Rozdział 3

Kwalifikacje osoby podejmującej służbę oddania

Dzięki przebywaniu z mahatmami, czyli wielkimi duszami, które w stu procentach zajęte są służbą oddania, można rozwinąć w sobie odrobinę atrakcji do Krsny. Jednocześnie można jednak być bardzo przywiązanym do działań karmicznych i materialnych przyjemności zmysłowych, i przez to nie być gotowym do podjęcia różnego rodzaju wyrzeczeń. Taka osoba jednak, jeśli czuje niewzruszoną atrakcję do Krsny, staje się odpowiednim kandydatem do wykonywania służby oddania.

Ta atrakcja do świadomości Krsny w towarzystwie czystych bhaktów jest oznaką wielkiej fortuny. Potwierdza to Pan Caitanya, mówiąc, że jedynie osoby, którym sprzyja szczęście, otrzymują-dzięki łasce bona fide mistrza duchowego i Krsny-nasionko służby oddania. W nawiązaniu do tego, w Jedenastym Canto Śrimad-Bhagavatam, w 8 wersecie dwudziestego rozdziału, Pan Krsna mówi: "Mój drogi Uddhavo, jedynie dzięki wyjątkowej fortunie ktoś zostaje przyciągnięty do Mnie. Nawet jeśli jest się trochę przywiązanym do czynności karmicznych, czy też-mówiąc innymi słowy-nie w pełni przywiązanym do służby oddania, służba taka szybko przynosi efekty."

Bhaktów można podzielić na trzy klasy. Bhakta pierwszej klasy opisany jest w następujący sposób. Jest on znawcą pism świętych i potrafi po mistrzowsku wysuwać argumenty oparte na tych pismach świętych. Potrafi on w mądry sposób przedstawić konkluzje śastr, jak i dyskutować o różnych sposobach pełnienia służby oddania. Doskonale rozumie on, że ostatecznym celem życia jest osiągnięcie transcendentalnej służby miłości do Krsny i wie, że Krsna jest jedynym obiektem miłości i czci. Pod kierunkiem bona fide mistrza duchowego i zgodnie z zaleceniami pism świętych, bhakta pierwszej klasy ściśle przestrzega zasad regulujących służby oddania. Uważany jest on za bhaktę pierwszej klasy, bowiem posiada on kwalifikacje, aby nauczać innych i zostać mistrzem duchowym. Bhakta pierwszej klasy nigdy nie odstępuje od zasad podanych przez autorytety wyższe, i osiąga niezachwianą wiarę w pisma, dzięki ich pełnemu zrozumieniu poprzez rozsądek i argumenty. Mówiąc rozsądek i argumenty, mamy na myśli rozsądek i argumenty oparte na pismach objawionych. Bhaktę pierwszej klasy nie interesują jałowe metody spekulatywne będące jedynie marnowaniem czasu. Mówiąc innymi słowy, za bhaktę pierwszej klasy możemy uznać kogoś, kto osiągnął platformę dojrzałej determinacji w służbie oddania.

Bhaktę drugiej klasy określają następujące cechy: nie jest on zbyt mocny w wysuwaniu argumentów opartych na pismach objawionych, lecz posiada silną wiarę w cel, do którego zmierza. Tak więc bhakta drugiej klasy posiada mocną wiarę w proces służby oddania, lecz czasem nie potrafi on poprzeć swej wiary argumentami z pism świętych. Mimo to jest on jednocześnie wewnętrznie przekonany, że Krsna jest najwyższym obiektem czci.

Neofita, czy też bhakta trzeciej klasy to ten, który nie posiada mocnej wiary i który nie rozumie przesłania pism świętych. Wiara takiego neofity może zostać zmieniona przez mocne argumenty kogoś ze strony przeciwnej. W przeciwieństwie do bhakty drugiej klasy, który również nie potrafi wysuwać argumentów popartych dowodami z pism świętych, lecz który posiada pełną wiarę w cel, do którego zmierza, neofita nie posiada mocnej wiary w cel, do którego dąży, i dlatego jest on neofitą.

Dalsza klasyfikacja neofitów poczyniona została w Bhagavad-gicie. Powiedziane jest w niej, że cztery rodzaje ludzi-a mianowicie, ci, którzy są nieszczęśliwi, ci, którzy potrzebują pieniędzy, ci, którzy są ciekawi, oraz ci, którzy są mądrzy - rozpoczynają służbę oddania i przychodzą do Pana, aby uzyskać ulgę czy też samozadowolenie. Chodzą oni do świątyń i modlą się o ulgę w materialnych cierpieniach, albo o swego rodzaju rozwój gospodarczy, albo też, aby zaspokoić swoją ciekawość. Mądry człowiek, który uznaje wielkość Boga, jest również zaliczany do kategorii neofitów. Jeśli tacy neofici obcują z czystymi bhaktami, wówczas mogą wznieść się na platformę bhakty drugiej klasy, lub bhakty pierwszej klasy.

