ROZDZIAŁ XIX .

Pan Śri Caitanya Mahaprabhu udziela instrukcji Śrila Rupie Gosvamiemu

Streszczenie tego rozdziału przedstawił Śrila Bhaktivinoda Thakura w swojej Amrta-pravaha-bhasyi. Spotykając Śri Caitanyę Mahaprabhu w wiosce zwanej Ramakeli, dwaj bracia - Rupa i Sanatana - zaczęli obmyślać sposoby uwolnienia się od służby rządowej. Obaj bracia wyznaczyli pewnych braminów do spełniania ceremonii puraścarana i intonowania świętego imienia Krsny. Śrila Rupa Gosvami oddał w depozyt właścicielowi sklepu z artykułami spożywczymi dziesięć tysięcy złotych monet, a resztę przywiózł w dwóch łodziach do miejsca zwanego Bakla Candradvipa. Tam rozdzielił te pieniądze między braminów, Vaisnavów i swoich krewnych, a część zachował na nieprzewidziane wydatki i własne potrzeby. Kiedy dowiedział się, że Śri Caitanya Mahaprabhu będzie szedł z Jagannatha Puri do Vrndavany przez las Madhya Pradesz, wysłał do Jagannatha Puri dwóch ludzi, by ci zorientowali się, kiedy Pan wyruszy do Vrndavany. Tak więc Rupa Gosvami zrzekł się swego urzędu, natomiast Sanatana Gosvami powiedział Nawabowi, że jest chory i nie może wykonywać swej pracy. Stosując taki wybieg, siedział w domu z uczonymi braminami i studiował Śrimad-Bhagavatam. Nawab Hussain Shah najpierw wysłał swego lekarza, aby przekonać się, jak sytuacja wygląda naprawdę, a potem sam przyszedł zobaczyć, dlaczego Sanatana nie wykonuje swych urzędowych obowiązków. Dowiedziawszy się, że Sanatana chce zrezygnować ze swojego stanowiska, Nawab kazał go zaaresztować i uwięzić. Następnie Nawab ruszył na podbój Orissy.

Kiedy Śri Caitanya Mahaprabhu wyruszył do Vrndavany przez las Madhya Pradesz (Jharikhandę), Rupa Gosvami opuścił dom i wysłał Sanatanie wieści, że z młodszym bratem (Anupamą Mallikiem) zostawiają dom, by spotkać się ze Śri Caitanyą Mahaprabhu. Śrila Rupa Gosvami dotarł w końcu do Prayag i przez dziesięć kolejnych dni spotykał się ze Śri Caitanyą Mahaprabhu. W tym czasie z wielkim szacunkiem Vallabha Bhatta zaprosił Pana do siebie. Śri Caitanya Mahaprabhu przedstawiał mu Śrila Rupę Gosvamiego. Potem przybył uczony bramin o imieniu Raghupati Upadhyaya i dyskutował z Panem o świadomości Krsny. Następnie Kaviraja Gosvami przedstawia obszerny opis warunków, w jakich Śri Rupa i Sanatana żyli we Vrndavanie. Podczas tych dziesięciu dni w Prayag Pan udzielił instrukcji Śrila Rupie Gosvamiemu, podając mu podstawowe zasady Bhakti-rasamrta-sindhu. Potem Pan wysłał Śrila Rupę Gosvamiego do Vrndavany, a Sam powrócił do Varanasi i zatrzymał się w domu Candraśekhary.

Madhya 19.01 Przed stworzeniem tej manifestacji kosmicznej Pan oświecił serce Brahmy szczegółami dotyczącymi stworzenia i zamanifestował wiedzę wedyjską. Dokładnie w ten sam sposób Pan nasycił serce Rupy Gosvamiego duchową mocą pragnąc wskrzesić rozrywki Pana Krsny z Vrndavany. Dzięki tej mocy Śrila Rupa Gosvami mógł wznowić czyny Krsny we Vrndavanie, o których pamięć niemalże zaginęła. W ten sposób rozprzestrzenił świadomość Krsny na całym świecie.

Madhya 19.02 Wszelka chwała Panu Śri Caitanyi Mahaprabhu! Wszelka chwała Panu Nityanandzie! Wszelka chwała Advaitacandrze! Wszelka chwała wszystkim bhaktom Pana!

Madhya 19.03 Po spotkaniu Śri Caitanyi Mahaprabhu w wiosce Ramakeli bracia Rupa i Sanatana powrócili do swych domów.

Madhya 19.04 Dwaj bracia obmyślili sposoby, dzięki którym mogli porzucić swe materialne czynności. W tym celu wyznaczyli dwóch braminów i zapłacili im dużą ilość pieniędzy.

Madhya 19.05 Bramini spełniali ceremonie religijne i intonowali święte imię Krsny, by dwaj bracia mogli niebawem osiągnąć schronienie u lotosowych stóp Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 19.05 Znaczenie: Puraścarana jest to rytualna ceremonia odprawiana pod kierownictwem doświadczonego mistrza duchowego lub bramina. Wykonuje się ją, by spełnić określone pragnienia. Wstajemy wcześnie rano, intonujemy mantrę Hare Krsna, wykonujemy arcana przez ceremonię arati i wielbimy Bóstwa. Czynności te są opisane w Rozdziale Piętnastym, wersecie 108.

Madhya 19.06 W tym czasie Śri Rupa Gosvami wrócił do domu, przywożąc ze sobą duże ilości bogactw załadowane na łodziach.

Madhya 19.07 Śrila Rupa Gosvami w ten sposób podzielił bogactwo, które przyniósł do domu: pięćdziesiąt procent dał w jałmużnie braminom i Vaisnavom, a dwadzieścia pięć procent swoim krewnym.

Madhya 19.07 Znaczenie: Mamy tu praktyczny przykład, jak należy podzielić swe pieniądze i wycofać się z życia rodzinnego. Pięćdziesiąt procent swoich pieniędzy trzeba rozdać kwalifikowanym i czystym bhaktom Pana. Dwadzieścia pięć procent można dać członkom rodziny, a dwadzieścia pięć procent można zatrzymać na własne nieprzewidziane potrzeby.

Madhya 19.08 Jedną czwartą swego bogactwa trzymał u cieszącego się szacunkiem bramina. Zrobił tak dla własnego bezpieczeństwa, ponieważ spodziewał się pewnych prawnych komplikacji.

Madhya 19.09 Dziesięć tysięcy monet, wydanych później przez Śri Sanatanę Gosvamiego, zdeponował u miejscowego bengalskiego właściciela sklepu z towarami spożywczymi.

Madhya 19.10 Śri Rupa Gosvami usłyszał, że Śri Caitanya Mahaprabhu powrócił do Jagannatha Puri i przygotowuje się, by przez las wyruszyć do Vrndavany.

Madhya 19.11 Śri Rupa Gosvami wysłał do Jagannatha Puri dwóch ludzi, by dowiedzieli się, kiedy Śri Caitanya Mahaprabhu wyruszy do Vrndavany.

Madhya 19.12 Śri Rupa Gosvami powiedział tym dwóm osobom: "Macie szybko wrócić i powiadomić mnie, kiedy On wyruszy. Wtedy podejmę odpowiednie przygotowania."

Madhya 19.13 Będąc w Gauda-deśy Sanatana Gosvami myślał: "Nawab jest ze mnie bardzo zadowolony. Z pewnością jestem w jakiś sposób zobowiązany.

Madhya 19.14 "Tak czy inaczej, jeżeli Nawab się na mnie rozgniewa, sprawi mi to wielką ulgę. Taki jest mój wniosek."

Madhya 19.15 Pod pretekstem słabego zdrowia Sanatana Gosvami pozostał w domu. W ten sposób porzucił służbę rządową i nie poszedł na dwór królewski.

Madhya 19.16 Chciwi zwierzchnicy jego sekretarzy i urzędników wykonywali swoje obowiązki, podczas gdy Sanatana został w domu i rozmawiał o pismach objawionych.

Madhya 19.16 Znaczenie: Sanatana Gosvami był ministrem kierującym sekretariatem rządu. Wszyscy jego pomocnicy - podsekretarze i urzędnicy - wywodzili się ze społeczności kayastha. Poprzednio kayasthowie byli sekretarzami i urzędnikami rządowymi, a później kayasthą nazywano tego, kto zajmował takie stanowisko. W końcu, jeśli ktoś nie potrafił stwierdzić, czy jest braminem, ksatriyą, vaiśyą czy śudrą, zwykle prezentował siebie jako kayasthę, żeby uzyskać bogatą i prestiżową pozycję. W Bengalu mówi się, że jeżeli ktoś nie potrafi podać swej kasty, nazywa siebie kayasthą. Podsumowując, społeczność kayastha jest mieszaniną wszystkich kast, ale obejmuje zwłaszcza tych, którzy wykonują pracę urzędników i sekretarzy. W sensie materialnym ludzie tacy zawsze zajmują odpowiedzialne stanowiska rządowe.

Gdy Sanatana Gosvami pozwolił sobie odetchnąć i skłonny był wycofać się z służby rządowej, wielu kayasthów z jego sekretariatu miało wielką ochotę zająć jego pozycję. W związku z tym Śrila Bhaktivinoda Thakura oznajmia, że kiedy Sanatana Gosvami był ministrem w rządzie i asystujący mu kayasthowie zobaczyli, że nie miał ochoty dalej piastować tej funkcji, wyspecjalizowali się w swoich obowiązkach. Sanatana Gosvami był braminem pochodzącym ze społeczności braminów Sarasvata. Jest powiedziane, że gdy zrzekł się swego urzędu, jego pozycję zajął nie w pełni kwalifikowany Purandara Khan, który był kayasthą.

Madhya 19.17 Śri Sanatana Gosvami zwykł omawiać Śrimad-Bhagavatam na zgromadzeniu dwudziestu lub trzydziestu uczonych braminów.

Madhya 19.17 Znaczenie: Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura komentuje słowa bhagavata vicara w następujący sposób. Jak potwierdza Mundaka Upanisad (1.1.4, 5) istnieją dwa rodzaje systemów edukacji:

dve vidye veditavya iti, ha sma yad brahma-vido vadanti --- para

caivapara ca. tatrapara rg-vedo yajur-vedah sama-vedo 'tharva-

vedah śiksa kalpo vyakaranam niruktam chando jyotisam iti. atha

para yaya tad-aksaram adhigamyate.

"Istnieją dwa rodzaje systemów edukacji. Jeden traktuje o wiedzy transcendentalnej [para vidya], a drugi o wiedzy materialnej [apara vidya]. Wszystkie Vedy - Rg Veda, Yajur Veda, Sama Veda, Atharva Veda i ich wnioski znane jako śiksa, kalpa, vyakarana, nirukta, chanda i jyotisa - należą do niższego systemu wiedzy materialnej [apara vidya]. Dzięki para vidyi można zrozumieć aksara, Brahmana, czyli Prawdę Absolutną." Jeśli chodzi o literaturę wedyjską, Vedanta-sutra uznawana jest za para vidyę. Śrimad-Bhagavatam jest wyjaśnieniem tej para vidyi. Ci, którzy dążą do wyzwolenia (mukti lub moksa) i prezentują siebie jako vaidantika, nie są lepsi od grup aspirujących do ulepszonej religii (dharmy), rozwoju ekonomicznego (arthy) i zadowalania zmysłów (kamy). Dharma, artha, kama i moksa określane są jako catur-varga. Wszystkie one należą do systemu niższej wiedzy materialnej. Wszelka literatura udzielająca informacji o świecie duchowym, duchowym życiu, duchowej tożsamości i duchowej iskrze nazywana jest para vidyą. Śrimad-Bhagavatam nie ma nic wspólnego z materialistycznym sposobem życia; udziela ono informacji wyższego rzędu, by kształcić ludzi w wyższym systemie para vidya. Sanatana Gosvami zaangażowany był w omawianie bhagavata-vidyi, co znaczy, że rozmawiał o transcendentalnej, wyższej wiedzy. Karmici, jnani czy yogini nie mają w istocie kwalifikacji, by dyskutować o Śrimad-Bhagavatam. Tę literaturę mogą omawiać tylko Vaisnavowie, czyli czyści bhaktowie. Jak oznajmia samo Śrimad-Bhagavatam (12.13.18):

śrimad-bhagavatam puranam amalam yad vaisnavanam priyam

yasmin paramahamsyam ekam amalam jnanam param giyate

yatra jnana-viraga-bhakti-sahitam naiskarmyam aviskrtam

tac chrnvan supathan vicarana-paro bhaktya vimucyen narah

Chociaż Śrimad-Bhagavatam zalicza się do Puran, nazywane jest nieskazitelną Puraną. Ponieważ nie mówi o niczym materialnym, gustują w nim transcendentalni bhaktowie Vaisnavowie. Temat Śrimad-Bhagavatam przeznaczony jest dla paramahamsów. Jak jest powiedziane: paramo-nirmatsaranam. Paramahamsą jest ten, kto nie żyje w materialnym świecie i nie zazdrości innym. Śrimad-Bhagavatam mówi o służbie oddania, by wznieść żywą istotę do transcendentalnej pozycji jnany (wiedzy) i vairagyi (wyrzeczenia). Jak oznajmia Śrimad-Bhagavatam (1.2.12):

tac chraddadhanah munayo jnana-vairagya-yuktaya

paśyanty atmani catmanam bhaktya śruta-grhitaya

"Głęboko dociekliwy student albo mędrzec, bogaty w wiedzę i wolny od przywiązań, realizuje tę Absolutną Prawdę przez pełnienie służby oddania na podstawie tego, co usłyszał z Vedanta-śruti. "

To nie jest sentyment. Wiedzę i wyrzeczenie można osiągnąć poprzez służbę oddania (bhaktya śruta-grhitaya), to znaczy przez obudzenie swej drzemiącej służby oddania. Gdy budzimy swą świadomość Krsny, uwalniamy się od działania dla przyjemności, działania mającego na celu poprawę ekonomiczną i materialną przyjemność. To uwolnienie określa się fachowo jako naiskarma, a gdy ktoś staje się wolny, dłużej nie interesuje go ciężka praca dla zadowalania zmysłów. Śrimad-Bhagavatam jest ostatecznym darem Śrila Vyasadevy i należy je czytać oraz słuchać w otoczeniu zrealizowanych dusz, a także pełnić służbę oddania. Wówczas można wydostać się z wszelkiej materialnej niewoli. Ten sposób postępowania przyjął Sanatana Gosvami, który wycofał się ze służby rządowej, by studiować Śrimad-Bhagavatam z wielkimi uczonymi.

Madhya 19.18 Gdy Sanatana Gosvami studiował Śrimad-Bhagavatam w otoczeniu uczonych braminów, pewnego dnia zjawił się nagle Nawab Bengalu w towarzystwie jednej osoby.

Madhya 19.18 Znaczenie: Pełne imię Nawaba Bengalu (Hussaina Shaha) brzmiało Alauddina Saiyada Husena Saha Seripha Makka. Władał on Bengalem przez dwadzieścia trzy lata, od roku 1420 do 1443 ery Śakabda. Sanatana Gosvami studiował Śrimad-Bhagavatam z uczonymi w roku 1424.

Madhya 19.19 Gdy tylko bramini i Sanatana Gosvami ujrzeli nadchodzącego Nawaba, wszyscy powstali i z szacunkiem ofiarowali mu miejsce do siedzenia, by go uhonorować.

Madhya 19.19 Znaczenie: Chociaż Nawab Hussain Shah był mleccha-yavaną, tym niemniej był gubernatorem kraju i wielcy uczeni oraz Sanatana Gosvami okazali mu cały szacunek należny królowi czy gubernatorowi. Gdy ktoś piastuje wysokie stanowisko w aparacie władzy, należy uważać, że uzyskał on łaskę Pana. Bhagavad-gita mówi:

yad yad vibhutimat sattvam śrimad urjitam eva va

tad tad evavagaccha tvam mama tejo 'mśa-sambhavam

"Wiedz, że wszystkie te manifestacje, pełne przepychu, piękna i chwały, wypływają zaledwie z iskry Mojego splendoru." (Bg. 10.41)

Kiedy tylko widzimy coś wzniosłego, musimy uważać to za część mocy Najwyższej Osoby Boga. Potężny człowiek (vibhutimat sattvam ) to ten, kto osiągnął łaskę Pana lub otrzymał od Niego jakąś moc. W Bhagavad-gicie (7.10) Krsna mówi, tejas tejasvinam aham: "Ja jestem męstwem wszystkich potężnych ludzi." Uczeni bramini okazali szacunek Nawabowi Hussainowi Shahowi, ponieważ reprezentował on część mocy Krsny.

