudhodaya słowo ittham-bhuta znaczy "kompletna rozkosz." Transcendentalna rozkosz płynąca z realizacji bezosobowego Brahmana została porównana do odrobiny wody mieszczącej się w odcisku zrobionym przez kopytko cielęcia. Jest to niczym w porównaniu z oceanem rozkoszy płynącej z oglądania Osoby Boga. Osobowa forma Pana Śri Krsny jest tak atrakcyjna, że mieści ona w sobie wszelką atrakcję, wszelką rozkosz i wszelkie smaki (rasy). Te atrakcje są tak mocne, że nikt nie chce zamienić ich na żadną materialną przyjemność, siły mistyczne i wyzwolenie. Nie ma potrzeby logicznego argumentowania w celu podtrzymania tego stwierdzenia, bowiem to z powodu swojej własnej natury ktoś zostaje przyciągnięty przez cechy Pana Śri Krsny. Musimy być o tym całkowicie przekonani, że cechy Pana nie mają nic wspólnego z cechami materialnymi. Wszystkie one są pełne rozkoszy, wiedzy i wieczności. Pan posiada niezliczoną ilość cech i jeden bhakta jest przyciągany przez jakąś jedną cechę, podczas gdy drugi jest przyciągany przez inną.
Wielcy mędrcy, tacy jak czterej kawalerowie-bhaktowie Pana, Sanaka, Sanatana, Sananda i Sanat-kumara, zostali przyciągnięci przez zapach kwiatów i liści tulasi pomazanych papką sandałową i ofiarowanych lotosowym stopom Pana. Podobnie, Śukadeva Gosvami był już duszą wyzwoloną, a jednak został on przyciągnięty przez rozrywki Pana. To jest dowodem na to, że cechy Pana nie mają nic wspólnego z materią. Podobnie, młode pasterki zostały przyciągnięte przez rysy cielesne Pana, a Rukmini została przyciągnięta przez słuchanie o chwałach Pana. Pan Krsna przyciąga nawet umysł bogini fortuny. Przyciąga On, w szczególnych wypadkach, umysły wszystkich młodych dziewcząt Umysły starszych niewiast przyciąga On przez uczucie macierzyńskie. Przyciąga On umysły mężczyzn w związku służby i przyjaźni:
Słowo hari posiada wiele znaczeń, ale głównym jego znaczeniem jest to, że On (Pan) pokonuje wszelkie niepomyślności i zabiera umysł bhakty, nagradzając go czystą, transcendentalną miłością. Przez pamiętanie Pana w poważnym nieszczęściu można uwolnić się od wszelkiego rodzaju niedoli i niepokojów. Pan stopniowo pokonuje wszystkie przeszkody na ścieżce służby oddania czystego bhakty i tak oto zostają zamanifestowane rezultaty dziewięciu czynności służby oddania, takich jak słuchanie i intonowanie.
Przez Swoje cechy osobowe i transcendentalne atrybuty, Pan
rozciąga Swoją moc atrakcji na wszystkie czynności psychologiczne czystego
bhakty. Taka jest atrakcyjna moc Pana. Atrakcja ta jest tak potężna, że czysty
bhakta nigdy nie pragnie żadnej z czterech zasad religii. Takie są właśnie
atrakcyjne cechy transcendentalnych atrybutów Pana. Przez dodanie do tych słów api i ca, można spotęgować ich znaczenie w sposób nieograniczony. Według
gramatyki sanskryckiej istnieje siedem synonimów słowa api.
Tak więc, interpretując słowa tej śloki, każde z osobna, można dostrzec nieograniczoną liczbę transcendentalnych cech Pana Krsny, które przyciągają umysł czystego bhakty.
01.07.11 Znaczenie: Według Brahma-vaivarta Purany, Śrila Śukadeva Gosvami był duszą wyzwoloną
nawet w łonie swojej matki. Śrila Vyasadeva wiedział, że dziecko po opuszczeniu
łona nie pozostanie w domu. Dlatego też przekazał mu streszczenie Bhagavatam, kiedy był on jeszcze w łonie
matki, tak aby został on przyciągnięty do transcendentalnych czynów Pana. Po
swoich narodzinach, dziecko zostało jeszcze bardziej wykształcone w tematach Bhagavatam przez recytację
rzeczywistych ślok.
Jest to już ogólną zasadą, że dusze wyzwolone są przyciągane do bezosobowego aspektu Brahmana z monistycznym zamiarem stania się jednym z najwyższą całością. Ale przez towarzystwo czystych bhaktów, takich jak Vyasadeva, nawet wyzwolona dusza zostaje przyciągnięta do transcendentalnych cech Pana. Dzięki łasce Śri Narady, Śrila Vyasadeva był w stanie opowiedzieć wielką epopeję Śrimad-Bhagavatam, a dzięki łasce Vyasadevy, Śrila Śukadeva Gosvami mógł zrozumieć jej znaczenie. Transcendentalne cechy Pana są tak atrakcyjne, że Śrila Śukadeva Gosvami porzucił swoje całkowite pogrążenie w bezosobowym Brahmanie i przyjął osobowe czynności Pana.
Praktycznie więc wyrzekł się bezosobowej koncepcji Absolutu,
uważając swoje wysiłki dla osiągnięcia bezosobowego aspektu Najwyższego za
stratę czasu. Czyli innymi słowy, doświadczył on większej transcendentalnej
rozkoszy z aspektem osobowym niż bezosobowym. I od tego czasu on sam stał się
nie tylko drogi dla visnu-janów, czyli
bhaktów Pana, ale również bhaktowie stali się drodzy jemu. Bhaktowie Pana,
którzy nie chcą zabić indywidualności żywych istot i którzy pragną stać się
osobistymi sługami Pana, niezbyt lubią impersonalistów. Podobnie
impersonaliści, którzy pragną stać się jednym z Panem, nie są zdolni docenić
bhaktów Pana. W ten sposób, od niepamiętnych czasów, ci dwaj transcendentalni
pielgrzymi stawali się czasami konkurentami. Innymi słowy, każdy z nich woli
się trzymać z dala od drugiego z powodu ostatecznej osobowej i bezosobowej
realizacji. Dlatego też wydaje się, że Śrila Śukadeva Gosvami również nie miał
sympatii dla bhaktów. Ale od kiedy sam został bhaktą, zawsze pragnął
transcendentalnego towarzystwa visnu-janów,
i oni również lubili jego towarzystwo, od kiedy został osobowym Bhagavata.
