Nektar
oddania jest skróconym studium Bhakti-rasamrta-sindhu
napisanego w sanskrycie przez Śrila Rupę Gosvamiego Prabhupadę. Był on
głównym pośród sześciu Gosvamich będących bezpośrednimi uczniami Pana Caitanyi
Mahaprabhu. Kiedy po raz pierwszy spotkał Pana Caitanyę, był wówczas zatrudniony
jako minister w muzułmańskim rządzie Bengalu. Oni jego brat Sanatana nosili
wówczas imiona Dabira Khasa i Sakara Mallika i zajmowali odpowiedzialne
stanowiska ministrów w rządzie szacha Nawab Hussaina. W tamtych czasach,
pięćset lat temu, społeczeństwo hinduskie było bardzo rygorystyczne i jeśli
jakiś członek kasty bramińskiej przyjął posadę u władcy muzułmańskiego, był on
natychmiast wykluczany ze społeczności bramińskiej. 1 taki właśnie los spotkał
dwóch braci: Dabira Khasę i Sakara Mallikę. Należeli oni do wysoce usytuowanej
społeczności braminów sarasvata, lecz zostali z niej wykluczeni z powodu
przyjęcia stanowisk ministerialnych w rządzie szacha Hussaina. Dzięki Swej
łasce Pan Caitanya przyjął ich na Swoich uczniów i wyniósł do pozycji gosvamich,
będącej najwyższą platformą kultury braminicznej. W podobny sposób Pan Caitanya
przyjął na Swojego ucznia Haridasa Thakurę, mimo że Haridasa narodził się w
rodzinie muzułmańskiej. Później Pan Caitanya uczynił go acaryą intonowania
świętych imion Pana: Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare;
Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare.
Zasada, którą kierował się Pan Caitanya, jest bardzo uniwersalna. Każdy,
kto poznał naukę o Krsnie i kto służy Panu, uważany jest za wyżej usytuowanego
niż osoba, która narodziła się w rodzinie bramina. Jest to oryginalna zasada
przyjęta w całej literaturze wedyjskiej, a w szczególności w Bhagavad-gicie i
Śrimad-Bhagavatam. Tej zasady ruchu Pana Caitanyi, zasady mówiącej, że
należy kształcić każdego i każdego wznosić do platformy gosvamiego, uczy
też Nektar oddania.
Pan
Caitanya spotkał obu braci - Dabira Khasę i Sakara Mallikę - w wiosce Ramakeli
w okręgu Maldah, i po tym spotkaniu obaj bracia postanowili porzucić posadę
rządową i przyłączyć się do Pana Caitanyi. Dabira Khasa, który później miał
stać się Rupą Gosvamim, zrezygnował ze swojego stanowiska i zebrał wszystkie
pieniądze, które zgromadził pełniąc funkcje rządowe. Caitanya-caritamrta opisuje,
że jego oszczędności w złotych monetach równe były milionom dolarów i
wypełniały dużą łódź. Podzielił on te pieniądze w przykładowy sposób, który
powinien stanowić wzór dla bhaktów w szczególności, jak i dla całej ludzkości w
ogóle. Połowę swych bogactw przeznaczył dla osób świadomych Krsny, a mianowicie
dla braminów i Vaisnavów. Dwadzieścia pięć procent ofiarował swoim krewnym, a
pozostałe dwadzieścia pięć procent zatrzymał dla siebie, na wypadek jakiejś
krytycznej sytuacji czy też osobistych trudności. Później, kiedy Sakara Mallika
złożył podanie o zwolnienie, Nawab bardzo się rozzłościł i wtrącił go do
więzienia. Lecz Sakara Mallika, który później miał stać się Sanatana Gosvamim,
zdołał uciec z więzienia szacha Hussaina, korzystając z pieniędzy swojego brata
złożonych u wiejskiego bankiera. W ten sposób obaj bracia przyłączyli się do
Pana Caitanyi Mahaprabhu.