Przykładem takiego neofity jest Dhruva Maharaja. Pragnął on zdobyć królestwo swego ojca i z tego powodu zaangażował się w służbę oddania Panu. Ostatecznie, kiedy został całkowicie oczyszczony przez proces służby oddania, odmówił przyjęcia od Pana jakiegokolwiek błogosławieństwa materialnego. Podobnie było z Gajendrą, który znalazł się w tarapatach i modlił się do Pana o ochronę. Potem został on czystym bhaktą. Sanaka, Sanatana, Sananda i Sanatkumara wszyscy należeli do kategorii mądrych i świętych osób, i oni także zostali przyciągnięci przez służbę oddania. Podobna rzecz miała miejsce pośród mędrców zebranych w Lesie Naimisaranya. Wszyscy z nich byli bardzo ciekawi i przez cały czas pytali Sutę Gosvamiego o Krsnę. Przebywali oni w towarzystwie czystego bhakty i na skutek tego sami stali się czystymi bhaktami. W ten sposób osiąga się wyższą platformę życia duchowego. Bez względu na warunki, w których się znajdujemy, jeśli mamy odrobinę szczęścia i znajdujemy się w towarzystwie czystego bhakty, wówczas bardzo szybko wznosimy się na platformę bhakty drugiej klasy, czy też platformę bhakty pierwszej klasy.

Te cztery kategorie bhaktów zostały opisane w siódmym rozdziale Bhagavad-gity i wszystkie z nich zostały uznane za pobożne. Bez bycia pobożnym, nikt nie może podjąć służby oddania. Bhagavad-gita wyjaśnia, że jedynie ten, kto zupełnie powstrzymał grzeszne reakcje i przez cały czas wykonuje pobożne uczynki, może podjąć świadomość Krsny. Inni nie mogą. Początkujący bhaktowie (neofici) podzieleni są na cztery kategorie w zależności od ilości pobożnych uczynków, które spełnili. Są to: ci, którzy są w nieszczęściu, ci, którzy potrzebują pieniędzy, ci, którzy są ciekawi, i ci, którzy są mądrzy. Jeżeli człowiek, który nie ma na swoim koncie pobożnych uczynków znajduje się w nieszczęściu, to staje się on agnostykiem, ateistycznym agitatorem politycznym albo kimś w tym rodzaju. Nie posiadając mocnej wiary w Boga, myśli on, że potrafi się jakoś przystosować do swego nieszczęścia, zupełnie przestając w Niego wierzyć.

Pan Krsna wyjaśnił w Bhagavad-gicie, że spośród tych czterech rodzajów początkujących bhaktów, bardzo drogi jest Mu ten, który jest mądry, ponieważ jeśli mądry człowiek jest przywiązany do Krsny, to nie pragnie on czerpać z tego związku korzyści materialnych. Mądry człowiek, który przywiązuje się do Krsny, nie chce od Krsny niczego w zamian, czy to w postaci ulgi w cierpieniach, czy też zysku pieniężnego. Oznacza to, że od samego początku podstawową zasadą jego przywiązania do Krsny jest mniej lub więcej miłość. Oprócz tego, dzięki swojej mądrości i studiom nad śastrami (pismami świętymi) może on także zrozumieć, że Krsna jest Najwyższą Osobą Boga.

Bhagavad-gita potwierdza, że po wielu, wielu narodzinach, ten, kto osiąga prawdziwą mądrość, podporządkowuje się Vasudevie, doskonale wiedząc, że Krsna (Vasudeva) jest początkiem i przyczyną wszystkich przyczyn. Dlatego też nie opuszcza on lotosowych stóp Krsny i stopniowo rozwija miłość do Niego. Chociaż taki mądry człowiek jest bardzo drogi Krsnie, inni są także uważani za wspaniałych, ponieważ nawet jeśli są w nieszczęściu, czy też potrzebują pieniędzy, to chcąc spełnienia swych pragnień, przychodzą oni do Krsny. Z tego powodu uważa się ich za tolerancyjnych i posiadających szerokie poglądy mahatmów.