Tak więc, zarówno syn, jak i ojciec byli całkowicie świadomi transcendentalnej
wiedzy w Brahmanie, a następnie obaj stali się bhaktami osobowych cech
Najwyższego Pana. W ten oto sposób śloka ta
udziela w pełni odpowiedzi na pytanie, jak to się stało, że Śukadeva Gosvami
został przyciągnięty przez opowieści Śrimad-Bhagavatam.
01.07.12 Znaczenie: Pan Krsna jest tak łaskawy dla upadłych dusz, że inkarnuje On osobiście wśród żywych istot różnego rodzaju i uczestniczy z nimi w ich codziennych czynnościach. Każdy historyczny fakt, stary czy nowy, jeśli ma on związek z Krsną, ma być rozumiany jako transcendentalna opowieść o Krsnie. Bez Krsny wszelka uzupełniająca literatura, jak Purany i Mahabharata, są po prostu opowieściami albo historycznymi faktami. Ale z Krsną stają się one transcendentalne, i kiedy my ich słuchamy, stajemy się od razu transcendentalnie powiązani z Krsną. Śrimad-Bhagavatam jest również Puraną, ale szczególne znaczenie tej Purany polega na tym, że czynności Pana są tutaj centralnymi, a nie uzupełniającymi historycznymi faktami. Wskutek tego Śrimad-Bhagavatam zostało polecone przez Pana Caitanyę Mahaprabhu jako nieskazitelna Purana. Istnieje mniej inteligentna grupa wielbicieli Bhagavata-Purany, którzy pragną od razu rozkoszować się czynnościami Pana opowiedzianymi w Canto Dziesiątym, nie mając zrozumienia poprzedzających cant. Są oni pod wpływem fałszywego wrażenia, że inne canta nie dotyczą Krsny i w ten sposób bardziej głupio niż inteligentnie biorą się do czytania Dziesiątego Canto. Ci czytelnicy zostali tutaj szczególnie poinformowani, że inne canta Śrimad-Bhagavatam są równie ważne jak Canto Dziesiąte. Nikt nie powinien zagłębiać się w tematy Dziesiątego Canto bez gruntownego zrozumienia celu poprzednich cant. Krsna i Jego czyści bhaktowie, jak Pandavowie są na tym samym planie. Krsna nie jest oddzielony od Swoich bhaktów, którzy są połączeni z Nim w różnych rasach, i czyści bhaktowie, jak Pandavowie, nie są oddzieleni od Krsny. Bhaktowie i Pan są wzajemnie powiązani i nie mogą być oni rozdzieleni. Dlatego też rozmowy o bhaktach Pana wszystkie są krsna-katha, czyli tematami o Panu.
01.07.13-14 Znaczenie: Transcendentalne opowieści o czynach Pana Śri Krsny opisane w Śrimad-Bhagavatam zaczynają się z końcem bitwy na Polu Kuruksetra, gdzie Pan osobiście mówił o Sobie w Bhagavad-gicie. Tak więc zarówno Bhagavad-gita, jak i Śrimad-Bhagavatam są transcendentalnymi opowieściami o Panu Śri Krsnie. Gita jest krsna-katha, czyli tematem o Krsnie, ponieważ została wypowiedziana przez Pana, i Bhagavatam jest również krsna-katha, ponieważ opowiada o Panu. Życzeniem Pana Caitanyi było, aby każdy zapoznał się z tymi obydwoma krsna-katha, zgodnie z Jego poleceniem. Pan Krsna Caitanya jest Samym Krsną w przebraniu bhakty, dlatego wersje tak Pana Krsny, jak i Śri Krsny Caitanyi są identyczne. Pan Caitanya pragnął, aby wszyscy, którzy urodzili się w Indiach, zrozumieli dogłębnie te krsna-katha, a następnie, po pełnej realizacji, głosili ten transcendentalny przekaz we wszystkich częściach świata. A rezultatem tego będzie upragniony pokój i pomyślność dla dotkniętego chorobą świata.
01.07.16 Znaczenie: Wróg, który
podpala dom,
podaje truciznę,
atakuje znienacka śmiertelnymi broniami,
grabi bogactwo czy przywłaszcza sobie pola uprawne albo też
kusi czyjąś żonę,
nazywany jest agresorem (napastnikiem). Agresor taki, chociaż może być on braminem czy tak zwanym synem bramina, musi być ukarany w każdych okolicznościach. Arjuna, obiecując pozbawić głowy Aśvatthamę wiedział dobrze, że był on synem bramina. Ale ponieważ działał on jak rzeźnik, został wzięty za rzeźnika; dlatego też nie ma kwestii grzechu w zabiciu takiego bramińskiego syna – udowodniono mu bowiem, że jest łotrem.
