Rozdział 49

Połączenie ras

Jak to już zostało opisane wcześniej, jest dwanaście różnych rodzajów ras, czyli ekstatycznych związków z Krsną. Pięć z nich to rasy bezpośrednie, i są to: neutralność, służenie, miłość braterska, miłość rodzicielska i miłość małżeńska. Siedem z tych ras to związki pośrednie, i są to: humor, zdumienie, rycerskość, współczucie, gniew, strach i odraza. Pięć bezpośrednich ras występuje wiecznie w świecie Vaikuntha, królestwie duchowym, podczas gdy siedem ras pośrednich wiecznie manifestują się i nie manifestują w Gokuli Vrndavanie, gdzie Krsna objawia Swoje transcendentalne rozrywki w tym materialnym świecie.

Bardzo często razem z jakąś zwykłą rasą występuje jakaś inna rasa, i połączenie tych miłosnych nastrojów jest czasami zgodne, czyli smaczne, a czasami niezgodne, czyli niesmaczne. Poniżej dajemy naukową analizę zgodności i niezgodności połączeń tych różnych ras, czyli miłosnych nastrojów.

Kiedy w rasie miłości neutralnej (śanta-rasie) występują ślady odrazy czy zdumienia, rezultat jest zgodny. Kiedy z tą neutralną miłością występują przejawy miłości małżeńskiej, rycerstwa, złości czy strachu, rezultat jest sprzeczny.

Kiedy w ekstazie w nastroju służenia występują manifestacje strachu, miłości neutralnej czy rycerstwa (takiego jak dharma-vira i dana-vira), rezultat jest zgodny. Ekstazy służby oddania w rycerskości (yuddha-vira) i złości, są bezpośrednio wywoływane przez Samego Krsnę.

Jeśli razem z ekstazą miłości braterskiej występuje mieszanina miłości małżeńskiej, śmiech, czy rycerstwo, to jest to wysoce zgodne. Natomiast, jeśli w tej samej miłości braterskiej występuje domieszka strachu czy miłości rodzicielskiej, jest to coś najbardziej niezgodnego.

Kiedy do ekstazy miłości rodzicielskiej zostaje dodany śmiech, współczucie, albo strach, to mimo iż jest ogromna różnica pomiędzy nimi, jest to zgodne.

Kiedy do ekstazy miłości rodzicielskiej dodana zostanie miłość małżeńska, rycerskość albo złość, jest to coś niezgodnego.

Jeśli do ekstazy oddania w miłości małżeńskiej zostanie dodany śmiech czy przyjaźń, jest to zgodne.

Według pewnych doświadczonych opinii, jedynymi zgodnymi dodatkami do ekstazy w miłości małżeńskiej są uczucia rycerskie znane jako yuddha-vira i dharma-vira. Według tego poglądu, poza tymi dwoma nastrojami wszelkie inne manifestacje są uważane za niezgodne z miłością małżeńską.

Zgodna z ekstazą oddania manifestującą się w śmiechu jest domieszka strachu, miłości małżeńskiej i miłości rodzicielskiej, podczas gdy domieszka współczucia czy odrazy są rzeczami niezgodnymi.

Razem z ekstazą oddania w zdumieniu zgodną jest domieszka rycerskości czy miłości neutralnej, podczas gdy domieszka złości czy strachu jest zawsze niezgodna.

Razem z ekstazą rycerstwa w służbie oddania zgodna jest domieszka zdumienia, śmiechu czy służenia, podczas gdy niezgodną jest domieszka strachu czy miłości małżeńskiej. Według niektórych doświadczonych opinii, ze służbą oddania w rycerskości zawsze zgodna jest miłość neutralna.

Z ekstazą współczucia w służbie oddania zgodna jest domieszka złości czy miłości rodzicielskiej, podczas gdy zawsze niezgodnymi są domieszki śmiechu, miłości małżeńskiej czy zdumienia.