Madhya 19.20 Nawab powiedział: "Wysłałem do ciebie mojego lekarza i on doniósł mi, że nic ci nie dolega. Jego zdaniem jesteś zupełnie zdrowy.

Madhya 19.21 "W tak wielu swych działaniach polegam na tobie, a ty porzuciłeś swoje obowiązki w rządzie, by siedzieć tutaj w domu.

Madhya 19.22 "Zmarnowałeś całą moją działalność. Jakie są twoje zamiary? Proszę, powiedz mi otwarcie."

Madhya 19.23 Sanatana Gosvami odpowiedział: "Już dłużej nie oczekuj ode mnie żadnej służby. Proszę, postaraj się, by ktoś inny zajął się zarządzaniem."

Madhya 19.24 Nawab rozgniewał się na Sanatanę Gosvamiego i powiedział: "Twój starszy brat postępuje zupełnie jak rabuś.

Madhya 19.25 "Zabijając wiele żywych istot, twój starszy brat zniszczył cały Bengal. A teraz ty niszczysz wszystkie moje plany."

Madhya 19.26 Sanatana Gosvami powiedział: "Jesteś najwyższym, całkowicie niezależnym władcą Bengalu. Gdy ktoś popełni błąd, ty odpowiednio go karzesz."

Madhya 19.27 Słysząc to Nawab Bengalu wstał i wrócił do swego domu. Kazał uwięzić Sanatanę Gosvamiego, by ten nie mógł odejść.

Madhya 19.27 Znaczenie: Jest powiedziane, że Nawaba Bengalu i Sanatanę Gosvamiego łączył bardzo bliski związek. Nawab uważał Sanatanę Gosvamiego za swego młodszego brata i kiedy Sanatana Gosvami stanowczo pokazał, że zamierza zrzec się urzędu, Nawab - żywiąc rodzinne uczucie - zasadniczo powiedział: "Jestem twoim starszym bratem, ale nie zajmuję się rządami w państwie. Moim jedynym zajęciem jest przy pomocy żołnierzy atakowanie innych krajów i prowadzenie wszędzie grabieżczych walk. Ponieważ jestem mięsożercą (yavaną), mam zwyczaj polowania na wszystkie gatunki żywych istot. W ten sposób niszczę w Bengalu wszelkiego rodzaju żywe istoty. Mam nadzieję, że zajmiesz się rządami w państwie, gdy ja będę zajęty tym destrukcyjnym działaniem. Skoro ja, twój starszy brat, zaangażowany jestem w takie niszczycielskie zajęcie, ty, jako mój młodszy brat, powinieneś zająć się sprawami państwa. Jeśli tego nie zrobisz, to jak dalej wszystko się potoczy?" Rozmowa ta oparta była na rodzinnym związku i Sanatana Gosvami także odpowiedział w poufały i żartobliwy sposób. W zasadzie powiedział Nawabowi: "Mój drogi bracie, jesteś niezależnym władcą Bengalu. Możesz postępować tak, jak tylko zechcesz, a jeśli ktoś popełnia błąd, możesz wymierzyć mu stosowną karę." Innymi słowy, Sanatana Gosvami mówił, że ponieważ Nawab zwykł postępować jak grabieżca, nie powinien się zastanawiać, tylko podjąć działanie. Ponieważ Sanatana nie okazywał zbytniego entuzjazmu do wypełniania swego obowiązku, Nawab powinien zwolnić go ze służby. Nawab zrozumiał cel wypowiedzi Sanatany Gosvamiego, dlatego odszedł w gniewnym nastroju i polecił go uwięzić.

Madhya 19.28 W tym czasie Nawab miał zamiar zaatakować Orissę i powiedział do Sanatany Gosvamiego: "Chodź ze mną."

Madhya 19.28 Znaczenie: Hussain Shah zaatakował Orissę w roku 1424 ery Śakabda. Pokonał wtedy feudalnych książąt sąsiadujących z Orissą.

Madhya 19.29 Sanatana Gosvami odpowiedział: "Idziesz do Orissy, by sprawiać ból Najwyższej Osobie Boga. Dlatego nie jestem w stanie iść z tobą."

Madhya 19.30 Nawab ponownie aresztował Sanatanę Gosvamiego i osadził w więzieniu. W tym czasie Śri Caitanya Mahaprabhu wyruszył z Jagannatha Puri do Vrndavany.

Madhya 19.31 Dwie osoby, które udały się do Jagannatha Puri, wróciły i poinformowały Rupę Gosvamiego, że Pan wyruszył już do Vrndavany.

Madhya 19.32 Otrzymawszy tę wiadomość od swych dwóch wysłanników, Rupa Gosvami napisał do Sanatany Gosvamiego list, informując go, że Śri Caitanya Mahaprabhu wyruszył do Vrndavany.

Madhya 19.33 W swym liście do Sanatany Gosvamiego, Śrila Rupa Gosvami napisał: "My dwaj bracia wyruszamy w drogę, by zobaczyć Śri Caitanyę Mahaprabhu. Ty także musisz się w jakiś sposób uwolnić i spotkać się z nami."

Madhya 19.33 Znaczenie: Dwoma wspomnianymi tutaj braćmi są Rupa Gosvami i jego młodszy brat, Anupama Mallika. Rupa Gosvami informował Sanatanę Gosvamiego, że powinien dołączyć do niego i jego młodszego brata.

Madhya 19.34 Rupa Gosvami dalej informował Śrila Sanatanę Gosvamiego: "Zostawiłem dziesięć tysięcy monet w depozycie u właściciela sklepu z towarami spożywczymi. Wykorzystaj te pieniądze, by uwolnić się z więzienia.

Madhya 19.35 "W jakiś sposób uwolnij się z więzienia i przyjdź do Vrndavany." Po napisaniu tego dwaj bracia [Rupa Gosvami i Anupama] udali się na spotkanie ze Śri Caitanyą Mahaprabhu.

Madhya 19.36 Młodszy brat Rupy Gosvamiego był wielkim bhaktą, którego prawdziwe imię brzmiało Śri Vallabha, ale nadano mu imię Anupama Mallika.

Madhya 19.37 Śri Rupa Gosvami i Anupama Mallika udali się do Prayag i bardzo się ucieszyli słysząc wiadomość, że Śri Caitanya Mahaprabhu już tam jest.

Madhya 19.38 W Prayag Śri Caitanya Mahaprabhu poszedł zobaczyć świątynię Bindu Madhavy i wiele setek tysięcy ludzi poszło za Nim po to tylko, by się z Nim spotkać.

Madhya 19.39 Niektórzy z tych, którzy podążali za Panem, płakali. Inni śmiali się, jeszcze inni tańczyli, a niektórzy intonowali. Mało tego, niektórzy z nich tarzali się po ziemi, wykrzykując: "Krsna! Krsna!"

Madhya 19.40 Prayag usytuowane jest u zbiegu dwóch rzek - Gangesu i Yamuny. Chociaż rzeki te nie były w stanie zatopić Prayag swymi wodami, Śri Caitanya Mahaprabhu zalał cały teren falami ekstatycznej miłości do Krsny.

Madhya 19.41 Widząc wielki tłum, dwaj bracia zatrzymali się w odosobnionym miejscu. Zorientowali się, że Śri Caitanya Mahaprabhu był w ekstazie patrząc na Pana Bindu Madhavę.

Madhya 19.42 Pan głośno intonował święte imię Hari. Tańcząc w ekstazie miłości i wznosząc ramiona, prosił wszystkich, by intonowali "Hari! Hari!"

Madhya 19.43 Każdy był zdumiony widząc wielkość Śri Caitanyi Mahaprabhu. Prawdę mówiąc, nie potrafię właściwie opisać rozrywek Pana w Prayag.

Madhya 19.44 Śri Caitanya Mahaprabhu zawarł znajomość z braminem z Dekanu [w Południowych Indiach]. Bramin ten zaprosił Go na posiłki i zabrał do domu.

Madhya 19.45 Gdy Śri Caitanya Mahaprabhu siedział w odosobnionym miejscu w domu tego bramina z Dekanu, odwiedzili Go Rupa Gosvami i Śri Vallabha [Anupama Mallika].

Madhya 19.46 Widząc Pana z oddali, dwaj bracia włożyli między zęby źdźbła słomy i padli na ziemię niczym kije, składając Mu pokłony.

Madhya 19.47 Obu braci ogarnęło ekstatyczne uczucie. Recytując rozmaite sanskryckie wersety, wstawali i upadali raz za razem.

Madhya 19.48 Widząc Śrila Rupę Gosvamiego, Śri Caitanya Mahaprabhu bardzo się ucieszył i powiedział mu: "Wstań! Wstań! Mój drogi Rupo, chodź tutaj."

Madhya 19.49 Następnie Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: "Nie jest rzeczą możliwą opisać łaskę Krsny, gdyż On was obu wyzwolił ze studni materialnej przyjemności.

Madhya 19.50 "'Nawet jeśli ktoś jest wielkim uczonym w sanskryckiej literaturze wedyjskiej, nie można uznać go za Mojego bhaktę, dopóki nie jest czysty w służbie oddania. Natomiast ktoś może pochodzić z rodziny osób żywiących się mięsem psów i być Mi bardzo drogi, jeżeli tylko jest czystym bhaktą, nie motywowanym działaniem dla przyjemności czy umysłową spekulacją. W rzeczywistości trzeba okazywać mu wielki szacunek i przyjmować, co tylko ofiaruje. Tacy bhaktowie są równie godni czci jak Ja"'

Madhya 19.50 Znaczenie: Werset ten zawarty jest w Hari-bhakti-vilasie (10.127) opracowanej przez Sanatanę Gosvamiego.

Madhya 19.51 Po wypowiedzeniu tego wersetu Śri Caitanya Mahaprabhu objął obu braci i z powodu bezprzyczynowej łaski umieścił Swoje stopy na ich głowach.

Madhya 19.52 Otrzymawszy bezprzyczynową łaskę Pana, bracia złożyli dłonie i z wielką pokorą ofiarowali Panu następujące modlitwy.

Madhya 19.53 "O najbardziej wspaniałomyślna inkarnacjo! Ty jesteś Samym Krsną pojawiającym się jako Śri Krsna Caitanya Mahaprabhu. Przybrałeś złoty kolor Śrimati Radharani i hojnie rozdajesz czystą miłość do Krsny. Składamy Ci pełne szacunku pokłony.

Madhya 19.54 "Składamy pełne szacunku pokłony miłosiernemu Najwyższej Osobie Boga. To On nawrócił wszystkie trzy światy, które na skutek ignorancji ogarnięte były szaleństwem. Wybawił je z choroby sprawiając, że zaczęły szaleć za nektarem miłości do Boga. Przyjmijmy pełne schronienie Osoby Boga, Śri Krsny Caitanyi, którego czyny są wspaniałe."

Madhya 19.54 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Govinda-lilamrcie (1.2).

Madhya 19.55 Potem Śri Caitanya Mahaprabhu posadził ich przy Sobie i zapytał: "Jakie wieści macie o Sanatanie?"

Madhya 19.56 Rupa Gosvami odpowiedział: "Sanatana jest teraz więźniem rządowym Hussaina Shaha. Może jednak uwolnić się z tych kłopotów, jeśli łaskawie go uratujesz."

Madhya 19.57 Śri Caitanya Mahaprabhu odpowiedział: "Sanatana już został uwolniony z więzienia i niedługo spotka się ze Mną."

Madhya 19.58 Wówczas bramin poprosił Śri Caitanyę Mahaprabhu, by zjadł obiad. Tego dnia Rupa Gosvami także tam pozostał.

Madhya 19.59 Balabhadra Bhattacarya zaprosił dwóch braci, by również zjedli obiad. Podano im resztki pożywienia z talerza Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 19.60 Śri Caitanya Mahaprabhu obrał na siedzibę miejsce u zbiegu Gangesu i Yamuny na obszarze zwanym Triveni. Dwaj bracia - Rupa Gosvami i Śri Vallabha - wybrali na rezydencję miejsce w pobliżu siedziby Pana.

Madhya 19.61 W tym czasie Śri Vallabha Bhatta przebywał w Adaila-gramie, a kiedy usłyszał o przybyciu Śri Caitanyi Mahaprabhu, udał się do Jego siedziby na spotkanie z Nim.

Madhya 19.61 Znaczenie: Vallabha Bhatta był wielkim uczonym Vaisnavizmu. Na początku był bardzo oddany Śri Caitanyi Mahaprabhu, ale ponieważ sądził, że nie otrzymywał od Niego należytego szacunku, przyłączył się później do sekty Visnusvamiego i został jej acaryą. Jego sekta słynie jako Vallabhacarya-sampradaya i cieszy się wielkim wpływem we Vrndavanie w okolicach Gokuli oraz w Bombaju. Vallabha Bhatta napisał wiele książek, łącznie z komentarzem do Śrimad-Bhagavatam zwanym Subodhini-tika, i uwagami do Vedanta-sutry w formie Anubhasyi. Napisał również Sodaśa-grantha składające się z szesnastu krótkich prac. Adaila-grama, w której mieszkał, znajdowała się blisko zbiegu Gangesu i Yamuny w odległości około jednej mili od rzeki. Położona tam wioska nazywana jest Adeli-grama lub Adaila-grama. Tamtejsza świątynia Pana Visnu nadal należy do Vallabha-sampradayi.

Vallabha Bhatta pochodził z Południowych Indii z miejsca o nazwie Trailanga. Jest tam stacja kolejowa o nazwie Nidadabhalu. Szesnaście mil od tej stacji leży wioska zwana Kankadabada lub Kakunrapadhu. Żył tam uczony bramin o imieniu Laksmana Diksita i Vallabha Bhatta był jego synem. Społeczność braminów z Andhra Pradesz dzieli się na pięć grup o nazwach:

bella-nati,

vegi-nati,

muraki-nati,

telagu-nati i

kaśala-nati.

Vallabhacarya narodził się w bella-nati, jednej z tych pięciu społeczności bramińskich, w roku 1400 ery Śakabda. Zdaniem niektórych ludzi ojciec Vallabha Bhattacaryi przyjął sannyasę jeszcze przed jego narodzinami, a potem wrócił do domu, by go zabrać jako swego syna. Zgodnie z opinią innych Vallabhacarya urodził się w roku 1400 ery Śakabda w Ekadaśi, podczas nowiu w miesiącu Caitra, i przyszedł na świat w rodzinie bramina o nazwisku Khambhampatibaru. Według tej relacji jego ojciec miał na imię Laksmana Bhatta Diksita i narodził się w Campakaranyi. Zdaniem innych Vallabhacarya urodził się w pobliżu wioski Canpa-jhara-grama, leżącej koło stacji kolejowej nazywanej Rajimą, położonej w Madhya Pradesz.

Po jedenastoletnich studiach w Varanasi Vallabhacarya wrócił do domu. Wtedy dowiedział się, że jego ojciec opuścił ten materialny świat. Zostawiając brata i matkę w domu, sam udał się nad brzeg rzeki Tungabhadra do wioski zwanej Vidyanagara i to właśnie tam oświecił Krsnadevę, wnuka króla Bukkarajy. Potem trzykrotnie przemierzył całe Indie. Podróże te trwały sześć lat. W taki sposób spędził osiemnaście lat i odnosił zwycięstwa w dyskusjach o pismach objawionych. Mając trzydzieści lat poślubił Mahalaksmi, która należała do tej samej społeczności bramińskiej. Zainstalował Bóstwo w dolinie leżącej niedaleko wzgórza Govardhana. W końcu przybył do Adaila, które leży po drugiej stronie Prayag.

Vallabhacarya miał dwóch synów, Gopinathę i Viththaleśvarę, a w podeszłym wieku przyjął wyrzeczony porządek życia. W roku 1452 ery Śakabda odszedł z materialnego świata w Varanasi. Jego książka zatytułowana Sodaśa-grantha i jego komentarze do Vedanta-sutry (Anubhasya) i Śrimad-Bhagavatam (Subodhini) cieszą się dużą sławą. Oprócz nich napisał wiele innych książek.

Madhya 19.62 Vallabha Bhattacarya złożył Śri Caitanyi Mahaprabhu pokłony, a Pan go objął. Potem przez jakiś czas rozmawiali na tematy związane z Panem Krsną.

Madhya 19.63 Gdy zaczęli rozmawiać o Krsnie, Śri Caitanya Mahaprabhu poczuł wielką ekstatyczną miłość, lecz powstrzymał swoje uczucia, gdyż wstydził się Vallabhy Bhatty.