01.07.18 Znaczenie: Użyte tutaj słowo kah albo arkah ma dwa odnośniki w Puranach. Kah odnosi się do Brahmy, który pewnego razu został zwabiony przez swoją córkę i zaczął podążać za nią. To rozwścieczyło Śivę, który zaatakował Brahmę swoim trójzębem. Brahma uciekł w obawie o swoje życie. Co zaś się tyczy słowa arkah, to odniesienie do niego znajdujemy w Vamana Puranie. Swego czasu istniał demon o imieniu Vidyunmali, który otrzymał w darze od Pana Śiwy złoty samolot, emanujący intensywne światło. Samolotem tym mógł on podróżować na tyły słońca, a z powodu blasku wysyłanego przez ten samolot, nie było nocy. Rozzłościło to boga Słońca, który roztopił samolot swoimi jadowitymi promieniami. To znowu rozwścieczyło Pana Śivę, który następnie zaatakował boga Słońca. Bóg Słońca zaczął uciekać, a w końcu upadł on w Kaśi (Varanasi), a miejsce tego upadku stało się od tego czasu sławne jako Lolarka.
01.07.19 Znaczenie: Broń nuklearną, zwaną brahmastrą, stosuje się tylko w ostatecznym wypadku, kiedy nie ma już innego wyboru. Użyte tutaj słowo dvijatmajah jest znaczące, ponieważ Aśvatthama, mimo, że był synem Dronacaryi, nie był właściwie wykwalifikowanym braminem. Braminem nazywany jest najbardziej inteligentny człowiek, i nie jest to tytuł, który się odziedzicza. Aśvatthama został również poprzednio nazwany brahma-bandhu czyli przyjacielem bramina. Bycie przyjacielem bramina nie oznacza wcale, że ktoś jest braminem na mocy kwalifikacji. Przyjaciel albo syn bramina może być nazywany braminem tylko wtedy, kiedy jest w pełni wykwalifikowany, nie inaczej. Jako że decyzja Aśvatthamy o użyciu brahmastry nie była dojrzała, został on tutaj celowo nazwany synem bramina.
01.07.20 Znaczenie: Czynności materialne mogą być
spełniane na platformie wulgarnej i subtelnej. Subtelne formy materialnego
działania są uskuteczniane przez użycie oczyszczonych wibracji dźwiękowych. Ta
sama metoda została użyta tutaj przez Aśvatthamę, który wyzwolił bronie
nuklearne za pośrednictwem mantr.
01.07.22 Znaczenie: Arjuna był świadomy transcendentalnych cech Pana Śri Krsny, ponieważ doświadczył ich już w bitwie na Polu Kuruksetra. Zatem obraz Pana Krsny prezentowany przez Arjunę jest autorytatywny. Krsna jest wszechmocny i to właśnie On jest przyczyną nieustraszoności Swoich bhaktów. Bhakta Pana jest zawsze nieulękły, ponieważ Pan go zawsze chroni. Materialna egzystencja jest czymś na podobieństwo płonącego lasu, który może być ugaszony tylko dzięki łasce Pana Śri Krsny. Mistrz duchowy jest reprezentacją łaski Pana. I ktoś, kto teraz cierpi w płomieniach materialnej egzystencji, może otrzymać deszcz łaski Pana za pośrednictwem przeźroczystego medium samozrealizowanego mistrza duchowego. Mistrz duchowy, przez swoje słowa, może głęboko wniknąć w serce cierpiącej osoby i zaszczepić w niej wiedzę transcendentalną, która sama może ugasić ogień materialnej egzystencji.
01.07.23 Znaczenie: Pan oznajmia w Bhagavad-gicie, że ktoś, kto podporządkowuje się Jego lotosowym stopom, może wyzwolić się ze szponów niewiedzy. Krsna jest jak słońce, a maya, czyli egzystencja materialna, jest jak ciemność. Gdziekolwiek pojawia się światło słońca, ciemność ignorancji zostaje od razu pokonana. A tutaj zostały zasugerowane najskuteczniejsze środki na wyzwolenie się ze świata ignorancji.
Pan został tutaj nazwany oryginalną Osobą Boga. Z Niego pochodzą wszystkie inne Osoby Boga. Wszechprzenikający Pan Visnu jest pełną częścią, albo, inaczej mówiąc, ekspansją Pana Krsny. Pan rozwija Siebie w niezliczoną liczbę form Boga i żywych istot, razem ze Swoimi różnymi energiami. Ale Śri Krsna jest oryginalnym, pierwotnym Panem, z którego wszystko wyemanowało. Wszechprzenikający aspekt Pana doświadczany w zamanifestowanym świecie jest również częściową reprezentacją Pana. Tak więc, Paramatma jest również zawarta w Nim. On jest Absolutną Osobą Boga. Nie ma On nic wspólnego z działaniami i oddziaływaniami materialnej manifestacji, jako że jest On daleko ponad tą materialną kreacją. Ciemność jest wypaczoną reprezentacją słońca i dlatego egzystencja ciemności zależy od egzystencji słońca, ale w samym słońcu nie ma śladu ciemności. Tak jak słońce jest pełne tylko światła, podobnie Absolutna Osoba Boga, znajdujący się poza materialną egzystencją, pełen jest szczęścia i rozkoszy. Jest On nie tylko pełen szczęścia, ale również pełen transcendentalnej różnorodności. Transcendencja wcale nie jest statyczna, jest On pełen dynamicznej różnorodności. Jest On różny od natury materialnej, której różnorodność jest wytworem trzech gun. On jest parama, czyli przywódcą. Zatem jest On absolutny. Posiada On wielorakie energie i przez Swoje różne energie, stwarza On, manifestuje, utrzymuje i niszczy materialny świat Jednak w Jego własnej siedzibie wszystko jest wieczne i absolutne. Świat nie jest kierowany przez same energie czy też samych potężnych pośredników, ale przez Wszechpotężnego, pana wszystkich energii.