Rupa Gosvami po raz pierwszy spotkał Pana
Caitanyę w Prayaga (Allahabad, Indie), i w tym mieście Pan zapoznawał go ze
Swymi naukami przez dziesięć dni bez przerwy. Głównym ich tematem była
świadomość Krsny. Nauki, które Pan Caitanya przekazał Śrila Rupie Gosvamiemu,
przedstawione są w naszej książce zatytułowanej Nauki Pana Caitanyi.
Później Śrila Rupa Gosvami, w oparciu o
swoją głęboką znajomość pism objawionych, szczegółowo opracował nauki Pana
Caitanyi i zaopatrzył je w cytaty z różnych autoryzowanych pism wedyjskich.
Śrila Śrinivasa Acarya w swych modlitwach do sześciu Gosvamich mówi, że byli
oni wielkimi uczonymi posiadającymi znajomość nie tylko sanskrytu, lecz również
języków obcych, takich jak arabski czy perski. Prowadzili oni szczegółowe
studia nad wszystkimi wedyjskimi pismami po to, aby ustanowić kult Caitanyi
Mahaprabhu w oparciu o autoryzowaną wiedzę wedyjską. Obecna świadomość Krsny
opiera się na autorytecie Śrila Rupy Gosvamiego Prabhupady, i dlatego na ogół
jesteśmy znani jako rupanugowie, czyli uczniowie podążający śladami
Śrila Rupy Gosvamiego Prabhupady. Śrila Rupa Gosvami napisał swoją Bhakti-rasamrta-sindhu
- obecnie prezentowaną jako Nektar Oddania - jedynie po
to, aby udzielić nam wskazówek. Tak więc osoby zaangażowane w świadomość Krsny
mają okazję, aby skorzystać z tej wspaniałej literatury i jeszcze bardziej
umocnić się w świadomości Krsny.
Bhakti oznacza służbę oddania. Każda służba oddania
zawiera w sobie jakąś atrakcyjną cechę, która skłania służącego do
kontynuowania jej. W tym świecie każdy z nas pełni jakiś rodzaj służby,
podejmowanej przez nas dla przyjemności, której nam ona dostarcza. Mąż pracuje
dzień i noc, kierowany uczuciem do swojej żony i dzieci. W ten sam sposób
pracuje filantrop powodowany miłością do większej rodziny, i nacjonalista
powodowany miłością do swego kraju i rodaków. Ta siła, która kieruje
filantropem, człowiekiem posiadającym rodzinę i nacjonalistą, nazywa się rasą,
smakiem (zobacz wytłumaczenie w rozdziale dwudziestym ). Bhakti-rasa jest
smakiem różniącym się od zwykłej rasy, z której czerpią przyjemność
ludzie żyjący i pracujący w tym świecie. W tym świecie ludzie pracują ciężko
dzień i noc, aby rozkoszować się rasą nazywaną przyjemnością zmysłową.
Smak takiej rasy nie trwa długo i dlatego ludzie pracujący w tym świecie
często zmieniają rodzaj swoich przyjemności. Człowiekowi interesu nie przynosi
satysfakcji całotygodniowa praca i dlatego, pragnąc zmiany, udaje się on w
niedzielę w jakieś miejsce, w którym próbuje zapomnieć o interesach. Następnie,
po dniu niepamiętania o swoich interesach, ponownie powraca do swych spraw
handlowych. Zajęcie materialne oznacza akceptację jakiejś pozycji na pewien
czas, a potem jej zmianę. Ta pozycja ciągłych zmian, tam i z powrotem, jest
technicznie określana terminem bhoga-tydga, który oznacza, że jest to
pozycja występujących na przemian przyjemności zmysłowych i wyrzeczeń. Żywa
istota nie może pozostać na stałe ani w przyjemnościach zmysłowych, ani w
wyrzeczeniu. Zmiany następują jedna po drugiej, lecz z powodu naszej wiecznej,
konstytucjonalnej pozycji, nie możemy być szczęśliwi w żadnym z tych stanów,
ani w przyjemnościach zmysłowych, ani w wyrzeczeniu. Przyjemność zmysłowa nie
trwa długo, i dlatego jest nazywana capala-sukha, czyli ulotnym,
krótkotrwałym szczęściem. Np. zwykły, obarczony rodziną człowiek, który pracuje
ciężko dzień i noc, i któremu udaje się zapewnić komfort członkom swej rodziny,
z pewnością czerpie z tego jakąś przyjemność, lecz całe jego materialne
szczęście wygasa, skoro tylko jego życie dobiega końca. Dla ateistów
reprezentantem Boga jest śmierć. Bhakta realizuje obecność Boga poprzez służbę
oddania, podczas gdy ateista doświadcza Boga w postaci śmierci. Wraz ze
śmiercią kończy się wszystko, i wtedy zmuszeni jesteśmy rozpocząć nowy rozdział
życia, w nowej sytuacji, lepszej lub gorszej niż poprzednia. Rezultaty naszego
działania-czy to na platformie politycznej, społecznej, narodowej czy
międzynarodowej-skończą się wraz z końcem naszego życia. Stanie się tak bez
wątpienia.
