ROZDZIAŁ XXII .

Proces służby oddania

W Dwudziestym Drugim Rozdziale Śri Caitanya Mahaprabhu opisuje proces służby oddania. Na początku przedstawia prawdę o żywej istocie i nadzwyczajnej doskonałości służby oddania. Następnie opisuje proces umysłowej spekulacji i mistycznej yogi. Żywej istocie poleca się, by bez względu na okoliczności przyjęła ścieżkę służby oddania, jak osobiście wyjaśnił ją Śri Caitanya Mahaprabhu. Spekulatywna metoda tzw. jnanich uważana jest za stratę czasu. Dowód tego znajdziemy w tym rozdziale. Inteligentna osoba powinna porzucić proces karma-kandy, jnana-kandy i mistycznej yogi. Należy zrezygnować ze wszystkich tych bezużytecznych procesów i poważnie wstąpić na ścieżkę świadomości Krsny. W ten sposób życie stanie się pomyślne. Jeśli ktoś w pełni przyjmuje świadomość Krsny, to choć wskutek wcześniejszego praktykowania umysłowej spekulacji i mistycyzmu yogi może czasem być poruszony, zostanie uratowany przez Samego Pana Krsnę. Faktem jest, że służbę oddania otrzymuje się dzięki błogosławieństwu czystego bhakty (sa mahatma sudurlabhah). Czysty bhakta jest najwyższym transcendentalistą i jego łaska jest konieczna do tego, aby obudzić naszą drzemiącą świadomość Krsny. Trzeba obcować z czystymi bhaktami. Jeśli ktoś ma mocną wiarę w słowa wielkiej duszy, obudzi się w nim czysta służba oddania.

W rozdziale tym Śri Caitanya Mahaprabhu odróżnia czystego bhaktę od innych. Opisuje także cechy czystego bhakty. Najgroźniejszym wrogiem bhakty jest obcowanie z kobietami z nastawieniem do czerpania przyjemności. Potępione jest także obcowanie z niebhaktami, gdyż ono także jest niebezpiecznym wrogiem na ścieżce służby oddania. Trzeba całkowicie podporządkować się lotosowym stopom Krsny i wyzbyć się atrakcji do kobiet i niebhaktów.

Rozdział ten opisuje także sześć symptomów charakterystycznych dla dusz w pełni podporządkowanych. Służba oddania dzieli się na dwie kategorie - uregulowaną służbę oddania i spontaniczną miłość. W uregulowanej służbie oddania wylicza się sześćdziesiąt cztery pozycje, a spośród nich pięć ostatnich uważa się za bardzo ważne. Przez praktykowanie nawet jednego z dziewięciu procesów służby oddania można odnieść sukces. Wiedza spekulatywna i mistyczna yoga nigdy nie pomogą w służbie oddania. Pobożne działanie, łagodność, kontrolowanie zmysłów i uregulowanie są nieodłączne od służby oddania w jej czystej formie. Jeśli ktoś pełni służbę oddania, podążają za tym wszystkie dobre cechy. Nie trzeba kultywować ich oddzielnie. Spontaniczna służba oddania pojawia się, kiedy ktoś podąża za czystym bhaktą, w którym rozbudziła się spontaniczna miłość do Boga. Śri Caitanya Mahaprabhu opisał symptomy bhaktów, którzy są już usytuowani w spontanicznej miłości do Boga. Opisał także bhaktów, którzy próbują podążać śladami czystych bhaktów.

Madhya 22.01 Składam pełne szacunku pokłony Panu Śri Caitanyi Mahaprabhu. Jest On oceanem transcendentalnej łaski i choć temat bhakti-yogi jest bardzo poufny, tym niemniej ukazał go tak skrupulatnie, nawet w tym wieku Kali, wieku kłótni.

Madhya 22.02 Wszelka chwała Śri Caitanyi Mahaprabhu! Wszelka chwała Nityanandzie Prabhu! Wszelka chwała Advaitacandrze! Wszelka chwała wszystkim bhaktom Śri Caitanyi Mahaprabhu!

Madhya 22.03 Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: "Na różne sposoby opisałem, jaki można mieć związek z Krsną. Jest to temat wszystkich Ved. Krsna jest centrum wszelkich działań.

Madhya 22.04 "Teraz powiem o charakterystycznych cechach służby oddania, dzięki której można osiągnąć schronienie Krsny i transcendentalną miłosną służbę dla Niego.

Madhya 22.05 "Czynności ludzkiej istoty powinny być skupione jedynie na służbie oddania dla Pana Krsny. Takie jest orzeczenie całej literatury wedyjskiej i tak stwierdziły wszystkie święte osoby.

Madhya 22.06 "'Gdy pytamy matkę Vedę [śruti], kogo należy wielbić, mówi ona, że Ty jesteś jedynym Panem i godnym czci obiektem. Podobnie, smrti-śastry, bezpośrednie wnioski śruti-śastr, udzielają tych samych instrukcji, zupełnie jak siostry. Purany, które są jak bracia, podążają śladami swojej matki. O wrogu demona Mury, wniosek jest taki, że Ty jesteś jedynym schronieniem. Teraz rzeczywiście to zrozumiałem.'

Madhya 22.06 Znaczenie: Ten cytat z literatury wedyjskiej został wypowiedziany przez wielkich mędrców.

Madhya 22.07 "Krsna jest niedualną Prawdą Absolutną, Najwyższą Osobą Boga. Chociaż jest jednym, utrzymuje różne osobiste ekspansje i energie dla Swoich rozrywek.

Madhya 22.07 Znaczenie: Pan ma wiele mocy i nie jest różny od nich wszystkich. Ponieważ nie można oddzielić mocy od jej źródła, są one identyczne. Krsnę opisuje się jako źródło wszystkich mocy i utożsamia się Go także z mocą zewnętrzną, energią materialną. Krsna ma także moce wewnętrzne, czyli moce duchowe, które zawsze pełnią osobistą służbę dla Niego. Jego moc wewnętrzna różni się od mocy zewnętrznej. Wewnętrzna moc Krsny i Sam Krsna, źródło mocy, zawsze są tożsami.

Madhya 22.08 "Krsna rozprzestrzenia się w wiele form. Niektóre z nich są osobistymi ekspansjami, a niektóre są oddzielonymi ekspansjami. W ten sposób odbywa On rozrywki zarówno w światach duchowych, jak i materialnych. Światami duchowymi są planety Vaikuntha, a materialnymi wszechświatami są brahmandy, olbrzymie globy zarządzane przez Pana Brahmę.

Madhya 22.09 "Ekspansje Jego osobistej jaźni - jak poczwórne manifestacje Sankarsana, Pradyumny, Aniruddhy i Vasudevy - zstępują z Vaikunthy do tego świata materialnego jako inkarnacje. Oddzielonymi ekspansjami są żywe istoty. Chociaż są one ekspansjami Krsny, zalicza się je do Jego różnych mocy.

Madhya 22.09 Znaczenie: Osobiste ekspansje znane są jako visnu-tattva, a oddzielone ekspansje znane są jako jiva-tattva. Chociaż jivy, żywe istoty, są integralnymi cząstkami Najwyższej Osoby Boga, nadal zalicza się je do Jego wielorakiej mocy. Szczegółowo opisuje to Bhagavad-gita:

apareyam itas tv anyam prakrtim viddhi me param

jiva-bhutam maha-baho yayedam dharyate jagat

"Oprócz tej niższej natury, o potężny Arjuno, istnieje Moja wyższa energia, którą są wszystkie żywe istoty wykorzystujące zasoby tej niższej, materialnej natury." (Bg. 7.5)

Chociaż żywe istoty są integralnymi cząstkami Krsny, są one prakrti, nie purusa. Czasami prakrti (żywa istota) próbuje imitować czynności purusy. Z powodu niewielkiej wiedzy żywe istoty uwarunkowane w tym materialnym świecie twierdzą, że są Bogiem. W ten sposób są one w złudzeniu. Żywa istota na żadnym etapie nie może być na platformie visnu-tattvy, czyli Osoby Boga; dlatego twierdzenie żywej istoty, że jest Bogiem, jest absurdalne. Zaawansowani spirytualiści nigdy nie zaakceptowaliby czegoś takiego. Takie twierdzenia wysuwa się po to, by oszukać zwykłych, głupich ludzi. Ruch świadomości Krsny wypowiada wojnę takim fałszywym inkarnacjom. Fałszywa propaganda wysuwana przez ludzi twierdzących, że są Bogiem, zabiła świadomość Boga na całym świecie. Członkowie ruchu świadomości Krsny muszą bacznie stawiać czoła takim draniom, którzy zwodzą obecnie cały świat. Jeden taki drań, zwany Paundraką, pojawił się przed Panem Krsną i Pan natychmiast go zabił. Oczywiście ci, którzy są sługami Krsny, nie mogą zabijać takich imitacji bogów. Lecz najlepiej jak potrafią powinni pokonać ich przy pomocy dowodu śastr, autentycznej wiedzy otrzymanej przez sukcesję uczniów.

Madhya 22.10 "Żywe istoty [jivy] dzielą się na dwie kategorie. Niektóre są wiecznie wyzwolone, a inne są wiecznie uwarunkowane.

Madhya 22.11 "Ci, którzy są wiecznie wyzwoleni, mają zawsze rozbudzoną świadomość Krsny i pełnią transcendentalną miłosną służbę u Jego stóp. Osoby takie należy uważać za wiecznych towarzyszy Krsny. Wiecznie cieszą się one transcendentalnym szczęściem służenia Krsnie.

Madhya 22.12 "Oprócz wiecznie wyzwolonych bhaktów istnieją uwarunkowane dusze, które zawsze odwracają się od służby dla Pana. Są one wiecznie uwarunkowane w tym materialnym świecie i w piekielnych warunkach podlegają materialnym cierpieniom wywoływanym przez różne cielesne formy.

Madhya 22.13 "Ponieważ uwarunkowana dusza jest przeciwna świadomości Krsny, karze ją maya, wiedźma energii zewnętrznej. W ten sposób jest ona gotowa cierpieć z powodu trzech rodzajów nieszczęść - nieszczęść wywoływanych przez ciało i umysł, nieprzyjazne zachowanie innych żywych istot i naturalne zakłócenia powodowane przez półbogów.

Madhya 22.14-15 "W ten sposób uwarunkowana dusza staje się sługą pożądliwych pragnień, a gdy te nie spełniają się, zostaje sługą gniewu i dalej jest kopana przez energię zewnętrzną, mayę. Bezustannie wędrując po całym wszechświecie może przypadkiem znaleźć się w towarzystwie bhakty lekarza, którego instrukcje i hymny sprawiają, że ucieka wiedźma energii zewnętrznej. Tak oto uwarunkowana dusza styka się ze służbą oddania dla Pana Krsny i może coraz bardziej zbliżać się do Niego.

Madhya 22.14-15 Znaczenie: Te wersety od 8 do 15 wyjaśnił Śrila Bhaktivinoda Thakura w swojej Amrta-pravaha-bhasyi. Pan rozprzestrzenia się po całym stworzeniu w Swoich poczwórnych ekspansjach i inkarnacjach. Krsna jest w pełni reprezentowany, wraz ze wszystkimi mocami, w każdej osobistej ekspansji, lecz żywe istoty, chociaż są oddzielonymi ekspansjami, także uważa się za jedną z energii Pana. Żywe istoty dzielą się na dwie kategorie - wiecznie wyzwolone i wiecznie uwarunkowane. Te, które są wiecznie wyzwolone, nigdy nie obcują z mayą, energią zewnętrzną. Natomiast wiecznie uwarunkowane zawsze są w uścisku energii zewnętrznej. Opisuje to Bhagavad-gita:

daivi hy esa gunamayi

mama maya duratyaya

"Niełatwo jest przezwyciężyć tę Moją boską - składającą się z trzech sił natury materialnej - energię." (Bg. 7.14)

Nitya-baddha zawsze są uwarunkowani przez energię zewnętrzną, a nitya-mukta nigdy nie mają z nią kontaktu. Czasami wiecznie wyzwolony bliski towarzysz Najwyższej Osoby Boga zstępuje do tego wszechświata, podobnie jak robi to Pan. Wysłannik Pana, chociaż działa na rzecz wyzwolenia uwarunkowanych dusz, pozostaje nietknięty przez energię materialną. Na ogół osoby wiecznie wyzwolone żyją w świecie duchowym jako towarzysze Pana Krsny i zwane są krsna-parisada, towarzyszami Pana. Jedynym ich obowiązkiem jest cieszenie się towarzystwem Pana Krsny i choć takie wiecznie wyzwolone osoby przychodzą do tego materialnego świata, by służyć celowi Pana, bez przerwy cieszą się Jego towarzystwem. Osoba wiecznie wyzwolona, która działa z ramienia Krsny, doświadcza towarzystwa Pana Krsny przez swoje zajęcie. Dusza wiecznie uwarunkowana, pobudzana pożądliwymi pragnieniami cieszenia się materialnym światem, podlega transmigracji z jednego ciała do drugiego. Czasami wznoszona jest na wyższe systemy planetarne, a czasami degraduje się do planet piekielnych i cierpi pod wpływem energii zewnętrznej.

Dusza uwarunkowana przez energię zewnętrzną otrzymuje w tym materialnym świecie dwa rodzaje ciał - fizyczne ciało materialne i ciało subtelne składające się z umysłu, inteligencji i ego. Posiadanie ciała fizycznego i subtelnego naraża ją na trojakie cierpienia (adhyatmika, adhibhautika i adhidaivika): nieszczęścia powstające z ciała i umysłu, nieszczęścia wywoływane przez inne żywe istoty i naturalne zakłócenia powodowane przez półbogów z wyższych systemów planetarnych. Uwarunkowana dusza podlegająca trzem rodzajom materialnych nieszczęść jest nieustannie kopana przez mayę i na tym polega jej choroba. Jeśli przypadkiem spotka świętą osobę, która działa z ramienia Krsny w celu wyzwolenia uwarunkowanych dusz, i jeśli zgodzi się słuchać jej polecenia, wówczas może stopniowo zbliżyć się do Najwyższej Osoby Boga, Krsny.

Madhya 22.16 "' 'O mój Panie, nie ma granic uciążliwym rozkazom pożądliwych pragnień. Choć tak dużo im służyłem, nie okazały mi żadnej łaski. Nie wstydziłem się im służyć i nawet nie pragnąłem ich porzucić. Jednakże ostatnio, o mój Panie, o przywódco dynastii Yadu, obudzona została moja inteligencja i teraz je porzucam. Pod wpływem transcendentalnej inteligencji nie spełniam uciążliwych rozkazów tych pragnień i teraz przychodzę do Ciebie, by podporządkować się u Twych nieustraszonych lotosowych stóp. Zaangażuj mnie łaskawie w osobistą służbę dla Ciebie i ocal mnie.'