Jeśli nie osiągnęło się platformy jnani, czyli tego, który posiadł wiedzę, nie można pozostać wiernym zasadzie czczenia Najwyższej Osoby Boga. Ludzie mniej inteligentni, czy też ci, których inteligencja została skradziona przez mayę, na skutek wpływu sił materialnej natury są przywiązani do różnych półbogów. Natomiast mądrym jest ten, kto dokładnie zrozumiał, że jest duszą, a nie po prostu ciałem. Ponieważ zrozumiał on, że jest duchem i że Krsna jest Duchem Najwyższym, wie, że to z Krsną-a nie z ciałem-powinien go łączyć bliski związek. Ci, którzy znajdują się w nieszczęściu, jak i ci, którzy potrzebują pieniędzy, pochłonięci są materialną koncepcją życia, bowiem zarówno nie szczęście, jak i brak pieniędzy, mają związek z tym ciałem. Ten, który przychodzi do Krsny powodowany ciekawością, może znajdować się nieco ponad tym, którego gnębi nieszczęście czy też brak pieniędzy, lecz ciągle znajduje się on na platformie materialnej. Lecz mądry człowiek, który poszukuje Krsny, wie doskonale, że jest duszą, czyli Brahmanem, a że Krsna jest Najwyższym Brahmanem, czyli Parabrahmanem. Wie on również, że dusza będąca uzależnioną i ograniczoną z natury, zawsze powinna dążyć do połączenia się z nieograniczoną i najwyższą duszą, czyli Krsną.

W konkluzji można stwierdzić, że odpowiednim kandydatem do rozpoczęcia czystej służby oddania jest osoba, która jest wolna od materialnej koncepcji życia. Bhagavad-gita także stwierdza, że po osiągnięciu realizacji Brahmana, kiedy się jest wolnym od materialnych niepokojów, widzi się wszystkie żywe istoty na jednakowym poziomie, i dzięki temu jest się gotowym podjąć służbę oddania.

Jak już wspomnieliśmy, są trzy rodzaje szczęścia: materialne, duchowe, i szczęście płynące ze służby oddania. Dopóki jest się pod wpływem materialnej natury, nie można pełnić służby oddania i czerpać z tej służby szczęścia. Jeśli ktoś pożąda materialnych przyjemności czy stania się jednym z Najwyższym, to oba te pragnienia uważane są za koncepcje materialne. Impersonaliści nie są w stanie docenić duchowego szczęścia płynącego z obcowania z Najwyższą O sobą Boga i wymiany miłosnych uczuć z Nim, i dlatego ich celem jest stanie się jednym z Panem. Koncepcja ta jest niejako przedłużeniem materialnego sposobu myślenia. W materialnym świecie każdy próbuje osiągnąć najwyższą, nadrzędną pozycję w stosunku do swych bliźnich. Będąc pod wpływem materialnej koncepcji życia, każdy walczy o to, aby stać się większym od innych, czy to w skali danego narodu, czy społeczeństwa. To pragnienie wielkości może być rozszerzane w nieskończoność, aż do pragnienia stania się największym pośród wszystkich, Najwyższym Panem. Jest to również koncepcja materialna, choć być może nieco bardziej zaawansowana.

Doskonała duchowa koncepcja życia polega na posiadaniu pełnej wiedzy o swojej konstytucyjnej pozycji, w której ma się wystarczającą wiedzę, by podjąć transcendentalną służbę miłości dla Pana. Należy wiedzieć, że my jesteśmy ograniczeni, podczas gdy Pan jest nieskończony. Dlatego też w rzeczywistości niemożliwe jest stanie się jednym z Panem, nawet jeśli ktoś posiada takie aspiracje. Po prostu jest to niemożliwe. Dlatego też każdy, kto pragnie zadowalać swoje zmysły poprzez osiąganie coraz to wyższej pozycji-czy to w sensie materialnym czy też duchowym-nie może poznać słodkiego smaku służby oddania. Śrila Rupa Gosvami porównał pragnienie materialnych przyjemności (bhukti), jak i pragnienie wyzwolenia (mukti), do oddziaływania czarnej magii uprawianej przez czarownice, bowiem w obu przypadkach znajdujemy się w kłopotach. Bhukti oznacza przyjemności materialne, a mukti uwolnienie się od materialnych niepokojów i stanie się jednym z Panem. Pragnienie tych dwóch rzeczy porównane jest do nawiedzenia przez duchy i wiedźmy, bowiem dopóki obecne są w nas takie pragnienia materialnej przyjemności czy też pragnienia duchowej jedności z Najwyższym, dopóty nie możemy poznać prawdziwego, transcendentalnego smaku służby oddania.

Czysty bhakta nigdy nie dba o wyzwolenie. Pan Caitanya Mahaprabhu modlił się: "Mój drogi synu Nandy, nie pragnę mieć wielu wyznawców, nie pragnę olbrzymich bogactw czy też pięknej żony, nie pragnę nawet zakończenia materialnej egzystencji. Gotów jestem rodzić się jeszcze wiele razy, lecz modlę się o to, aby moje oddanie do Ciebie pozostało niezachwiane."