Razem z ekstazą złości w służbie oddania zgodna jest domieszka rycerskości, podczas gdy domieszka śmiechu, miłości małżeńskiej czy strachu jest całkowicie niezgodna.

Razem z ekstazą strachu w służbie oddania zgodna jest domieszka odrazy czy współczucia.

Z ekstazą rycerskości w służbie oddania zawsze niezgodna jest domieszka miłości małżeńskiej, śmiechu i złości.

W ekstazie odrazy w służbie oddania, zgodnymi są uczucia neutralnej miłości, śmiech czy służenie, podczas gdy uczucia miłości małżeńskiej czy przyjaźni są niezgodne.

Powyższe analizy są próbą studiów rasabhasy, czyli niezgodnego połączenia ras. Ta transcendentalna nauka o rasabhasa może dokładnie wytłumaczyć nastroje w ekstatycznej miłości, które są zgodne i niezgodne ze sobą. Kiedy Pan Caitanya Mahaprabhu rezydował w Jagannatha Puri, zwykło odwiedzać Go wielu poetów i bhaktów, ofiarowując Mu swoją różnorodną poezję, ale było to zwyczajem, że Svarupa Damodara, sekretarz Pana Caitanyi, najpierw dokładnie egzaminował wszystkie te pisma, i jeśli nie znalazł tam żadnych niezgodności w rasach, czyli transcendentalnych smakach, wówczas pozwalał poecie, aby zbliżył się do Pana Caitanyi i recytował swoją poezję.

Ten temat niezgodności jest bardzo ważny, i ci, którzy są czystymi bhaktami, spodziewają się znaleźć doskonałą zgodność w opisach różnych związków z Osobą Boga. Studia zgodności i niezgodności czasami stają się bardzo zawiłe, i tutaj podana została przyczyna tego. Kiedy przyjaciel spotyka przyjaciela, to smak będący wynikiem tego spotkania jest na ogół uważany za bardzo przyjemny. Ale w rzeczywistości przy takim spotkaniu pomiędzy dwoma przyjaciółmi występuje tak wiele różnych uczuć, że trudno jest powiedzieć na pewno, kiedy te uczucia stają się naprawdę przyjemne, a kiedy stają się nieprzyjemne.

Doświadczeni znawcy literatury zanalizowali te rasy, które są zgodne ze sobą, poprzez kontrastowe zestawienie różnych ras w określonym połączeniu pod nazwami całość i część. Według tej metody, uczucie dominujące jest nazywane całością, a uczucie podrzędne jest nazywane częścią.

Poniższe zdanie wyjaśnia przedmiot części i całości: "Wszystkie żywe istoty są niczym iskry najwyższego ognia, i wskutek tego nie wiem czy ja, maleńka iskra, będę w stanie zaangażować się w transcendentalną służbę miłości dla tego najwyższego ognia, Pana Krsny." W tym oznajmieniu za całość przyjęte są uczucia neutralnej miłości, podczas gdy pragnienie służenia Panu przyjęte jest za część. W rzeczywistości w blasku Brahmana nie ma szansy na wymianę miłosnej ekstazy pomiędzy Panem i bhaktą.

Jest inna wypowiedź bhakty, który lamentuje w ten sposób: "Niestety, nadal usiłuję rozkoszować się różnego rodzaju przyjemnymi stanami tego ciała, które jest jedynie skórą pokrywającą śluz, spermę i krew. Będąc w tym stanie świadomości jestem tak potępiony, że nie jestem w stanie rozkoszować się transcendentalną ekstazą pamiętania Najwyższej Osoby Boga." W tym zdaniu są dwa ekstatyczne nastroje miłości, mianowicie neutralność i odraza. Neutralność jest tutaj przyjęta za całość, podczas gdy ekstaza odrazy za część.