Madhya 19.64 Chociaż Pan zewnętrznie pohamował się, ekstatyczna miłość szalała w Nim wewnątrz. Nie sposób tego było opanować. Vallabha Bhatta bardzo się zdumiał, gdy to odkrył.

Madhya 19.65 Następnie Vallabha Bhatta zaprosił Śri Caitanyę Mahaprabhu na obiad, a Pan przedstawił mu braci Rupę i Vallabhę.

Madhya 19.66 Z pewnego oddalenia bracia Rupa Gosvami i Śri Vallabha padli na ziemię i z wielką pokorą złożyli Vallabha Bhacie pokłony.

Madhya 19.67 Gdy Vallabha Bhattacarya skierował się ku nim, uciekli w bardziej odległe miejsce. Rupa Gosvami powiedział: "Jestem niedotykalny i najbardziej grzeszny. Proszę, nie dotykaj mnie."

Madhya 19.68 Vallabhę Bhattacaryę bardzo to zaskoczyło. Jednak Śri Caitanya Mahaprabhu był bardzo zadowolony i dlatego opisał mu Rupę Gosvamiego.

Madhya 19.69 Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: "Nie dotykaj go, gdyż należy do bardzo niskiej kasty. Ty jesteś zwolennikiem zasad wedyjskich i spełniwszy wiele ofiar, jesteś w nich bardzo doświadczony. Ponadto należysz do arystokracji."

Madhya 19.69 Znaczenie: Na ogół bramini są nadęci z powodu fałszywego prestiżu, jaki odczuwają z racji tego, że należą do arystokracji i spełniają wiele wedyjskich ofiar. Nadmiernie krytyczna postawa dominuje szczególnie w Południowych Indiach. W każdym razie było tak pięćset lat temu. W rzeczywistości Śri Caitanya Mahaprabhu wzniecił rewolucję przeciwko temu bramińskiemu systemowi, zapoczątkowując intonowanie mantry Hare Krsna. Dzięki temu intonowaniu można osiągnąć wyzwolenie bez względu na swą kastę, wiarę, kolor czy pozycję społeczną. Ktokolwiek intonuje maha-mantrę Hare Krsna, oczyszcza się dzięki transcendentalnej pozycji służby oddania. Tutaj Śri Caitanya Mahaprabhu daje do zrozumienia Vallabhie Bhattacaryi, że wzniosły bramin, który spełnia ofiary i przestrzega zasad wedyjskich, nie powinien lekceważyć osoby zaangażowanej w służbę oddania poprzez intonowania świętego imienia Pana.

W rzeczywistości Rupa Gosvami nie należał do niższej kasty. Pochodził z wysoko postawionej arystokratycznej rodziny bramina, ale na skutek obcowania z mahometaninem Nawabem uważany był za upadłego i został wykluczony ze społeczności bramińskiej. Niemniej jednak z powodu jego zaawansowanej służby oddania Śri Caitanya Mahaprabhu zaakceptował go jako Gosvamiego. Vallabha Bhattacarya wiedział o tym wszystkim. Bhakta jest ponad kastą i wyznaniem, a mimo to Vallabha Bhattacarya uważał, że jest osobą godną szacunku.

Obecnym przywódcą sampradayi Vallabhy Bhattacaryi w Bombaju jest Diksita Maharaja. Jest on bardzo przyjaźnie nastawiony do naszego ruchu i kiedy się z nim spotykamy, ten uczony bramin bardzo wychwala działalność ruchu Hare Krsna. Jest on dożywotnim członkiem naszego Towarzystwa i choć w bramińskiej tradycji kastowej jest wielkim uczonym, akceptuje nasze Towarzystwo i uważa jego członków za bona fide bhaktów Pana Visnu.

Madhya 19.70 Słysząc, że dwaj bracia bezustannie intonują święte imię, Vallabha Bhattacarya zrozumiał aluzje Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 19.71 Vallabha Bhattacarya przyznał: "Skoro obaj bezustannie intonują święte imię Krsny, jak mogą być niedotykalni? Wprost przeciwnie, są najbardziej wzniośli."

Madhya 19.71 Znaczenie: To, że Vallabha Bhattacarya uznał wzniosłą pozycję braci, powinno być nauczką dla tych, którzy są niepotrzebnie dumni ze swojej pozycji bramina. Czasami ci rzekomi bramini nie uznają naszych europejskich i amerykańskich uczniów za bhaktów lub braminów, a niektórzy z nich są tak dumni, że nie pozwalają im nawet wejść do świątyń. Tutaj Śri Caitanya Mahaprabhu daje dobrą nauczkę. Chociaż Vallabha Bhattacarya był uczonym i wielkim autorytetem w dziedzinie braminizmu, przyznał, że ci, którzy intonują święte imię Pana, są bona fide braminami i Vaisnavami i dlatego są wzniośli.

Madhya 19.72 Wówczas Vallabha Bhattacarya wyrecytował następujący werset: "'Mój drogi Panie, kto stale zachowuje Twoje święte imię na języku, przewyższa inicjowanego bramina. Choć mógł narodzić się w rodzinie osób żywiących się mięsem psów, a zatem w kalkulacji materialnej może być najnędzniejszym z ludzi, jest mimo to chwalebny. Taki cudowny efekt daje intonowanie świętego imienia Pana. Dlatego wnioskuje się, że jeśli ktoś intonuje święte imię Pana, oczywiste jest, że spełnił on wszelkiego rodzaju wyrzeczenia i wielkie ofiary wspomniane w Vedach. Wykąpał się już we wszystkich świętych miejscach pielgrzymek. Przestudiował też wszystkie Vedy i jest naprawdę Aryanem.'"

Madhya 19.72 Znaczenie: Werset ten został przytoczony ze Śrimad-Bhagavatam (3.33.7).

Madhya 19.73 Śri Caitanya Mahaprabhu był bardzo zadowolony słysząc, jak Vallabha Bhattacarya podje cytaty z śastr dotyczące pozycji bhakty. Pan osobiście go pochwalił i, czując ekstatyczną miłość do Boga, zaczął cytować wiele wersetów z śastr.

Madhya 19.74 Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: "'Ten, kto dzięki służbie oddania, która jest niczym płonący ogień spalający na popiół wszelkie grzeszne reakcje przeszłych żywotów, ma czyste cechy bramina, z pewnością uwolnił się od następstw grzesznych czynów, takich jak niższe pochodzenie. Choćby osoba taka przyszła na świat w rodzinie żywiącej się mięsem psów, jest ceniona przez wielkich uczonych. Lecz nie cieszy się uznaniem ten, kto będąc nawet uczonym w wiedzy wedyjskiej, jest ateistą.

Madhya 19.74 Znaczenie: Werset ten i następny są cytatami z Hari-bhakti-sudhodayi (3.11, 12), transcendentalnej literatury będącej wyciągiem z Puran.

Madhya 19.75 "'Narodziny w znakomitej rodzinie lub wielkim narodzie, wiedza z pism objawionych, oddawanie się pokutom i wyrzeczeniom oraz intonowanie wedyjskich mantr są u osoby pozbawionej służby oddania jak ozdoby na martwym ciele. Takie ozdoby służą jedynie urojonym przyjemnościom ogółu ludzi.'"

Madhya 19.76 Ujrzawszy ekstatyczną miłość Pana, Vallabha Bhattacarya z pewnością był bardzo zdumiony. Był też zadziwiony wiedzą Pana o istocie służby oddania, jak również Jego osobistym pięknem i oddziaływaniem.

Madhya 19.77 Potem Vallabha Bhattacarya usadowił Śri Caitanyę Mahaprabhu i Jego towarzyszy na łodzi i zabrał ich do własnej rezydencji, by podać im obiad.

Madhya 19.78 Przeprawiając się przez rzekę Yamunę Śri Caitanya Mahaprabhu ujrzał połyskującą czarną wodę i natychmiast oszołomiła Go ekstatyczna miłość.

Madhya 19.79 Gdy tylko Śri Caitanya Mahaprabhu ujrzał Yamunę, natychmiast wydał głośny dźwięk i wskoczył do wody. Widząc to, wszyscy napełnili się strachem i zadrżeli.

Madhya 19.80 Wszyscy pospiesznie chwycili Śri Caitanyę Mahaprabhu i wyciągnęli Go z wody. Gdy tylko się znalazł w łodzi, zaczął tańczyć.

Madhya 19.81 Pod wpływem ciężaru Pana łódź zaczęła się przechylać. Nabierała wody i była bliska zatonięcia

Madhya 19.82 W obecności Vallabhacaryi Śri Caitanya Mahaprabhu jak tylko mógł, starał się opanować, ale choć próbował zachować spokój, nie mógł pohamować Swej ekstatycznej miłości.

Madhya 19.83 Śri Caitanya Mahaprabhu uspokoił się w końcu na tyle, że łódź mogła przybić do brzegu w Adaili.

Madhya 19.84 Obawiając się o dobro Pana, Vallabha Bhattacarya pozostał w Jego towarzystwie. Po przygotowaniu kąpieli dla Pana zabrał Go do swego domu.

Madhya 19.85 Gdy Śri Caitanya Mahaprabhu przybył do domu Vallabhy Bhattacaryi, ten bardzo zadowolony ofiarował Panu wygodne miejsce do siedzenia i osobiście umył Jego stopy.

Madhya 19.86 Następnie Vallabha Bhattacarya i cała jego rodzina spryskali tą wodą głowy. Potem ofiarowali Panu nową bieliznę i wierzchnie ubranie.

Madhya 19.87 Vallabhacarya czci Pana bardzo okazale, ofiarowując perfumy, kadzidło, kwiaty i lampki, i z wielkim szacunkiem nakłonił Balabhadrę Bhattacaryę [kucharza Pana] do gotowania.

Madhya 19.88 Tak więc z wielką dbałością i uczuciem podano obiad Śri Caitanyi Mahaprabhu. Braciom Rupie Gosvamiemu i Śri Vallabhie również przyniesiono posiłek.

Madhya 19.89 Vallabha Bhattacarya najpierw podał resztki jedzenia Pana Śrila Rupie Gosvamiemu, a potem Krsnadasowi.

Madhya 19.90 Potem podano Panu przyprawy do oczyszczenia ust. Następnie położono Go na spoczynek, a Vallabha Bhattacarya osobiście masował Mu nogi.

Madhya 19.91 Gdy Vallabha Bhattacarya masował Pana, Ten poprosił go, by poszedł zjeść prasada. Po zjedzeniu prasada wrócił do lotosowych stóp Pana.

Madhya 19.92 Wówczas przybył tam Raghupati Upadhyaya, który pochodził z okręgu Tiruhita. Był on bardzo wielkim uczonym, wielkim bhaktą i szanowanym dżentelmenem.

Madhya 19.92 Znaczenie: Tiruhita lub Tirhutiya stanowi połączenie czterech okręgów Beharu: Sarana, Camparana, Majahphara-pura i Dvarabhanga. Ludzie z tego stanu nazywani są Tirutiya.

Madhya 19.93 Najpierw Raghupati Upadhyaya ofiarował wyrazy szacunku Śri Caitanyi Mahaprabhu, a Pan obdarzył go błogosławieństwami, mówiąc: "Zawsze bądź świadomy Krsny."

Madhya 19.94 Słysząc błogosławieństwa Pana, Raghupati Upadhyaya był bardzo zadowolony. Potem Pan poprosił go, by opisał Krsnę.

Madhya 19.95 Poproszony o opisanie Krsny, Raghupati Upadhyaya zaczął recytować pewne wersety o rozrywkach Krsny, które sam ułożył. Słysząc je Śri Caitanya Mahaprabhu pogrążył się w ekstatycznej miłości.

Madhya 19.96 Raghupati Upadhyaya recytował: "Ci, którzy obawiają się materialnej egzystencji, wielbią literaturę wedyjską. Niektórzy czczą smrti, wnioski literatury wedyjskiej, a inni - Mahabharatę. Jeśli o mnie chodzi, wielbię Maharaję Nandę, ojca Krsny, na którego podwórku bawi się Najwyższa Osoba Boga, Prawda Absolutna."

Madhya 19.96 Znaczenie: Werset ten wyrecytowany przez Raghupatiego Upadhyayę znalazł się później w Padyavali (126) Śri Rupy Gosvamiego.

Madhya 19.97 Gdy Pan poprosił Raghupatiego Upadhyayę, by recytował dalej, ten ofiarował Panu wyrazy szacunku i spełnił Jego prośbę.

Madhya 19.98 "Komu mogę powiedzieć, kto mi uwierzy, gdy powiem, że Krsna, Najwyższa Osoba Boga, poluje na gopi w zaroślach nad brzegami Yamuny? W ten sposób Pan manifestuje Swoje rozrywki."

Madhya 19.98 Znaczenie: Werset ten także został później umieszczony w Padyavali (98).

Madhya 19.99 Śri Caitanya Mahaprabhu poprosił Raghupatiego Upadhyayę, by dalej mówił o rozrywkach Śri Krsny. W ten sposób Pan pogrążony był w ekstatycznej miłości i Jego umysł oraz ciało rozluźniły się.

Madhya 19.99 Znaczenie: Nasze umysły i ciała zawsze zaangażowane są w materialne czynności. Gdy ożywią się na platformie duchowej, rozluźniają się na platformie materialnej.

Madhya 19.100 Gdy Raghupati Upadhyaya zobaczył symptomy ekstazy przejawiane przez Śri Caitanyę Mahaprabhu, stwierdził, że Pan nie jest ludzką istotą, lecz Samym Krsną.

Madhya 19.101 Śri Caitanya Mahaprabhu zapytał Raghupatiego Upadhyayę: "Kto, twoim zdaniem, jest najwyższą istotą?" Raghupati Upadhyaya odpowiedział: "Najwyższą formą jest Pan Śyamasundara."

Madhya 19.102 "Jak sądzisz, która ze wszystkich rezydencji Krsny jest najlepsza?" Raghupati Upadhyaya powiedział: "Bez wątpienia najlepszą jest Madhu-puri, czyli Mathura-dhama."

Madhya 19.102 Znaczenie: Jak oznajmia Brahma-samhita (5.33), Pan Krsna ma wiele form: advaitam acyutam anadim ananta-rupam. Śri Caitanya Mahaprabhu zapytał Raghupatiego Upadhyayę, która spośród milionów form Krsny jest najlepsza, a ten odpowiedział, że najwyższą formą jest forma Śyamasundary. W tej formie Krsna stoi zgięty w trzech miejscach i trzyma flet. Formę Śyamasundary opisuje także Brahma-samhita (5.38):

premanjana-cchurita-bhakti-vilocanena

santah sadaiva hrdayesu vilokayanti

yam śyamasundaram acintya-guna-svarupam

govindam adi-purusam tam aham bhajami

"Wielbię pierwotnego Pana, Govindę, na którego zawsze patrzy bhakta z oczyma przesłoniętymi mgłą miłości. Widzi Go w Jego wiecznej formie Śyamasundary, znajdującej się w sercu bhakty."

Ci, którzy przepełnieni są ekstatyczną miłością do Krsny, zawsze widzą w swoich sercach formę Śyamasundary. Raghupati Upadhyaya potwierdza, że Prawda Absolutna, Najwyższa Osoba Boga, ma wiele inkarnacji - Narayana, Nrsimhę, Varahę i inne - ale Krsna wyróżnia się jako najwyższy. Zgodnie ze Śrimad-Bhagavatam, krsnas tu bhagavan svayam: "Krsna jest oryginalną Osobą Boga." Krsna oznacza Śyamasundarę, który we Vrndavanie gra na flecie. Ta forma jest najlepszą ze wszystkich. Krsna przebywa czasami w Mathurze, a czasami w Dvarace, ale Mathura uważana jest za miejsce lepsze. Potwierdza to także Rupa Gosvami w swojej Upadeśamrcie (9): vaikunthaj janito vara madhu-puri. "Madhu-puri, czyli Mathura, jest daleko wyższa niż Vaikunthaloki w świecie duchowym."

Madhya 19.103 Śri Caitanya Mahaprabhu zapytał: "Który spośród trzech okresów życia Krsny, znanych jako dzieciństwo, wiek chłopięcy i wczesna młodość uważasz za najlepszy?" Raghupati Upadhyaya odpowiedział: "Najlepszym wiekiem jest wczesna młodość."

Madhya 19.104 Gdy Śri Caitanya Mahaprabhu zapytał: "Który spośród wszystkich smaków uważasz za najlepszy?" Raghupati Upadhyaya odpowiedział: "Najwyższym jest smak miłości małżeńskiej."