01.07.24 Znaczenie: Osoba Boga, Śri Krsna, z powodu Swojej bezprzyczynowej łaski zstępuje w ten materialny świat, nie podlegając jednak wpływom materialnych sił natury. On jest wiecznie usytuowany poza materialnymi manifestacjami, ale tylko z powodu Swojego bezprzyczynowego miłosierdzia przychodzi tutaj, aby przywołać upadłe dusze, zniewolone przez złudną energię. Zaatakowane przez energię materialną, chcą one, pod fałszywymi pretekstami, czerpać z niej przyjemność, chociaż w zasadzie żywa istota jest niezdolna do samowolnego czerpania przyjemności. Jest ona wiecznie sługą Pana, a kiedy zapomina o swojej pozycji, myśli ona o cieszeniu się materialnym światem, ale w rzeczywistości jest ona w złudzeniu. Pan zstępuje, aby wykorzenić to fałszywe poczucie przyjemności i przywołać uwarunkowane dusze z powrotem do Boga. W ten sposób manifestuje On Swoje wszechmiłosierdzie dla upadłych dusz.
01.07.25 Znaczenie: Może się wydawać, że Pan jest stronniczy dla Swoich bhaktów, chociaż każdy jest powiązany z Panem. On jest jednakowo ustosunkowany do każdego, ale pomimo to jest On bardziej przychylny dla Swoich ludzi i bhaktów. Pan jest ojcem każdego. Nikt nie może być Jego ojcem, jak również nikt nie może być Jego synem. To, że Jego bhaktowie są Jego krewnymi i Jego bhaktowie są Jego powinowatymi, to jest to Jego transcendentalną rozrywką. Nie ma to jednak nic wspólnego ze światowymi koncepcjami pokrewieństwa, ojcostwa; czy czegokolwiek w tym rodzaju. Jak wspomniano powyżej, Pan jest ponad siłami natury materialnej. Tak więc nie ma nic pospolitego odnośnie Jego krewnych i powinowatych w służbie oddania.
01.07.26 Znaczenie: Wszystko co jest prezentowane przed Osobą Boga, powinno zostać poprzedzone pełnymi szacunku modlitwami. Taka jest standardowa procedura, i Śri Arjuna, chociaż zaufany przyjaciel Pana, również przestrzega tej metody, dając w ten sposób przykład do naśladowania.
01.07.27 Znaczenie: Brahmastrę można porównać do współczesnych broni nuklearnych. Energia atomowa działa na zasadzie totalnego spalenia zaatakowanego obiektu i podobnie działa brahmastra. Wytwarza ona nieznośny żar, podobny do atomowego promieniowania. Różnica jest jednak taka, że bomba atomowa jest wulgarnym typem broni nuklearnej, podczas gdy brahmastra jest subtelnym typem broni, produkowanym przez intonowanie odpowiednich hymnów (mantr). Stanowi to swoistą naukę, i nauka ta była znana w przeszłości na ziemiach Bharata-varsy. Subtelna nauka intonowania mantr jest również materialna, ale nie jest ona jeszcze znana współczesnym naukowcom. Subtelna nauka materialna nie jest nauką duchową, ale ma ona bezpośredni związek z metodą duchową, która jest jeszcze subtelniejsza. Intonujący mantry wiedział jak broń wyzwolić i jak ją później wycofać – to było doskonałością wiedzy w tej dziedzinie. Ale syn Drony, który zrobił użytek z tej subtelnej wiedzy, nie wiedział jak wycofać brahmastrę. Wyzwolił ją z lęku przed zagrażającą mu śmiercią, a czyn jego był nie tylko niewłaściwy, ale i niereligijny. Jako syn bramina, nie powinien on był zrobić takiej pomyłki, a za takie grube zlekceważenie obowiązku musiał on ponieść karę, wymierzoną przez Samego Pana.
01.07.28 Znaczenie: Nie ma broni przeciwdziałającej, która by neutralizowała skutki bomby atomowej. Ale znając subtelną naukę, można zneutralizować działanie brahmastry. I ci, którzy znali ten militarny sekret, mogli w tamtych czasach przeciwdziałać skutkom użycia brahmastry. Jednak syn Dronacaryi nie znał sztuki neutralizowania tej broni i dlatego Krsna poprosił Arjunę, aby zneutralizował brahmastrę przez moc swojej własnej broni.
01.07.30 Znaczenie: Żar wytwarzany przez brahmastry przypomina rozpalone słońce w czasie unicestwienia wszechświata. Promieniowanie energii atomowej jest bardzo nieznaczne w porównaniu do żaru wytwarzanego przez brahmastrę. Eksplozja bomby atomowej może najwyżej spalić jedną planetę, ale żar produkowany przez brahmastrę może zniszczyć całą manifestację kosmiczną. Dlatego też zrobiono tutaj porównanie do żaru w czasie unicestwienia kosmosu.
01.07.32 Znaczenie: Teoria, że eksplozje współczesnych bomb atomowych mogą całkowicie zniszczyć świat, jest dziecinną imaginacją. Po pierwsze, energia atomowa nie ma wystarczającej mocy, aby zniszczyć świat. A po drugie, wszystko spoczywa w rękach Najwyższego Pana – bez Jego woli czy sankcji nic nie może zostać stworzone ani zniszczone. Głupotą jest więc myśleć, że ostateczna potęga spoczywa w rękach praw natury. Prawa natury materialnej działają pod kierunkiem Pana, tak jak to potwierdza Bhagavad-gita. Pan mówi tam, że prawa natury działają pod Jego nadzorem. Świat może być zniszczony tylko przez wolę Pana, a nie przez kaprysy malusieńkich polityków. Pan Śri Krsna zapragnął, aby bronie wyzwolone przez Drauni i Arjunę zostały wycofane, i Arjuna od razu spełnił Jego wolę. Podobnie, istnieje wielu pośredników wszechpotężnego Pana, którzy są całkowicie zależni od woli Pana i spełniają to, czego On pragnie.