Pewien bhakta wypowiedział podobne zdanie: "Rozpocznę teraz swoją służbę, wachlując Najwyższą Osobę Boga, Śri Krsnę, który siedzi na złotym tronie. W Swojej wiecznej transcendentalnej formie o cerze koloru czarnawej chmury jest On najwyższym Parabrahmanem. Porzucę teraz to uczucie miłości do swego materialnego ciała, które jest niczym innym, jak tylko kupą mięsa i krwi: ' Tutaj również występuje połączenie służenia i odrazy, gdzie ekstaza służenia jest przyjęta za całość, a ekstaza odrazy za część.

Jest inna wypowiedź, która brzmi: "Kiedy przyjdzie ten czas, gdy będę wolny od siły ignorancji? A będąc w ten sposób oczyszczonym, kiedy osiągnę stan wiecznego służenia Krsnie? Dopiero wówczas będę mógł Go czcić, zawsze obserwując Jego lotosowe oczy i piękną twarz." W tym zdaniu całością jest ekstaza neutralności, a częścią jest służenie.

Oto następne zdanie: "Spójrz na tego bhaktę Pana, który tańczy na samo wspomnienie lotosowych stóp Krsny. Jedynie poprzez obserwowanie tego tańca stracisz wszelkie zainteresowanie nawet najpiękniejszymi kobietami!" W tym oznajmieniu całością jest neutralność, a częścią jest odraza.

Jeden bhakta śmiało powiedział: "Mój drogi Panie, teraz wykrzywiam twarz na samą myśl o obcowaniu z młodymi dziewczętami. Jeśli chodzi o realizację Brahmana straciłem wszelkie zainteresowanie nią, ponieważ jestem w pełni zaabsorbowany myślami o Tobie. I będąc tak szczęśliwym z tego powodu, straciłem wszelkie inne pragnienia, nawet pragnienie osiągnięcia sił mistycznych. Teraz mój umysł jest jedynie przyciągany do wielbienia Twoich lotosowych stóp." W tym zdaniu całością jest ekstaza neutralności, a częścią jest rycerskość.

Oto zdanie zwrócone do Subali: "Mój drogi Subalo, dziewczęta Vrndavany, które mogą rozkoszować się pocałunkami Krsny, muszą być najprzedniejszymi ze wszystkich szczęśliwych kobiet na świecie." W tym przykładzie całością jest ekstaza służby oddania w przyjaźni, a częścią jest ekstaza miłości małżeńskiej.

Poniższe zdanie zostało wypowiedziane przez Krsnę do gopi: "Moje drogie ślicznotki, nie patrzcie na Mnie takimi tęsknymi oczyma. Bądźcie zadowolone i powróćcie do swoich domów we Vrndavanie. Nie ma potrzeby, abyście tutaj stały." Kiedy Krsna w ten sposób żartował z dziewczętami Vrajy, które z wielką nadzieją przybyły tam, aby cieszyć się z Nim tańcem rasa, Subala był również obecny wówczas, i zaczął patrzeć na Krsnę szeroko otwartymi i śmiejącymi się oczyma. Uczucie Subali zawierało mieszaninę przyjaźni i śmiechu w służbie oddania. Za całość uważana jest tutaj przyjaźń, a częścią jest śmiech.

Następujący przykład zawiera mieszaninę ekstatycznej przyjaźni i śmiechu, będącymi odpowiednio całością i częścią. Kiedy Krsna ujrzał, że Subala w przebraniu Radharani po cichu chował się w cieniu pięknego drzewa aśoka na brzegu Yamuny, natychmiast wstał zdumiony ze Swojego miejsca. Ujrzawszy Krsnę, Subala usiłował skryć śmiech, zakrywając swoje policzki.

Jest również przykład połączenia miłości rodzicielskiej i współczucia w służbie oddania. Kiedy matka Yaśoda myślała, że jej syn spaceruje po lesie bez żadnego parasola czy butów, wielce zaniepokoiła się na myśl, jak bardzo Krsna musi cierpieć. W tym przykładzie całością jest miłość rodzicielska, a częścią współczucie.