Madhya 19.105 Wtedy Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: "Z pewnością podałeś znakomite konkluzje." Powiedziawszy to, zaczął recytować cały werset drżącym głosem.

Madhya 19.106 "'Forma Śyamasundary jest formą najwyższą, miasto Mathura jest najwyższą siedzibą, wczesna młodość Krsny jest wiekiem, o którym zawsze trzeba medytować, a smak miłości małżeńskiej jest smakiem najwyższym.'"

Madhya 19.106 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Padyavali (82).

Madhya 19.107 Następnie Śri Caitanya Mahaprabhu pogrążony w ekstatycznej miłości objął Raghupatiego Upadhyayę. Raghupati Upadhyaya także przepełniony był ekstatyczną miłością i zaczął tańczyć.

Madhya 19.108 Vallabha Bhattacarya był zdumiony, widząc, że Śri Caitanya Mahaprabhu i Raghupati Upadhyaya tańczą. Przyprowadził nawet swoich dwóch synów i kazał im paść do lotosowych stóp Pana.

Madhya 19.108 Znaczenie: Dwoma synami Vallabhacaryi byli Gopinatha i Viththaleśvara. Gdy Śri Caitanya Mahaprabhu odwiedził Prayag w roku 1434 lub 1435 ery Śakabda, Viththaleśvara jeszcze się nie narodził. W związku z tym należy zajrzeć do Madhya-lili 18.47.

Madhya 19.109 Gdy mieszkańcy wioski usłyszeli o przybyciu Śri Caitanyi Mahaprabhu, wszyscy przyszli Go zobaczyć. Po prostu dzięki ujrzeniu Go zastali bhaktami Krsny.

Madhya 19.110 Wszyscy bramini z wioski pragnęli zaprosić Pana, ale Vallabha Bhattacarya zabronił im tego.

Madhya 19.111 Potem Vallabha Bhatta postanowił, że nie będzie zatrzymywał Śri Caitanyi Mahaprabhu w Adaila, ponieważ Pan - pogrążony w ekstatycznej miłości - wskoczył do Yamuny. Z tego powodu postanowił zabrać Go do Prayag.

Madhya 19.112 Vallabha Bhatta powiedział: "Kto chce, może udać się do Prayag i tam zaprosić Pana." Tak więc wziął Pana ze sobą i wyruszył do Prayag.

Madhya 19.113 Vallabha Bhattacarya unikał Yamuny. Usadowił Pana w łodzi na Gangesie i udał się z Nim do Prayag.

Madhya 19.114 Z powodu wielkich tłumów w Prayag Śri Caitanya Mahaprabhu udał się do miejsca zwanego Daśaśvamedha-ghata. To tam Pan udzielił Śri Rupie Gosvamiemu instrukcji i obdarzył go mocą w dziedzinie filozofii służby oddania.

Madhya 19.114 Znaczenie: Parasya śaktir vividhaiva śruyate. Najwyższy Pan ma wielorakie moce, którymi obdarza Swych szczęśliwych bhaktów. Pan posiada specjalną moc, przy pomocy której szerzy ten ruch świadomości Krsny. To także wyjaśnione jest w Caitanya-caritamrcie (Antya 7.11). Krsna-śakti vina nahe tara pravartana: "Nie można szerzyć świętego imienia Krsny bez specjalnego pełnomocnictwa od Pana Krsny." Bhaktę, który otrzymuje od Pana tę moc, trzeba uważać za wielce szczęśliwego. Ruch świadomości Krsny rozprzestrzenia się, by poinformować ludzi o ich prawdziwej pozycji, ich oryginalnym związku z Krsną. By móc to robić, potrzebna jest szczególna moc Krsny. Ludzie zapominają o swoim związku z Krsną i życie po życiu działają pod wpływem uroku mayi, transmigrując z ciała do ciała. Na tym polega egzystencja materialna. Najwyższy Pan Śri Krsna osobiście zstępuje, by uczyć ludzi, że ich pozycja w świecie materialnym jest niewłaściwa. Pan ponownie przychodzi jako Śri Caitanya Mahaprabhu, by nakłonić ludzi do przyjęcia świadomości Krsny. Upełnomocnia też specjalnego bhaktę, by udzielał ludziom nauk o ich konstytucjonalnej pozycji.

Madhya 19.115 Śri Caitanya Mahaprabhu pouczył Śrila Rupę Gosvamiego o ostatecznym kresie prawdy dotyczącej Pana Krsny, prawdy o służbie oddania i prawdy o transcendentalnych smakach uwieńczonych małżeńską miłością między Radhą i Krsną. W końcu powiedział Rupie Gosvamiemu o końcowych wnioskach Śrimad-Bhagavatam.

Madhya 19.116 Śri Caitanya Mahaprabhu pouczył Rupę Gosvamiego o wszystkich konkluzjach, o których usłyszał od Ramanandy Rayi i dał mu odpowiednią moc, aby mógł je zrozumieć.

Madhya 19.117 Wchodząc do serca Rupy Gosvamiego, Śri Caitanya Mahaprabhu upełnomocnił go, by ustalił konkluzje wszystkich prawd. Uczynił go doświadczonym bhaktą, którego wnioski były całkowicie zgodne z orzeczeniami sukcesji uczniów. Tak więc Śri Rupa Gosvami został osobiście upełnomocniony przez Śri Caitanyę Mahaprabhu.

Madhya 19.117 Znaczenie: Zasady służby oddania tylko pozornie podlegają kontroli materialnego działania. By mieć właściwe kierownictwo, trzeba być pod osobistym przewodnictwem Śri Caitanyi Mahaprabhu. Tak było w przypadku Śrila Rupy Gosvamiego, Sanatany Gosvamiego i innych acaryów.

Madhya 19.118 Spotkanie między Śri Rupą Gosvamim a Śri Caitanyą Mahaprabhu szczegółowo opisał w swojej książce Caitanya-candrodaya Kavi-karnapura, syn Śivanandy Seny.

Madhya 19.119 Z biegiem czasu transcendentalne wieści o rozrywkach Krsny we Vrndavanie zostały niemal zatracone, aby więc otwarcie przedstawić te transcendentalne rozrywki, Śri Caitanya Mahaprabhu upełnomocnił w Prayag Śrila Rupę Gosvamiego i Sanatanę Gosvamiego nektarem Swojej łaski, żeby spełnili to zadanie we Vrndavanie.

Madhya 19.119 Znaczenie: Werset ten i dwa następne pochodzą z Dziewiątego Aktu (38, 29, 30) Caitanya-candrodayi autorstwa Śri Kavi-karnapury.

Madhya 19.120 "Od samego początku Śrila Rupa Gosvami był mocno zauroczony transcendentalnymi cechami Śri Caitanyi Mahaprabhu. W ten sposób na stałe uwolnił się od życia rodzinnego. Śrila Rupa Gosvami i jego młodszy brat, Vallabha, otrzymali błogosławieństwo Śri Caitanyi Mahaprabhu. Chociaż Pan był transcendentalnie usytuowany w Swojej transcendentalnej wiecznej formie, w Prayag opowiedział Rupie Gosvamiemu o transcendentalnej ekstatycznej miłości do Krsny. Potem Pan objął go bardzo czule i obdarzył go wszelką łaską.

Madhya 19.121 "W rzeczywistości Śrila Rupa Gosvami, którego drogim przyjacielem był Svarupa Damodara, był dokładną repliką Śri Caitanyi Mahaprabhu i był Panu bardzo, bardzo drogi. Będąc ucieleśnieniem ekstatycznej miłości Śri Caitanyi Mahaprabhu, Rupa Gosvami w naturalny sposób był niezwykle piękny. Bardzo uważnie przestrzegał zasad głoszonych przez Pana i był osobą kompetentną do właściwego wyjaśnienia rozrywek Pana Krsny. Śri Caitanya Mahaprabhu obdarzył Śrila Rupę Gosvamiego Swą niezmierną łaską, aby mógł pełnić służbę pisząc transcendentalną literaturę."

Madhya 19.122 W ten sposób poeta Kavi-karnapura w różnych miejscach opisał cechy Śrila Rupy Gosvamiego. Zdał też relację z tego, jak Śri Caitanya Mahaprabhu obdarzył Swą bezprzyczynową łaską Śrila Rupę Gosvamiego i Śrila Sanatanę Gosvamiego.

Madhya 19.123 Śrila Rupa Gosvami i Sanatana Gosvami byli obiektami czci i miłości wszystkich wielkich niezachwianych bhaktów Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 19.124 Jeśli ktoś po odwiedzeniu Vrndavany wracał do swego kraju, towarzysze Pana zaczynali go wypytywać.

Madhya 19.125 Pytali tych, którzy wracali z Vrndavany: "Jak się wiedzie Rupie i Sanatanie we Vrndavanie? Jakie są ich czynności w wyrzeczonym porządku życia? Jak sobie radzą z jedzeniem?" To są pytania, które zadawali.

Madhya 19.126 Towarzysze Pana pytali także: "Jak to jest, że Rupa i Sanatana pełnią służbę oddania dwadzieścia cztery godziny na dobę?" Wówczas osoba, która wróciła z Vrndavany, chwaliła Śrila Rupę i Sanatanę Gosvamiego.

Madhya 19.127 "W rzeczywistości bracia nie mają stałej rezydencji. Mieszkają pod drzewami - jedną noc pod jednym drzewem, a drugą pod następnym.

Madhya 19.128 "Śrila Rupa i Sanatana Gosvami żebrzą w domach braminów o trochę pożywienia. Rezygnując z wszelkiego rodzaju materialnej przyjemności, jedzą tylko trochę suchego chleba i smażony groch włoski.

Madhya 19.129 "Noszą tylko naczynia na wodę i okrywają się podartymi pledami. Zawsze intonują święte imiona Krsny i rozmawiają o Jego rozrywkach. W wielkiej radości także tańczą.

Madhya 19.130 "Zajęci są pełnieniem służby oddania dla Pana niemalże dwadzieścia cztery godziny na dobę. Zazwyczaj śpią tylko półtorej godziny, a w niektóre dni, gdy bezustannie intonują święte imię Pana, nie śpią w ogóle.

Madhya 19.131 "Czasami piszą transcendentalną literaturę o służbie oddania, a czasami słuchają o Śri Caitanyi Mahaprabhu i spędzają swój czas rozmyślając o Nim."

Madhya 19.132 Kiedy bliscy towarzysze Śri Caitanyi Mahaprabhu słyszeli o czynnościach Rupy i Sanatany Gosvamich, mówili: "Cóż może być oszałamiającego dla osoby, która otrzymała łaskę Pana."

Madhya 19.132 Znaczenie: Śrila Rupa Gosvami i Sanatana Gosvami nie mieli stałego miejsca pobytu. Zatrzymywali się pod jakimś drzewem tylko na jeden dzień i pisali olbrzymie tomy transcendentalnej literatury. Nie tylko pisali książki, lecz intonowali, tańczyli, rozmawiali o Krsnie i wspominali rozrywki Śri Caitanyi Mahaprabhu. W ten sposób pełnili służbę oddania.

We Vrndavanie są prakrta-sahajiya, którzy mówią, że pisanie książek czy nawet dotykanie ich jest zakazane. Według nich służba oddania oznacza uwolnienie od takich czynności. Kiedy poprosi się ich, by posłuchali recytacji literatury wedyjskiej, odmawiają, mówiąc: "Jaką korzyść odniesiemy z czytania lub słuchania transcendentalnej literatury? Literatura taka przeznaczona jest dla neofitów." Pozują na osoby, które zbyt są wzniosłe, by tracić energię na czytanie, pisanie i słuchanie. Jednak czyści bhaktowie pod kierunkiem Śrila Rupy Gosvamiego odrzucają tę filozofię sahajiya. Pisanie literatury dla pieniędzy lub sławy na pewno nie jest właściwe, lecz pisanie książek i publikowanie ich w celu oświecenia ogółu ludzi - to prawdziwa służba dla Pana. Takiego zdania był Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati, który wyraźnie powiedział swoim uczniom, by pisali książki. W rzeczywistości chętniej publikował książki niż zakładał świątynie. Budowanie świątyń przeznaczone jest dla ogółu ludzi i bhaktów neofitów, lecz obowiązkiem zaawansowanych i upełnomocnionych bhaktów jest pisanie książek, publikowanie ich i rozprowadzanie na dużą skalę. Według Bhaktisiddhanty Sarasvati Thakury rozprowadzanie książek jest jak granie na dużej mrdandze. Dlatego też stale prosimy członków Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Krsny, by publikowali tyle książek, ile tylko mogą i rozprowadzali je szeroko na całym świecie. W ten sposób podążając śladami Śrila Rupy Gosvamiego można stać się bhaktą rupanuga.

Madhya 19.133 Śrila Rupa Gosvami osobiście mówił o łasce Śri Caitanyi Mahaprabhu w pomyślnym wprowadzeniu do swej książki Bhakti-rasamrta-sindhu [1.1.2].

Madhya 19.134 "Chociaż jestem najnędzniejszym z ludzi i nie mam żadnej wiedzy, miłosiernie zainspirowano mnie do napisania transcendentalnej literatury o służbie oddania. Dlatego składam pokłony u lotosowych stóp Śri Caitanyi Mahaprabhu, Najwyższej Osoby Boga, który dał mi szansę pisania tych książek."

Madhya 19.135 Przez dziesięć dni Śri Caitanya Mahaprabhu pozostawał w Prayag i udzielał instrukcji Śrila Rupie Gosvamiemu, obdarzając go konieczną mocą.

Madhya 19.135 Znaczenie: Jest to potwierdzenie oznajmienia krsna-śakti vina nahe tara pravartana. Jeśli ktoś nie zostanie upełnomocniony przez Najwyższą Osobę Boga, nie może szerzyć ruchu świadomości Krsny. Upełnomocniony bhakta uważa siebie za najnędzniejszego z ludzi i czuje się takim, gdyż wie, że wszystko, co robi, zawdzięcza inspiracji uzyskanej od Pana. Potwierdza to także Bhagavad-gita:

tesam satata-yuktanam bhajatam priti-purvakam

dadami buddhi-yogam tam yena mam upayanti te

"Tym, którzy zawsze są Mi oddani i z miłością Mi służą, Ja daję inteligencję, która do Mnie ich prowadzi." (Bg. 10.10)

Aby otrzymać pełnomocnictwo Najwyższej Osoby Boga, trzeba uzyskać potrzebne kwalifikacje, to znaczy, że przez dwadzieścia cztery godziny na dobę trzeba angażować się w miłosną służbę oddania dla Pana. Materialna pozycja bhakty nie ma znaczenia, ponieważ służba oddania nie jest uzależniona od materialnych względów. W swym wcześniejszym życiu Śrila Rupa Gosvami był urzędnikiem rządowym i grhasthą. Nie był nawet brahmacarinem czy sannyasinem. Obcował z mlecchami i yavanami, ale ponieważ zawsze był gotowy do służenia, miał kwalifikacje, by otrzymać łaskę Pana. Tak więc Pan może obdarzyć mocą szczerego bhaktę bez względu na jego położenie. W poprzednim wersecie z Bhakti-rasamrta-sindhu Śrila Rupa Gosvami opisał, jak został osobiście upełnomocniony przez Pana. Dalej oznajmia on w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.187):

iha yasya harer dasye karmana manasa gira

nikhilasv apy avasthasu jivan-muktah sa ucyate

"Osoba, która służy Krsnie używając swego ciała, umysłu i słów, jest wyzwolona nawet w tym materialnym świecie, choć może być zaangażowana w wiele tzw. materialnych czynności."

Aby uchronić się od materialnego zanieczyszczenia i osiągnąć łaskę Pana, trzeba szczerze pragnąć pełnić służbę dla Pana. Jest to jedyna konieczna kwalifikacja. Gdy tylko ktoś uzyska łaskę mistrza duchowego i Pana, otrzymuje wszelką moc konieczną do pisania książek i szerzenia ruchu świadomości Krsny nie zważając na przeszkody spowodowane względami materialnymi.

Madhya 19.136 Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: "Mój drogi Rupo, wysłuchaj Mnie, proszę. Pełne opisanie służby oddania nie jest możliwe, dlatego próbuję po prostu przedstawić ci streszczenie symptomów służby oddania.

Madhya 19.137 "Ocean transcendentalnego smaku służby oddania jest tak wielki, że nikt nie może obliczyć jego długości i szerokości. Jednakże, aby pomóc ci zakosztować go, opisuję zaledwie jedną jego kroplę.

Madhya 19.138 "We wszechświecie tym istnieją niezliczone żywe istoty w 8 400 000 gatunków i wszystkie one wędrują po tym wszechświecie.