Madhya 22.16 Znaczenie: Werset ten przytoczony jest także w Bhakti-rasamrta-sindhu (3.2.35). Intonując maha-mantrę Hare Krsna, mówimy: "Hare! O energio Pana! O Panie Krsno!" W ten sposób zwracamy się po prostu do Pana i Jego duchowej mocy reprezentowanych jako Radha-Krsna, Sita-Rama lub Laksmi-Narayana. Bhakta zawsze modli się do Pana i Jego wewnętrznej energii (towarzyszki), żeby mógł pełnić transcendentalną miłosną służbę dla Nich. Gdy uwarunkowana dusza osiąga swą prawdziwą duchową energię i w pełni podporządkowuje się lotosowym stopom Pana, próbuje zaangażować się w służbę dla Pana. To jest prawdziwa konstytucjonalna pozycja żywej istoty.

Madhya 22.17 "Służba oddania dla Krsny jest główną funkcją żywej istoty. Istnieją różne metody osiągnięcia wyzwolenia przez uwarunkowaną duszę - karma, jnana, yoga i bhakti - ale wszystkie uzależnione są od bhakti.

Madhya 22.18 "Wszystkie metody duchowej samorealizacji poza służbą oddania są słabe i pozbawione znaczenia. Jeśli nie dojdzie się do służby oddania, jnana i yoga nie dadzą upragnionych rezultatów.

Madhya 22.18 Znaczenie: W pismach wedyjskich kładzie się czasami nacisk na działanie dla przyjemności, wiedzę spekulatywną i system yogi mistycznej. Chociaż ludzie mają skłonność do praktykowania tych procesów, to nie mogą osiągnąć upragnionych rezultatów, nie zetknąwszy się z krsna-bhakti, służbą oddania. Innymi słowy, prawdziwym pożądanym rezultatem jest przywołanie drzemiącej miłości do Krsny. Śrimad-Bhagavatam (1.2.6) oznajmia:

sa vai pumsam paro dharmo yato bhaktir adhoksaje

ahaituky apratihata yayatma suprasidati

Karma, jnana i yoga nie mogą rzeczywiście obudzić miłości do Boga. Trzeba podjąć służbę oddania dla Pana. Im większą mamy skłonność do służby oddania, tym bardziej tracimy zainteresowanie innymi tzw. osiągnięciami. Dhruva Maharaja poszedł praktykować mistyczną yogę, by ujrzeć Pana twarzą w twarz, lecz gdy rozwinął zainteresowanie służbą oddania, stwierdził, że karma, jnana i yoga nie mogą mu przynieść żadnej korzyści.

Madhya 22.19 "'Czysta wiedza będąca ponad wszelkim pociągiem do materii, lecz nie poświęcona Najwyższej Osobie Boga [Krsnie], nie sprawia wrażenia zbyt pięknej, choć jest wolna od materialnego zanieczyszczenia. Jaki jest więc pożytek z działań dla przyjemności, które z natury są od początku bolesne i przemijające, jeśli nie wykorzystuje się ich w służbie oddania dla Pana? Jak mogą one stanowić wielką atrakcję?'

Madhya 22.19 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (1.5.12). Nawet po napisaniu tak obszernej literatury wedyjskiej, Vyasadeva był bardzo przygnębiony. Dlatego jego mistrz duchowy, Naradadeva, powiedział mu, że mógłby być szczęśliwy pisząc o czynach Najwyższej Osoby Boga. Do tego czasu Vyasadeva napisał części Ved zwane karma-kandą i jnana-kandą, ale nie napisał o upasana-kandzie, czyli bhakti. Tak więc jego mistrz duchowy, Narada, skarcił go i poradził, by napisał o czynach Najwyższej Osoby Boga. Zatem Vyasadeva zaczął pisać Śrimad-Bhagavatam.

Madhya 22.20 "'Ci, którzy spełniają surowe pokuty i wyrzeczenia, ci, którzy z dobrego serca rozdają cały swój dobytek, ci, którzy słyną ze swego pomyślnego działania, ci, którzy zajęci są medytacją i umysłową spekulacją, a nawet ci, którzy są bardzo biegli w recytowaniu wedyjskich mantr, nie są w stanie osiągnąć, pomimo zaangażowania w pomyślne czynności, żadnych korzystnych rezultatów, jeśli nie poświęcą swoich działań służbie dla Najwyższej Osoby Boga. Dlatego wielokrotnie składam moje pełne szacunku pokłony Najwyższej Osobie Boga, którego chwały są zawsze pomyślne.'

Madhya 22.20 Znaczenie: To jest także cytat ze Śrimad-Bhagavatam (2.4.17).

Madhya 22.21 "Sama wiedza spekulatywna, bez służby oddania, nie jest w stanie dać wyzwolenia. Z drugiej zaś strony, wyzwolenie można osiągnąć nawet bez wiedzy, jeśli pełni się służbę oddania dla Pana.

Madhya 22.21 Znaczenie: Nie można osiągnąć wyzwolenia dzięki samej wiedzy spekulatywnej. Mimo iż ktoś może być w stanie odróżnić Brahmana od materii, to jeśli został zwiedziony i myśli, że żywa istota jest równie dobra jak Najwyższa Osoba Boga, napotka na przeszkody w swoim wyzwoleniu. W rzeczywistości, ponieważ uważa się za Najwyższą Osobę Boga, Najwyższą Prawdę Absolutną, ponownie upada na platformę materialną, gdyż tego rodzaju myślenie jest zniewagą. Kiedy osoba taka zetknie się z czystym bhaktą, może wtedy naprawdę wydostać się z materialnej niewoli i zaangażować w służbę dla Pana. Stosowna jest tutaj modlitwa Bilvamangali Thakury:

bhaktis tvayi sthiratara bhagavan yadi syad

daivena nah phalati divya-kiśora-murtih

muktih svayam mukulitanjalih sevate 'sman

dharmartha-kama-gatayah samaya-pratiksah

"O mój Panie, jeśli ktoś z determinacją angażuje się w czystą służbę oddania dla Ciebie, ukazujesz się w Swojej oryginalnej transcendentalnej młodzieńczej formie Najwyższej Osoby Boga. Jeśli chodzi o wyzwolenie, stoi ono przed bhaktą ze złożonymi dłońmi, wyczekując okazji do pełnienia służby. Religię, rozwój ekonomiczny i zadowalanie zmysłów osiąga się automatycznie, bez odrębnego wysiłku."

Madhya 22.22 "'Mój drogi Panie, służba oddania dla Ciebie jest jedyną pomyślną ścieżką. Ten, kto ją porzuca jedynie dla wiedzy spekulatywnej lub zrozumienia, że te żywe istoty są duszami, a świat materialny jest fałszywy, doświadcza wielu kłopotów. Zyskuje jedynie kłopotliwe i niepomyślne czynności. Jego wysiłki są niczym młócenie łusek, w których nie ma już ryżu. Praca staje się daremna.'

Madhya 22.22 Znaczenie: Jest to werset ze Śrimad-Bhagavatam (10.14.4).

Madhya 22.23 "'Niełatwo jest przezwyciężyć tę Moją boską - składającą się z trzech sił natury materialnej - energię. Ale bez trudu mogą pokonać ją ci, którzy podporządkowali się Mnie.'

Madhya 22.23 Znaczenie: Jest to cytat z Bhagavad-gity (7.14).

Madhya 22.24 "Na szyi żywej istoty zawiązany jest łańcuch mayi, ponieważ zapomniała ona, że wiecznie jest sługą Krsny.

Madhya 22.25 "Jeśli uwarunkowana dusza pełni służbę dla Pana, wykonując jednoczenie polecenia swojego mistrza duchowego i służąc mu, może wydostać się ze szponów mayi i mieć prawo schronienia się u lotosowych stóp Krsny.

Madhya 22.25 Znaczenie: Faktem jest, że każda żywa istota wiecznie jest sługą Krsny. Zapomina się o tym pod wpływem mayi, która nakłania nas, byśmy uwierzyli w materialne szczęście. Zwiedzeni przez mayę myślimy, że materialne szczęście jest jedynym upragnionym celem. Ta materialna świadomość jest jak łańcuch wokół szyi uwarunkowanej duszy. Dopóki jest związana przez tę koncepcję, nie może wydostać się ze szponów mayi. Jednakże jeśli dzięki łasce Krsny zetknie się z bona fide mistrzem duchowym, wypełnia jego polecenia i służy mu, angażując inne upadłe dusze w służbę dla Pana, wówczas osiąga wyzwolenie i schronienie Pana Śri Krsny.

Madhya 22.26 "Zwolennicy instytucji varnaśrama akceptują regulujące zasady czterech porządków społecznych [bramin, ksatriya, vaiśya i śudra] i czterech porządków duchowych [brahmacarya, grhastha, vanaprastha i sannyasa]. Jednakże jeśli ktoś przestrzega regulujących zasad tych porządków, ale nie pełni transcendentalnej służby dla Krsny, upada w piekielny stan materialnego życia.

Madhya 22.26 Znaczenie: Ktoś może być braminem, ksatriyą, vaiśyą czy śudrą lub może doskonale przestrzegać duchowych zasad brahmacaryi, grhasthy, vanaprasthy i sannyasy, lecz jeśli nie staje się bhaktą, upada ostatecznie w piekielne warunki. Bez rozwinięcia swojej drzemiącej miłości do Krsny, nie można zostać faktycznie wyniesionym. Regulujące zasady varnaśrama-dharmy same w sobie nie wystarczają do osiągnięcia najwyższej doskonałości. Potwierdzają to następujące dwa cytaty ze Śrimad-Bhagavatam (11.5.2-3).

Madhya 22.27 "'Z ust Brahmy powstał porządek bramiński. Podobnie, z jego ramion pojawili się ksatriyowie, z pasa vaiśyowie, a z nóg powstali śudrowie. Te cztery porządki i ich duchowe dopełnienia [brahmacarya, grhastha, vanaprastha i sannyasa] łączą się, by uczynić społeczeństwo kompletnym.

Madhya 22.28 "'Jeśli ktoś utrzymuje jedynie oficjalną pozycję w czterech varnach i aśramach, a nie czci Najwyższego Pana Visnu, upada ze swojej nadętej pozycji w piekielne warunki.'

Madhya 22.29 "Jest wielu filozoficznych spekulantów [jnanich] należących do szkoły Mayavada, którzy uważają się za wyzwolonych i nazywają siebie Narayanem. Ich inteligencja nie jest jednak oczyszczona, dopóki nie zaangażują się w służbę oddania dla Krsny.

Madhya 22.30 "'O lotosooki, inteligencja tych, którzy sądzą, że są wyzwoleni w tym życiu, lecz nie pełnią służby oddania dla Ciebie, musi być nieczysta. Chociaż akceptują surowe pokuty i wyrzeczenia i wznoszą się do pozycji duchowej, realizacji bezosobowego Brahmana, ponownie upadają, gdyż zaniedbują wielbienie Twoich lotosowych stóp.'

Madhya 22.30 Znaczenie: Werset ten przytoczony jest ze Śrimad-Bhagavatam (10.2.32).

Madhya 22.31 "'Krsnę porównuje się do słonecznego blasku, a mayę - do ciemności. Gdziekolwiek jest słońce, nie może być ciemności. Gdy tylko ktoś przyjmuje świadomość Krsny, natychmiast znika ciemność złudzenia (wpływ zewnętrznej energii).

Madhya 22.31 Znaczenie: W Śrimad-Bhagavatam (2.9.34) jest powiedziane:

rte 'rtham yat pratiyeta na pratiyeta catmani

tad vidyad atmano mayam yathabhaso yatha tamah

Gdzie jest światło, tam nie może być ciemności. Gdy żywa istota staje się świadoma Krsny, uwalnia się od wszystkich materialnych pożądliwych pragnień. Pożądliwe pragnienia i chciwość związane są z rajas i tamas, ciemnością i pasją. Gdy ktoś staje się świadomy Krsny, znikają cechy ciemności i ignorancji i zostaje tylko jedna cecha, sattva-guna (dobroć). Gdy ktoś usytuowany jest w cesze dobroci, może czynić postęp duchowy i ma jasne zrozumienie rzeczy. Taka sytuacja nie dla każdego jest możliwa. Gdy ktoś jest świadomy Krsny, bezustannie słucha o Krsnie, myśli o Nim, wielbi Go i służy Mu jako bhakta. Jeśli w ten sposób pozostaje w świadomości Krsny, ciemność mayi na pewno nie będzie w stanie go dotknąć.

Madhya 22.32 "'Zewnętrzna złudna energia Krsny, zwana mayą, zawsze wstydzi się stać przed Krsną, tak jak ciemność wstydzi się pozostać w obliczu słonecznego blasku. Jednakże ta maya zwodzi nieszczęśliwych ludzi, którym brakuje inteligencji. I tak szczycą się oni, że ten materialny świat należy do nich i przeznaczony jest dla ich przyjemności.'

Madhya 22.32 Znaczenie: Cały materialny świat jest oszołomiony, gdyż ludzie myślą: "To jest moja ziemia", "Ameryka jest moja", "India jest moja". Nie znając prawdziwej wartości życia, ludzie myślą, że materialne ciało i kraj, w którym zostało ono spłodzone, są wszystkim. To jest podstawowa zasada kryjąca się za nacjonalizmem, socjalizmem i komunizmem. Tego rodzaju myślenie, które jedynie oszałamia żywą istotę, jest niczym innym jak draństwem. Przyczyną tego jest ciemność mayi, lecz gdy tylko staniemy się świadomi Krsny, uwolnimy się od tego rodzaju błędnych koncepcji. Werset ten przytoczony jest ze Śrimad-Bhagavatam (2.5.13). W Śrimad-Bhagavatam znajduje się także inny stosowny werset (2.7.47):

śaśvat praśantam abhayam pratibodha-matram

śuddham samam sad-asatah paramatma-tattvam

śabdo na yatra puru-karakavan kriyartho

maya paraity abhimukhe ca vilajjamana

tad vai padam bhagavatah paramasya pumso

brahmeti yad vidur ajasra-sukham viśokam

"To, co realizuje się jako Absolutnego Brahmana, pełne jest nieograniczonego szczęścia wolnego od smutku. Z pewnością jest to ostateczne stadium najwyższego podmiotu radości, Osoby Boga. Jest On wiecznie wolny od wszelkich niepokojów, nieustraszony, całkowicie świadomy w przeciwieństwie do materii - nieskażony i bez rozróżnień. Jest On zasadniczą, pierwotną przyczyną wszystkich przyczyn i efektów. Nie ma w Nim ofiary na rzecz działania dla przyjemności ani złudnej energii."

Werset ten wypowiedział Pan Brahma odpowiadając na pytanie wielkiego mędrca Narady. Narada był zaskoczony widząc stwórcę wszechświata pogrążonego w medytacji, gdyż nie przypuszczał, że jest ktoś, kto przewyższa Pana Brahmę. Odpowiadając wielkiemu mędrcowi Naradzie, Pan Brahma opisał pozycję mayi i zwiedzionych żywych istot, wypowiadając w związku z tym ten werset.

Madhya 22.33 "'Mój drogi Panie Krsno, chociaż w tym materialnym świecie zapomniałem o Tobie na tak wiele długich lat, dzisiaj podporządkowuję się Tobie. Jestem Twoim szczerym i poważnym sługą. Proszę, zaangażuj mnie w służbę dla Ciebie.' Jeśli ktoś z powagą i szczerze wypowiada te słowa, uwalnia się ze szponów mayi.