A oto przykład połączenia miłości rodzicielskiej i śmiechu. Przyjaciółka matki Yaśody powiedziała jej, "Moja droga Yaśodo, twój syn cichaczem skradł bryłę masła z mojego domu. I chcąc, abym za Jego własne figle zganiła mego syna, wysmarował jego buzię masłem, kiedy ten spał." Usłyszawszy to, matka Yaśoda zmarszczyła brwi, lecz mogła jedynie patrzeć na swoją przyjaciółkę z uśmiechem. Niech matka Yaśoda pobłogosławi każdego tym uśmiechem. W tym przykładzie całością jest miłość rodzicielska, a częścią jest śmiech.

A oto przykład mieszaniny kilku nastrojów ze służbą oddania. Kiedy Krsna trzymał Wzgórze Govardhana w Swojej lewej ręce, Jego włosy opadły Mu zmierzwione na ramiona i zdawał się pocić. Ujrzawszy tę scenę, matka Yaśoda zaczęła drżeć. Następnie, kiedy obserwowała całą tę sytuację rozszerzonymi oczyma, zobaczyła, że Krsna zaczął robić różnego rodzaju miny. Wówczas napełniła się szczęściem i zaczęła się uśmiechać. Ale kiedy znowu pomyślała, że Krsna trzyma to wzgórze przez tak niezwykle długi okres czasu, oblała się potem, który zmoczył jej odzienie. Niech matka Yaśoda Vrajeśvari chroni cały wszechświat poprzez swoją nieograniczoną łaskę! W tym przykładzie całością jest miłość rodzicielska, a częściami są strach, zdumienie, śmiech, współczucie, itd.

Ta wypowiedź Radharani jest przykładem połączenia miłości małżeńskiej i uczucia przyjaźni, "Moje drogie przyjaciółki, spójrzcie tylko jak Krsna opiera Swoją rękę na ramieniu Subali, który przebrał się za młodą dziewczynę! Myślę, że musi posyłać przez niego jakieś wieści do Mnie." Znaczenie tego jest takie, że opiekunowie Radharani nie życzyli sobie, aby Krsna czy Jego przyjaciele-pasterze przyjaźnili się z Nią. Dlatego ci przyjaciele czasami ubierali się w stroje dziewcząt, tak aby mogli podać Radharani jakieś wieści od Krsny. W tym przykładzie całością jest miłość małżeńska, a częścią jest przyjaźń.

A oto przykład połączenia miłości małżeńskiej i śmiechu w służbie oddania. Krsna, przebrany za młodą dziewczynę, powiedział Radharani, "Och, ty dziewczyno o kamiennym sercu! Czy nie wiesz, że jestem Twoją siostrą? Dlaczego nie jesteś w stanie Mnie rozpoznać? Bądź łaskawa dla Mnie, weź Mnie w ramiona i obejmij Mnie z miłością!" Krsna wypowiadał te miłe słowa przebrany dokładnie tak jak Radharani, i Śrimati Radharani mogła zrozumieć Jego cel. Ale ponieważ było tam wielu Jej opiekunów, jedynie uśmiechnęła się i nic nie powiedziała. W tym przykładzie za całość uważana jest ekstaza miłości małżeńskiej, a za część ekstaza śmiechu.

Poniższy przykład ilustruje mieszaninę kilkunastu uczuć. Kiedy jedna z przyjaciółek Candravali ujrzała, że Krsna przygotowuje się do walki z demonem Vrsasurą, zaczęła myśleć, "Jakiż wspaniały jest Krsna! Jego umysł jest zauroczony brwiami uśmiechniętej Candravali, Jego ramiona przypominające węże spoczywają na barkach Jego przyjaciela, a jednocześnie ryczy niczym lew, pragnąc w ten sposób zachęcić Vrsasurę do walki z Sobą!" Jest to przykład miłości małżeńskiej, przyjaźni i rycerstwa. Miłość małżeńska jest tutaj przyjęta za całość, a przyjaźń i rycerstwo za część.