01.07.33 Znaczenie: Matka Aśvatthamy, Krpi, urodziła się w rodzinie Gautamy, dlatego też Aśvatthamę nazwano tutaj synem Gautami. Ważne jest jednak to, że Aśvatthama został schwytany i skrępowany powrozami jak zwierzę. Według Śridhary Svamiego, Arjuna był zobowiązany tak właśnie potraktować syna bramina. To należało do jego obowiązków (dharmy). Ta sugestia Śridhary Svamiego została również potwierdzona wypowiedzią Śri Krsny. Aśvatthama był prawym synem Dronacaryi i Krpi, ale ponieważ przez swój postępek zdegradował się do niższego statusu życia, nie ma w tym nic niewłaściwego, że został potraktowany jak zwierzę, a nie bramin.
01.07.34 Znaczenie: Zarówno Arjuna, jak i Pan Śri Krsna, zostali tutaj opisani w gniewnych nastrojach, ale oczy Arjuny przypominały kulki czerwonej miedzi, podczas gdy oczy Pana były lotosowe. Widzimy więc, że gniewny nastrój Arjuny i Pana nie jest na tej samej płaszczyźnie. Pan jest Transcendencją i jest On absolutny w każdym stanie. Jego gniew nie przypomina gniewu uwarunkowanej żywej istoty pozostającej pod wpływem trzech jakościowych sił natury. Ponieważ jest On absolutny, zarówno Jego gniew, jak i przyjemność, są jednym i tym samym. Jego gniew nie jest manifestowany w kategoriach trzech gun natury materialnej. Jest on tylko oznaką zainteresowania Jego umysłu sprawą bhakty, ponieważ jest to Jego transcendentalną naturą. Dlatego też, nawet jeśli jest On rozgniewany, obiekt Jego gniewu jest błogosławiony. On Sam pozostaje niezmienny w każdych okolicznościach.
01.07.35 Znaczenie: Znaczącym jest tutaj słowo brahma-bandhu. Osoba, która przyszła na świat w rodzinie bramina, ale która nie ma kwalifikacji, by być nazywaną braminem, jest określana mianem "krewny bramina", brahma-bandhu. Syn sędziego wysokiego trybunału nie jest wprawdzie sędzią wysokiego trybunału, ale nie ma nic złego w zwracaniu się do tego syna jako krewnego Czcigodnej Sprawiedliwości. Dlatego też, tak jak przez same tylko narodziny w rodzinie sędziego wysokiego trybunału nie można zostać sędzią, podobnie nie można zostać braminem tylko przez urodzenie się w rodzinie bramińskiej. Braminem zostaje się przez zdobycie wymaganych kwalifikacji. Tak jak urząd sędziego wysokiego trybunału jest tylko dla wykwalifikowanego prawnika, podobnie pozycja bramina jest osiągalna tylko na mocy kwalifikacji. Śastry nakazują uznanie za bramina nawet kogoś, kto nie przyszedł na świat w rodzinie bramińskiej, jeśli osoba ta wykazuje dobre kwalifikacje. Podobnie też, osoba urodzona w rodzinie bramina, ale pozbawiona kwalifikacji bramińskich, musi być traktowana jako nie-bramin, czy też używając lepszego terminu, jako krewny bramina, brahma-bandhu. Pan Śri Krsna, najwyższy autorytet we wszystkich zasadach religijnych, w Vedach, osobiście zwrócił uwagę na te różnice i ma On właśnie wyjaśnić tego przyczyny w następnych ślokach.
01.07.36 Znaczenie: W czasach wedyjskich bitwy były rozgrywane według zasad religijnych, a nie dla zadowalania zmysłów. Wojownik, który znał zasady religijne, nigdy nie zabijał przeciwnika, który nie stawiał oporu. Również nigdy nie był zabijany wróg, który był odurzony, śpiący, itd., jak wspomniano o tym powyżej. Tak się przedstawiają niektóre z reguł wojny religijnej. Uprzednio nigdy nie zdarzało się, aby wojnę wypowiadano z powodu kaprysu jakiegoś egoistycznego przywódcy politycznego; raczej była ona prowadzona według zasad religijnych wolnych od występku i rozpusty. Przemoc użyta w imię zasad religijnych jest daleko wyższa od tak zwanej łagodności.
01.07.37 Znaczenie: Życie za życie jest odpowiednią karą dla osoby, która okrutnie i bezwstydnie żyje kosztem innego życia. Państwo powinno ukarać taką okrutną osobę wyrokiem śmierci, aby ocalić ją od pójścia do piekła. Skazanie mordercy na karę śmierci jest tylko dobrem dla przestępcy, ponieważ w swoim następnym życiu nie będzie musiał on cierpieć z powodu aktu przestępstwa. Taka kara śmierci jest dla mordercy najniższą możliwą karą, i smrti-śastry oznajmiają, że człowiek, który został ukarany przez króla według zasady "życie za życie", zostaje oczyszczony z wszystkich swoich grzechów, tak że nawet może wznieść się na planety niebiańskie. Według Manu, wielkiego autora prawa cywilnego i zasad religijnych, nawet zabójca zwierzęcia ma być uważany za mordercę, ponieważ mięso zwierząt nigdy nie jest przeznaczone dla cywilizowanego człowieka, którego pierwszym obowiązkiem jest przygotowanie się do powrotu do Boga. Mówi on, że w akcie zabójstwa zwierzęcia regularnie bierze udział konspiracyjna grupa grzeszników, i wszyscy z nich podlegają karze jako mordercy, dokładnie tak jak grupa konspiratorów, która w zmowie zabija istotę ludzką.
Ten, kto daje pozwolenie,
ten, kto zabija zwierzę,
ten, kto sprzedaje mięso
zabitego zwierzęcia,
ten, kto gotuje to mięso,
ten, kto rozprowadza tego
rodzaju pokarm, i w końcu
ten, kto spożywa takie gotowane
zwierzę,
wszyscy z nich są mordercami, i wszyscy z nich podlegają ukaraniu
przez prawa natury.