Madhya 22.34 "'Przyrzekam, że jeśli ktoś choć raz poważnie Mi się podporządkuje, mówiąc: "Mój drogi Panie, od dzisiaj jestem Twój" i modli się do Mnie o odwagę, przyznam mu ją i od tego czasu zawsze będzie bezpieczny.'

Madhya 22.34 Znaczenie: Jest to cytat z Ramayany.

Madhya 22.35 "Z powodu złego towarzystwa żywa istota pragnie materialnego szczęścia, wyzwolenia czy wtopienia się w bezosobowy aspekt Pana albo angażuje się w mistyczną yogę dla osiągnięcia materialnej mocy. Jeśli taka osoba rzeczywiście staje się inteligentna, podejmuje świadomość Krsny angażując się w wytężoną służbę oddania dla Pana Śri Krsny.

Madhya 22.36 "'Bez względu na to, czy ktoś pragnie wszystkiego, czy nie ma żadnych pragnień lub też pragnie wtopić się w egzystencję Pana, jest inteligentny tylko wtedy, gdy wielbi Pana Krsnę, Najwyższą Osobę Boga, pełniąc transcendentalną miłosną służbę.'

Madhya 22.36 Znaczenie: Jest to werset ze Śrimad-Bhagavatam (2.3.10).

Madhya 22.37 "Jeśli ci, którzy pragną materialnej przyjemności lub wtopienia się w egzystencję Absolutnej Prawdy, pełnią transcendentalną miłosną służbę dla Pana, osiągną schronienie u lotosowych stóp Krsny, mimo iż o to nie proszą. Tak więc Krsna jest bardzo łaskawy.

Madhya 22.38 "Krsna mówi: 'Jeśli ktoś pełni transcendentalną miłosną służbę dla Mnie, lecz jednocześnie pragnie bogactwa materialnej przyjemności, jest on niesłychanie głupi. W rzeczywistości jest on zupełnie jak osoba, która rezygnuje z ambrozji, by pić truciznę.

Madhya 22.39 "'Ponieważ jestem bardzo inteligentny, dlaczego miałbym obdarzyć tego głupca materialnym dobrobytem? Nakłonię go raczej do przyjęcia nektaru Moich lotosowych stóp ł sprawię, że zapomni o iluzorycznej materialnej przyjemności.'

Madhya 22.39 Znaczenie: Ci, którzy zainteresowani są materialną przyjemnością, zwani są bhukti. Ten, kto zainteresowany jest wtopieniem się w blask Brahmana lub doskonaleniem systemu yogi mistycznej, nie jest bynajmniej bhaktą. Bhaktowie nie mają takich pragnień. Jeśli jednak karmi, jnani lub yogi w jakiś sposób zetknie się z bhaktą i pełni służbę oddania, to mimo iż może nie mieć pojęcia, jak rozwinąć miłość do Krsny, Krsna obdarza go miłością do Boga i daje schronienie u Swych lotosowych stóp. Jeśli jakaś osoba chce materialnego zysku ze służby oddania, Krsna potępia takie materialistyczne pragnienia. Pragnienie materialnego bogactwa, gdy jest się zaangażowanym w służbę oddania, jest nierozsądne. Chociaż taka osoba może być nierozsądna, Krsna, będąc wszechinteligentnym, angażuje ją w Swoją służbę oddania w taki sposób, że stopniowo zapomina ona o materialnym bogactwie. Chodzi o to, że nie powinniśmy próbować wymieniać miłosnej służby na materialny dobrobyt. Jeśli jesteśmy naprawdę podporządkowani lotosowym stopom Krsny, jedynym naszym pragnieniem powinno być zadowolenie Go. To jest czysta świadomość Krsny. Podporządkowanie nie oznacza, że żądamy czegoś od Pana, tylko że całkowicie polegamy na Jego łasce.

Madhya 22.40 "'Kiedy tylko ktoś prosi Krsnę, by spełnił jego pragnienia, On niewątpliwie to robi, lecz nie przyznaje niczego, co po wykorzystaniu spowoduje, że osoba ta będzie raz za razem modlić się do Niego o spełnienie dalszych pragnień. Gdy ktoś ma inne pragnienia, lecz pełni służbę dla Pana, Krsna na siłę daje Mu schronienie u Swych lotosowych stóp, gdzie zapomni on o wszystkich pozostałych pragnieniach.'

Madhya 22.40 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (5.19.26).

Madhya 22.41 "Gdy ktoś pełni służbę oddania dla Pana Krsny w celu zadowolenia zmysłów, lecz w zamian nabiera smaku do służenia Krsnie, porzuca swoje materialne pragnienia i dobrowolnie ofiarowuje siebie jako wiecznego sługę Krsny.

Madhya 22.42 [Obdarzony błogosławieństwem przez Najwyższą Osobę Boga, Dhruva Maharaja powiedział]: "'O mój Panie, szukając bogatej materialnej pozycji, oddawałem się surowym praktykom pokut i wyrzeczeń. Teraz otrzymałem Ciebie, którego bardzo trudno osiągnąć wielkim półbogom, świętym osobom i królom. Szukałem kawałka szkła, lecz w zamian znalazłem najcenniejszy klejnot. Dlatego jestem tak zadowolony, że nie chcę Cię prosić o żadne błogosławieństwo.'

Madhya 22.42 Znaczenie: Werset ten pochodzi z Hari-bhakti-sudhodaya (7.28).

Madhya 22.43 "Istnieją niezliczone uwarunkowane dusze pozbawione służby dla Pana Krsny. Nie wiedząc, jak przepłynąć ocean niewiedzy, są one rozpraszane przez fale, czas oraz przypływy i odpływy. Jednak niektóre mają szczęście spotkać bhaktów i dzięki temu wyzwalane są z oceanu niewiedzy, tak jak kłoda płynąca w dół rzeki zostaje przypadkiem wyrzucona na brzeg.

Madhya 22.44 " ‘ ”Ponieważ jestem tak upadły, nigdy nie otrzymam szansy ujrzenia Najwyższej Osoby Boga." Takie było moje błędne zrozumienie. Osoba tak upadła jak ja może raczej przypadkiem uzyskać szansę zobaczenia Najwyższej Osoby Boga. Chociaż porywały nas fale rzeki czasu, ostatecznie możemy dotrzeć do brzegu.'

Madhya 22.44 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (10.38.5).

Madhya 22.45 "Gdy szczęśliwym trafem możemy przepłynąć ocean niewiedzy, i gdy skraca się okres naszej materialnej egzystencji, wówczas możemy uzyskać okazję obcowania z czystymi bhaktami. Dzięki takiemu towarzystwu budzi się nasza atrakcja do Krsny.

Madhya 22.45 Znaczenie: Śrila Bhaktivinoda Thakura wyjaśnia to. Czy bhagya (szczęście) jest wynikiem przypadku czy czegoś innego? Pisma święte uważają służbę oddania i pobożne działania za pomyślne. Pobożne działania można podzielić na trzy kategorie. Te, które rozbudzają drzemiącą świadomość Krsny, nazywane są bhakty-unmukhi sukrti. Pobożne czynności, które obdarzają materialnym bogactwem, nazywane są bhogonmukhi, zaś te, które umożliwiają żywej istocie wtopienie się w egzystencję Najwyższego, nazywane są moksonmukhi. Te dwa ostatnie rezultaty pobożnego działania nie są w rzeczywistości pomyślne. Pobożne działania są pomyślne, gdy pomagają stać się świadomym Krsny. Szczęście bhakty-unmukhi osiągane jest tylko wtedy, gdy ktoś zetknie się z bhaktą. Jeśli ktoś obcuje z bhaktą, dobrowolnie czy nie, czyni postęp w służbie oddania i w ten sposób budzi się jego drzemiąca świadomość Krsny.

Madhya 22.46 "'O mój Panie! O nieomylna Najwyższa Osobo! Kiedy ktoś wędrując po wszechświatach staje się osobą odpowiednią do wyzwolenia z materialnej egzystencji, otrzymuje możliwość obcowania z bhaktami. Kiedy przebywa w towarzystwie bhaktów, budzi się w nim atrakcja do Ciebie. Ty jesteś Najwyższą Osobą Boga, najwyższym celem doskonałych bhaktów i Panem wszechświata.'

Madhya 22.46 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (10.51.53).

Madhya 22.47 "Krsna przebywa w sercu każdego jako caitya-guru, mistrz duchowy wewnątrz. Gdy jest łaskawy dla jakiejś szczęśliwej uwarunkowanej duszy, osobiście uczy ją, jak czynić postęp w służbie oddania, instruując ją jako Dusza Najwyższa wewnątrz i mistrz duchowy na zewnątrz.

Madhya 22.48 '' 'O mój Panie! Transcendentalni poeci i znawcy duchowej nauki nie potrafiliby wyrazić swojego zobowiązania wobec Ciebie, nawet gdyby obdarzeni zostali długim życiem Brahmy. Wynika to z tego, że pojawiasz się w dwóch aspektach - zewnętrznie jako acarya i wewnętrznie jako Dusza Najwyższa - aby wybawić uwarunkowaną duszę pouczając ją, jak dojść do Ciebie.'

Madhya 22.48 Znaczenie: Jest to werset ze Śrimad-Bhagavatam (11.29.6). Wypowiedział go Uddhava, gdy otrzymał od Śri Krsny instrukcje o yodze.

Madhya 22.49 "Dzięki obcowaniu z bhaktą budzimy wiarę w służbę oddania dla Krsny. Dzięki służbie oddania budzimy drzemiąca miłość do Niego i w ten sposób dobiega kresu nasza materialna, uwarunkowana egzystencja.

Madhya 22.50 "'Jeśli ktoś w ten czy inny sposób czuje atrakcję do rozmów o Mnie i ma wiarę w instrukcje, które przedstawiłem w Bhagavad-gicie, i jeśli rzeczywiście wolny jest od przywiązania do materialnych rzeczy w materialnej egzystencji, to dzięki służbie oddania rozbudzi się jego drzemiąca miłość do Mnie.'

Madhya 22.50 Znaczenie: Ten werset ze Śrimad-Bhagavatam (11.20.8) wypowiedział Krsna, gdy odchodził z tego materialnego świata. Słowa te skierowane były do Uddhavy.

Madhya 22.51 "Dopóki nie otrzyma się łaski czystego bhakty, nie można osiągnąć platformy służby oddania. Nie mówiąc już o krsna-bhakti, nie można nawet wydostać się z niewoli materialnej egzystencji.

Madhya 22.51 Znaczenie: Pobożne czynności przynoszą materialne bogactwo, ale służby oddania nie można zdobyć żadną ilością materialnego pobożnego działania ani przez rozdawanie jałmużny, otwieranie wielkich szpitali i szkół, czy też przez działalność filantropijną. Służbę oddania można osiągnąć tylko dzięki łasce czystego bhakty. Bez łaski czystego bhakty nie można nawet wyrwać się z niewoli materialnej egzystencji. W tym wersecie słowo mahat znaczy "czysty bhakta". Jak potwierdza Bhagavad-gita:

mahatmanas tu mam partha daivim prakrtim aśritah

bhajanty ananya-manaso jnatva bhutadim avyayam

"O synu Prthy, wielkie, nieulegające złudzeniu dusze chronione są przez boską naturę. Znając Mnie jako Najwyższą Osobę Boga, pierwotnego i nieograniczonego, całkowicie angażują się w służbę oddania." (Bg. 9.13)

Trzeba też obcować z takim mahatmą, który zaakceptował Krsnę jako najwyższe źródło całego stworzenia. Nie będąc mahatmą, nie można zrozumieć absolutnej pozycji Krsny. Mahatmę spotyka się rzadko, jest on transcendentalny i jest czystym bhaktą Pana Krsny. Głupcy uważają Krsnę za ludzką istotę, i czystego bhaktę Pana Krsny także uważają za zwykłą ludzką istotę. Kimkolwiek jesteśmy, musimy przyjąć schronienie u lotosowych stóp bhakty mahatmy i traktować go jako najbardziej wzniosłą osobę życzliwą całemu ludzkiemu społeczeństwu. Powinniśmy przyjąć schronienie takiego mahatmy i prosić o jego bezprzyczynową łaskę. Tylko dzięki jego błogosławieństwu można uwolnić się od przywiązania do materialistycznego sposobu życia. Gdy ktoś jest tak wyzwolony, dzięki łasce mahatmy może zaangażować się w transcendentalną miłosną służbę dla Pana.

Madhya 22.52 "'O królu Rahugano, nie można osiągnąć służby oddania nie przyjąwszy na swoją głowę pyłu z lotosowych stóp czystego bhakty [mahajana lub mahatmy]. Służby oddania nie można osiągnąć przez samo oddawanie się surowym pokutom i wyrzeczeniom, przez wystawne wielbienie Bóstwa czy ścisłe przestrzeganie zasad i nakazów porządku sannyasa lub grhastha, ani też przez studiowanie Ved, zanurzenie się w wodzie albo wystawienie na działanie ognia czy upalnego słońca.'

Madhya 22.52 Znaczenie: Werset ten pojawia się w Śrimad-Bhagavatam (5.12.12). Jada Bharata mówi w nim królowi Rahuganie, jak osiągnął platformę paramahamsy. Maharaja Rahugana, król Sindhu-sauviry, zapytał Jada Bharatę, jak osiągnął platformę paramahamsy. Król wezwał go, by niósł jego lektykę, lecz gdy usłyszał z ust paramahamsy Jada Bharaty najwznioślejszą filozofię, wyraził swoje zdumienie i zapytał Jada Bharatę, jak osiągnął tak wspaniałe wyzwolenie. Wówczas Jada Bharata pouczył króla, jak uwolnić się od przywiązania do materialnego uroku.

Madhya 22.53 "'Dopóki społeczeństwo ludzkie nie przyjmie pyłu z lotosowych stóp wielkich mahatmów - bhaktów, którzy nie mają nic wspólnego z materialnymi posiadłościami - ludzkość nie zwróci swej uwagi ku lotosowym stopom Krsny. Te lotosowe stopy pokonują wszelkie niepożądane, nieszczęsne warunki materialnego życia.'

Madhya 22.53 Znaczenie: Ten werset pojawia się w Śrimad-Bhagavatam (7.5.32). Kiedy wielki mędrzec Narada udzielał instrukcji Maharajy Yudhisthirze, opowiedział o czynach Prahlady Maharajy. Werset ten wypowiedział Prahlada Maharaja do swego ojca Hiranyakaśipu, króla demonów. Prahlada Maharaja poinformował swego ojca o dziewięciu podstawowych procesach bhakti-yogi. Kto podejmuje te procesy, powinien być uważany za osobę bardzo uczoną. Jednak Hiranyakaśipu nie podobało się, że jego syn mówi o służbie oddania; zatem natychmiast wezwał jego nauczycieli, Sandę i Amarkę. Nauczyciele wyjaśnili, że nie uczyli Prahlady Maharajy służby oddania, lecz chłopiec ze swej natury miał tego rodzaju skłonności. Wtedy Hiranyakaśipu bardzo się rozzłościł i zapytał Prahladę, dlaczego stał się Vaisnavą. W odpowiedzi Prahlada Maharaja wyrecytował werset tej treści, że nikt nie może zostać bhaktą Pana, nie otrzymawszy łaski i błogosławieństw innego bhakty.