Jednakże bhakti-rasa - smak, którym rozkoszujemy się w
transcendentalnej służbie miłości do Pana, nie kończy się wraz z końcem życia.
Jest on kontynuowany nieprzerwanie i dlatego nazywany jest on amrta, czyli
nieśmiertelnym, wiecznie istniejącym. Potwierdzają to wszystkie pisma
wedyjskie. Bhagavad-gita mówi, że nawet niewielki postęp w
bhakti-rasa może uratować bhaktę od największego niebezpieczeństwa, którym
jest utrata ludzkiej formy życia. Wszystkie rasy czerpane z naszych
uczuć w życiu społecznym czy rodzinnym, z altruizmu, filantropii, nacjonalizmu,
itd., nie gwarantują nam następnego życia w ludzkim ciele. Nasze następne życie
przygotowujemy poprzez nasze czyny w życiu obecnym. Żywa istota otrzymuje określony
rodzaj ciała jako rezultat swoich działań w ciele obecnym. Działania te
rozpatruje wyższy autorytet znany jako daiva, czyli autorytet Boga. Bhagavad-gita
wyjaśnia termin daiva jako pierwotną przyczynę wszystkiego, a w Śrimad-Bhagavatam
powiedziane jest, że człowiek przyjmuje swoje następne ciało pod nadzorem
daiva-netrena, czyli pod nadzorem Boga. Termin daiva powszechnie
rozumiany jest jako przeznaczenie. Pod nadzorem daiva otrzymujemy ciało
wybrane spośród 8 400 000 różnych form. Rodzaj ciała nie zależy od naszego
wyboru, lecz od naszego przeznaczenia. Jeśli obecnie nasze ciało zaangażowane
jest w działanie w świadomości Krsny, wtedy w następnym życiu mamy
zagwarantowane przynajmniej ciało ludzkie. Ludzka istota zaangażowana w
świadomość Krsny, nawet jeśli nie dokończy procesu bhakti-yogi, rodzi
się w swym przyszłym życiu w wyższych grupach społeczeństwa ludzkiego, tak że
może ona automatycznie uczynić dalszy postęp w świadomości Krsny. Dlatego też
wszelkie bona fide działanie w świadomości Krsny jest amrta, czyli
trwałe. Jest to tematem Nektaru oddania.
To
wieczne zaangażowanie w bhakti-rasa może zostać zrozumiane przez
poważnego studenta Nektaru oddania. Przyjęcie bhakti-rasa, czyli
świadomości Krsny, natychmiast doprowadzi nas do pomyślnego, wolnego od
niepokojów życia, i pobłogosławi nas transcendentalną egzystencją,
minimalizując w ten sposób wartość wyzwolenia. Sama bhakti-rasa wystarcza,
aby osiągnąć wyzwolenie, ponieważ przyciąga ona uwagę Najwyższego Pana, Krsny.