Nikt nie potrafi stworzyć żywej istoty, pomimo całego zaawansowania materialnej wiedzy, i dlatego nikt nie ma prawa własnowolnie zabijać żywej istoty. Dla zjadaczy mięsa pisma zezwalają jedynie ograniczone ofiary zwierzęce, i takie sankcje istnieją jedynie po to, aby ograniczyć otwieranie rzeźni i aby nie popierać zabijania zwierząt. Procedura podana przez pisma, według której spełnia się ofiary zwierzęce, jest dobra zarówno dla poświęcanego zwierzęcia, jak i dla spożywającego potem to mięso. Dla zwierzęcia jest ona korzystna z tego względu, że po złożeniu go w ofierze jest ono natychmiast promowane do ludzkiej formy życia, a zjadacz mięsa zostaje ocalony od cięższego typu grzechów (jak jedzenie mięsa dostarczonego przez zorganizowane rzeźnie, które są upiornymi miejscami, przynoszącymi wszelkiego rodzaju materialne nieszczęścia społeczeństwu, krajowi i ludziom w ogólności). Ten świat materialny jest już sam w sobie miejscem zawsze pełnym wszelkich nieszczęść i niepokoju, a utrzymywanie rzeźni jeszcze bardziej zanieczyszcza atmosferę, doprowadzając do różnego rodzaju wojen, zaraz, głodu i wielu innych niepożądanych klęsk.
01.07.39 Znaczenie: Syn Dronacaryi został tutaj potępiony jako spalone szczątki swojej rodziny. Dobre imię Dronacaryi było zawsze w wielkim poważaniu. Chociaż stanął on po stronie wrogów, Pandavowie zawsze darzyli go szacunkiem, a Arjuna oddał mu honory przed rozpoczęciem walki. Nie było nic niewłaściwego w takim zachowaniu. Ale syn Dronacaryi zdegradował się popełniając czyny, które nie powinny być nigdy popełnione przez dvija, czyli osobę z podwójnie urodzonych, wyższych kast. Aśvatthama, syn Dronacaryi, popełnił mord na pięciu śpiących synach Draupadi, co wywołało niezadowolenie jego pana Duryodhany, który nigdy nie pochwalił tego haniebnego czynu. Tak więc Aśvatthama stał się zabójcą członków rodziny Arjuny i tym sposobem zasłużył sobie na karę z jego ręki. Zgodnie z śastrami, ten,
kto atakuje bez ostrzeżenia,
kto zabija z tyłu albo podkłada ogień pod czyjś dom,
czy też porywa cudzą żonę,
zasługuje na śmierć.
Krsna przypomniał o tym Arjunie, tak aby on to wziął pod rozwagę i postąpił tak jak potrzeba.
01.07.40 Znaczenie: Arjuna był bez wątpienia wielką duszą, co zostało zresztą tutaj udowodnione. Pan osobiście radzi mu tutaj zabić syna Drony, ale Arjuna jest zdania, że syn jego wielkiego nauczyciela powinien zostać oszczędzony. Uważa on, że nawet chociaż jest on bezwartościowym, niegodnym swego ojca synem, dopuściwszy się wszelkiego rodzaju haniebnych występków, to jednak jest synem Dronacaryi i dlatego powinien zostać oszczędzony.
Pan Krsna daje tutaj na pozór radę Arjunie, po to, aby sprawdzić jego poczucie obowiązku. Nie należy jednak myśleć, że Arjuna był niedoskonały w swoim poczuciu obowiązku, a Pan Śri Krsna był nieświadomy poczucia obowiązku Arjuny. Pan Śri Krsna poddaje testowi wielu Swoich czystych bhaktów po to właśnie, aby wzmocnić ich poczucie obowiązku. Testom takim zostały poddane gopi, jak również Prahlada Maharaja. Wszyscy czyści bhaktowie wychodzą zwycięsko z takich testów Pana.
01.07.41 Znaczenie: Arjunę łączy z Krsną
transcendentalne uczucie głębokiej przyjaźni. W Bhagavad-gicie Pan osobiście nazwał Arjunę Swoim najdroższym
przyjacielem. Każda żywa istota ma jakiś rodzaj uczuciowej więzi z Najwyższym
Panem – jako sługa, przyjaciel, rodzic czy też obiekt miłości małżeńskiej. Tak
więc każdy może cieszyć się towarzystwem Pana w duchowym królestwie, jeśli
przynajmniej tego pragnie i szczerze próbuje to osiągnąć poprzez proces bhakti-yogi.
01.07.42 Znaczenie: Aśvatthama został potępiony przez Samego Pana, a Arjuna potraktował go nie jako syna bramina czy nauczyciela, ale jak przestępcę. Ale kiedy został on przyprowadzony przed Draupadi, ona, chociaż pełna żalu z powodu zamordowania jej synów, i chociaż morderca jej synów stał tuż przed nią, nie zawahała się ofiarować mu szacunku, który zwykle okazuje się braminowi czy synowi bramina. Powodem tego była jej łagodna kobieca natura. Kobiety jako klasa nie są lepsze od chłopców i dlatego nie mają one takiej siły rozróżniania jak mężczyzna. Aśvatthama udowodnił swoimi czynami, że jest bezwartościowym synem Dronacaryi, czyli bramina. Dlatego też został potępiony przez największy autorytet, Pana Śri Krsnę. A jednak Draupadi, łagodna kobieta, nie powstrzymała się przed okazaniem swojej naturalnej kurtuazji dla bramina.
Do dnia dzisiejszego jest zwyczajem w rodzinie hinduskiej, że
kobieta okazuje właściwy szacunek kaście bramińskiej, bez względu na to, jak
upadły i zhańbiony by taki brahma-bandhu nie
był. Ale mężczyźni zaczęli protestować przeciwko brahma-bandhu, którzy urodzili się w rodzinach dobrych braminów,
ale, sądząc po ich czynach, są gorsi od śudrów.