Madhya 19.138 Znaczenie: Jest to wyzwanie rzucone rzekomym naukowcom i filozofom, którzy przypuszczają, że żywe istoty istnieją jedynie na tej planecie. Tzw. naukowcy udają się na Księżyc i mówią, że nie ma tam życia. Nie zgadza się to z wersją Śri Caitanyi Mahaprabhu, który mówi, że w tym wszechświecie wszędzie są niezliczone żywe istoty w 8 400 000 różnych form życia. Z Bhagavad-gity (2.24) dowiadujemy się, że żywe istoty są sarva-gatah, co znaczy, że mogą udać się wszędzie. To sygnalizuje, że żywe istoty są wszędzie. Istnieją one na lądzie, w wodzie w powietrzu, w ogniu i w eterze. Tak więc żywe istoty są we wszystkich rodzajach materialnych elementów. Skoro cały materialny wszechświat składa się z pięciu elementów - ziemi, wody, ognia, powietrza i eteru - to dlaczego żywe istoty miałyby istnieć na jednej planecie, a na innych nie? Studenci wedyjscy nigdy nie zaakceptują takiej niemądrej opinii. Z literatury wedyjskiej dowiadujemy się, że żywe istoty są na każdej planecie i nie ma znaczenia, czy planeta ta składa się z ziemi, wody, ognia czy eteru. Te żywe istoty mogą nie mieć takich form, jak istoty znajdujące się na planecie Ziemi, lecz mają inne formy składające się z innych elementów. Nawet na tej planecie Ziemi widzimy, że zwierzęta lądowe mają inne formy, niż zwierzęta wodne. Warunki życia różnią się zależnie od okoliczności, ale żywe istoty bez wątpienia są wszędzie. Dlaczego mielibyśmy zaprzeczać istnieniu żywych istot na tej czy tamtej planecie? Ci, którzy twierdzą, że polecieli na Księżyc, nie dokonali tego, albo też ich niedoskonały wzrok nie może rzeczywiście dostrzec określonego rodzaju znajdujących się tam żywych istot.

Żywe istoty opisane są jako ananta, czyli nieograniczone, niemniej jednak jest powiedziane, że należą one do 8 400 000 gatunków. Jak mówi Visnu Purana:

jalaja nava-laksani sthavara laksa-vimśati

krmayo rudra-sankhyakah paksinam daśa-laksanam

trimśal-laksani paśavah catur-laksani manusah

"Jest 900 000 gatunków żyjących w wodzie.

Istnieje także 2 000 000 nieruchomych żywych istot (sthavara ) takich jak drzewa i rośliny.

Jest też 1 100 000 gatunków owadów i gadów i

1 000 000 gatunków ptaków.

Istnieje 3 000 000 różnych gatunków czworonogów i

400 000 gatunków ludzkich."

Niektóre z tych gatunków mogą występować na jednej planecie, a na innej nie, ale w każdym przypadku na wszystkich planetach we wszechświecie - nawet na Słońcu - są żywe istoty. Taki jest werdykt literatury wedyjskiej. Jak potwierdza Bhagavad-gita (2.20):

na jayate mriyate va kadacin

nayam bhutva bhavita va na bhuyah

ajo nityah śaśvato yam purano

na hanyate hanyamane śarire

"Dla duszy nie ma narodzin ani śmierci. Nie powstała ona, nie powstaje ani też nie powstanie. Jest nienarodzoną, wieczną, zawsze istniejącą, nigdy nie umierającą i pierwotną. Nie ginie, kiedy zabijane jest ciało."

Ponieważ żywe istoty nigdy nie ulegają unicestwieniu, transmigrują one po prostu z jednej formy życia do drugiej. Tak więc istnieje ewolucja form odpowiednio do stopnia rozwoju świadomości. W rożnych formach doświadcza się różnych stopni świadomości. Świadomość psa jest inna od świadomości człowieka. Widzimy, że nawet w obrębie gatunków świadomość ojca jest inna od świadomości jego syna, a świadomość dziecka różni się od świadomości młodzieńca. Tak, jak spotykamy różne formy, tak też istnieją różne stany świadomości. Gdy widzimy różne stany świadomości, możemy przyjąć za pewnik, że różne są ciała. Innymi słowy, różne rodzaje ciał uzależnione są od różnych stanów świadomości. Potwierdza to także Bhagavad-gita (8.6): yam yam vapi smaran bhavam. Świadomość w chwili śmierci determinuje rodzaj ciała żywej istoty. Na tym polega proces transmigracji duszy. Różnorodność ciał już istnieje i z ciała do ciała przechodzimy stosownie do naszej świadomości.

Madhya 19.139 "Długość i szerokość żywej istoty opisuje się jako jedną dziesięciotysięczną część czubka włosa. Taka jest oryginalna subtelna natura żywej istoty.

Madhya 19.140 "'Jeśli podzielimy czubek włosa na sto części, a potem jedną z tych części znowu podzielimy na sto, to wtedy ta bardzo drobna cząstka ma rozmiar zaledwie jednej z niezliczonych żywych istot. Wszystkie one są cit-kana, cząstkami ducha, nie materii.'

Madhya 19.140 Znaczenie: Jest to cytat z komentarza do tej części Śrimad-Bhagavatam, w której uosobione Vedy składają pokłony Najwyższej Osobie Boga. Potwierdza to Bhagavad-gita (15.7). Mamaivamśo jiva-loke jiva-bhutah sanatanah: "Żywe istoty w tym uwarunkowanym świecie są Moimi wiecznymi, fragmentarycznymi cząstkami."

Pan Śri Krsna osobiście utożsamia się ze znikomymi żywymi istotami. Pan Krsna jest najwyższym duchem, Duszą Najwyższą, a żywe istoty są Jego bardzo drobnymi integralnymi cząstkami. Oczywiście nie możemy podzielić czubka włosa na takie drobne cząstki, ale duchowo takie małe cząsteczki mogą istnieć. Duchowa siła jest tak potężna, że zwykła atomowa część ducha może być największym mózgiem w materialnym świecie. Ta sama duchowa iskra znajduje się w mrówce i w ciele Brahmy. Odpowiednio do swojej karmy, materialnych działań, ta duchowa iskra otrzymuje określony rodzaj ciała. Materialne działania wykonuje się w dobroci, pasji i ignorancji lub kombinacji tych trzech cech. Stosownie do mieszanki cech natury materialnej żywej istoty, przeznaczony jest jej określony rodzaj ciała. Taki jest wniosek.

Madhya 19.141 "'Jeśli podzielimy czubek włosa na sto części, a potem jedną część znowu podzielimy na sto, to ta dziesięciotysięczna cząstka stanowi rozmiar żywej istoty. Takie jest orzeczenie głównych mantr wedyjskich.'

Madhya 19.141 Znaczenie: Trzy pierwsze pady tego wersetu z Pancadaśi Citradipy (81) pochodzą ze Śvetaśvatara Upanisadu (5.9).

Madhya 19.142 "'Między drobnymi cząstkami, Ja jestem żywą istotą.'

Madhya 19.142 Znaczenie: Żywa istota jest tożsama z Najwyższą Osobą Boga i różna od Niego. Jako dusza żywa istota jest jednakowa z Najwyższym Panem pod względem jakości, jednak Najwyższy Pan jest większy od największego, a żywa istota jest najmniejszą z małych. Ten cytat jest trzecią padą wersetu ze Śrimad-Bhagavatam (11.16.11).

Madhya 19.143 "'O Panie, chociaż żywe istoty, które przyjęły materialne ciała, są duchowe i ich liczba jest nieograniczona, to nie ulega wątpliwości, że jeśli byłyby wszechprzenikające, nie mogłyby podlegać Twej kontroli. Jeśli jednak uzna się je za cząstki wiecznie istniejącej duchowej istoty - za cząstki Ciebie, który jesteś najwyższą duchową całością - to trzeba dojść do wniosku, że zawsze znajdują się pod Twoją kontrolą. Jeśli żywe istoty są usatysfakcjonowane będąc po prostu tożsamymi z Tobą jako duchowe cząsteczki, są wtedy szczęśliwe kontrolując tak wiele rzeczy. Zatem błędny jest wniosek, że żywa istota i Najwyższa Osoba Boga są jednym i tym samym. Nie jest to prawdą.'

Madhya 19.143 Znaczenie: Werset ten, który także pochodzi ze Śrimad-Bhagavatam (10.87.30), wypowiedziały uosobione Vedy.

Madhya 19.144 "Nieograniczone żywe istoty można podzielić na dwie grupy - te, które mogą się poruszać, i które nie mogą. Wśród żywych istot, które mogą się poruszać, są ptaki, stworzenia wodne i zwierzęta.

Madhya 19.144 Znaczenie: Śri Caitanya Mahaprabhu poucza, że żywe istoty żyją w różnych warunkach. Istnieją drzewa, rośliny i kamienie, które nie mogą się poruszać, lecz mimo to trzeba je uważać za żywe istoty, czyli duchowe iskry. Dusza obecna jest w takich ciałach, jak: ciała drzew, roślin i kamieni. Wszystkie one są żywymi istotami. W ruchomych żywych istotach, takich jak: ptaki, stworzenia wodne i zwierzęta, znajduje się ta sama duchowa iskra. Jak tu powiedziano, są żywe istoty, które mogą latać, pływać i chodzić. Musimy także dojść do wniosku, że istnieją żywe istoty, które mogą poruszać się w ogniu i eterze. Słowa tara madhye znaczą "w tym wszechświecie". Cały materialny wszechświat składa się z pięciu materialnych elementów. Nie jest prawdą, że żywe istoty zamieszkują tylko tę planetę, a innych nie. Taka konkluzja jest całkowicie sprzeczna z Vedami. Jak oznajmia Bhagavad-gita (2.24):

acchedyo 'yam adahyo 'yam akledyo 'śosya eva ca

nityah sarva-gatah sthanur acalo 'yam sanatanah

"Ta indywidualna dusza nie ulega rozbiciu ani rozpuszczeniu. Nie może też zostać spalona ani wysuszona. Jest ona nieśmiertelna, wszechprzenikająca, niezmienna, niewzruszona i wiecznie ta sama."

Dusza nie ma nic wspólnego z materialnymi elementami. Każdy materialny element można pociąć na kawałki, zwłaszcza ziemię. Jeśli chodzi o żywą istotę, nie można jej ani spalić, ani pociąć. Dlatego może ona żyć w ogniu. Z tego możemy wnioskować, że żywe istoty są także na Słońcu. Dlaczego mielibyśmy odmówić żywym istotom tej czy tamtej planety? Według Ved żywe istoty mogą żyć wszędzie: na lądzie, w wodzie, powietrzu i w ogniu. Bez względu na warunki żywa istota jest niezmienna (sthanu). Z wypowiedzi Śri Caitanyi Mahaprabhu i Bhagavad-gity powinniśmy wywnioskować, że żywe istoty są wszędzie w całym wszechświecie, rozrzucone jako: drzewa, rośliny, stworzenia wodne, ptaki, istoty ludzkie itd.

Madhya 19.145 "Choć żywych istot znanych jako istoty ludzkie jest bardzo niewiele, kategorię tę można dalej podzielić na podgrupy, gdyż jest wiele ludzkich istot pozbawionych kultury, takich jak: mleccha, pulinda, bauddha i śabara.

Madhya 19.146 "Ludzkie istoty, które są zwolennikami zasad wedyjskich, uważa się za cywilizowane. Spośród nich niemalże polowa prawi jedynie frazesy, dopuszczając się jednocześnie wszelkiego rodzaju grzesznych czynów, sprzecznych z tymi zasadami. Tacy ludzie nie dbają o zasady regulujące.

Madhya 19.146 Znaczenie: Słowo veda znaczy "wiedza". Na najwyższą wiedzę składa się zrozumienie Najwyższej Osoby Boga i naszego z Nim związku oraz postępowanie zgodne z tym związkiem. Działanie zgodne z zasadami wedyjskimi określa się jako religię. Religia oznacza przestrzeganie poleceń Najwyższej Osoby Boga. Zasady wedyjskie są to nakazy podane przez Najwyższą Osobę Boga. Aryanie to cywilizowane istoty ludzkie, które od czasów niepamiętnych przestrzegają zasad wedyjskich. Nikt nie jest w stanie prześledzić historii zasad wedyjskich przedstawionych w tym celu, by człowiek mógł zrozumieć Najwyższą Istotę. Literaturę czy wiedzę poszukującą Najwyższej Istoty możemy uznać za bona fide system religijny, ale istnieje wiele różnego rodzaju systemów religijnych stosownie do miejsca, uczniów i możliwości zrozumienia danych ludzi.

Śrimad-Bhagavatam (1.2.6) tak oto opisuje system religijny najwyższego rodzaju: sa vai pumsam paro dharmo yato bhaktir adhoksaje. Najwyższą formą religii jest ta, dzięki której można w pełni uświadomić sobie istnienie Boga, Jego formy, imienia, cech, rozrywek, siedziby i wszechprzenikających aspektów. Gdy wszystko jest w pełni znane, jest to doskonałość wiedzy wedyjskiej. Spełnieniem wiedzy wedyjskiej jest usystematyzowana wiedza o charakterystycznych cechach Boga. Potwierdza to Bhagavad-gita (15.15): vedaiś ca sarvair aham eva vedyah. Celem wiedzy wedyjskiej jest zrozumienie Boga. Ci, którzy rzeczywiście stosują wiedzę wedyjską i poszukują Boga, nie mogą popełniać grzesznych czynów, które są wbrew poleceniom Najwyższego Pana. Jednak w tym wieku Kali, chociaż ludzie utrzymują, że są wyznawcami tak wielu rodzajów religii, większość z nich popełnia grzeszne czyny sprzeczne z nakazami pism wedyjskich. Dlatego też Śri Caitanya Mahaprabhu mówi tutaj: veda-nisiddha papa kare, dharma nahi gane. W tym wieku ludzie mogą wyznawać jakąś religię, ale w rzeczywistości nie przestrzegają zasad. Wprost przeciwnie, popełniają wszelkiego rodzaju grzechy.

Madhya 19.147 "Wśród zwolenników wiedzy wedyjskiej większość przestrzega procesu działania dla przyjemności i dokonuje rozróżnień na dobrą i złą pracę. Spośród wielu takich szczerych osób działających dla przyjemności, jedna może jest naprawdę mądra.

Madhya 19.147 Znaczenie: Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura oznajmia, że słowo karma-nistha odnosi się do tego, kto dąży do czerpania przyjemności z rezultatów swojej dobrej pracy i pobożnego działania. Niektórzy zwolennicy zasad wedyjskich ofiarowują wszystko Prawdzie Absolutnej i nie dążą do tego, by cieszyć się rezultatami swego pobożnego działania. Oni także zaliczani są do karma-nistha. Czasami widzimy pobożnych ludzi, którzy z wielkim trudem zarabiają pieniądze, a potem wydają je na jakiś pobożny cel, otwierając instytucje dobroczynne, szkoły i szpitale. Gdy ktoś zarabia pieniądze dla siebie lub dla dobra ogółu, określa się to mianem karma-nistha. Spośród milionów karma-nisthów jeden może być mądry. Ci, którzy próbują uniknąć działania dla przyjemności i uciszają się, by połączyć się z duchową egzystencją Absolutnej Prawdy, znani są na ogół jako jnani, ludzie mądrzy. Nie są oni zainteresowani działaniem dla przyjemności, tylko wtopieniem się w Najwyższego. W każdym razie jedni i drudzy zainteresowani są korzyścią własną. Karmici są bezpośrednio zainteresowani własną korzyścią w materialnym świecie, a jnanich interesuje wtopienie się w egzystencję Najwyższego. Jnani utrzymują, że działanie dla przyjemności jest doskonałe. Dla nich doskonałością jest zaprzestanie działania i wtopienie się w najwyższą egzystencję. To jest celem ich życia. Jnani chce zniweczyć różnicę między wiedzą, jej znawcą i jej celem. Ta filozofia nazywana jest monizmem, czyli jednością, i charakteryzuje się duchową ciszą.

Madhya 19.148 "Spośród wielu milionów takich mądrych ludzi jeden może zostać naprawdę wyzwolony [mukta], a wśród wielu milionów takich wyzwolonych osób bardzo trudno jest znaleźć bhaktę Pana Krsny.

