Śmiech w służbie oddania
W tej
czwartej części Bhakti-rasamrta-sindhu Śrila Rupa Gosvami opisuje siedem
rodzajów pośrednich ekstaz w służbie oddania, znanych jako śmiech, zdumienie,
rycerstwo, współczucie, złość, przerażenie i groza czy odraza. W tej części
Śrila Rupa Gosvami dalej opisuje te ekstazy uczuć oddania, z których pewne są
zgodne ze sobą, a inne sprzeczne. Kiedy jeden rodzaj ekstatycznej służby
oddania zachodzi na drugi w sposób konfliktowy czy sprzeczny, to ten stan
nazywany jest rasabhasa, czyli wypaczoną prezentacją smaków.
Doświadczeni uczeni mówią, że śmiech występuje przeważnie pomiędzy
dziećmi, czy przy połączeniu osób starszych z małymi dziećmi. Ten ekstatyczny
śmiech miłości-czasami występuje również u osób, które są bardzo poważne z
natury. Pewnego razu, kiedy stary włóczęga zbliżył się do drzwi domu matki
Yaśody, Krsna powiedział Yaśodzie, "Moja droga matko, nie podejdę do tego
chuderlawego łobuza. Jeśli się do niego zbliżę, może włożyć Mnie do swojej
torby żebraczej i zabrać Mnie na zawsze od ciebie." I tak to piękne
dziecko, Krsna, zaczęło patrzeć na Swoją matkę, podczas gdy włóczęga, który
stał u drzwi, usiłował skryć swój uśmiech. Ale nie udało mu się to i jego twarz
natychmiast rozjaśniła się uśmiechem. W tym przykładzie przedmiotem śmiechu
jest Sam Krsna.
Pewnego razu przyjaciele Krsny poinformowali Go, "Mój drogi Krsno,
jeśli otworzysz buzię, to dostaniesz smaczny cukier candy zmieszany z
jogurtem." Krsna natychmiast otworzył usta, ale Jego przyjaciel włożył Mu
tam kwiat, zamiast cukru candy z jogurtem. Po skosztowaniu kwiatu, Krsna wykrzywił
twarz, a ujrzawszy to, wszyscy Jego przyjaciele stojący obok zaczęli się śmiać
bardzo głośno.
Pewnego razu do domu Nandy Maharaja przyszedł chiromanta, i Nanda
Maharaja zapytał go, "Mój drogi mędrcze, czy będziesz tak łaskawy i
spojrzysz na rękę mego dziecka Krsny? Powiedz mi, ile lat będzie żył i czy
będzie panem tysięcy krów?" Usłyszawszy to, chiromanta zaczął się
uśmiechać i Nanda Maharaja zapytał go, "Mój drogi panie, dlaczego się
śmiejesz, i dlaczego zakrywasz swoją twarz?"
W
takiej miłosnej ekstazie śmiechu, przyczyną śmiechu jest Krsna albo sprawy
odnoszące się do Krsny. W takiej służbie oddania manifestującej się w śmiechu
występują symptomy radości, lenistwa, skrytych uczuć i podobne inne zakłócające
elementy. Według kalkulacji Śrila Rupy Gosvamiego, śmiech w ekstatycznej
miłości może zostać podzielony na sześć kategorii. Te kategorie, odpowiadające
różnym stopniom śmiechu, są nazywane w języku sanskryckim smita, hasita,
vihasita, avahasita, apahasita i atihasita. Te sześć kategorii
śmiechu można sklasyfikować jako ważniejsze i mniej ważne. Do kategorii
ważniejszych zalicza się śmiech smita, hasita i vihasita, a do
kategorii mniej ważnych zaliczany jest śmiech avahasita, apahasita i
atihasita.
Kiedy ktoś się uśmiecha, ale jego zęby nie
są widoczne, to można wyraźnie zauważyć definitywną zmianę w oczach i
policzkach. Jest to nazywane uśmiechem smita. Pewnego razu, kiedy Krsna
kradł jogurt, Jarati, gospodyni domu, wyśledziła Jego sztuczki i zbliżała się
pospiesznie, aby Go złapać. Wówczas Krsna bardzo przestraszył się Jarati i
zbliżył się do Swojego starszego brata, Baladevy. Powiedział, "Mój drogi
bracie, ukradłem jogurt! Spójrz tylko-Jarati biegnie, aby Mnie złapać! "
Kiedy Krsna w ten sposób szukał schronienia Baladevy, będąc ściganym przez
Jarati, wszyscy wielcy mędrcy na planetach niebiańskich zaczęli się uśmiechać.
Ten uśmiech jest nazywany uśmiechem smita.