W śloce tej zostały użyte słowa: vama-svabhava, które znaczą "łagodny i delikatny". Dobry mężczyzna czy dobra kobieta łatwo pogodzi się ze wszystkim co ich spotyka, w przeciwieństwie do człowieka o przeciętnej inteligencji. Ale tak czy owak nie powinniśmy zarzucać naszego rozsądku i roztropności tylko po to, by być łagodnym. Zdolność rozróżniania jest pożądana, po to, aby móc osądzić rzeczy merytorycznie. Nie powinniśmy więc naśladować łagodnej natury kobiety i tym samym pogodzić się z czymś, co nie jest prawdziwe. Aśvatthama może być respektowany przez dobrą z natury kobietę, ale to nie znaczy, że jest on równie dobry jak prawdziwy bramin.
01.07.43 Znaczenie: Gdy tylko Draupadi zobaczyła przed sobą Aśvatthamę, pomyślała ona od razu, iż rzeczą nie do zniesienia jest to, aby bramin był aresztowany tak jak przestępca i przyprowadzony przed nią w takim stanie, szczególnie, jeśli jest on synem guru, nauczyciela.
Arjuna aresztował Aśvatthamę wiedząc bardzo dobrze, że jest on synem Dronacaryi. Krsna również o tym wiedział, ale obydwaj potępili mordercę, nie zważając na to, iż jest on synem bramina. Zgodnie z pismami świętymi, nauczyciel albo mistrz duchowy może zostać odrzucony w wypadku, kiedy swoim postępowaniem dowodzi, iż nie jest on godny pozycji guru, czyli mistrza duchowego. Guru jest również nazywany acaryą, czyli osobą, która przyswoiła sobie esencję wszystkich śastr i która pomaga przyswoić sobie tę wiedzę swoim uczniom. Aśvatthama zawiódł w wypełnianiu swoich obowiązków jako bramin i nauczyciel, i dlatego zasługiwał na odebranie mu egzaltowanej pozycji bramina. Biorąc to pod uwagę, zarówno Pan Śri Krsna jak i Arjuna mieli rację potępiając Aśvatthamę. Ale dobra niewiasta jak Draupadi, patrzyła na sprawę nie z punktu widzenia śastr, ale kierując się zwyczajem. Na mocy zwyczaju, Aśvatthamie okazywano taki sam szacunek jak jego ojcu. A to dlatego, że ludzie powszechnie zwykli uważać syna bramina za prawdziwego bramina, na mocy sentymentu tylko. Rzeczywistość jest jednak inna. Ktoś może być zaakceptowany jako bramin tylko na mocy kwalifikacji, a nie po prostu dlatego, że jest on synem bramina.
Ale pomimo tego wszystkiego, Draupadi zapragnęła, aby od razu uwolniono Aśvatthamę, i był to z jej strony tylko sentyment. Znaczy to, że bhakta Pana może sam tolerować wszelkiego rodzaju cierpienia, a pomimo to nie będzie on nigdy niedobry dla innych, nawet dla wroga. Te cechy są charakterystyczne dla kogoś, kto jest czystym bhaktą Pana.
01.07.44 Znaczenie: Dronacarya był nauczycielem wiedzy wojskowej, Dhanur-vedy, zawierającej wszystkie sekrety wyrzucania i kontrolowania różnych broni przy pomocy mantr. Wulgarna wiedza wojskowa opiera się na tej broni materialnej, ale subtelniejszą od niej jest sztuka wyrzucania strzał przy użyciu mantr, które działały bardziej skutecznie niż broń materialna, taka jak armaty czy bomby atomowe. Bronie używane w czasach wedyjskich były kontrolowane przez mantry, czyli transcendentalną naukę o dźwięku. W Ramayanie jest powiedziane, że Maharaja Daśaratha, ojciec Pana Ramy, zwykł kontrolować strzały tylko za pomocą dźwięku. Mógł on przeszyć swoją strzałą tarczę tylko przez usłyszenie dźwięku, nie widząc obiektu. Tak więc wiedza o wulgarnych materialnych broniach używanych w dzisiejszych czasach to nie wszystko – istnieje wiedza bardziej subtelna. Arjuna nauczył się jej od Dronacaryi, i dlatego Draupadi życzyła sobie, aby Arjuna czuł się zobowiązany wobec Acaryi Drony za te wszystkie dobrodziejstwa. A pod nieobecność Dronacaryi, jego syn był jego reprezentantem. Taka była opinia dobrej niewiasty Draupadi. Może tutaj powstać problem, jak Dronacarya, surowy bramin, mógł być nauczycielem sztuki wojskowej. Ale odpowiedź jest taka, że bramin może zostać nauczycielem w jakiejkolwiek dziedzinie wiedzy. Uczony bramin powinien zostać nauczycielem, kapłanem i odbierającym jałmużnę. Bona fide bramin może przyjąć takie zawody – jest to w zgodzie z pismami świętymi.
01.07.45 Znaczenie: Żona Dronacaryi, Krpi, jest siostrą Krpacaryi. Oddana żona, która według pism świętych jest lepszą połową swego męża, może dobrowolnie przyjąć śmierć razem ze swoim mężem, jeśli jest bez potomstwa. Ale w przypadku żony Dronacaryi nie było takiej próby, ponieważ miała ona syna, reprezentanta swego męża. Wdowa jest tylko wdową z imienia, jeśli istnieje syn jej męża. Tak więc w obu przypadkach Aśvatthama był reprezentantem Dronacaryi i dlatego zabicie Aśvatthamy byłoby jak zabicie Dronacaryi. Taki był argument Draupadi przeciwko zabiciu Aśvatthamy.
01.07.46 Znaczenie: Dla szanowanej rodziny najmniejsza obraza jest źródłem żalu. Dlatego też kulturalny człowiek powinien być zawsze ostrożny w swych stosunkach z zasługującymi na szacunek i uwielbienie członkami rodziny.