Kiedy Kubja uchwyciła się żółtej szaty Krsny; prawie że owładnięta pożądaniem, w obecności wielu ludzi, którzy tam stali i śmiali się, Krsna po prostu spuścił głowę ze Swoimi świecącymi policzkami. Jest to przykład połączenia ekstatycznej miłości małżeńskiej i śmiechu. Śmiech jest tutaj przyjęty za całość, a miłość małżeńska za część.

Jeden pasterz w ten sposób zwrócił się do Viśali, innego pasterza, który zamierzał walczyć z Bhadraseną: "Dlaczego popisujesz się przede mną swoją rycerskością? Przedtem nawet próbowałeś walczyć z Śridamą, ale musisz wiedzieć, że Śridama nie dba nawet o to, by walczyć z setkami Balaramów. Więc dlaczego zachowujesz się tak entuzjastycznie, kiedy w rzeczywistości nie masz żadnego znaczenia?" Jest to przykład mieszaniny przyjaźni, oddania i rycerstwa. Całością tutaj jest rycerstwo, a częścią przyjaźń.

Śiśupala zwykł przezywać Krsnę brzydkimi imionami, i poprzez te swoje obrazy bardziej irytował synów Pandu niż Krsnę. Dlatego Pandavowie uzbroili się w różnego rodzaju bronie, aby zabić Śiśupalę. Ich uczucia były mieszaniną ekstatycznego gniewu i przyjaźni, gdzie całością jest gniew, a przyjaźń częścią.

Pewnego razu Krsna obserwował Śridamę bardzo biegle władającego kijem w walce z Balaramą, który był doświadczony w walce na maczugi, i który nawet Swoją maczugą zabił demona Pralambasurę. Kiedy Krsna ujrzał, że Śridama ostatecznie pokonał Balaramę, używając jedynie małego kija, sprawiło Mu to wielką przyjemność i zaczął patrzeć na Śridamę z wielkim zdumieniem. Jest to przykład, gdzie występuje połączenie zdumienia, przyjaźni i rycerstwa w służbie oddania. Przyjaźń i rycerstwo są uważane za części, a zdumienie za całość.

Doświadczeni analitycy tych różnych rodzajów smaków instruują nas, że kiedy te różne smaki zachodzą jeden na drugi, ten smak, który jest całością, albo nastrojem dominującym, jest nazywany trwałą ekstazą. Visnu-dharmottara potwierdza, że kiedy wiele smaków ekstazy oddania zostaje zmieszanych razem, ten, który dominuje albo jest całością, jest nazywany trwałą ekstazą służby oddania. Chociaż na pewien czas może się zamanifestować związek podrzędny, to ostatecznie połączy się on z dominującą całością. I wskutek tego jest on nazywany niekonstytucjonalną ekstazą służby oddania.

W związku z tym jest pewna dobra analogia, ukazująca związek pomiędzy częścią i całością. Pan Vamanadeva jest w rzeczywistości Najwyższą Osobą Boga, ale zdawał się narodzić jako jeden z braci Indry. Chociaż Vamanadeva jest czasami uważany za mniej ważnego półboga, w rzeczywistości utrzymuje On Indrę, Króla półbogów. W skutek tego, chociaż Vamanadeva jest czasami uważany za podrzędnego półboga, to Jego pozycją jest najwyższa całość, źródło całego systemu półbogów. W ten sposób, rasa, która rzeczywiście dominuje, może czasami zdawać się manifestować w sposób podrzędny, chociaż jej rzeczywistą pozycją jest główne czy przeważające miłosne uczucie bhakty.

Kiedy niekonstytucjonalna ekstaza służby oddania przeważa przez pewien czas, to mimo to jest przyjmowana za część. Jeśli nie manifestuje się ona trwale, pojawia się jedynie nieznacznie, i szybko ponownie łączy się z całością. W chwilach takiego nieznacznego pojawienia się, nie przydaje się jej żadnego znaczenia. Kiedy ktoś spożywa jakieś smaczne danie i przy tym również zje małe źdźbło trawy, nie poczuje jego smaku, ani też nie będzie dbał o to, jaki ono ma smak.