Madhya 22.54 "Wszystkie pisma objawione orzekają, że nawet dzięki chwilowemu obcowaniu z czystym bhaktą można osiągnąć wszelki sukces.

Madhya 22.54 Znaczenie: Według obliczeń astronomicznych lava jest to jedna jedenasta sekundy.

Madhya 22.55 "'Wartości chwilowego obcowania z czystym bhaktą Pana nie można porównać nawet do osiągnięcia planet niebiańskich czy wyzwolenia z materii, co dopiero mówić o doczesnych błogosławieństwach materialnego dobrobytu, który jest dla tych, których przeznaczeniem jest śmierć.'

Madhya 22.55 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (1.18.13). Werset ten dotyczy wedyjskich rytuałów i ofiar spełnianych przez wielkich mędrców z Naimisaranya, na czele których stał Śaunaka Rsi. Mędrcy wskazali na fakt, że towarzystwa bhakty nawet przez czas krótszy od sekundy nie można porównać do tysięcy wedyjskich rytuałów i ofiar, wzniesienia się na planety niebiańskie czy wtopienia się w egzystencję Najwyższego.

Madhya 22.56 "Krsna jest tak łaskawy, że kierując po prostu Swoje instrukcje do Arjuny, ochronił cały świat.

Madhya 22.57-58 "'Wyjawię ci tę wiedzę najwyższą, najbardziej poufną ze wszystkich, ponieważ jesteś Moim bardzo drogim przyjacielem. Słuchaj Mnie uważnie, gdyż mówię dla Twojej korzyści. Zawsze myśl o Mnie i zostań Moim wielbicielem. Czcij Mnie i składaj Mi pokłony, a bez wątpienia przyjdziesz do Mnie. Obiecuję ci to, ponieważ jesteś bardzo Mi drogim przyjacielem.'

Madhya 22.57-58 Znaczenie: Jest to cytat z Bhagavad-gity (18.64-65).

Madhya 22.59 "Chociaż Krsna uprzednio wyjaśnił skuteczność rytuałów wedyjskich, wykonywania zgodnie z zaleceniami Ved działań mających na celu przyjemność, praktykowania yogi i kultywowania jnany, te ostatnie instrukcje mają największą moc i stoją ponad wszystkimi innymi.

Madhya 22.60 "Jeśli bhakta wierzy w moc tego polecenia, wielbi Pana Krsnę i porzuca wszystkie inne działania.

Madhya 22.61 "'Dopóki nie jesteśmy przesyceni działaniem dla przyjemności i nie obudziliśmy smaku do służby oddania przez śravanam kirtanam visnoh, musimy działać zgodnie z regulującymi zasadami nakazów wedyjskich.'

Madhya 22.61 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (11.20.9).

Madhya 22.62 "Dzięki pełnieniu transcendentalnej miłosnej służby dla Krsny automatycznie spełnia się wszystkie dodatkowe czynności. Ta pełna ufności, niezachwiana wiara, sprzyjająca wykonywaniu służby oddania, nazywana jest śraddha.

Madhya 22.62 Znaczenie: Niezachwiana wiara i ufność nazywane są śraddha. Gdy ktoś angażuje się w służbę oddania dla Pana, należy rozumieć, że wywiązał się ze wszystkich swoich odpowiedzialności w materialnym świecie. Zadowolił swoich przodków, zwykłe żywe istoty oraz półbogów i jest wolny od wszelkiej odpowiedzialności. Taka osoba nie musi oddzielnie wywiązywać się ze swoich odpowiedzialności. Jest to robione automatycznie. Celem działania mającego na celu przyjemność (karmy) jest zaspokojenie zmysłów uwarunkowanej duszy. Gdy ktoś jednak rozbudzi w sobie świadomość Krsny, nie musi podejmować dodatkowych wysiłków na rzecz pobożnego działania. Najlepszym osiągnięciem z całego działania dla przyjemności jest brak przywiązania do materialnego życia. Tego braku przywiązania automatycznie doświadcza bhakta stale zaangażowany w służbę dla Pana.

Madhya 22.63 "'Lejąc wodę na korzeń drzewa automatycznie zadowala się pień, gałęzie i gałązki. Podobnie, dostarczając pożywienia żołądkowi, który odżywia powietrze życia, zadowala się wszystkie zmysły. W ten sam sposób wielbiąc Krsnę i pełniąc dla Niego służbę, automatycznie zadowala się wszystkich półbogów.'

Madhya 22.63 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (4.31.14).

Madhya 22.64 "Oddany bhakta jest prawdziwie stosownym kandydatem do pełnienia miłosnej służby dla Pana. W zależności od swej wiary można być sklasyfikowanym jako bhakta najwyższej kategorii, średniej lub najniższej.

Madhya 22.64 Znaczenie: Słowo śraddhavan (wierny) oznacza zrozumienie, że Krsna jest summum bonum, wieczną prawdą i absolutną transcendencją. Jeśli ktoś ma pełną wiarę w Krsnę i ufa Mu, jest właściwą osobą do pełnienia poufnej służby oddania. Zależnie od swej wiary może być bhaktą najwyższej, środkowej lub niższej kategorii.

Madhya 22.65 "Ten, kto jest biegły w logice, dowodzeniu i pismach objawionych i ma niezachwianą wiarę w Krsnę, klasyfikowany jest jako bhakta najwyższej kategorii. Może on wyzwolić cały świat.

Madhya 22.66 "'Ten, kto jest ekspertem w logice i rozumieniu pism objawionych i zawsze ma niezachwiane przekonanie oraz głęboką wiarę, która nie jest ślepa, powinien być uważany za bhaktę najwyższej kategorii w służbie oddania.'

Madhya 22.66 Znaczenie: Werset ten pojawia się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.17) Śrila Rupy Gosvamiego.

Madhya 22.67 "Ten, kto nie jest zbyt biegły w dowodzeniu i logice opartych na pismach objawionych, ale ma niezachwianą wiarę, uważany jest za bhaktę drugiej klasy. Jego także należy uważać za najbardziej szczęśliwego.

Madhya 22.68 "'Ten, kto nie zna zbyt dobrze dowodów z pism świętych, lecz ma niezachwianą wiarę, nazywany jest bhaktą środkowej, czyli drugiej klasy.'

Madhya 22.68 Znaczenie: Werset ten pojawia się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.18).

Madhya 22.69 "Ten, którego wiara jest słaba i podatna na wpływy, nazywany jest neofitą, ale przez stopniowe przestrzeganie procesu wzniesie się on na platformę bhakty pierwszej klasy.

Madhya 22.70 "'Tego, kto nie ma zbyt mocnej wiary, kto jest osobą dopiero początkującą, należy uważać za bhaktę neofitę.'

Madhya 22.70 Znaczenie: Ten werset także pojawia się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.19).

Madhya 22.71 "Zależnie od przywiązania i miłości bhakty uważa się go za bhaktę najwyższej kategorii oraz wyższej. Jedenaste Canto Śrimad-Bhagavatam podje następujące symptomy.

Madhya 22.71 Znaczenie: Śrila Bhaktivinoda Thakura oznajmił, że jeżeli ktoś rozwinął wiarę w świadomość Krsny, należy go uważać za odpowiedniego kandydata do czynienia dalszego postępu w świadomości Krsny. Tych, którzy mają wiarę, dzieli się na trzy kategorie - uttama, madhyama i kanistha (pierwsza klasa, druga klasa i neofita). Bhakta pierwszej klasy ma mocne przekonanie co do pism objawionych i jest ekspertem w dowodzeniu zgodnym z śastrami. Jest mocno przekonany do nauki świadomości Krsny. Madhyama-adhikari, czyli bhakta drugiej klasy, ma mocne przekonanie do świadomości Krsny, lecz nie potrafi go poprzeć cytowaniem informacji z śastr. Bhakta neofita nie posiada jeszcze mocnej wiary. W ten sposób klasyfikuje się bhaktów.

W ten sam sposób klasyfikuje się też standard oddania. Neofita wierzy, że tylko miłość do Krsny, czyli świadomość Krsny, jest czymś bardzo dobrym. Może jednak nie znać podstaw czystej świadomości Krsny lub nie wiedzieć, jak stać się doskonałym bhaktą. Czasami w swym sercu neofita czuje pociąg do karmy, jnany lub yogi. Gdy jest wolny i transcendentalny względem działania z mieszanym oddaniem, staje się bhaktą drugiej klasy. Kiedy zostaje ekspertem w logice i potrafi odwoływać się do śastr, zostaje bhaktą pierwszej klasy. Bhaktów opisuje się też jako równych, wyższych i najwyższych pod względem ich miłości i przywiązania do Krsny.

Należy rozumieć, że madhyama-adhikari, bhakta drugiej klasy, jest w pełni przekonany do świadomości Krsny, lecz nie potrafi poprzeć swych przekonań dowodami z śastr. Neofita może upaść wskutek przebywania z niewielbicielami, gdyż nie jest mocno przekonany i usytuowany. Bhakta drugiej klasy, chociaż nie potrafi poprzeć swego stanowiska informacjami z śastr, może stopniowo stać się bhaktą pierwszej klasy przez studiowanie śastr i obcowanie z bhaktą pierwszej klasy. Jeśli jednak bhakta drugiej klasy nie posuwa się naprzód przez obcowanie z bhaktą pierwszej klasy, nie robi wówczas postępu. W przypadku bhakty pierwszej klasy upadek jest wykluczony, choć w celu nauczania może on obcować z niewielbicielami. Przekonanie i wiara stopniowo się zwiększają, by uczynić kogoś uttama-adhikari, bhaktą pierwszej klasy.

Madhya 22.72 "'Osoba zaawansowana w służbie oddania widzi we wszystkim duszę dusz, Najwyższą Osobę Boga, Śri Krsnę. Wskutek tego zawsze widzi formę Najwyższej Osoby Boga jako przyczynę wszystkich przyczyn i rozumie, że wszystko usytuowane jest w Nim.

Madhya 22.72 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (11.2.45).

Madhya 22.73 "'Bhakta drugiej klasy, środkowy; okazuje miłość do Najwyższej Osoby Boga, jest przyjacielski wobec wszystkich bhaktów i bardzo miłosierny dla neofitów oraz osób pogrążonych w ignorancji. Środkowej klasy bhakta pomija tych, którzy są zawistni wobec służby oddania.

Madhya 22.73 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (11.2.46). Słowa te wypowiedział wielki mędrzec Narada, gdy mówił Vasudevie o służbie oddania. Pierwotnie temat ten był omawiany w rozmowie między królem Videhy, Nimi, a dziewięcioma Yogendrami.

Madhya 22.74 "'Prakrta, czyli bhakta materialistyczny, nie studiuje wytrwale śastr i nie usiłuje zrozumieć rzeczywistego standardu czystej służby oddania. Wskutek tego nie okazuje właściwego szacunku bhaktom zaawansowanym. Może jednak przestrzegać zasad regulujących, których nauczył się od swego mistrza duchowego lub od swej rodziny zaangażowanej w wielbienie Bóstwa. Należy uważać, że jest on na platformie materialnej, chociaż próbuje robić postęp w służbie oddania. Taka osoba jest bhakta-prayą [bhaktą neofitą], czyli bhaktabhasą, gdyż w niewielkim stopniu jest oświecona filozofią Vaisnava.'

Madhya 22.74 Znaczenie: Jest to werset ze Śrimad-Bhagavatam (11.2.47). Śrila Bhaktivinoda Thakura mówi, że ten, kto ma całkowitą miłość do Najwyższej Osoby Boga, i kto utrzymuje dobre, przyjacielskie stosunki z bhaktami Pana, jest zawsze nieczuły wobec tych, którzy zazdroszczą Krsnie i bhaktom Krsny. Taką osobę należy uważać za bhaktę środkowej klasy. Staje się on bhaktą pierwszej klasy, gdy w trakcie czynienia postępu w służbie oddania czuje związek ze wszystkimi żywymi istotami, widząc je jako integralne części Najwyższej Osoby.

Madhya 22.75 "Vaisnavą jest ten, kto rozwinął wszystkie dobre transcendentalne cechy. Wszystkie dobre cechy Krsny stopniowo rozwijają się w Jego bhakcie.

Madhya 22.76 "'Jeśli ktoś ma niewzruszoną pełną oddania wiarę w Krsnę, to wskutek tego manifestują się w nim wszystkie dobre cechy Krsny i półbogów. Natomiast ten, kto nie ma oddania dla Najwyższej Osoby Boga, nie ma dobrych kwalifikacji, ponieważ mentalne wymysły angażują go w materialną egzystencję, która jest zewnętrznym aspektem Pana.'

Madhya 22.76 Znaczenie: Są to słowa Bhadraśravy i jego zwolenników, którzy ofiarowywali modlitwy Nrsimhadevie (Śrimad-Bhagavatam 5.18.12).

Madhya 22.77 "Wszystkie te transcendentalne cechy są charakterystyczne dla czystych Vaisnavów i nie można ich w pełni wyjaśnić, ale spróbuję wskazać niektóre z tych ważnych cech.

Madhya 22.78-80 "Bhaktowie są zawsze łaskawi, pokorni, prawdomówni, jednakowi wobec wszystkich, nienaganni, wspaniałomyślni, łagodni i czyści. Nie mają materialnej własności i wykonują pracę dobroczynną dla każdego. Są spokojni, podporządkowani Krsnie i wolni od pragnień. Są obojętni wobec materialnych nabytków i niewzruszeni w służbie oddania. Całkowicie kontrolują sześć złych cech - pożądanie, gniew, chciwość itd. Jedzą tylko tyle, ile potrzeba i nie ulegają odurzeniu. Są pełni szacunku, poważni, współczujący i wolni od fałszywego prestiżu. Są przyjacielscy, poetyczni, cisi i są ekspertami.

Madhya 22.81 "'Bhaktowie są zawsze tolerancyjni, wyrozumiali i bardzo miłosierni. Są życzliwi dla każdej żywej istoty. Przestrzegają nakazów pism świętych i ponieważ nie mają wrogów, są bardzo spokojni. Takie są ozdoby bhaktów.'

Madhya 22.81 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (3.25.21). Gdy mędrcy, którym przewodził Śaunaka, zapytali o Kapiladevę, inkarnację Boga, Suta Gosvami, będący pierwszej klasy bhaktą Pana, przytoczył rozmowę o samorealizacji, która miała miejsce między Maitreyą, przyjacielem Vyasadevy, a Vidurą. Wtedy właśnie poruszono temat Pana Kapili i rozmów między Nim a Jego matką, w których oznajmił, że przywiązanie do materialnych rzeczy jest przyczyną uwarunkowanego życia. Gdy ktoś przywiązuje się do rzeczy transcendentalnych, znajduje się na ścieżce wyzwolenia.