01.07.47 Znaczenie: Pełna współczucia Śrimati Draupadi nie chciała, aby żona Dronacaryi doświadczyła utraty potomstwa, zarówno z punktu matczynych uczuć, jak i z powodu szanowanej pozycji, którą zajmowała żona Dronacaryi.
01.07.48 Znaczenie: Bramini stanowią najbardziej
duchowo rozwiniętą grupę społeczną i członkowie takich wysoko postawionych
rodzin zawsze cieszyli się wielkim poważaniem innych grup społecznych,
mianowicie administracyjnej klasy królewskiej (ksatriyów) kupiectwa (vaiśyów) i robotników (śudrów).
01.07.49 Znaczenie: Maharaja Yudhisthira, który był synem Dharmarajy czyli Yamarajy, w pełni poparł wypowiedzi Draupadi, proszącej Arjunę o uwolnienie Aśvatthamy. Nikt nie powinien tolerować upokorzenia członka wielkiej rodziny. Arjuna i jego rodzina były zobowiązane rodzinie Dronacaryi, jako że Arjuna właśnie od niego otrzymał swą edukację wojskową. Okazanie niewdzięczności takiej dobroczynnej rodzinie nie byłoby wcale usprawiedliwione z moralnego punktu widzenia. Żona Dronacaryi, która była połową ciała tej wielkiej duszy, musi być potraktowana ze współczuciem i nie powinno się jej sprawiać cierpienia, skazując na śmierć jej syna. To jest współczuciem. Wszystkie te oznajmienia Draupadi są bez cienia fałszu, ponieważ działania powinny być podjęte w pełnej wiedzy. Draupadi mówiła na podstawie swojego własnego doświadczenia i stąd to poczucie więzi z Krpi. Bezdzietna kobieta nie może zrozumieć żalu matki. Draupadi sama była matką i dlatego mogła zrozumieć głębię smutku, który by dotknął Krpi po utracie syna. Jej postawa jest chwalebna, ponieważ chciała ona okazać właściwy szacunek dla wielkiej rodziny.
01.07.52 Znaczenie: Pan Śri Krsna ma dwie ręce. Niemniej jednak w tym wersecie został On opisany jako czteroręki, i Śridhara Svami wyjaśnił dlaczego. Zarówno Bhima, jak i Draupadi, obstawali przy odmiennych opiniach, jeśli chodzi o los Aśvatthamy. Bhima chciał, aby został on natychmiast zabity, podczas gdy Draupadi chciała go ocalić. Możemy sobie wyobrazić Bhimę gotowego do zabicia Aśvatthamy i Draupadi, która chce mu w tym przeszkodzić. I aby powstrzymać ich oboje, Pan objawił jeszcze dwie ręce. Oryginalnie Osoba Boga Śri Krsna manifestuje tylko dwie ręce, ale w Swej postaci jako Narayana objawia cztery ręce. W Swej postaci Narayana rezyduje On wraz ze Swoimi bhaktami na planetach Vaikuntha, podczas gdy w Swej oryginalnej postaci jako Śri Krsna przebywa On na planecie Krsnaloka, daleko, daleko ponad duchowymi planetami Vaikuntha. Dlatego też nie ma nic sprzecznego w nazwaniu Go caturbhujah. W razie potrzeby może On zamanifestować setki rąk, tak jak to zrobił w Swej viśva-rupie pokazanej Arjunie. Tak więc, ten, kto może zamanifestować setki i tysiące rąk, może również zamanifestować cztery, kiedy tylko jest ku temu potrzeba.
Widząc zakłopotanie Arjuny w sprawie Aśvatthamy, Pan Śri Krsna, jako bardzo drogi przyjaciel Arjuny, dobrowolnie przejął sprawę, po to właśnie, aby ją rozwiązać. I uśmiechał się przy tym.
01.07.53-54 Znaczenie: Arjuna był zakłopotany, ponieważ według różnych pism świętych cytowanych przez różne osoby, Aśvatthama miał być zabity, jak również ocalony. Jako brahma-bandhu, czyli bezwartościowy syn bramina, Aśvatthama nie powinien zostać zabity, ale równocześnie był on agresorem. A zgodnie z orzeczeniami Manu, napastnik, nawet chociaż może być braminem (a co tu mówić o bezwartościowym synie bramina), ma być zabity. Dronacarya był niewątpliwie braminem z prawdziwego zdarzenia, ale biorąc udział w bitwie na Polu Kuruksetra, został zabity. Jednak chociaż Aśvatthama był napastnikiem, teraz pozostawał on bez żadnej broni. W świętych pismach znajdujemy orzeczenie, że napastnik nie może być zabity w wypadku, kiedy jest bez broni albo rydwanu. Wszystko to było przyczyną zakłopotania Arjuny. Poza tym, Arjuna musiał dotrzymać obietnicy, którą poczynił przed Draupadi, aby ją uspokoić. Musiał również zadowolić Bhimę i Krsnę, którzy radzili mu zabicie Aśvatthamy. Wobec takiego oto dylematu stanął Arjuna, a rozwiązanie tego dylematu było dziełem Krsny.
01.07.55 Znaczenie: Nie jest możliwe, aby spełnić sprzeczne rozkazy różnych osób. Ale Arjuna, używając swej bystrej inteligencji, znalazł kompromis. Po prostu odciął klejnot, znajdujący się na głowie Aśvatthamy. Rozwiązanie takie było równie dobre jak odcięcie głowy, a jednak jego życie zostało ocalone. Aśvatthama został tutaj nazwany podwójnie urodzonym. Niewątpliwie był on podwójnie urodzonym, ale upadł, i dlatego został odpowiednio ukarany.
01.07.56 Znaczenie: Będąc w ten sposób znieważonym, upokorzony Aśvatthama był równocześnie zabity i nie zabity, dzięki inteligencji Pana i Arjuny.