Madhya 19.148 Znaczenie: Śrimad-Bhagavatam mówi, że jnani nie są w istocie wyzwoleni, ponieważ mają niewielką wiedzę. Wydaje im się jedynie, że są wyzwoleni. Doskonałość wiedzy kulminuje w osiągnięciu platformy poznania Najwyższej Osoby Boga. Brahmeti paramatmeti bhagavan iti śabdyate. Prawda Absolutna (satya-vastu) opisywana jest jako Brahman, Paramatma i Bhagavan. Wiedza o bezosobowym Brahmanie i Duszy Najwyższej jest niedoskonała, póki nie osiągnie się platformy poznania Najwyższej Osoby Boga. Dlatego ten werset wyraźnie mówi: koti-mukta-madhye 'durlabha' eka krsna-bhakta. Ci, którzy poszukują wiedzy o bezosobowym Brahmanie lub zlokalizowanej Paramatmie, z pewnością przyjmowani są za wyzwolonych, ale ponieważ posiadają niedoskonałą wiedzę, Śrimad-Bhagavatam opisuje ich jako vimukta-maninah. Skoro ich wiedza jest niedoskonała, niedoskonała jest również ich koncepcja wyzwolenia. Posiadanie doskonałej wiedzy jest możliwe, gdy zna się Najwyższą Osobę Boga. Potwierdza to Bhagavad-gita (5.29):

bhoktaram yajna-tapasam sarva-loka-maheśvaram

suhrdam sarva-bhutanam jnatva mam śantim rcchati

"Mędrcy, znając Mnie jako ostateczny cel wszelkich ofiar i wyrzeczeń, Najwyższego Pana wszystkich planet i półbogów oraz przyjaciela i dobroczyńcę wszystkich żywych istot, osiągają pokój i wolność od wszelkich nieszczęść i cierpień materialnych."

Karmici, jnani i yogini prowadzą poszukiwania, ale przed ich zakończeniem nikt nie może zaznać spokoju. Dlatego Bhagavad-gita mówi, jnatva mam śantim rcchati: spokój tak naprawdę można osiągnąć wtedy, gdy zna się Krsnę. Opisuje to następny werset.

Madhya 19.149 "Będąc wolnym od pragnień, bhakta Pana Krsny jest spokojny. Ci, którzy pracują z myślą o rezultatach, pragną materialnej przyjemności, jnani zaś pragną wyzwolenia, a yogini - materialnego bogactwa. Zatem wszyscy oni są pożądliwi i nie mogą zaznać spokoju.

Madhya 19.149 Znaczenie: Bhakta Pana Krsny nie ma żadnego innego pragnienia oprócz pragnienia służenia Krsnie. Nawet tzw. wyzwolone osoby pełne są pragnień. Ci, którzy działają z myślą o przyjemności, pragną większych wygód w życiu, a jnani chcą być jednym z Najwyższym. Yogini pragną materialnego bogactwa oraz doskonałości yogi i magii. Wszyscy oni są pełni pożądania (kami). Ponieważ czegoś pragną, nie mogą zaznać spokoju.

W Bhagavad-gicie Krsna podaje formułę pokoju:

bhoktaram yajna-tapasam sarva-loka-maheśvaram

suhrdam sarva-bhutanam jnatva mam śantim rcchati

Jeżeli ktoś rozumie, że jedynym najwyższym podmiotem radości jest Krsna, będzie spełniał wszelkiego rodzaju ofiary, pokuty i wyrzeczenia w celu osiągnięcia służby oddania dla Krsny. Krsna jest najwyższą istotą, właścicielem wszystkich materialnych światów, dlatego w całym wszechświecie On jest jedynym podmiotem radości i jedynym obdarzającym błogosławieństwami. On jest jedynym przyjacielem, który naprawdę może czynić dobro dla wszystkich żywych istot (suhrdam sarva-bhutanam). Jeżeli ktoś poznaje Krsnę, uwalnia się od pragnień (niskama), ponieważ krsna-bhakta wie, że to Krsna - który dla Swego bhakty może zrobić wszystko - jest jego przyjacielem i obrońcą pod każdym względem. Krsna mówi, kaunteya pratijanihi na me bhaktah pranaśyati: "O synu Kunti, obwieść to światu, że Mój wielbiciel nigdy nie ginie." Ponieważ Krsna daje takie zapewnienie, bhakta żyje w Krsnie i nie pragnie osobistej korzyści. Oparciem dla bhakty jest Sam wszechdobry. Dlaczego bhakta miałby dążyć do czegoś dobrego dla samego siebie? Jego jedynym celem jest zadowolenie Najwyższego przez pełnienie tyle służby, ile tylko można. Krsna-bhakta nie pragnie własnej korzyści. Jest On w pełni chroniony przez Najwyższego. Avaśya raksibe krsna viśvasa palana. Bhaktivinoda Thakura mówi, że jest wolny od pragnień, ponieważ Krsna będzie się nim opiekował we wszelkich okolicznościach. Nie jest tak, że oczekuje on od Krsny jakiejkolwiek pomocy; po prostu polega na Krsnie, tak jak dziecko polega na swych rodzicach. Dziecko nie wie, że ma oczekiwać służby ze strony swoich rodziców, a mimo to zawsze jest chronione. To nazywane jest niskama (wolnością od pragnień).

Chociaż karmici, jnani i yogini spełniają swoje pragnienia wykonując rozmaite działania, nigdy nie są usatysfakcjonowani. Karmita może bardzo ciężko pracować, by zdobyć milion dolarów, lecz gdy tylko zdobędzie ten milion, pragnie następnego. Nie ma końca pragnieniom u karmity. Im więcej dostanie, tym więcej chce. Jnani nie mogą być wolni od pragnień, ponieważ mają chwiejną inteligencję. Chcą wtopić się w blask Brahmana, ale choć mogą wznieść się do tej platformy, nie daje im to satysfakcji. Jest wielu jnanich czy sannyasinów, którzy porzucają ten świat jako fałszywy, lecz po przyjęciu sannyasy wracają do niego i angażują się w politykę lub działania filantropijne, czy też otwierają szkoły i szpitale. To dowodzi, że nie mogli osiągnąć prawdziwego Brahmana (brahma satyam). Muszą zejść na platformę materialną, by zaangażować się w działalność filantropijną. W ten sposób znowu rozwijają pragnienia, a gdy je wyczerpią, pragną czegoś innego. Zatem jnani nie może być niskama, wolny od pragnień. Również yogini nie mogą być wolni od pragnień, gdyż pragną doskonałości yogi, aby demonstrować jakieś magiczne wyczyny i uzyskać popularność. Ludzie zbierają się wokół tych yoginów, a ci pragną coraz więcej pochlebstw. Z powodu złego wykorzystania swej mocy mistycznej, ponownie upadają na platformę materialną. Nie mogą stać się niskama, wolni od pragnień.

Wniosek jest zatem taki, że tak naprawdę jedynie bhaktowie, którzy są usatysfakcjonowani służąc po prostu Panu, mogą uwolnić się od pragnień. Dlatego napisano: krsna-bhakta niskama. Ponieważ krsna-bhakta, wielbiciel Krsny, jest usatysfakcjonowany Krsną, nie jest możliwe, by upadł.

Madhya 19.150 "'O wielki mędrcze, spośród wielu milionów materialnie wyzwolonych osób wolnych od ignorancji i spośród wielu milionów siddhów, którzy niemalże osiągnęli doskonałość, jest zaledwie jeden czysty bhakta Narayana. Tylko taki bhakta jest rzeczywiście w pełni usatysfakcjonowany i spokojny.'

Madhya 19.150 Znaczenie: Werset ten przytoczono ze Śrimad-Bhagavatam (6.14.5). Narayana-parayana, bhakta Pana Narayana, jest jedyną szczęśliwą osobą. Ten, kto zostaje narayana-parayana, już wyzwolony jest z materialnej niewoli. Posiadł on już wszelkie doskonałości yogi. Dopóki nie dojdziemy do platformy narayana-parayana i nie przejdziemy ponad platformą bhukti-mukti-siddhi, dopóty nie będziemy w pełni usatysfakcjonowani. To jest etap czystego oddania.

anyabhilasita-śunyam jnana-karmady-anavrtam

anukulyena krsnanu- śilanam bhaktir uttama

Kto nie pragnie niczego poza Krsną i kto nie jest pod wpływem procesu jnana-marga (kultywowania wiedzy), ten rzeczywiście uwalnia się od ignorancji. Pierwszej klasy osobą jest ta, która nie znajduje się pod wpływem karmy (działania mającego na celu przyjemność), czy yogi (mocy mistycznej). Taka osoba polega po prostu na Krsnie i jest usatysfakcjonowana w swojej służbie oddania. Według Śrimad-Bhagavatam (6.17.28): narayana-parah sarve na kutaścana bibhyati. Taka osoba nigdy niczego się nie obawia. Niebo i piekło są dla niej tym samym. Dranie zazdroszczą, ponieważ nie znają położenia narayana-parayana. Dzięki łasce Narayana bhakta znajduje się w tym materialnym świecie w najbogatszych warunkach. Dranie zazdroszczą Narayanowi i Jego bhakcie, ale bhakta wie, jak zadowolić innego bhaktę Narayana, ponieważ wie, że sprawiając przyjemność reprezentantowi Narayana, zadowala bezpośrednio Pana Narayana. Dlatego bhakta zapewnia swemu mistrzowi duchowemu najlepsze warunki, ponieważ wie, że zadowalając reprezentanta Narayana, może zadowolić Pana Narayana. Laicy, którzy nie mają wiedzy o Narayanie, zazdroszczą zarówno Narayanowi, jak i Jego bhakcie. Dlatego kiedy widzą bhaktę Narayana opływającego w bogactwa, zaczynają mu zazdrościć. Lecz gdy bhakta Narayana poprosi tych głupców, by przyszli i razem z nim żyli w takich samych wygodnych warunkach, nie zgadzają się, ponieważ nie są w stanie zrezygnować z zakazanego seksu, jedzenia mięsa, intoksykacji i hazardu. Dlatego materialista odrzuca towarzystwo narayana-parayana, choć zazdrości bhakcie jego materialnej sytuacji. W krajach zachodnich, gdy zwykli ludzie - kupcy i robotnicy - widzą, że nasi bhaktowie żyją i jedzą dostatnio, mimo iż nie pracują, bardzo chcą wiedzieć, skąd biorą pieniądze. Takie osoby ogarnia zazdrość i pytają: "Jak można żyć tak wygodnie nie pracując? Jak to jest, że macie tak wiele samochodów, promienne twarze i ładne ubrania?" Ludzie ci nie wiedzą, że to Krsna opiekuje się Swoimi bhaktami, dlatego są zdumieni, a niektórych ogarnia zazdrość.

Madhya 19.151 "Wszystkie żywe istoty zgodnie ze swoją karmą wędrują po całym wszechświecie. Niektóre z nich wznoszą się na wyższe systemy planetarne, niektóre zaś schodzą na niższe. Spośród wielu milionów wędrujących żywych istot, ten, kto ma wielkie szczęście, uzyskuje dzięki łasce Krsny możliwość obcowania z bona fide mistrzem duchowym. Dzięki łasce zarówno Krsny, jak i mistrza duchowego taka osoba otrzymuje nasionko pnącza służby oddania.

Madhya 19.151 Znaczenie: Mówiąc o brahmandzie odnosimy to do całego wszechświata lub skupiska wielu milionów wszechświatów. We wszystkich wszechświatach istnieją niezliczone planety, a na nich - w powietrzu i w wodzie - niezliczone żywe istoty. Wszędzie są miliony i tryliony żywych istot, i maya życie po życiu zsyła na nie cierpienia i radości wynikające z rezultatów jej działania dla przyjemności. Taka jest sytuacja materialnie uwarunkowanych żywych istot. Jeśli któraś spośród tych wielu żywych istot jest naprawdę szczęśliwa (bhagyavan), to dzięki łasce Krsny styka się z bona fide mistrzem duchowym.

Krsna przebywa w sercu każdego i jeśli ktoś czegoś pragnie, spełnia jego pragnienie. Jeśli żywa istota zetknie się przypadkiem z ruchem świadomości Krsny i pragnie utrzymać z nim kontakt, wówczas Krsna, który przebywa w sercu każdego, daje jej szansę spotkania bona fide mistrza duchowego. To nazywa się guru-krsna-prasada. Krsna gotów jest obdarzyć Swą łaską wszystkie żywe istoty i kiedy tylko żywa istota zapragnie łaski Pana, umożliwia On jej spotkanie bona fide mistrza duchowego. Taka osoba jest umacniana zarówno przez Krsnę, jak i mistrza duchowego. Od wewnątrz pomaga jej Krsna, a z zewnątrz mistrz duchowy. Obaj gotowi są pomóc szczerej żywej istocie wydostać się z tej materialnej niewoli.

Na przykładzie życia Śrila Narady Muniego można zobaczyć, jak osiąga się takie szczęście. W swoim poprzednim życiu narodził się on jako syn służącej. Chociaż narodziny nie zapewniały mu prestiżowej pozycji, jego matka miała na tyle szczęścia, że pełniła służbę dla Vaisnavów. Kiedy ci Vaisnavowie odpoczywali podczas sezonu Caturmasyi, chłopiec Narada skorzystał ze sposobności i pełnił dla nich służbę. Czując dla niego współczucie, Vaisnavowie dali mu resztki swojego pożywienia. Służąc im i będąc posłusznym ich poleceniom, chłopiec zyskał sobie sympatię tych Vaisnavów i - dzięki ich łasce, której nie był świadom - stopniowo stał się czystym bhaktą. W następnym życiu był już Naradą Munim, najwznioślejszym Vaisnavą oraz najważniejszym guru i acaryą Vaisnavów.

Podążając śladami Narady Muniego, ten ruch świadomości Krsny pełni służbę dla ludzkości, dając wszystkim szansę zetknięcia się z Krsną. Jeśli ktoś jest szczęśliwy, nawiązuje kontakt z tym ruchem, a wtedy dzięki łasce Krsny jego życie staje się sukcesem. W każdym istnieje drzemiąca miłość do Krsny - krsna-bhakti - i w towarzystwie dobrych bhaktów miłość ta zostaje odkryta. Jak oznajmia Caitanya-caritamrta (Madhya 22.107):

nitya-siddha-krsna-prema 'sadhya' kabhu naya

śravanadi-śuddha-citte karaye udaya

W każdym drzemie służba oddania dla Krsny. Po prostu dzięki obcowaniu z bhaktami, słuchaniu ich dobrych instrukcji i intonowaniu mantry Hare Krsna drzemiąca miłość do Krsny zostaje rozbudzona. W ten sposób zdobywa się nasionko służby oddania. Guru-krsna-prasade paya bhakti-lata-bija.

Madhya 19.152 "Gdy ktoś otrzymuje nasionko służby oddania, powinien zaopiekować się nim zostając ogrodnikiem i siejąc je w swoim sercu. Jeśli stopniowo podlewa nasionko przez proces śravana i kirtana [słuchanie i intonowanie], zacznie ono kiełkować.

Madhya 19.152 Znaczenie: Życie z bhaktami czy też życie w świątyni oznacza obcowanie z procesem śravana-kirtana. Czasami bhaktowie neofici myślą, że mogą kontynuować proces śravana-kirtana bez wielbienia Bóstwa, lecz wykonywanie śravana-kirtana przeznaczone jest dla bardzo zaawansowanych bhaktów, jak Haridasa Thakura, który zaangażował się w proces śravana-kirtana bez wielbienia Bóstwa. Nie należy jednak obłudnie imitować Haridasa Thakury i zarzucać wielbienia Bóstwa, żeby starać zaangażować się w śravana-kirtana. Dla bhaktów neofitów nie jest to możliwe.

Słowo guru-prasada wskazuje na to, że mistrz duchowy jest bardzo łaskawy, jeśli chodzi o obdarzanie ucznia dobrodziejstwem służby oddania. Jest to najlepszy dar, jaki mistrz duchowy ma do zaoferowania. Ci, którzy mają podłoże pobożnego życia, są kwalifikowani, by otrzymać najwyższe dobro w życiu. Aby obdarzyć ich tym dobrodziejstwem, Najwyższa Osoba Boga wysyła Swego reprezentanta, by przekazał Jego łaskę. Wyposażony w łaskę Najwyższej Osoby Boga mistrz duchowy rozdaje łaskę tym, którzy są wzniośli i pobożni. Tak więc mistrz duchowy kształci swych uczniów w pełnieniu służby oddania dla Najwyższej Osoby Boga. To nazywane jest guru-krpa. To, że Krsna zsyła bona fide mistrza duchowego uczniowi, który na to zasługuje, jest krsna-prasada, łaską Krsny. Dzięki łasce Krsny spotyka się bona fide mistrza duchowego, a dzięki łasce mistrza duchowego uczeń dokładnie szkoli się w służbie oddania dla Pana.