Madhya 22.82 "'Wszystkie śastry i wielkie osobistości orzekają, że przez służenie czystemu bhakcie osiąga się ścieżkę wyzwolenia. Jednakże przez obcowanie a materialistycznymi ludźmi, którzy przywiązani są do materialnej przyjemności i kobiet, osiąga się ścieżkę ciemności. Ci, którzy są rzeczywiście bhaktami, mają otwarty umysł, są jednakowi wobec każdego i bardzo spokojni. Nigdy nie wpadają w gniew i są przyjaźni wobec wszystkich żywych istot.'

Madhya 22.82 Znaczenie: Werset ten pochodzi ze Śrimad-Bhagavatam (5.5.2).

Madhya 22.83 "Podstawową przyczyną służby oddania dla Krsny jest obcowanie z czystymi bhaktami. Nawet gdy rozbudzi się czyjaś drzemiąca miłość do Krsny, towarzystwo bhaktów nadal jest rzeczą najbardziej istotną.

Madhya 22.84 "'O mój Panie! O nieomylny Najwyższa Osobo Boga! Gdy ktoś podróżując po wszechświatach stanie się osobą odpowiednią do wyzwolenia z materialnej egzystencji, otrzymuje możliwość obcowania z bhaktami. Gdy przebywa w towarzystwie bhaktów, budzi się w nim atrakcja do Ciebie. Ty jesteś Najwyższą Osobą Boga, najwyższym celem najwyższych bhaktów, Panem wszechświata.'

Madhya 22.84 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (10.51.53).

Madhya 22.85 "'O bhaktowie! O wy, wolni od wszelkich grzechów! Pozwólcie, że zapytam was, co jest najbardziej pomyślne dla wszystkich żywych istot. W tym materialnym świecie obcowanie z czystym bhaktą, nawet przez pół chwili, jest największym skarbem dla ludzkiego społeczeństwa.'

Madhya 22.85 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (11.2.30).

Madhya 22.86 "'Tylko społeczność bhaktów może właściwie omawiać potężny duchowo przekaz Boga. Słuchanie w tym towarzystwie jest bardzo przyjemne. Jeśli ktoś słucha bhaktów, szybko otwiera się przed nim droga transcendentalnego doświadczenia i stopniowo osiąga on niewzruszoną wiarę, która z biegiem czasu rozwija się w atrakcję i oddanie.'

Madhya 22.86 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (3.25.25). Po wyjaśnienia sięgnij do Adi-lili (1.60).

Madhya 22.87 "Vaisnava powinien zawsze unikać towarzystwa zwykłych ludzi. Zwykli ludzie są bardzo mocno materialnie przywiązani, szczególnie do kobiet. Vaisnavowie powinni też unikać towarzystwa tych, którzy nie są bhaktami Pana Krsny.

Madhya 22.88-90 "'Obcując ze światowymi ludźmi traci się prawdomówność, czystość, miłosierdzie, powagę, duchową inteligencję, wstydliwość, szczęście i wszelkie sposobności. Nigdy nie należy obcować z nieokrzesanym głupcem, któremu brakuje wiedzy o samorealizacji, i który jest niczym więcej jak maskotką w rękach kobiety. Złudzenie i niewola, które przytrafiają się mężczyźnie z powodu przywiązania do jakiegoś innego obiektu, nie są tak kompletne, jak te wynikające z obcowania z kobietą lub mężczyzną zbyt przywiązanym do kobiet.'

Madhya 22.88-90 Znaczenie: Te wersety, przytoczone ze Śrimad-Bhagavatam (3.31.33-35), wypowiedział do Swojej matki Kapiladeva, inkarnacja Najwyższej Osoby Boga. Tutaj Kapiladeva omawia pobożne i niepobożne działania oraz symptomy tych, którzy pozbawieni są służby oddania dla Krsny. Na ogół ludzie nie wiedzą o pełnym cierpienia położeniu w łonie matki w każdym gatunku życia. Z powodu złego towarzystwa stopniowo upada się w niższe gatunki. W związku z tym duży nacisk kładzie się na to, by nie obcować z kobietami. Kiedy ktoś przywiązuje się do kobiet lub do tych, którzy są przywiązani do kobiet, upada w niższe gatunki.

purusah prakrti-stho hi bhunkte prakrti-jan gunan

karanam guna-sango 'sya sad-asad-yoni-janmasu

"W taki oto sposób żywa istota podąża ścieżkami życia w tym materialnym świecie, ciesząc się trzema siłami natury. Tak oto doświadcza dobra i zła pośród różnych gatunków, a przyczyną tego jest jej obcowanie z naturą materialną." (Bg. 13.22)

Zgodnie z cywilizacją wedyjską kontakt z kobietami powinien być bardzo ograniczony. W życiu duchowym są cztery aśramy - brahmacarya, grhastha, vanaprastha i sannyasa. Brahmacarina, vanaprasthę i sannyasina obowiązuje całkowity zakaz obcowania z kobietami. Tylko grhasthowie mogą pozwolić sobie na obcowanie z kobietami, ale pod pewnymi bardzo ograniczającymi warunkami - tzn. że ma się kontakt z kobietami, by mieć dobre dzieci. Inne przyczyny kontaktu potępia się.

Madhya 22.91 "'Lepiej jest cierpieć w klatce za kratami, będąc otoczonym przez palące płomienie, niż obcować z tymi, którzy pozbawieni są świadomości Krsny. Takie towarzystwo jest wielkim obciążeniem.'

Madhya 22.91 Znaczenie: Jest to cytat z Katyayana-samhity.

Madhya 22.92 "Nie należy nawet patrzeć na tych, którzy nie wykonują służby oddania w świadomości Krsny i w związku z tym pozbawieni są pobożnych działań.

Madhya 22.93 "Należy bez wahania i z pełnym zaufaniem przyjąć wyłączne schronienie Pana Krsny, porzucając złe towarzystwo, a nawet zaniedbując regulujące zasady czterech varn i czterech aśramów. To znaczy, że należy zrezygnować z wszelkiego materialnego przywiązania.

Madhya 22.94 "'Porzuć wszelkie rodzaje religii i po prostu podporządkuj się Mnie. Ja wyzwolę cię od wszelkich następstw grzechów. Nie lękaj się więc.'

Madhya 22.94 Znaczenie: Jest to cytat z Bhagavad-gity (18.66), a słowa te wypowiedział Pan Krsna. Po wyjaśnienie sięgnij do Madhya-lili (8.63).

Madhya 22.95 "Pan Krsna jest bardzo dobry dla Swoich bhaktów. Zawsze jest bardzo wdzięczny i wspaniałomyślny, i posiada On wszelkie zdolności. Człowiek uczony nie porzuca Krsny, by wielbić kogoś innego.

Madhya 22.95 Znaczenie: Osoba inteligentna porzuca towarzystwo tych, którzy są przywiązani do kobiet i pozbawieni świadomości Krsny. Należy być wolnym od wszelkiego rodzaju materialnych przywiązań i przyjąć całkowite schronienie u lotosowych stóp Krsny. Krsna jest bardzo dobry dla Swoich bhaktów, jest zawsze wdzięczny i nigdy nie zapomina służby bhakty. Jest On doskonale bogaty i wszechmocny. Czemu więc ktoś miałby przyjąć schronienie jakiegoś półboga i opuścić schronienie Pana Krsny? Jeśli ktoś wielbi jakiegoś półboga i porzuca schronienie Krsny, należy go uważać za najnędzniejszego głupca.

Madhya 22.96 "'Mój drogi Panie, jesteś bardzo czuły dla Swoich bhaktów. Jesteś także prawdomównym i wdzięcznym przyjacielem. Jakiż uczony człowiek porzuciłby Cię, by podporządkować się komuś innemu? Ty spełniasz wszystkie pragnienia Swoich bhaktów, do tego stopnia, że czasami nawet dajesz im Samego Siebie. Mimo to, ani nie zwiększasz się, ani nie zmniejszasz z powodu takiego działania.'

Madhya 22.96 Znaczenie: Jest to werset ze Śrimad-Bhagavatam (10.18.26).

Madhya 22.97 "Kiedykolwiek doświadczona osoba rozwija prawdziwą wiedzę o Krsnie i Jego transcendentalnych cechach, w naturalny sposób rezygnuje ze wszystkich innych zajęć i pełni służbę dla Pana. Uddhava daje tego świadectwo.

Madhya 22.98 "'Och, jakież to wspaniałe! Putana, siostra Bakasury, chciała zabić Krsnę smarując swą pierś śmiertelną trucizną i nakłaniając Krsnę do wzięcia jej. Niemniej jednak Krsna zaakceptował ją jako Swoją matkę i w ten sposób osiągnęła przeznaczenie stosowne dla matki Krsny. U kogo mam przyjąć schronienie, jak nie u Krsny, który jest najbardziej miłosierny?'

Madhya 22.98 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (3.2.23).

Madhya 22.99 "Istnieją dwa rodzaje bhaktów - ci, którzy są w pełni zaspokojeni i wolni od wszelkich materialnych pragnień, oraz ci, którzy są w pełni podporządkowani lotosowym stopom Pana. Mają oni takie same cechy, ale ci, którzy są w pełni podporządkowani lotosowym stopom Krsny, posiadają jeszcze jedną transcendentalną cechę - atma-samarpana, pełne, bezwarunkowe podporządkowanie.

Madhya 22.100 "'Sześcioma kategoriami podporządkowania są: przyjęcie rzeczy korzystnych dla służby oddania, odrzucenie rzeczy niekorzystnych, przekonanie, że Krsna zapewni ochronę, zaakceptowanie Krsny jako swojego opiekuna czy pana, całkowite poddanie się i pokora.

Madhya 22.100 Znaczenie: Ten, kto jest w pełni podporządkowany, posiada kwalifikacje w postaci następujących sześciu cech.

(1) Bhakta musi zaakceptować wszystko, co jest korzystne dla pełnienia transcendentalnej miłosnej służby dla Pana.

(2) Musi odrzucić wszystko, co jest niekorzystne dla służenia Panu. To nazywane jest także wyrzeczeniem.

(3) Bhakta musi mieć mocne przekonanie, że Krsna zapewni mu ochronę. W rzeczywistości nikt inny nie może zapewnić ochrony i mocne przekonanie co do tego nazywane jest wiarą. Tego rodzaju wiara różni się od wiary impersonalisty, który chce wtopić się w blask Brahmana, by odnieść korzyść przez przerwanie powtarzających się narodzin i śmierci. Bhakta chce zawsze pełnić służbę dla Pana. W ten sposób Krsna jest miłosierny dla Swego bhakty i zapewnia mu wszelką ochronę przed niebezpieczeństwami znajdującymi się na ścieżce służby oddania.

(4) Bhakta powinien zaakceptować Krsnę jako swego najwyższego żywiciela, obrońcę i Pana. Nie powinien myśleć, że znajduje się pod ochroną jakiegoś półboga. Powinien polegać tylko na Krsnie, uważając Go za jedynego obrońcę. Bhakta musi być mocno przekonany o tym, że w trzech światach nie ma żadnego innego obrońcy czy żywiciela poza Krsną.

(5) Poddanie się oznacza pamiętanie, że nasze działania i pragnienia nie są niezależne. Bhakta jest całkowicie zależny od Krsny i działa oraz myśli w taki sposób, w jaki chce Krsna.

(6) Bhakta jest łagodny i pokorny. Jak oznajmia Bhagavad-gita:

sarvasya caham hrdi sannivisto

mattah smrtir jnanam apohanam ca

vedaiś ca sarvair aham eva vedyo

vedanta-krd veda-vid eva caham

"Ode Mnie, który przebywam w każdym sercu, pochodzi pamięć, wiedza i zapomnienie. Ja jestem przedmiotem poznania wszystkich Ved. W istocie to Ja jestem kompilatorem Vedanty i Ja jestem znawcą Ved." (Bg. 15.15).

Przebywając w sercu każdego, Krsna postępuje w różny sposób odpowiednio do pozycji żywej istoty. Pozycją żywej istoty jest bycie pod opieką energii iluzorycznej albo pod osobistą opieką Krsny. Kiedy żywa istota jest w pełni podporządkowana, znajduje się pod całkowitą opieką Krsny i Krsna daje jej wszelką inteligencję, dzięki której może czynić postęp w duchowej realizacji. Natomiast niewielbiciel będący pod opieką złudnej energii coraz bardziej zapomina o swoim związku z Krsną. Czasami pojawia się pytanie, jak Krsna sprawia, że ktoś zapomina. Krsna sprawia, że Jego bhakta zapomina o materialnych działaniach, a za pośrednictwem mayi Krsna sprawia, że niewielbiciel zapomina o swojej służbie oddania dla Pana. To nazywane jest apohana.

Madhya 22.101 "'Osoba, której ciało jest w pełni podporządkowane, przyjmuje schronienie w świętym miejscu, gdzie Krsna odbywał Swoje rozrywki, i modli się do Pana: "Mój Panie, jestem Twój.” Zdając sobie z tego sprawę w swoim umyśle, cieszy się duchowym szczęściem.'

Madhya 22.101 Znaczenie: Te dwa ostatnie wersety pojawiają się w Hari-bhakti-vilasie (11.417, 418).

Madhya 22.102 "Gdy bhakta w ten sposób całkowicie podporządkowuje się lotosowym stopom Krsny, Krsna przyjmuje go jako jednego ze Swoich zaufanych towarzyszy.

Madhya 22.103 "'Podlegająca narodzinom i śmierci żywa istota osiąga nieśmiertelność, gdy porzuca wszelkie materialne działania, poświęca swoje życie spełnianiu Mojego polecenia i działa odpowiednio do Mych wskazówek. W ten sposób zdolna jest cieszyć się duchowym szczęściem płynącym z wymiany miłosnych smaków ze Mną.'

Madhya 22.103 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (11.29.34). Krsna powiadamiał Swego najbardziej zaufanego sługę, Uddhavę, o sambandzie, abhidheyi i prayojanie. Dotyczą one związku z Najwyższą Osobą Boga i działania w tym związku, jak również doskonałości życia. Pan opisał też charakterystyczne cechy zaufanych bhaktów.

Madhya 22.104 "Mój drogi Sanatano, posłuchaj teraz, proszę, o zasadach regulujących przy spełnianiu służby oddania. Dzięki temu procesowi można osiągnąć najwyższą doskonałość miłości do Boga, która jest najbardziej pożądanym skarbem.

Madhya 22.105 "'Gdy zmysły pełnią transcendentalną służbę oddania, dzięki której osiąga się miłość do Boga, nazywa się to sadhana-bhakti, czyli uregulowanym wykonywaniem służby oddania. Takie oddanie wiecznie istnieje w sercu każdej żywej istoty. Obudzenie tego wiecznego oddania jest możliwością służby oddania w praktyce.'