Na ogół początkujący bhaktowie pragną zobaczyć Krsnę. Ale nie możemy Go
zobaczyć naszymi obecnymi, tępymi zmysłami materialnymi. Proces służby
oddania-tak jak to poleca Nektar oddania - stopniowo wzniesie nas
z materialnych warunków życia na poziom duchowy, gdzie bhaktowie oczyszczeni
zostają z wszelkich desygnatów. Wówczas zmysły, będące stale w kontakcie z
bhakti-rasą, oczyszczają się. Kiedy oczyszczone zmysły zostają zajęte
służeniem Panu, osiąga się życie w bhakti-rasa i można nieustannie
rozkoszować się każdym działaniem wykonywanym dla satysfakcji Krsny w tym
transcendentalnym stanie życia. Kiedy ktoś jest w ten sposób zaangażowany w
służbę oddania, wszystkie rodzaje ras, czyli wszystkie rodzaje smaków
ekstazy duchowej, przechodzą w wieczność. Początkowo jesteśmy kształceni zgodnie
z zasadami regulującymi pod kierownictwem acaryi, czyli mistrza
duchowego, i stopniowo, kiedy osiągamy wyższy etap rozwoju, służba oddania
staje się automatyczną i spontaniczną chęcią służenia Krsnie. Istnieje
dwanaście rodzajów ras, które zostaną wyjaśnione w tej książce, i
poprzez odnowienie naszego związku z Krsną w pięciu podstawowych rasach możemy
żyć wiecznie, w pełnej wiedzy i ekstatycznym szczęściu.
Podstawową zasadą życia jest to, że
posiadamy ogólną skłonność darzenia kogoś miłością. Nikt nie może żyć bez
kochania kogoś drugiego. Ta skłonność obecna jest w każdej żywej istocie. Nawet
zwierzę takie jak tygrys posiada tę skłonność do miłości, przynajmniej w
uśpionej formie, i skłonność ta jest oczywiście obecna także u istot ludzkich.
Problem jednak w tym, że nie wiemy do kogo skierować naszą miłość, tak aby
każdy mógł być szczęśliwy. W chwili obecnej społeczeństwo ludzkie uczy nas
kochać kraj, rodzinę albo siebie samego, ale nie daje nam wskazówek, do kogo
skierować naszą miłość, tak, aby każdy był szczęśliwy. Tym, czego nam brakuje,
jest Krsna, i właśnie Nektar oddania uczy nas jak obudzić w nas
naszą oryginalną miłość do Krsny i jak osiągnąć pozycję, w której będziemy
mogli cieszyć się naszym szczęśliwym życiem.
Początkowo dziecko kocha swoich rodziców,
potem swoich braci i siostry, a kiedy dorasta, zaczyna kochać całą rodzinę,
społeczeństwo, kraj, naród, czy nawet całą ludzkość. Ale ta skłonność do
miłości nie jest w pełni zaspokojona, nawet jeśli kochamy całą ludzkość, i tak
długo pozostanie ona niezaspokojona, aż zrozumiemy, kto jest najwyższym
obiektem miłości. Nasza potrzeba miłości może być w pełni zaspokojona tylko
wtedy, kiedy jej obiektem jest Krsna. Ten temat stanowi treść Nektaru
oddania, który uczy nas jak kochać Boga w pięciu różnych transcendentalnych
smakach.