Bhakti-lata-bija znaczy "nasionko służby oddania". Wszystko ma pierwotną przyczynę, czyli nasienie. W przypadku każdej koncepcji, programu, planu czy projektu najpierw rozmyśla się nad planem i to nazywane jest bija, czyli nasieniem. Bhakti-lata-bija, czyli nasionko służby oddania stanowią metody, zasady i nakazy, przy pomocy których jesteśmy doskonale szkoleni w służbie oddania. To bhakti-lata-bija otrzymuje się od mistrza duchowego dzięki łasce Krsny. Inne nasionka nazywane są anyabhilasa-bija, karma-bija i jnana-bija. Jeśli ktoś nie ma na tyle szczęścia, by otrzymać od mistrza duchowego bhakti-lata-bija, kultywuje wtedy nasionko karma-bija, jnana-bija lub bija społeczne czy też filantropijne. Jednak bhakti-lata-bija różni się od tych innych bija. Bhakti-lata-bija można otrzymać tylko dzięki łasce mistrza duchowego. Aby więc otrzymać bhakti-lata-bija, trzeba zadowolić mistrza duchowego (yasya prasadad bhagavat-prasadah). Bhakti-lata-bija jest źródłem służby oddania. Dopóki nie zadowoli się mistrza duchowego, otrzymuje się bija, czyli podstawową przyczynę karmy, jnany i yogi bez dobrodziejstwa służby oddania. Jednakże kto jest wierny mistrzowi duchowemu, ten otrzymuje bhakti-lata-bija. To bhakti-lata-bija otrzymuje się podczas inicjacji od bona fide mistrza duchowego. Otrzymawszy łaskę mistrza duchowego, należy powtarzać jego instrukcje i to nazywane jest śravana-kirtana, słuchaniem i intonowaniem. Kto nie słuchał właściwie mistrza duchowego lub nie przestrzega zasad regulujących, nie jest osobą nadającą się do intonowania (kirtana). Wyjaśnia to Bhagavad-gita (2.41): vyavasayatmika buddhir ekeha kuru-nandana. Kto nie słuchał uważnie instrukcji mistrza duchowego, nie ma kwalifikacji, by intonować czy głosić kult służby oddania. Po uzyskaniu instrukcji od mistrza duchowego, trzeba podlewać to bhakti-lata-bija.

Madhya 19.153 "Gdy podlewamy bhakti-lata-bija, nasionko kiełkuje, a pnącze stopniowo rośnie, aż przebija okrywy tego wszechświata i przekracza rzekę Viraja, leżącą między światem duchowym a materialnym. Osiąga ono brahma-lokę, blask Brahmana, i przedostając się przez tę warstwę dociera do nieba duchowego i duchowej planety Goloki Vrndavany.

Madhya 19.153 Znaczenie: Pnącze zazwyczaj przyjmuje schronienie dużego drzewa, ale bhakti-lata, będąc roślinką duchowej energii, nie może przyjąć schronienia żadnej materialnej planety, gdyż na żadnej materialnej planecie nie istnieje drzewo, które bhakti-lata mogłaby wykorzystać jako ochronę. Innymi słowy, służby oddania nie można wykorzystać w jakimś materialnym celu. Służba oddania przeznaczona jest tylko dla Najwyższej Osoby Boga. Czasami ludzie mający niewielki zasób wiedzy utrzymują, że bhakti może mieć także zastosowanie w odniesieniu do rzeczy materialnej. Innymi słowy, mówią oni, że można pełnić służbę oddania dla swojego kraju czy dla półbogów, lecz w rzeczywistości tak nie jest. Służba oddania przeznaczona jest specjalnie dla Najwyższej Osoby Boga i znajduje się poza materialnym zasięgiem. Pomiędzy naturą duchową a materialną istnieje rzeka, czy też ocean przyczyn, która jest wolna od wpływu trzech cech natury materialnej; z tego względu rzeka ta nazywa się Viraja. Słowo vi znaczy vigata (całkowicie wykorzeniony), a rajah znaczy "wpływ materialnego świata". Na tej platformie żywa istota jest zupełnie wolna od materialnego uwikłania. Dla jnanich, którzy chcą wtopić się w blask Brahmana, istnieje brahma-loka. Jednak bhakti-lata nie ma schronienia w materialnym świecie, ani też nie znajduje go w brahma-loce, chociaż brahma-loka leży poza światem materialnym. Bhakti-lata rośnie, aż osiąga niebo duchowe, w którym leży Goloka Vrndavana.

Madhya 19.154 "To pnącze bhakti usytuowane w naszym sercu i podlewane przez śravana-kirtana rośnie coraz bardziej. W ten sposób osiąga schronienie drzewa pragnień lotosowych stóp Krsny, który wiecznie przebywa na planecie zwanej Goloka Vrndavana, leżącej w najwyższym regionie nieba duchowego.

Madhya 19.154 Znaczenie: W Brahma-samhicie (5.37) jest powiedziane:

ananda-cinmaya-rasa-pratibhavitabhis

tabhir ya eva nija-rupataya kalabhih

goloka eva nivasaty akhilatma-bhuto

govindam adi-purusam tam aham bhajami

"Wielbię Govindę, pierwotnego Pana. Rezyduje On w Swym królestwie, Goloce, z Radhą, która przypomina Jego własną duchową postać, i która ucieleśnia ekstatyczną moc [hladini]. Ich towarzyszkami są Jej powiernice, które uosabiają rozwinięcia Jej cielesnej formy i które są przesiąknięte wiecznie radosną duchową rasą." W świecie duchowym Najwyższa Osoba Boga, Krsna, rozwinął Siebie w duchową moc. Ma On wieczną formę szczęścia i wiedzy (sac-cid-ananda-vigraha). Na planecie Goloce Vrndavanie wszystko jest duchową ekspansją sac-cid-ananda. Wszyscy tam należą do tej samej mocy - ananda-cinmaya-rasa. Związek pomiędzy Najwyższą Osobą Boga a Jego sługą jest cinmaya-rasa. Krsna i Jego otoczenie oraz parafernalia należą do tej samej mocy cinmaya. Gdy moc cinmaya-rasa przechodzi przez moc materialną, staje się ona wszechprzenikająca. Chociaż Najwyższa Osoba Boga znajduje się na Swej własnej planecie Goloce Vrndavanie, jest On obecny wszędzie. Andantara-stha-paramanu-cayantara-stham. Jest On obecny we wszystkich wszechświatach, chociaż są one niezliczone. Jest On obecny w atomie. Iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati: jest On także obecny w sercach wszystkich żywych istot. Taka jest Jego wszechprzenikająca moc.

Goloka Vrndavana jest najwyższą planetą w świecie duchowym. Aby przejść przez okrywę materialnego wszechświata i dostać się do świata duchowego, trzeba przedostać się przez brahma-lokę, duchowy blask. Wówczas można wejść na planetę Golokę Vrndavanę. W świecie duchowym są także inne planety, nazywane planetami Vaikuntha i na tych planetach z czcią i bojaźnią wielbi się Pana Narayana. Na planetach tych przeważa śanta-rasa, a niektórzy z bhaktów są związani z Najwyższą Osobą Boga także w dasya-rasie, smaku służenia. Jeśli chodzi o smak braterstwa, Vaikuntha rasa reprezentowana jest przez gaurava-sakhya. przyjaźń w uwielbieniu i bojaźni. Inna rasa braterstwa przejawiana jest jako viśrambha (przyjaźń w równości) i znajduje się ona na planecie Goloce Vrndavanie. Ponad tym jest służba dla Pana w vatsalya-rasie (miłości rodzicielskiej), a ponad wszystkim jest związek z Panem w madhurya-rasie (miłości małżeńskiej). Tych pięć ras w pełni przejawia się w związku z Panem w świecie duchowym. Dlatego w świecie duchowym pnącze bhakti-lata znajduje swe miejsce spoczynku u lotosowych stóp Krsny.

Madhya 19.155 "Na planecie Goloce Vrndavanie pnącze to bardzo się rozrasta i rodzi tam owoc miłości do Krsny. Ogrodnik, choć pozostaje w świecie materialnym, regularnie spryskuje pnącze wodą słuchania i intonowania.

Madhya 19.155 Znaczenie: Na Goloce Vrndavanie bhaktowie mają bardzo bliskie związki z Najwyższą Osobą Boga. Pełnią służbę dla Pana w wielkiej ekstatycznej miłości. Taką miłość pokazał osobiście Śri Caitanya Mahaprabhu, gdy nauczał ludzi tego materialnego świata. Owocem pnącza oddania jest czyste pragnienie służenia i zadowolenia zmysłów Najwyższej Osoby Boga. Krsnendriya-priti-iccha dhare 'prema' nama (Cc. Adi 4.165). W duchowym świecie nie ma innego pragnienia poza zadowoleniem zmysłów Najwyższej Osoby Boga. Uwarunkowana dusza w tym materialnym świecie nie może ani zrozumieć, ani docenić, jak bhakta powodowany uczuciem ekstatycznej miłości może pełnić w świecie materialnym poufną służbę dla Pana i ciągle być zaangażowanym w sprawianie przyjemności zmysłom Najwyższego Pana. Czysty bhakta zawsze zaangażowany jest w poufną służbę dla Pana, choć widzi się go w tym materialnym świecie. Zwykły bhakta neofita nie może tego zrozumieć, dlatego jest powiedziane: vaisnavera kriya-mudra vijne na bujhaya. Nawet wielcy uczeni tego materialnego świata nie mogą zrozumieć czynów czystego Vaisnavy.

Każda żywa istota wędruje w tym wszechświecie w różnych gatunkach i na różnych systemach planetarnych, stosownie do swych działań dla przyjemności. Spośród wielu milionów żywych istot może jedna jest na tyle szczęśliwa, że otrzyma nasionko bhakti-lata, roślinki służby oddania. Dzięki łasce mistrza duchowego i Krsny bhakti-lata odżywiana jest przez systematyczne spryskiwanie jej wodą śravana-kirtana, słuchania i intonowania W ten sposób nasionko bhakti-lata kiełkuje i rośnie przez cały wszechświat coraz wyżej, aż przebija okrywę materialnego wszechświata i dociera do świata duchowego. Bhakti-lata rośnie dalej, aż osiąga najwyższy system planetarny, Golokę Vrndavanę, na której mieszka Krsna. Tam pnącze przyjmuje schronienie u lotosowych stóp Pana i to jest jego ostatecznym przeznaczeniem. Następnie roślinka zaczyna wydawać owoce ekstatycznej miłości do Boga. Obowiązkiem bhakty, który podlewa pnącze jest zachowanie wielkiej ostrożności. Jest powiedziane, że pnącze należy wytrwale podlewać: ihan mali sece nitya śravanadi jala. To nie jest tak, że na pewnym etapie można przestać intonować oraz słuchać i zostać dojrzałym bhaktą. Jeśli ktoś przestaje to robić, z pewnością upada z platformy służby oddania. Nawet jeśli jest bardzo wzniosły w służbie oddania, nie może porzucić procesu podlewania śravana-kirtana. Jeśli porzuca ten proces, jest to skutkiem popełnienia jakiejś obrazy. Opisuje to następny werset.

Madhya 19.156 "Jeśli bhakta, który kultywuje pnącze służby oddania w tym materialnym świecie, popełnia obrazę u stóp Vaisnavy, obraza ta jest niczym szalony słoń, który wyrywa to pnącze z korzeniami i łamie je. W ten sposób liście roślinki usychają.

Madhya 19.156 Znaczenie: Postawa oddania wzmaga się w towarzystwie Vaisnavy.

tandera carana sevi bhakta-sane vasa

janame janame haya, ei abhilasa

Narottama dasa Thakura własnym przykładem podkreśla, że bhakta zawsze musi pamiętać o zadowoleniu swojego poprzednika acaryi. Mistrz duchowy reprezentuje Gosvamich. Nie można być acaryą (mistrzem duchowym), nie podążając dokładnie za sukcesją uczniów acaryów. Kto naprawdę poważnie podchodzi do robienia postępu w służbie oddania, powinien pragnąć jedynie zadowolenia poprzednich acaryów. Ei chaya gosani yara, mui tara dasa. Zawsze trzeba uważać się za sługę sługi acaryów i myśląc w ten sposób, żyć w społeczności Vaisnavów. Lecz gdy ktoś sądzi, że osiągnął dużą dojrzałość, i że może żyć bez towarzystwa Vaisnavów i w ten sposób, z powodu znieważenia Vaisnavy, porzuca wszystkie zasady regulujące, jego położenie staje się bardzo niebezpieczne. Obrazy wobec świętego imienia objaśnione są w Adi-lili (Rozdział Ósmy, werset 24). Porzucanie zasad regulujących i życie według własnych kaprysów porównuje się do szalonego słonia, który przemocą wyrywa bhakti-lata i łamie ją na kawałki. W ten sposób bhakti-lata usycha. Do popełnienia takiej obrazy dochodzi zwłaszcza wtedy, gdy nie wykonuje się instrukcji mistrza duchowego. To nazywane jest guru-avajna. Dlatego bhakta musi uważać, by nie popełniać obraz wobec mistrza duchowego. Gdy tylko ktoś odwraca się od mistrza duchowego, zaczyna się proces wykorzeniania bhakti-lata i stopniowo wysychają wszystkie liście.

Madhya 19.157 "Ogrodnik musi chronić roślinkę ogradzając ją ze wszystkich stron, aby nie mógł tam dojść potężny słoń obraz.

Madhya 19.157 Znaczenie: Gdy pnącze bhakti-lata rośnie, bhakta musi je chronić ogradzając je ze wszystkich stron. Bhakta neofita musi chronić się przebywaniem w otoczeniu czystych bhaktów. W ten sposób nie da oszalałemu słoniowi okazji wykorzenienia jego roślinki bhakti-lata. Kiedy ktoś obcuje z niewielbicielami, puszcza na wolność rozszalałego słonia. Śri Caitanya Mahaprabhu powiedział: asat-sanga-tyaga, ---- ei vaisnava-acara. Pierwszym obowiązkiem Vaisnavy jest porzucenie towarzystwa niewielbicieli. Jednakże tzw. dojrzały bhakta popełnia wielką obrazę rezygnując z towarzystwa czystych bhaktów. Żywa istota jest stworzeniem towarzyskim i jeśli zrezygnuje z towarzystwa czystych bhaktów, musi wtedy obcować z niewielbicielami (asat-sanga). Tzw. dojrzały bhakta padnie ofiarą szalonego słonia obrazy, jeśli będzie stykał się z niewielbicielami i angażował w działania nie związane ze służbą oddania. Taka obraza szybko zniszczy cały wzrost pnącza. Dlatego należy z wielką uwagą strzec pnącza przez ogradzanie go - tzn. przez przestrzeganie zasad regulujących i przebywanie z czystymi bhaktami.

Jeśli ktoś uważa, że w Towarzystwie Świadomości Krsny jest wielu pseudobhaktów czy niewielbicieli, może obcować bezpośrednio z mistrzem duchowym, a jeśli ma jakąś wątpliwość, powinien skonsultować się z mistrzem duchowym. Lecz jeśli ktoś nie przestrzega instrukcji mistrza duchowego i zasad regulujących odnoszących się do intonowania i słuchania świętego imienia Pana, nie może stać się czystym bhaktą. Upada z powodu własnych wymysłów. Kto obcuje z niewielbicielami, łamie zasady regulujące i skutkiem tego jest stracony. W Upadeśamrcie Śrila Rupy Gosvamiego jest powiedziane:

atyaharah prayasaś ca prajalpo niyamagrahah

jana-sangaś ca laulyam ca sadbhir bhaktir vinaśyati

"Służba oddania ulega zniszczeniu, gdy ktoś zbytnio uwikłuje się w sześć następujących czynności:

(1) jedzenie więcej niż to konieczne lub gromadzenie większych funduszy niż potrzeba,

(2) nadmierny wysiłek w celu zdobycia doczesnych rzeczy, trudnych do osiągnięcia,

(3) zbyteczne rozmowy na światowe tematy,

(4) przestrzeganie zasad i nakazów pism objawionych tylko w imię spełniania ich, a nie dla duchowego postępu, lub odrzucanie zasad i nakazów pism objawionych i działanie w sposób niezależny lub kapryśny,

(5) obcowanie z osobami, które pochłonięte są sprawami materialnymi i nie są zainteresowane świadomością Krsny oraz

(6) żądza doczesnych osiągnięć."