Madhya 22.105 Znaczenie: Ten werset znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.2). Ponieważ żywe istoty są znikomymi, atomowymi, integralnymi cząstkami Pana, więc służba oddania jest już w nich obecna w stanie uśpienia. Służba oddania zaczyna się od śravana kirtana, słuchania i intonowania. Kiedy człowiek śpi, można go obudzić przy pomocy wibracji dźwiękowej; zatem każda uwarunkowana dusza powinna otrzymać szansę słuchania mantry Hare Krsna intonowanej przez czystego Vaisnavę. Kto słucha tak wibrowanej mantry Hare Krsna, ten budzi się do duchowej świadomości, czyli świadomości Krsny. Jak oznajmia Śri Caitanya Mahaprabhu, w ten sposób stopniowo oczyszcza się jego umysł (ceto-darpana-marjanam). Gdy umysł jest oczyszczony, oczyszczone są także zmysły. Zamiast wykorzystywać zmysły do ich własnego zadowalania, rozbudzony bhakta zatrudnia je w transcendentalnej miłosnej służbie dla Pana. Jest to proces, przy pomocy którego rozbudzona zostaje drzemiąca miłość do Krsny.

Madhya 22.106 "Duchowe czynności słuchania, intonowania, pamiętania itd., są naturalnymi właściwościami służby oddania. Właściwością graniczną jest to, że rozbudza ona czystą miłość do Krsny.

Madhya 22.107 "Czysta miłość do Krsny jest wiecznie ustanowiona w sercach żywych istot. Nie jest to coś, co można uzyskać z innego źródła. Gdy serce jest oczyszczone przez słuchanie i intonowanie, żywa istota w naturalny sposób się budzi.

Madhya 22.108 "Są dwa procesy praktycznej służby oddania. Jednym jest uregulowana służba oddania, a drugim spontaniczna służba oddania.

Madhya 22.109 "Ci, którzy nie osiągnęli platformy spontanicznego oddania w służbie oddania, pełnią służbę oddania pod kierownictwem bona fide mistrza duchowego, zgodnie z zasadami regulującymi wspomnianymi w pismach objawionych. Według pism objawionych, tego rodzaju służba oddania nazywa się vaidhi bhakti.

Madhya 22.109 Znaczenie: Na początku trzeba słuchać mistrza duchowego. Jest to korzystne dla postępu w służbie oddania. Zgodnie z tym procesem słuchamy, intonujemy, pamiętamy i angażujemy się w wielbienie Bóstw, działając pod kierunkiem mistrza duchowego. Są to nieodzowne główne czynności służby oddania. Służby oddania nie można wykonywać dla jakiegoś materialnego celu. Nie powinno się nawet pragnąć połączenia z Prawdą Absolutną. Służbę taką należy wykonywać jedynie z miłości. Ahaituki, apratihata. Służba oddania musi być wolna od ukrytych motywów; wówczas nie mogą jej powstrzymać materialne warunki i stopniowo można się wznieść na platformę spontanicznej miłosnej służby. Dziecko na siłę posyłane jest do szkoły, aby zdobyło wykształcenie, ale gdy będzie już starsze i poczuje nieco smaku do kształcenia się, wtedy automatycznie samo zaangażuje się w ten proces i zostanie wielkim uczonym. Nikogo nie można zmusić, by został uczonym, ale na początku czasami stosuje się przymus. Dziecko zmusza się, by szło do szkoły i tam czytało i pisało zgodnie z instrukcjami swojego nauczyciela. Na tym polega różnica między vaidhi bhakti a spontaniczną bhakti. Drzemiąca miłość do Krsny istnieje w sercu każdego i trzeba ją po prostu rozbudzić przez uregulowany proces służby oddania. Trzeba nauczyć się korzystać z maszyny do pisania stosując regulujące zasady podręcznika maszynopisania. Należy umieścić palce na klawiszach w odpowiedni sposób i ćwiczyć, a gdy już nabierze się biegłości, można pisać szybko i poprawnie nie patrząc nawet na klawisze. Podobnie, należy przestrzegać zasad i nakazów służby oddania ustalonych przez mistrza duchowego; wtedy można dojść do punktu spontanicznej miłosnej służby. Ta miłość już istnieje w sercu każdego (nitya-siddha krsna-prema).

Spontaniczna służba nie jest sztuczna. Trzeba po prostu dojść do tej platformy przez pełnienie służby oddania zgodnie z zasadami regulującymi. Tak więc trzeba praktykować słuchanie i intonowanie, jak również przestrzegać innych zasad regulujących sprzątając świątynię, zachowując czystość osobistą, wstając wcześnie rano, uczestnicząc w mangala-arati itd. Jeśli ktoś na początku nie dochodzi do platformy spontanicznej służby, musi przyjąć uregulowaną służbę zgodnie z instrukcjami mistrza duchowego. Taka uregulowana służba nazywana jest vaidhi bhakti.

Madhya 22.110 "'O potomku Bharaty! O Maharajo Pariksicie! Ten, kto pragnie stać się nieustraszonym, musi zawsze gloryfikować i pamiętać oraz słuchać z godnych zaufania źródeł o Najwyższej Osobie Boga, który przebywa w sercu każdego jako Paramatma, jest najwyższym kontrolerem i zawsze usuwa nieszczęścia żywych istot.'

Madhya 22.110 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (2.1.5). Naszym obowiązkiem jest zrozumienie Najwyższej Osoby Boga za pośrednictwem procesu słuchania. Nazywa się to śrotavyah. Jeśli ktoś właściwie słuchał o Najwyższej Osobie Boga, jego obowiązkiem jest gloryfikowanie Pana i głoszenie Jego chwał. To nazywa się kirtitavyah. Kiedy ktoś słucha o Panu i wysławia Go, naturalne jest, że myśli o Nim. To nazywa się smartavyah. Jeśli ktoś rzeczywiście chce uwolnić się od strachu, musi to wszystko wykonywać.

Madhya 22.111 "'Z ust Brahmy wyłoniła się klasa bramińska. Podobnie, z jego ramion pojawili się ksatriyowie, z pasa vaiśyowie, a z nóg śudrowie. Te cztery klasy i ich duchowe dopełnienia [brahmacarya, grhastha, vanaprastha i sannyasa] połączyły się, by uczynić społeczeństwo ludzkie kompletnym.

Madhya 22.111 Znaczenie: Ten werset, jak również następny, są cytatami ze Śrimad-Bhagavatam (11.5.2-3).

Madhya 22.112 "'Jeśli ktoś po prostu zachowuje oficjalną pozycję w czterech varnach i aśramach, lecz nie wielbi Najwyższego Pana Visnu, upada ze swojej nadętej pozycji w piekielne warunki.'

Madhya 22.113 "'Krsna jest źródłem Pana Visnu. Należy zawsze o Nim pamiętać i nigdy Go nie zapominać. Wszystkie przepisy i zakazy wspomniane w śastrach powinny być sługami tych dwóch zasad.'

Madhya 22.113 Znaczenie: Werset ten jest cytatem z Padma Purany. Istnieje wiele zasad regulujących podanych w śastrach i wskazówek danych przez mistrza duchowego. Te zasady regulujące powinny być sługami podstawowej zasady - tej mianowicie, że należy zawsze pamiętać o Krsnie i nigdy Go nie zapomnieć. Jest to możliwe, gdy intonuje się mantrę Hare Krsna. Dlatego trzeba bezwzględnie intonować maha-mantrę Hare Krsna dwadzieścia cztery godziny na dobę. Można też pod kierunkiem mistrza duchowego wykonywać inne obowiązki, ale najpierw trzeba przestrzegać danego przez mistrza duchowego polecenia, by intonować określoną liczbę rund. W naszym ruchu świadomości Krsny poleciliśmy, by neofita intonował przynajmniej szesnaście rund. Jeżeli ktoś chce pamiętać Krsnę i nie zapomnieć o Nim, to intonowanie szesnastu rund jest absolutnie konieczne. Spośród wszystkich zasad regulujących najistotniejsze jest polecenie mistrza duchowego, by intonować szesnaście rund.

Można sprzedawać książki lub pozyskiwać dożywotnich członków, czy też wykonywać jakąś inną służbę, ale te obowiązki nie są czymś zwykłym. Obowiązki te stanowią bodziec do pamiętania o Krsnie. Gdy ktoś wychodzi z grupą sankirtanu i sprzedaje książki, w naturalny sposób pamięta, że będzie sprzedawał książki Krsny. W ten sposób pamięta o Krsnie. Gdy ktoś idzie, by pozyskać jakiegoś dożywotniego członka, mówi o Krsnie i tym samym pamięta o Nim. Smartavyah satatam visnur vismartavyo na jatucit. Wniosek z tego, że trzeba działać w taki sposób, by zawsze pamiętać Krsnę, i trzeba powstrzymać się od robienia rzeczy, które powodują, że zapomina się o Nim. Te dwie zasady stanowią główny fundament świadomości Krsny.

Madhya 22.114 "Powiem trochę o rozmaitych praktykach służby oddania, która rozprzestrzenia się na tak wiele różnych sposobów. Chcę krótko powiedzieć o zasadniczych praktykach.

Madhya 22.115 "Na ścieżce uregulowanej służby oddania trzeba przestrzegać następujących rzeczy: (1) Trzeba zaakceptować bona fide mistrza duchowego. (2) Przyjąć od niego inicjację. (3) Służyć mu. (4) Otrzymywać instrukcje od mistrza duchowego i zadawać pytania, by nauczyć się służby oddania. (5) Podążać śladami poprzednich acaryów i przestrzegać instrukcji udzielonych przez mistrza duchowego.

Madhya 22.116 "Następne kroki to: (6) Trzeba być gotowym porzucić wszystko dla zadowolenia Krsny, a także przyjąć wszystko dla Jego zadowolenia. (7) Trzeba żyć w miejscu, w którym obecny jest Krsna - w mieście jak Vrndavana czy Mathura, lub w świątyni Krsny. (8) Należy zdobywać tyle środków do życia, by można było utrzymać razem ciało i duszę. (9) Trzeba pościć w dniu Ekadaśi.

Madhya 22.117 "Należy czcić drzewa dhatri, drzewa figowe, krowy, braminów i bhaktów Pana Visnu. Trzeba unikać obraz wobec służby oddania i świętego imienia.

Madhya 22.117 Znaczenie: Na początku służby oddania jest dziesięć elementów, łącznie z czczeniem drzewa dhatri, drzewa figowego, krowy, bramina i bhakty Pana Visnu. Jedenastym punktem jest unikanie obraz przy pełnieniu służby oddania i intonowaniu świętych imion.

Madhya 22.118 "Dwunastym punktem jest porzucenie towarzystwa niewielbicieli. (13) Nie należy przyjmować nieograniczonej liczby uczniów. (14) Nie należy powierzchownie studiować wielu pism świętych po to tylko, by umieć cytować i rozwijać wyjaśnienia.

Madhya 22.118 Znaczenie: Dla tego, kto nie naucza, przyjmowanie nieograniczonej liczby bhaktów czy uczniów jest wielkim ryzykiem. Według Śrila Jivy Gosvamiego ten, kto naucza, musi przyjmować wielu uczniów, by szerzyć kult Śri Caitanyi Mahaprabhu. Jest to ryzykowne, jako że akceptując ucznia, mistrz duchowy w naturalny sposób akceptuje jego grzeszne działania i ich reakcje. Jeżeli nie jest on bardzo potężny, nie może wchłonąć wszystkich grzesznych reakcji swoich uczniów. Tak więc jeśli nie jest on bardzo potężny, musi ponosić konsekwencje, gdyż przyjmowanie wielu uczniów jest zakazane.

Nie należy powierzchownie studiować jakiejś książki po to tylko, by mogąc powoływać się na pisma święte, pozować na wielkiego uczonego. Dlatego w naszym ruchu świadomości Krsny ograniczyliśmy studiowanie literatury wedyjskiej do Bhagavad-gity, Śrimad-Bhagavatam, Caitanya-caritamrty i Bhakti-rasamrta-sindhu. Te cztery dzieła wystarczają dla celów nauczania. Wystarczą one do zrozumienia filozofii i rozwijania działalności misjonarskiej na całym świecie. Jeśli ktoś studiuje określoną książkę, musi to robić gruntownie. Taka jest zasada. Gruntownie studiując ograniczoną liczbę książek można zrozumieć filozofię.

Madhya 22.119 "Piętnaście: bhakta powinien jednakowo podchodzić do straty i zysku. (16) Bhakta nie powinien poddawać się rozpaczy. (17) Bhakta nie powinien czcić półbogów ani nie powinien okazywać im braku szacunku. Podobnie też, bhakta nie powinien studiować czy krytykować innych pism objawionych.

Madhya 22.120 "Osiemnaście: bhakta nie powinien słuchać obraz wobec Pana Visnu lub Jego bhaktów. (19) Bhakta powinien unikać czytania lub słuchania gazet czy światowych książek zawierających opowiadania o romansach między mężczyznami a kobietami lub tematy przyjemne dla zmysłów. (20) Bhakta ani umysłem, ani słowami nie powinien niepokoić żadnej żywej istoty, jakkolwiek znikomą by ona była.

Madhya 22.120 Znaczenie: Pierwsze dziesięć punktów to rzeczy, które należy robić, a drugie dziesięć to rzeczy, których robić nie należy. Tak więc pierwszych dziesięć punktów opisuje bezpośrednie czynności, a następnych dziesięć punktów pośrednie.

Madhya 22.121 "Gdy ktoś jest umocniony w służbie oddania, wtedy pozytywnymi działaniami są: (1) słuchanie, (2) intonowanie, (3) pamiętanie, (4) czczenie, (5) modlenie się, (6) służenie, (7) przyjęcie pozycji sługi, (8) stanie się przyjacielem i (9) całkowite podporządkowanie się.

Madhya 22.122 "Należy także: (10) tańczyć przed Bóstwem, (11) śpiewać przed Bóstwem, (12) odkrywać przed Bóstwem swój umysł, (13) składać Bóstwu pokłony, (14) wstawać przed Bóstwem i mistrzem duchowym po to tylko, by okazać im szacunek, (15) podążać za Bóstwem lub mistrzem duchowym, (16) odwiedzać różne miejsca pielgrzymek lub chodzić do świątyni, by zobaczyć Bóstwo.

Madhya 22.123 "Należy (17) okrążać świątynię, (18) recytować rozmaite modlitwy, (19) intonować cicho, (20) intonować zbiorowo, (21) wąchać kadzidło oraz girlandy z kwiatów ofiarowane Bóstwu i (22) jeść pozostałości pożywienia ofiarowanego Bóstwu.

Madhya 22.124 "Należy (23) uczęszczać na arati i festiwale, (24) oglądać Bóstwo, (25) podarować Bóstwu coś, co jest nam bardzo drogie, (26) medytować i (27) służyć osobom związanym z Panem.

Madhya 22.125 "Tadiya oznacza listki tulasi, bhaktów Krsny, miejsce narodzin Krsny, Mathurę, i literaturę wedyjską, Śrimad-Bhagavatam. Krsna bardzo pragnie widzieć, jak Jego bhakta służy tulasi, Vaisnavom, Mathurze i Bhagavatam.

Madhya 22.125 Znaczenie: Po punkcie dwudziestym szóstym (medytacji), dwudziestym siódmym jest służenie tulasi, dwudziestym ósmym jest służenie Vaisnavom, dwudziestym dziewiątym jest zamieszkanie w Mathurze, miejscu narodzin Pana Krsny, a trzydziestym jest regularne czytanie Śrimad-Bhagavatam.