Uśmiech, w którym lekko widoczne są zęby,
jest nazywany uśmiechem hasita . Pewnego dnia Abhimanyu, tak zwany mąż
Radharani, powracał do domu, nie wiedząc, że jest tam Krsna. Krsna natychmiast
przebrał się, aby wyglądać dokładnie tak jak Abhimanyu, i zbliżył się do matki
Abhimanyu, Jatily, zwracając się do niej w ten sposób: "Moja droga matko,
jestem twoim prawdziwym synem Abhimanyu, ale spójrz tylko-nadchodzi Krsna,
który przebrał się, by wyglądać dokładnie tak jak ja" Jatila, matka
Abhimanyu, natychmiast uwierzyła, że Krsna jest jej własnym synem, i wskutek
tego bardzo rozzłościła się na swego prawdziwego syna, który właśnie zbliżał
się do domu. Zaczęła odciągać swojego prawdziwego syna, który krzyczał,
"Matko! Matko! Co robisz?" Widząc to wydarzenie, wszystkie obecne tam
przyjaciółki Radharani zaczęły się uśmiechać, ukazując część swoich zębów. Jest
to przykład uśmiechu hasita.
Kiedy w
uśmiechu bardzo widoczne są zęby, uśmiech ten jest nazywany vihasita. Pewnego
dnia, kiedy Krsna kradł masło i jogurt z domu Jatily, zapewniał On Swoich
przyjaciół, "Moi drodzy przyjaciele, wiem że ta starucha śpi teraz bardzo
mocno, ponieważ oddycha tak głęboko. Możemy więc po cichu ukraść jogurt i
masło, nie robiąc żadnego hałasu." Ale stara kobieta, Jatila, nie spała;
więc nie była w stanie skryć swego uśmiechu, i natychmiast pokazała zęby. Jest
to przykład uśmiechu vihasita.
W tego rodzaju uśmiechu, kiedy nos się
nadyma a oczy mrużą, uśmiech ten jest nazywany avahasita. Pewnego razu
wcześnie rankiem, kiedy Krsna powrócił do domu po tańcu rasa, matka
Yaśoda spojrzała na twarz Krsny i zwróciła się do Niego w ten sposób: "Mój
drogi synu, dlaczego Twoje oczy wyglądają tak, jak gdyby były pokryte jakimiś
tlenkami. Ubrałeś się w niebieskie szaty Baladevy?" Kiedy matka Yaśoda w
ten sposób pytała Krsnę, Jego przyjaciółka, która była w pobliżu, zaczęła się
uśmiechać z nadymanym nosem i przymrużonymi oczyma. Jest to przykład uśmiechu avahasita.
Gopi ta wiedziała, że Krsna brał udział w tańcu rasa i że matka
Yaśoda nie mogła wyśledzić czynności swego syna ani zrozumieć, w jaki sposób
został pokryty kosmetykami gopi. Jej uśmiech był z kategorii avahasita.
Kiedy do uśmiechu dodane są łzy z oczu i
drżenie ramion, uśmiech ten jest nazywany apahasita. Kiedy Krsna tańczył
do śpiewu starej służącej Jarati, Narada został wprawiony w zdumienie.
Najwyższa Osoba Boga, który kontroluje ruchy wielkich półbogów, takich jak Brahma,
tańczył teraz pod dyktando starej służącej. Widząc tę zabawę, Narada również
zaczął tańczyć, i jego ramiona drżały, a jego oczy poruszały się. Kiedy się
uśmiechał, widoczne były jego zęby, a blask bijący z jego zębów osrebrzył
chmury na niebie.
Kiedy uśmiechająca się osoba klaszcze w
ręce i skacze w górę, uśmiech ten zmienia się w atihasita, czyli głośny
śmiech. Przykład tego atihasita został zamanifestowany w następującym
wydarzeniu. Krsna pewnego razu zwrócił się w ten sposób do Jarati: "Moja
droga dobra kobieto, skóra na twojej twarzy jest teraz zwiędła, więc twoja
twarz upodobniła się do twarzy małpy. Wskutek tego Król małp, Balimukha, wybrał
cię na swoją zacną żonę." Kiedy Krsna w ten sposób dokuczał Jarati, ona
odpowiedziała, że niewątpliwie jest świadoma faktu, że Król małp usiłował ją
poślubić, ale ona już przyjęła schronienie Krsny, zabójcy wielu potężnych
demonów, i dlatego już zadecydowała, że poślubi Krsnę zamiast Króla małp.
Słysząc tę sarkastyczną odpowiedź gadatliwej Jarati, wszystkie obecne tam
pasterki zaczęły się śmiać bardzo głośno, klaszcząc w ręce z uciechy. Ten
śmiech, któremu towarzyszy klaskanie w dłonie, jest nazywany atihasita.
Czasami dochodzi do jakichś pośrednich sarkastycznych uwag, które również wywołują atihasita. Przykładem takiej uwagi jest zdanie, które zostało wypowiedziane przez jedną z pasterek do Kutily, córki Jatily i siostry Abhimanyu, tak zwanego męża Radharani. Pośrednio Kutila została obrażona przez następujące słowa: "Moja droga Kutilo, córko Jatily, twoje piersi są tak długie, jak strączki grochu-po prostu suche i długie. Twój nos jest tak wspaniały, że pokonuje on piękno nosów żab. A twoje oczy są piękniejsze niż oczy psów. Twoje usta pokonują sadze unoszące się nad ogniem, a twój brzuch jest tak piękny, jak wielki bęben. Dlatego, moja piękna Kutilo, jesteś najpiękniejszą spośród wszystkich pasterek Vrndavany, i z powodu tego swojego niezwykłego piękna; musisz być poza siłą przyciągania słodkiego dźwięku fletu Krsny!"