Uwaga czystego bhakty zawsze pochłonięta jest gloryfikowaniem rozrywek Pana, Jego imienia, form, itd., do tego stopnia, że nawet nie interesuje go mukti . Śrila Bilvamangala Thakura powiedział: "Mój drogi Panie, kiedy pełnię służbę oddania dla Ciebie, to bez trudu wszędzie dostrzegam Twoją obecność. A jeśli chodzi o wyzwolenie, to sądzę, że stoi ono ze złożonymi dłońmi u moich drzwi, gotowe mi służyć." Zatem wyzwolenie i duchowa emancypacja nie są rzeczami istotnymi dla czystych bhaktów.

W związku z tym w Trzecim Canto Śrimad-Bhagavatam, w 36 wersecie dwudziestego piątego rozdziału, Kapiladeva radzi Swojej matce Devahuti: "Moja droga matko, Moi czyści bhaktowie są oczarowani Moimi różnymi formami, pięknem Mojej twarzy i zachwycającą budową Mego ciała. Mój śmiech, Moje rozrywki i Moje spojrzenia wydają im się tak piękne, że ich umysły zawsze pogrążone są w myślach o Mnie, i całe swoje życie w pełni oddają Mojej Osobie. Chociaż nie pragną oni żadnego wyzwolenia ani materialnego szczęścia, Ja zapewniam im miejsce pośród Moich towarzyszy w najwyższym królestwie."

Ten werset Śrimad-Bhagavatam zapewnia czystego bhaktę o promocji do towarzystwa Najwyższej Osoby Boga. Śrila Rupa Gosvami zauważa, że ten, kto został przyciągnięty przez piękno lotosowych stóp Śri Krsny, i którego serce dzięki tej atrakcji ku Krsnie zawsze wypełnione jest transcendentalną rozkoszą, nigdy nie będzie pragnął wyzwolenia, które jest tak drogie impersonalistom.

Podobny fragment znajdujemy w 15 wersecie czternastego rozdziału, w Trzecim Canto tej samej książki, gdzie Uddhava zwraca się do Pana Krsny, mówiąc: "Mój drogi Panie, dla osób zajętych transcendentalną służbą miłości dla Ciebie nie ma nic wartościowego w religijności, rozwoju gospodarczym, przyjemnościach zmysłowych, czy też w wyzwoleniu-mimo iż bez trudu mogą oni osiągnąć szczęście płynące z tych źródeł. Pomimo takich udogodnień, mój drogi Panie, nie pragnę osiągnąć żadnej z tych rzeczy. Modlę się jedynie o niezachwianą wiarę i oddanie Twym lotosowym stopom."

Podobny fragment znajdujemy również w 34 wersecie dwudziestego piątego rozdziału, również w Trzecim Canto, w którym Kapiladeva poucza Swoją matkę, mówiąc: "Moja droga matko, bhaktowie, których serca zawsze wypełnia służba Moim lotosowym stopom, i którzy zawsze gotowi są zrobić wszystko, by Mnie zadowolić, a w szczególności ci szczęśliwi bhaktowie, którzy zbierają się razem, aby zrozumieć Moje cechy, Moje rozrywki i formę, i którzy w ten sposób gloryfikują Mnie i czerpią z tego transcendentalną przyjemność, nigdy nie pragną stać się jednym ze Mną. Cóż tu mówić o staniu się jednym ze Mną, bhaktowie ci nawet odmawiają przyjęcia takiej pozycji, jaką Ja Sam posiadam w Moim królestwie, czy nawet Mojego osobistego towarzystwa i rysów cielesnych podobnych Moim. Są oni zadowoleni po prostu poprzez zaangażowanie się w służbę oddania dla Mnie.”

W Czwartym Canto Śrimad-Bhagavatam, w 10 wersecie dziewiątego rozdziału, Król Dhruva mówi: "Mój drogi Panie, transcendentalna przyjemność płynąca z samorealizacji osiąganej przez impersonalistów nie może się nawet równać z transcendentalną przyjemnością będącą rezultatem medytacji o Twych lotosowych stopach, przyjemności, której smakiem rozkoszują się czyści bhaktowie. Więc jak karmi (ci, którzy pracują dla osiągnięcia materialnych korzyści), którzy w najlepszym wypadku pragną promocji na wyższe, niebiańskie planety, mogliby zrozumieć Ciebie i doświadczyć szczęścia podobnego szczęściu bhaktów?"