Madhya 22.126 "Trzydzieści jeden: należy podejmować wszelkie wysiłki dla Krsny. (32) Trzeba oczekiwać Jego łaski. (33) Należy brać udział w ceremoniach bhaktów, takich jak urodziny Pana Krsny lub Pana Ramacandry.

Madhya 22.127 "Trzydzieści cztery: należy podporządkować się Krsnie pod każdym względem. (35) Trzeba przestrzegać określonych ślubów, jak kartika-vrata. Są to niektóre z sześćdziesięciu czterech ważnych elementów służby oddania.

Madhya 22.128 "Należy obcować z bhaktami, intonować święte imię Pana, słuchać Śrimad-Bhagavatam, mieszkać w Mathurze i wielbić Bóstwo z czcią i wiarą.

Madhya 22.129 "Tych pięć gałęzi służby oddania jest najlepszych ze wszystkich. Nawet nieznaczne wykonywanie tych pięciu rozbudza miłość do Krsny.

Madhya 22.129 Znaczenie: Śrila Bhaktivinoda Thakura zauważa, że łącznie z punktem przestrzegania specjalnych ślubów w miesiącu Karnika jest trzydzieści pięć elementów. Do tych trzydziestu pięciu elementów dodane są kolejne cztery, mianowicie: malowanie tilaku na różnych częściach ciała, pisanie imion Pana na całym ciele, akceptowanie girlandy Bóstwa i picie caranamrty. Przyjmuje się, że Kaviraja Gosvami zawarł te cztery elementy w arcana, wielbieniu Bóstwa. Chociaż elementy te nie są tutaj wymienione, należy je dodać do poprzednich trzydziestu pięciu elementów. W ten sposób otrzymujemy sumę trzydzieści dziewięć. Do tych trzydziestu dziewięciu należy dodać pięć innych: towarzystwo bhaktów, intonowanie maha-mantry Hare Krsna, regularne czytanie Śrimad-Bhagavatam, mieszkanie w Mathurze, miejscu narodzin Krsny, wielbienie Bóstwa z wielkim szacunkiem i czcią. Trzydzieści dziewięć elementów plus tych pięć daje sumę czterdziestu czterech. Jeżeli dodamy do tych czterdziestu czterech poprzednie dwadzieścia, ogólna liczba wynosi sześćdziesiąt cztery. Pięć elementów wspomnianych powyżej stanowi powtórzenie wcześniej wymienionych pozycji. W Bhakti-rasamrta-sindhu Śrila Rupa Gosvami oznajmia:

anganam pancakasyasya purva-vilikhitasya ca

nikhila-śraisthya-bodhaya punar apy atra śamsanam

"Gloryfikacja tych pięciu elementów (towarzystwa bhaktów, intonowania świętego imienia itd.) ma na celu powiadomienie o całkowitej wyższości tych pięciu praktyk służby oddania."

Sześćdziesiąt cztery elementy służby oddania obejmują wszystkie czynności ciała, umysłu i zmysłów. Zatem te sześćdziesiąt cztery punkty pod każdym względem angażują nas w służbę oddania.

Madhya 22.130 "'Należy wielbić lotosowe stopy Bóstwa z pełną wiarą i miłością.

Madhya 22.130 Znaczenie: Ten i kolejne dwa wersety znajdują się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.90-92).

Madhya 22.131 "'Należy smakować znaczenie Śrimad-Bhagavatam w towarzystwie czystych bhaktów. Powinno się też obcować z bhaktami, którzy są bardziej zaawansowani od nas samych i obdarzeni podobnego rodzaju uczuciem do Pana.

Madhya 22.131 Znaczenie: Słowa sajatiyaśaye snigdhe sadhau sangah svato vare są bardzo ważnymi punktami. Nie należy obcować z zawodowymi recytatorami Bhagavatam. Zawodowym recytatorem Bhagavatam jest ten, kto nie pochodzi z sukcesji uczniów, lub ten, kto nie ma smaku do bhakti-yogi. Opierając się jedynie na wiedzy gramatycznej i żonglerce słownej, zawodowi recytatorzy utrzymują swoje ciała i pragnienia zadowalania zmysłów czytaniem Śrimad-Bhagavatam. Należy unikać też tych, którzy są niechętni Panu Visnu i Jego bhaktom, tych, którzy są Mayavadi, tych, którzy znieważają intonowanie mantry Hare Krsna, tych, którzy tylko ubierają się jak Vaisnavowie czy tzw. gosvami, jak również tych, którzy robią interesy sprzedając wedyjskie mantry i recytując Śrimad-Bhagavatam w celu utrzymania swych rodzin. Nie należy próbować poznawać Śrimad-Bhagavatam od takich materialistycznych ludzi. Zgodnie z nakazami wedyjskimi: yasya deve para bhaktih. Śrimad-Bhagavatam może recytować tylko ten, kto ma niezachwianą wiarę w lotosowe stopy Krsny i Jego bhakty, mistrza duchowego. Nakazy wedyjskie oznajmiają: bhaktya bhagavatam grahyam na buddhya na ca tikaya. Śrimad Bhagavatam trzeba zrozumieć przez proces służby oddania i przez słuchanie recytacji czystego bhakty. Takie są nakazy literatury wedyjskiej - śruti i smrti. Osoby nie będące w sukcesji uczniów i nie będące czystymi bhaktami nie mogą zrozumieć prawdziwego, tajemniczego celu Śrimad-Bhagavatam i Śrimad Bhagavad-gity.

Madhya 22.132 "'Należy zbiorowo intonować święte imię Pana i mieszkać we Vrndavanie.'

Madhya 22.132 Znaczenie: Navadvipa-dhama, Jagannatha Puri-dhama i Vrndavana-dhama uważane są za identyczne. Jeśli ktoś udaje się do Mathura-mandala-bhumi dla zadowalania zmysłów, lub żeby zdobyć środki utrzymania, popełnia obrazę i jest potępiony. Każdy, kto tak robi, w następnym życiu musi ponieść karę stając się świnią lub małpą we Vrndavana-dhamie. Po przyjęciu takiego ciała w swoim następnym życiu grzesznik zostaje wyzwolony. Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura wspomina, że mieszkanie we Vrndavanie w celu cieszenia się zadowalaniem zmysłów z pewnością prowadzi tzw. bhaktę do niższych gatunków.

Madhya 22.133 "'Moc tych pięciu zasad jest cudowna i trudna do zrozumienia. Ten, kto jest niewinny, może doświadczyć drzemiącej miłości do Krsny jedynie dzięki niewielkiej styczności z nimi, nawet jeśli nie ma w nie wiary.'

Madhya 22.133 Znaczenie: Ten werset także znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.238).

Madhya 22.134 "Gdy ktoś jest mocno utwierdzony w służbie oddania, to czy wykonuje jeden czy wiele procesów służby oddania, fale miłości do Boga zostaną obudzone.

Madhya 22.134 Znaczenie: Procesami służby oddania są: śravanam kirtanam visnoh smaranam pada-sevanam / arcanam vandanam dasyam sakhyam atma-nivedanam.

Madhya 22.135 "Jest wielu bhaktów, którzy wykonują tylko jeden z dziewięciu procesów służby oddania. Tym niemniej osiągają oni ostateczny sukces. Bhaktowie tacy jak Maharaja Ambarisa wykonują wszystkie dziewięć elementów i także osiągają ostateczny sukces.

Madhya 22.136 "'Maharaja Pariksit osiągnął najwyższą doskonałość, schronienie u lotosowych stóp Pana Krsny, słuchając po prostu o Panu Visnu. Śukadeva Gosvami osiągnął doskonałość recytując jedynie Śrimad-Bhagavatam. Prahlada Maharaja osiągnął doskonałość po prostu dzięki pamiętaniu o Panu. Bogini szczęścia osiągnęła doskonałość przez masowanie transcendentalnych nóg Maha-Visnu. Maharaja Prthu osiągnął doskonałość przez wielbienie Bóstwa, a Akrura przez ofiarowywanie modlitw Panu. Vajrangaji [Hanuman] osiągnął doskonałość służąc Panu Ramacandrze, a Arjuna będąc po prostu przyjacielem Krsny. Bali Maharaja osiągnął doskonałość oddając wszystko lotosowym stopom Krsny.'

Madhya 22.136 Znaczenie: Ten werset pojawia się w Padyavali (53) i w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.265).

Madhya 22.137-139 "'Maharaja Ambarisa zawsze angażował umysł u lotosowych stóp Krsny, swoje słowa w opisywanie duchowego świata i Najwyższej Osoby Boga, ręce w czyszczenie i zmywanie świątyni Pana, uszy w słuchanie tematów związanych z Najwyższym Panem, oczy w oglądanie Bóstwa Pana w świątyni, ciało w dotykanie lotosowych stóp Vaisnavów i w obejmowanie ich, nozdrza w wąchanie zapachu listków tulasi ofiarowywanych lotosowym stopom Krsny, język w smakowanie pożywienia ofiarowanego Krsnie, nogi w chodzenie do miejsc pielgrzymek, jak Vrndavana i Mathura, albo do świątyni Pana, a głowę w dotykanie lotosowych stóp Pana i ofiarowywanie Mu modlitw. Tak więc Maharaja Ambarisa pragnął jedynie wiernie służyć Panu. W ten sposób zaangażował swoje zmysły w transcendentalną miłosną służbę dla Pana. W rezultacie rozbudził swoją drzemiącą miłosną skłonność do służenia Panu.'

Madhya 22.137-139 Znaczenie: Jest to cytat ze Śrimad-Bhagavatam (9.4.18-20).

Madhya 22.140 "Jeśli ktoś pozbywa się wszelkich materialnych pragnień i całkowicie angażuje się w transcendentalną miłosną służbę dla Krsny, jak nakazują pisma objawione, nie jest nigdy zadłużony wobec półbogów, mędrców czy przodków.

Madhya 22.140 Znaczenie: Po narodzinach każdy człowiek jest zadłużony na tak wiele sposobów. Jest zadłużony u półbogów za to, że dostarczają niezbędnych rzeczy, jak powietrza, światła i wody. Kiedy ktoś korzysta z literatury wedyjskiej, zaciąga dług u wielkich mędrców jak Vyasadeva, Narada, Devala i Asita. Gdy rodzi się w określonej rodzinie, jest dłużnikiem swoich przodków. Jesteśmy nawet zadłużeni u zwykłych żywych istot, jak krowy, od których bierzemy mleko. Ponieważ przyjmujemy służbę od tak wielu zwierząt, stajemy się dłużnikami. Jeśli jednak ktoś jest całkowicie zaangażowany w służbę oddania dla Pana, uwalnia się od wszelkich długów. Potwierdza to następujący werset przytoczony ze Śrimad-Bhagavatam (11.5.41).

Madhya 22.141 "'Ten, kto porzucił wszelkie materialne obowiązki i przyjął całkowite schronienie u lotosowych stóp Mukundy, który wszystkim dostarcza schronienia, nie jest zadłużony u półbogów, wielkich mędrców, żywych istot, krewnych, przyjaciół, ludzkości czy nawet u swoich zmarłych przodków.'

Madhya 22.141 Znaczenie: Jest powiedziane:

adhyapanam brahma-yajnah pitr-yajnas tu tarpanam

homo daivo balir bhauto nr-yajno 'tithi-pujanam

"Składając ofiary z ghee zadowala się półbogów. Przez studiowanie Ved spełnia się brahma-yajnę, a to zadowala wielkich mędrców. Ofiarowywanie wody przed swoimi przodkami nazywane jest pitr-yajna. Przez składanie hołdu spełnia się bhuta-yajnę. Przez właściwe przyjmowanie gości spełnia się nr-yajnę." Jest pięć yajni i pięć rodzajów zadłużenia: zadłużenie u półbogów, wielkich mędrców, przodków, żywych istot i zwykłych ludzi. Dlatego trzeba spełniać pięć rodzajów yajni, ale kiedy ktoś podejmuje sankirtana-yajnę (intonowanie mantry Hare Krsna), nie musi spełniać żadnej innej yajni. W Śrimad-Bhagavatam znajduje się wypowiedź Narady Muniego o systematycznym spełnianiu bhagavata-dharmy, związana z wcześniejszymi oznajmieniami dziewięciu Yogendrów, które przedstawili Maharajy Nimi. Mędrzec Karabhajana Rsi wyjaśnił cztery inkarnacje czterech yug, a na końcu w tym wersecie (tekst 141) wyjaśnił pozycję czystego bhakty Krsny i to, w jaki sposób uwalnia się on od wszystkich długów.

Madhya 22.142 "Chociaż czysty bhakta nie przestrzega wszystkich regulujących zasad varnaśramy, wielbi on lotosowe stopy Krsny. Dlatego w naturalny sposób nie ma tendencji do popełniania grzechów.

Madhya 22.142 Znaczenie: Instytucja varnaśrama zaplanowana jest w taki sposób, żeby nie popełniać grzesznych czynów. Materialną egzystencję kontynuuje się z powodu grzesznego działania. Jeśli ktoś działa grzesznie w tym życiu, otrzymuje odpowiednie ciało w następnym życiu. Gdy ktoś ponownie działa w grzeszny sposób, przyjmuje kolejne materialne ciało. W ten sposób bezustannie znajdujemy się pod wpływem materialnej natury.

purusah prakrti-stho hi bhunkte prakrti-jan gunan

karanam guna-sango 'sya sad-asad-yoni-janmasu

"W taki sposób żywa istota podąża ścieżkami życia w tym materialnym świecie, ciesząc się trzema cechami natury. Tak oto doświadcza dobra i zła pośród różnych gatunków, a przyczyną tego jest jej obcowanie z naturą materialną." (Bg. 13.22)

Z powodu kontaktu z cechami natury materialnej otrzymujemy różnego rodzaju ciała - dobre i złe. Nie można wyzwolić się z cyklu narodzin i śmierci, zwanego transmigracją duszy, dopóki nie jest się całkowicie wolnym od wszelkich grzesznych czynów. Tak więc najlepszym procesem jest podjęcie świadomości Krsny. Nie można podjąć świadomości Krsny, nie będąc wolnym od wszelkich grzesznych działań. W naturalny sposób ten, kto bardzo poważnie podchodzi do świadomości Krsny, jest wolny od wszelkiego grzesznego działania. Wskutek tego bhakta nigdy nie ma skłonności do grzeszenia. Nie można zaniechać grzesznego działania pod naciskiem prawa czy zobowiązań. Jednak gdy ktoś podejmuje świadomość Krsny, z łatwością rezygnuje z grzesznego działania. Potwierdzone jest to tutaj.

Madhya 22.143 "Jeśli jednak bhakta przypadkowo zostanie uwikłany w grzeszne działanie, Krsna oczyszcza go. Nie musi on odbywać uregulowanej formy pokuty.

Madhya 22.143 Znaczenie: Krsna oczyszcza z wewnątrz jako caitya-guru, mistrz duchowy w sercu. Opisuje to następujący werset ze Śrimad-Bhagavatam (11.5.42).

Madhya 22.144 "'Ten, kto porzucił wszystko i przyjął całkowite schronienie u lotosowych stóp Hari, Najwyższej Osoby Boga, jest bardzo drogi Krsnie. Jeśli przypadkowo uwikłany jest w jakieś grzeszne działania, Najwyższa Osoba Boga, który przebywa w sercu każdego, bez trudu oczyszcza go z grzechów.'