Nasza
skłonność do miłości rozprzestrzenia się tak, jak rozprzestrzenia się wibracja
światła czy powietrza, lecz nie wiemy, gdzie się ona kończy. Nektar oddania uczy
nas doskonałej miłości do każdej żywej istoty, poprzez łatwą metodę kochania
Krsny. Ponieważ nie znamy tej właściwej metody, nie udało nam się dotychczas
stworzyć życia w pokoju i harmonii w społeczeństwie ludzkim, nawet poprzez tak
wielkie wysiłki, jakie czyni ONZ. Metoda ta jest bardzo prosta, lecz należy ją
spokojnie i trzeźwo rozważyć. Nektar oddania uczy nas wszystkich, w jaki
sposób spełniać ten prosty i naturalny proces miłości do Krsny, Najwyższej
Osoby Boga. Jeśli nauczymy się kochać Krsnę, to natychmiast bez trudu pokochamy
jednocześnie wszystkie inne żywe istoty. Jest to jak podlewanie korzenia drzewa
lub dostarczanie pokarmu do żołądka. Metoda podlewania korzenia, czy też
dostarczania pożywienia do żołądka jest naukowo uniwersalna i praktyczna, tak
jak doświadczył tego każdy z nas. Każdy dobrze wie, że .kiedy coś jemy, czyli,
innymi słowy, dostarczamy pożywienia żołądkowi, to energia uzyskana przez takie
działanie natychmiast rozchodzi się po całym ciele. Podobnie, kiedy podlewamy
korzeń, wtedy energia wytworzona w ten sposób natychmiast rozchodzi się po
całym, nawet największym drzewie. Nie jest możliwe podlewanie każdej części
drzewa z osobna, tak samo jak nie jest możliwe karmienie każdej części ciała
oddzielnie. Nektar oddania uczy nas, jak przekręcić ten jeden kontakt,
który natychmiast rozjaśnia wszystko i wszędzie. Ktoś, kto nie zna tej metody,
mija się z sensem życia.
Jeśli
chodzi o potrzeby materialne, to ludzka cywilizacja w chwili obecnej jest
bardzo pochłonięta zapewnianiem sobie wygód życia, lecz pomimo tego nie
jesteśmy szczęśliwi, ponieważ zatracamy w tym wszystkim istotę rzeczy. Same
materialne osiągnięcia nie wystarczają, aby uczynić nas szczęśliwymi. Apeluję
więc do zagubionych ludzi, aby zapoznali się ze sztuką służby oddania, tak jak
to poleca Nektar oddania, bowiem jestem pewien, że ogień egzystencji
materialnej płonący w ich sercach zostanie natychmiast ugaszony. Ostateczną
przyczyną naszego niezadowolenia jest niezaspokojenie naszej uśpionej
skłonności do miłości, pomimo tak wielkiego postępu na materialnej ścieżce
życia. Nektar oddania daje nam praktyczne wskazówki, jak możemy żyć w
tym materialnym świecie zaangażowani doskonale w służbę oddania, i jak możemy w
ten sposób spełnić wszelkie nasze pragnienia, zarówno w tym życiu, jak i
następnym. Nie prezentujemy Nektaru oddania po to, aby potępić wszystkie
ścieżki materialistycznego życia, lecz aby dać informację ludziom religii,
filozofom i ogółowi ludzkości, jak kochać Krsnę. Można żyć bez materialnych
klęsk, ale jednocześnie należy nauczyć się sztuki miłości do Krsny. W chwili
obecnej wymyślamy wiele dróg zaspokojenia naszej skłonności do miłości, ale w
rzeczywistości pomijamy istotę rzeczy: Krsnę. Podlewamy wszystkie części
drzewa, lecz zapominamy o jego korzeniu. Wszelkimi sposobami próbujemy utrzymać
nasze ciało w sprawności, ale nie chcemy dostarczyć pokarmu naszemu żołądkowi.
Zapomnienie o Krsnie oznacza zapomnienie o nas samych. Prawdziwa samorealizacja
i realizacja Krsny idą w parze. Na przykład, kiedy rano widzimy siebie, to
oznacza to, że widzimy także wschód słońca, gdyż bez światła słonecznego nikt
nie może zobaczyć nawet siebie. Analogicznie, dopóki ktoś nie zrealizował
Krsny, dopóty nie ma kwestii samorealizacji.
Nektar
oddania jest w szczególności
przeznaczony dla osób zaangażowanych obecnie w świadomość Krsny. Pragnę złożyć
szczere podziękowania moim wszystkim przyjaciołom i uczniom, którzy pomagają mi
nauczać świadomości Krsny poza Indiami. Pozwolę sobie także wyrazić uznanie i
złożyć podziękowania mojemu ukochanemu uczniowi, Śriman Jayanandzie brahmacari.
Podziękowania należą się również kierownictwu ISKCON Press, które włożyło tyle
troski w opublikowanie tej wielkiej literatury. Hare Krsna.
A.C. Bhaktivedanta Swami
13 kwiecień, 1970