Madhya 22.145 "Ścieżka wiedzy spekulatywnej i wyrzeczenia nie jest zbyt istotna w służbie oddania. W rzeczywistości dobre cechy takie jak łagodność i kontrola umysłu oraz zmysłów, automatycznie towarzyszą bhakcie Pana Krsny.

Madhya 22.145 Znaczenie: Czasami bhakta neofita lub zwykła osoba wysoko ceni sobie wiedzę spekulatywną, wyrzeczenie i pokuty, myśląc, że są one jedyną drogą czynienia postępu w służbie oddania. Tak naprawdę nie jest to faktem. Ścieżka wiedzy, mistycznej yogi i wyrzeczenia nie ma nic wspólnego z czystą duszą. Gdy ktoś tymczasowo przebywa w tym świecie materialnym, procesy takie mogą trochę pomóc, ale dla czystego bhakty Krsny nie są one konieczne. W materialnym świecie działania takie kończą się materialną przyjemnością lub wtopieniem się w blask Najwyższego. Nie mają one nic wspólnego z wieczną miłosną służbą dla Pana. Jeśli ktoś rezygnuje z wiedzy spekulatywnej i po prostu angażuje się w służbę oddania, osiągnął on doskonałość. Bhakta nie potrzebuje wiedzy spekulatywnej, pobożnego działania czy mistycznej yogi. Wszystko to jest automatycznie obecne, gdy pełni się transcendentalną miłosną służbę dla Pana.

Madhya 22.146 "'Dla tego, kto jest całkowicie zaangażowany w służbę oddania dla Mnie, którego umysł skupiony jest na Mnie w bhakti-yodze, ścieżka wiedzy spekulatywnej i jałowego wyrzeczenia nie jest zbyt korzystna.'

Madhya 22.146 Znaczenie: Ścieżka służby oddania nigdy nie jest zależna od jakiegoś innego działania. Ścieżki wiedzy spekulatywnej czy mistycznej yogi mogą być na początku trochę pomocne, ale nie można ich uważać za część służby oddania. Ten werset (Śrimad-Bhagavatam 11.20.31) wypowiedział Pan Krsna, gdy rozmawiał z Uddhavą przed Swoim odejściem z tego świata materialnego. Są to istotne instrukcje udzielone bezpośrednio przez Pana Krsnę. Śri Uddhava zapytał Pana o dwa rodzaje instrukcji podanych w Vedach. Jeden rodzaj nazywany jest pravrtti-marga, a drugi nivrtti-marga. Są to wskazówki dotyczące cieszenia się materialnym światem zgodnie z zasadami regulującymi, a potem porzucenia materialnego świata na rzecz duchowego zrozumienia. Czasami ktoś nie wie, czy praktykować wiedzę spekulatywną czy mistyczną yogę dla postępu w wiedzy duchowej. Krsna wyjaśnia Uddhavie, że mechaniczny proces wiedzy spekulatywnej i yogi nie jest konieczny dla czynienia postępu w służbie oddania. Służba oddania jest całkowicie duchowa, nie ma nic wspólnego z materialnymi rzeczami. Budzi się ona dzięki słuchaniu i intonowaniu w towarzystwie bhaktów. Ponieważ służba oddania jest zawsze transcendentalna, nie ma nic wspólnego z materialnym działaniem.

Madhya 22.147 "'O łowco, dobre cechy jak łagodność, którą rozwinąłeś, nie są niczym zdumiewającym, ponieważ ci, którzy pełnią służbę oddania dla Pana, nigdy nie mają tendencji do sprawiania innym bólu z powodu zazdrości.'

Madhya 22.147 Znaczenie: Jest to cytat ze Skanda Purany.

Madhya 22.148 "Mój drogi Sanatano, opisałem już szczegółowo służbę oddania zgodną z zasadami regulującymi. Posłuchaj teraz ode Mnie o spontanicznej służbie oddania i jej cechach.

Madhya 22.149 "Oryginalni mieszkańcy Vrndavany są spontanicznie przywiązani do Krsny w służbie oddania. Nic nie może się równać takiej spontanicznej służbie oddania, nazywanej ragatmika bhakti. Gdy wielbiciel podąża śladami bhaktów z Vrndavany, jego służba oddania nazywa się raganuga bhakti.

Madhya 22.149 Znaczenie: W swojej Bhakti-sandarbie Jiva Gosvami oznajmia:

tad evam tat-tad-abhimana-laksana-bhava-viśesvena svabhavika-ragasya vaiśistye sati

tat-tad-raga-prayukta śravana-kirtana-smarana-pada-sevana-vandanatma-nivedana-praya

bhaktis tesam ragatmika bhaktir ity ucyate.....tatas tadiyam ragam rucyanugacchanti sa raganuga.

Gdy czysty bhakta podąża śladami jakiegoś bhakty z Vrndavany, rozwija on raganuga-bhakti.

Madhya 22.150 "'Gdy ktoś przywiązuje się do Najwyższej Osoby Boga, jego naturalna tendencja do kochania jest całkowicie pochłonięta myślami o Panu. To nazywane jest transcendentalnym przywiązaniem, a służba oddania zgodna z tym przywiązaniem nazywa się ragatmiką, czyli spontaniczną służbą oddania.'

Madhya 22.150 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.272).

Madhya 22.151 "Główną cechą spontanicznej miłości jest głębokie przywiązanie do Najwyższej Osoby Boga. Zaabsorbowanie się Nim jest cechą graniczną.

Madhya 22.152 "Tak więc służba oddania składająca się z raga [głębokiego przywiązania] nazywa się ragatmiką, spontaniczną miłosną służbą. Jeśli bhakta pożąda takiej pozycji, uważany jest za najbardziej szczęśliwego.

Madhya 22.153 "Jeśli ktoś kierowany taką transcendentalną chciwością podąża śladami mieszkańców Vrndavany, nie dba o nakazy czy racje śastr. W ten sposób działa spontaniczna miłość.

Madhya 22.153 Znaczenie: Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura mówi, że bhaktę przyciąga służba mieszkańców Vrndavany, mianowicie: pasterzy, Maharajy Nandy, matki Yaśody, Radharani, gopi oraz krów i cieląt. Zaawansowanego bhaktę przyciąga służba pełniona przez wiecznego sługę Pana. To przyciąganie nazywane jest spontanicznym przywiązaniem. Fachowo nazywa się ono svarupa-upalabdhi. Etapu tego nie osiąga się na początku. Na początku trzeba pełnić służbę dokładnie według zasad regulujących wyznaczonych przez pisma objawione i mistrza duchowego. Dzięki bezustannemu pełnieniu służby przez proces vaidhi-bhakti stopniowo budzą się naturalne skłonności. To nazywa się spontaniczną atrakcją, czyli raganuga bhakti.

Zaawansowany bhakta, usytuowany na platformie spontaniczności, jest już bardzo biegły jeśli chodzi o instrukcje śastr, logikę i dowodzenie. Gdy dochodzi do platformy wiecznej miłości do Krsny, nikt nie może odciągnąć go od tej pozycji ani przy pomocy argumentów, ani dowodów z śastr. Zaawansowany bhakta zrealizował swój wieczny związek z Panem, zatem nie przyjmuje on logiki i argumentów innych. Taki zaawansowany bhakta nie ma nic wspólnego z sahajiyami, którzy wytwarzają własną ścieżkę, i popełniają grzechy, folgując sobie o ile nie w jedzeniu mięsa, to w zakazanym seksie, intoksykacji i hazardzie. Czasami sahajiya imitują zaawansowanych bhaktów i żyją na swój własny kapryśny sposób, unikając zasad podanych w pismach objawionych. Dopóki nie jest się zwolennikiem sześciu Gosvamich - Śri Rupy, Sanatany, Raghunathy Bhatty, Śri Jivy, Gopala Bhatty i Raghunathy dasa - nie można być bona fide spontanicznym bhaktą Krsny. W związku z tym Śrila Narottama dasa Thakura mówi, rupa-raghunatha pade haibe akuti kabe hama bujhaba se yugala piriti. Rozumienie miłosnych spraw między Radhą a Krsną prezentowane przez sahajiyów nie jest bona fide, ponieważ nie przestrzegają oni zasad ustanowionych przez sześciu Gosvamich. Ich zakazane związki i imitowanie stroju Rupy Gosvamiego, jak również unikanie metod zaleconych w pismach objawionych doprowadzi ich do najniższych obszarów piekła. Ci imitatorzy sahajiya są oszukani i nieszczęśliwi. Nie są oni równi zaawansowanym bhaktom (paramahamsom). Rozpustnicy i paramahamsowie nie są na tej samej platformie.

Madhya 22.154 Służbę oddania w spontanicznej miłości żywo ukazują mieszkańcy Vrndavany. Służba oddania, która zgodna jest z ich służbą oddania, nazywana jest raganuga bhakti, czyli służbą oddania podążającą tą samą ścieżką, co spontaniczna służba oddania.

Madhya 22.154 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.270).

Madhya 22.155 "'Gdy zaawansowany, zrealizowany bhakta słucha o sprawach bhaktów z Vrndavany - w nastrojach śanta, dasya, sakhya, vatsalya i madhurya - nabiera tego rodzaju skłonności i przyciągnięta zostaje jego inteligencja. Co więcej, zaczyna on pożądać określonego rodzaju oddania. Gdy budzi się takie pożądanie, inteligencja tej osoby nie jest już dłużej uzależniona od instrukcji śastr, pism objawionych, logiki czy dowodzenia.'

Madhya 22.155 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.292).

Madhya 22.156-157 "Są dwa procesy, przez które można spełniać tę raganuga bhakti - zewnętrzny i wewnętrzny. Będąc samozrealizowanym, zaawansowany bhakta zewnętrznie pozostaje niczym neofita i spełnia wszelkie nakazy śastr, a zwłaszcza słucha i intonuje. Jednakże w swym umyśle, na oryginalnej oczyszczonej, samozrealizowanej pozycji, służy Krsnie we Vrndavanie w określony dla siebie sposób. Służy Krsnie dwadzieścia cztery godziny, cały dzień i noc.

Madhya 22.158 "'Zaawansowany bhakta, który ma skłonności do spontanicznej miłosnej służby, powinien naśladować czynności określonego towarzysza Krsny z Vrndavany. Powinien pełnić służbę zewnętrznie, jako bhakta przestrzegający zasad uregulowanej służby oddania, jak również wewnętrznie, ze swej samozrealizowanej pozycji. W ten sposób powinien wykonywać służbę oddania zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie.'

Madhya 22.158 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.295 ).

Madhya 22.159 "W rzeczywistości mieszkańcy Vrndavany są bardzo drodzy Krsnie. Jeśli ktoś chce pełnić spontaniczną miłosną służbę, musi on naśladować mieszkańców Vrndavany i bezustannie wykonywać służbę oddania w swoim umyśle.

Madhya 22.160 "'Bhakta powinien zawsze wewnątrz siebie myśleć o Krsnie i powinien wybrać bardzo drogiego bhaktę, który jest sługą Krsny we Vrndavanie. Trzeba być stale zajętym tematami dotyczącymi tego sługi oraz jego miłosnego związku z Krsną i żyć we Vrndavanie. Jeżeli jednak ktoś fizycznie nie jest w stanie udać się do Vrndavany, powinien żyć tam mentalnie.'

Madhya 22.160 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.294).

Madhya 22.161 "Krsna ma wiele rodzajów bhaktów - niektórzy są sługami, niektórzy przyjaciółmi, inni rodzicami, a jeszcze inni kochankami. Uważa się, że ci, którzy zgodnie ze swoim wyborem usytuowani są w jednym z tych nastrojów spontanicznej miłości, są na ścieżce spontanicznej miłosnej służby.

Madhya 22.162 "'Moja droga matko Devahuti! O symbolu pokoju! Moja broń, dysk czasu, nigdy nie niszczy tych, którym jestem bardzo drogi, dla których jestem Duszą Najwyższą, synem, przyjacielem, mistrzem duchowym, życzliwą osobą, wielbionym Bóstwem i upragnionym celem. Ponieważ bhaktowie zawsze są do Mnie przywiązani, nigdy nie niszczą ich czynniki czasu.'

Madhya 22.162 Znaczenie: Słowa te wypowiedział Kapiladeva do Swojej matki Devahuti i zapisane są one w Śrimad-Bhagavatam (3.25.38). Kapiladeva instruował Swą matkę w sankhya-yodze, ale tutaj wspomniane jest znaczenie bhakti-yogi. Później sankhya-yogę imitowali ateiści, których system utworzył inny Kapiladeva, Rsi Kapiladeva.

Madhya 22.163 "'Raz za razem składam pełne szacunku pokłony tym, którzy zawsze z chęcią medytują o Najwyższej Osobie Boga jako mężu, synu, przyjacielu, ojcu czy bliskim przyjacielu.'

Madhya 22.163 Znaczenie: Werset ten pojawia się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.308).

Madhya 22.164 "Jeśli ktoś pełni spontaniczną miłosną służbę dla Pana, stopniowo zwiększa się jego uczucie do lotosowych stóp Krsny.

Madhya 22.165 "W nasieniu uczucia istnieje przywiązanie, które znane jest pod dwiema nazwami: rati i bhava. Najwyższa Osoba Boga znajduje się pod kontrolą takiego przywiązania.

Madhya 22.165 Znaczenie: Werset ten komentuje Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura. Zewnętrznie bhakta wykonuje wszystkie elementy służby oddania - śravana i kirtana - na dziewięć różnych sposobów. A w umyśle zawsze myśli o swoim wiecznym związku z Krsną i podąża śladami bhaktów z Vrndavany. Jeśli ktoś w ten sposób angażuje się w służbę dla Radhy i Krsny, może wznieść się ponad zasady regulujące zalecone w śastrach i, za pośrednictwem swego mistrza duchowego, w pełni zaangażować się w spontaniczną miłość do Krsny. W ten sposób osiąga uczucie do lotosowych stóp Krsny. Krsna naprawdę podlega kontroli takich spontanicznych uczuć i w końcu można osiągnąć towarzystwo Pana.

Madhya 22.166 "To, dzięki czemu można osiągnąć miłosną służbę dla Pana, opisałem szczegółowo jako wykonywanie służby oddania zwanej abhidheyą.

Madhya 22.167 "Mój drogi Sanatano, zwięźle opisałem proces służby oddania w praktyce, która jest sposobem osiągnięcia miłości do Krsny. Obszerne opisanie go nie jest możliwe."

Madhya 22.168 Ktokolwiek słucha o procesie praktycznej służby oddania, ten bardzo szybko, z miłością i uczuciem, osiąga schronienie u lotosowych stóp Krsny.

Madhya 22.169 Modląc się u lotosowych stóp Śri Rupy i Śri Raghunathy, zawsze pragnąc ich miłosierdzia, ja, Krsnadasa, opowiadam Śri Caitanya-caritamrtę, podążając w ich ślady.

W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do Dwudziestego Drugiego Rozdziału Madhya-lili Śri Caitanya-caritamrty, opisującego wykonywanie służby oddania.