Madhya 19.158 "Czasami wraz z pnączem służby oddania rosną niepożądane rośliny, takie jak rośliny pragnień materialnej przyjemności i wyzwolenia z materialnego świata. Różnorodność gatunków takich niepożądanych roślin jest nieograniczona.

Madhya 19.159 "Niektóre z tych niepożądanych roślin rosnące z pnączem bhakti to rośliny zachowania, jakie nie przystoi osobom próbującym osiągnąć doskonałość, dyplomacja w zachowaniu, zabijanie zwierząt, zwykła spekulacja, materialne uwielbienie i typowe poczucie własnej wartości. Wszystko to są rośliny niepotrzebne.

Madhya 19.159 Znaczenie: Istnieje pewien wzór zachowania polecany tym, którzy rzeczywiście próbują osiągnąć doskonałość. W naszym ruchu świadomości Krsny radzimy swym studentom, by nie jedli mięsa, nie uprawiali hazardu, nie angażowali się w zakazany seks i nie używali środków toksycznych. Ludzie, którzy pozwalają sobie na tego rodzaju działanie, nigdy nie staną się doskonali; zatem te zasady regulujące są dla tych, których interesuje osiągnięcie doskonałości i powrót do Boga. Kutinati, czyli dyplomatyczne postępowanie, nie może sprawić zadowolenia atmie, czyli duszy. Nie może ono zadowolić nawet ciała czy umysłu. Umysł przestępcy zawsze jest podejrzliwy, dlatego zawsze powinniśmy postępować w sposób szczery i pochwalany przez autorytety wedyjskie. Jeśli w stosunkach międzyludzkich uciekamy się do dyplomacji czy też jesteśmy obłudni, wówczas nasz postęp duchowy zostaje zatrzymany. Jiva-himsana odnosi się do zabijania zwierząt lub zazdrości wobec innych żywych istot Zabijanie biednych zwierząt na pewno wynika z zazdrości wobec nich. Celem ludzkiej formy jest zrozumienie świadomości Krsny (athato brahma-jijnasa), dociekanie o Najwyższym Brahmanie. W ludzkiej formie każdy ma szansę zrozumienia Najwyższego Brahmana. Tzw. przywódcy społeczeństwa nie znają prawdziwego celu ludzkiego życia i dlatego zajęci są rozwojem ekonomicznym. Jest to zwodnicze. Każde państwo i każde społeczeństwo usilnie stara się polepszyć jakość jedzenia, spania, łączenia się w pary i obrony. Ta ludzka forma życia ma służyć czemuś więcej niż tym czterem zwierzęcym zasadom. Jedzenie, spanie, łączenie się w pary i obrona to problemy, które występują w społeczeństwie zwierzęcym i zwierzęta rozwiązały je bez trudu. Dlaczego społeczeństwo ludzkie miałoby wkładać tak wiele wysiłku w próby rozwiązania tych problemów? Trudność polega na tym, że ludzie nie są na tyle wykształceni, by rozumieć tę prostą filozofię. Myślą, że postęp cywilizacji polega na zwiększaniu zadowalania zmysłów.

Jest wielu religijnych misjonarzy, którzy nie wiedzą, jak można rozwiązać ostateczne problemy życia i oni także próbują szkolić ludzi w pewnej formie zadowalania zmysłów. To także jest jiva-himsana. Nie przekazuje się prawdziwej wiedzy, a religijni przywódcy zwodzą ogół ludzkości. Jeśli zaś chodzi o materialny zysk, to powinniśmy wiedzieć, że w chwili śmierci będziemy musieli porzucić cały swój materialny dochód. Niestety, ludzie nie wiedzą, że istnieje życie po śmierci, dlatego zwykli ludzie trwonią czas, gromadząc materialny dochód, który w chwili śmierci będą musieli porzucić. Taki dochód nie przynosi wiecznej korzyści. Tak samo nie ma żadnej wartości uwielbienie ze strony pospolitych ludzi, ponieważ po śmierci trzeba przyjąć inne ciało. Materialna adoracja i tytuł są ozdobami, których nie można przenieść do następnego życia. W następnym życiu wszystko ulega zapomnieniu.

Werset ten opisuje wszystkie te przeszkody jako rośliny niepożądane. Są one jedynie zawadą dla prawdziwego pnącza bhakti-lata-bija. Trzeba bardzo starannie unikać tych niepożądanych rzeczy. Czasami te niepożądane roślinki wyglądają dokładnie jak bhakti-lata-bija. Wydaje się, że są tego samego rozmiaru i tego samego gatunku, gdy rosną ściśnięte z bhakti-lata-bija, lecz mimo to są one zwane upaśakha. Czysty bhakta potrafi odróżnić bhakti-lata-bija od zwykłej rośliny, czyni to bardzo uważnie i trzyma te roślinki oddzielnie.

Madhya 19.160 "Jeśli ktoś nie rozróżnia między pnączem bhakti-lata a innymi roślinami, wtedy podlewanie ma złe skutki, ponieważ odżywia inne rośliny, natomiast hamuje wzrost bhakti-lata.

Madhya 19.160 Znaczenie: Jeśli ktoś intonuje mantrę Hare Krsna popełniając obrazy, wówczas będą rosły niepożądane rośliny. Nie należy wykorzystywać intonowania mantry Hare Krsna dla jakiegoś materialnego zysku. Jak wspomina werset 159:

'nisiddhacara', 'kutinati', 'jiva-himsana'

'labha', 'puja', 'pratisthadi' yata upaśakha-gana

Niepożądane rośliny opisał Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura. Oznajmia on, że jeżeli ktoś słucha i intonuje nie próbując przerwać popełniania obraz, rozwija materialne przywiązanie do zadowalania zmysłów. Ktoś może pragnąć też wybawienia z materialnej niewoli - jak Mayavadi - albo może przywiązać się do yoga-siddhi i pragnąć cudownych mocy yogicznych. Osoba przywiązana do zdumiewających materialnych działań nazywana jest siddhi-lobhi, chciwą materialnej doskonałości. Można też paść ofiarą dyplomatycznego czy nieuczciwego postępowania albo można angażować się w zakazany seks z kobietami. Inni, jak prakrta-sahajiya, mogą robić pokaz służby oddania. Ktoś może również znaleźć poparcie dla swojej filozofii przyłączając się do jakiegoś wyznania czy utożsamiając się z pewną dynastią, która rości sobie prawo do monopolu na postęp duchowy. W ten sposób, mając poparcie rodzinnej tradycji, można zostać fałszywym guru, czyli tzw. mistrzem duchowym. Można przywiązać się do czterech grzesznych czynności - zakazanego seksu, intoksykacji, hazardu i jedzenia mięsa albo można uważać, że Vaisnava należy do jakiejś zwykłej kasty czy wiary. Ktoś może myśleć: "To jest hinduski Vaisnava, a to jest europejski Vaisnava. Europejski Vaisnava nie ma prawa wstępu do świątyni." Innymi słowy, można myśleć o Vaisnavie w kategoriach narodzin, sądząc, że ktoś jest braminem Vaisnavą, śudrą Vaisnavą, mleccha Vaisnavą itd. Ktoś może także prowadzić jakiś interes intonując mantrę Hare Krsna lub czytając Śrimad-Bhagavatam albo może próbować poprawić swą sytuację finansową nielegalnymi sposobami. Można też intonując w odosobnionym miejscu dla materialnej adoracji być takim pośrednim Vaisnavą. Można pragnąć światowej sławy idąc na kompromis z niewielbicielami - na kompromis w kwestii filozofii czy życia duchowego - lub można stać się poplecznikiem dziedzicznego systemu kastowego. Wszystko to są pułapki zadowalania własnych zmysłów. Tylko po to, by oszukać jakichś niewinnych ludzi, ktoś na pokaz udaje zaawansowanego w życiu duchowym i zaczyna słynąć jako sadhu, mahatma czy osoba religijna. Wszystko to oznacza, że tzw. bhakta padł ofiarą wszystkich tych niepożądanych roślin i że rozwój prawdziwego pnącza bhakti-lata-bija został zahamowany.

Madhya 19.161 "Skoro tylko inteligentny bhakta zobaczy, że obok oryginalnego pnącza rośnie pnącze niepożądane, musi je ściąć. Wtedy prawdziwa bhakti-lata-bija ładnie rośnie, powraca do domu, do Boga i szuka schronienia u lotosowych stóp Krsny.

Madhya 19.161 Znaczenie: Jeśli kogoś zwodzą te niepożądane pnącza i pada ich ofiarą, nie może robić postępu na drodze powrotu do Boga. Pozostaje raczej w świecie materialnym i angażuje się w działania nie mające nic wspólnego z czystą służbą oddania. Taka osoba może wznieść się na wyższe systemy planetarne, ale ponieważ pozostaje w tym materialnym świecie, podlega trojakim materialnym niedolom.

Madhya 19.162 "Gdy owoc służby oddania dojrzewa i spada, ogrodnik kosztuje go. W ten sposób wykorzystuje pnącze i osiąga drzewo pragnień lotosowych stóp Krsny na Goloce Vrndavanie.

Madhya 19.163 "Tam bhakta służy lotosowym stopom Pana, które porównywane są do spełniającego pragnienia drzewa. Z wielką rozkoszą kosztuje soku z owocu miłości do Boga i na stałe pogrąża się w szczęściu.

Madhya 19.163 Znaczenie: Słowo tahan oznacza, że w świecie duchowym można rozkoszować się sokiem z owocu służby oddania i w ten sposób osiągnąć szczęście.

Madhya 19.164 "Kosztowanie owocu służby oddania na Goloce Vrndavanie jest najwyższą doskonałością życia, w obliczu której cztery doskonałości materialne - religia, rozwój ekonomiczny, zadowalanie zmysłów i wyzwolenie - nie mają znaczenia.

Madhya 19.164 Znaczenie: Najwyższym osiągnięciem jnanich, czyli impersonalistów, jest stanie się jednym z Najwyższym, co powszechnie znane jest jako moksa, wyzwolenie. Najwyższym osiągnięciem yoginów jest osiem doskonałości materialnych, takich jak: anima, laghima i prapti. Jednakże są one niczym w porównaniu z wiecznym szczęściem bhaktów, którzy powracają do Boga i kosztują owocu służby oddania dla lotosowych stóp Pana. Materialne doskonałości, aż do punktu wyzwolenia, są w porównaniu z tym bardzo znikome, dlatego czysty bhakta nigdy nie jest zainteresowany takimi rzeczami. Interesuje go jedynie doskonalenie swojej służby oddania dla Pana. Następujący werset znajdujący się także w Lalita-madhavie Śrila Rupy Gosvamiego potępia przyjemność czerpaną przez impersonalistycznych filozofów monistów.

Madhya 19.165 "Dopóki nie ma choćby najmniejszego zapachu czystej miłości do Krsny, będącej udoskonalonym ziołem leczniczym, przy pomocy którego można w sercu kontrolować Pana Krsnę, wszystkie bogactwa materialnej doskonałości - znane jako siddhi, doskonałości bramińskie [satya, śama, titiksa itd.], trans yoginów i monistyczne szczęście Brahmana - wydają się ludziom wspaniałe.

Madhya 19.165 Znaczenie: Istnieją różnego rodzaju materialne doskonałości znane jako: siddhi-vraja, kwalifikacje bramińskie, trans yogi i wtopienie się w Najwyższego. Wszystkie one z pewnością stanowią dużą atrakcję dla zwykłej osoby, lecz ich świetność istnieje, dopóki nie podejmie się służby oddania. Służba oddania może kontrolować Najwyższą Osobę Boga, który jest najwyższym kontrolerem wszystkich spraw wszechświata. Mieszkańcy Goloki Vrndavany praktykują pięć ras (smaków) transcendentalnego świata w neutralności, służeniu, braterstwie, uczuciu rodzicielskim i miłości małżeńskiej. Wszystkie one dają Panu tak dużo przyjemności, że znajduje się On pod kontrolą bhaktów. Na przykład matka Yaśoda była tak zaawansowana w służbie oddania, że Krsna pozwolił, by kontrolowała Go kijem. Innymi słowy chwała i wspaniałość pięciu podstawowych smaków jest tak wielka, że są one w stanie kontrolować Najwyższą Osobę Boga. Natomiast w materialnym świecie tzw. siddhi, czyli doskonałości, manifestują swą świetność, dopóki nie pojawi się zainteresowanie służbą oddania. Inaczej mówiąc, doskonałość karmitów, jnanich, yoginów i innych jest atrakcyjna, dopóki ktoś nie dojdzie do etapu służby oddania, która jest tak wspaniała i doniosła, że może kontrolować najwyższego kontrolera, Krsnę.

Madhya 19.166 "Gdy ktoś usytuowany jest w czystej służbie oddania, rozwija miłość do Boga. Pozwól, że opiszę niektóre symptomy czystej służby oddania.

Madhya 19.166 Znaczenie: W Bhagavad-gicie (18.55) jest powiedziane: bhaktya mam abhijanati yavan yaś casmi tattvatah. Dopóki nie podejmie się służby oddania, nie można naprawdę zrozumieć Najwyższej Osoby Boga.

Madhya 19.167 "Gdy rozwija się pierwszej klasy służbę oddania, trzeba być wolnym od wszelkich materialnych pragnień, wiedzy zdobywanej za pośrednictwem filozofii monistycznej i działania dla przyjemności. Bhakta musi bezustannie służyć Krsnie z życzliwością, tak jak Krsna tego zapragnie.

Madhya 19.167 Znaczenie: Werset ten także znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.1.11) Śrila Rupy Gosvamiego. Jak dowiadujemy się z Bhagavad-gity (9.34 i 18.65), Najwyższa Osoba Boga chce, by każdy zawsze o Nim myślał (man-mana bhava mad-bhaktah). Każdy powinien zostać Jego bhaktą, a nie wielbicielem jakiegoś półboga. Każdy powinien zaangażować się w służbę oddania czy arcana, wielbienie Bóstwa w świątyni. Man-mana bhava mad-bhakto mad-yaji mam namaskuru. Wszyscy w każdej chwili powinni składać pokłony Najwyższej Osobie Boga. Takie są pragnienia Najwyższego Pana. Ten, kto z życzliwością spełnia Jego pragnienia, jest rzeczywiście czystym bhaktą. Krsna chce, by każdy Mu się podporządkował, a służba oddania oznacza głoszenie tej prawdy na całym świecie. Pan mówi otwarcie w Bhagavad-gicie (18.69): na ca tasman manusyesu kaścin me priya-krttamah. Należy głosić przekaz Bhagavad-gity dla dobra wszystkich. Pan wypowiedział Bhagavad-gitę, aby społeczeństwo ludzkie mogło być doskonale zorganizowane z każdego punktu widzenia - politycznego, społecznego, ekonomicznego, filozoficznego i religijnego. Ruch świadomości Krsny może zreformować społeczeństwo ludzkie pod każdym względem, dlatego ten, kto głosi tę filozofię świadomości Krsny dla dobra wszystkich uwarunkowanych dusz we wszechświecie, jest doskonały w czystej służbie oddania.

Kryterium jest takie, że bhakta musi wiedzieć, jakiego działania Krsna od niego oczekuje. Można to osiągnąć za pośrednictwem mistrza duchowego, który jest bona fide reprezentantem Krsny. Śrila Rupa Gosvami doradza: adau gurv-aśrayam . Ten, kto poważnie chce pełnić czystą służbę oddania dla Pana, musi przyjąć schronienie mistrza duchowego, który pochodzi z sukcesji uczniów od Krsny. Evam parampara-praptam imam rajarsayo viduh. Bez przyjęcia bona fide mistrza duchowego pochodzącego z sukcesji uczniów, nie można poznać prawdziwego celu służby oddania. Dlatego trzeba przyjąć schronienie bona fide mistrza duchowego i zgodzić się, by nami kierował. Pierwszym obowiązkiem czystego bhakty jest zadowolenie swojego mistrza duchowego, którego jedynym zajęciem jest szerzenie świadomości Krsny. Yasya prasadad bhagavat-prasadah: jeśli ktoś zadowoli mistrza duchowego, Krsna automatycznie jest zadowolony. Na tym polega sukces w służbie oddania. Takie jest znaczenie słowa anukulyena, które oznacza życzliwą służbę oddania dla Pana. Czysty bhakta nie ma innych planów poza służeniem Panu. Nie jest zainteresowany sukcesem w doczesnych działaniach. Chce po prostu osiągnąć sukces w czynieniu postępu w służbie oddania. Dla bhakty nie istnieje wielbienie innych, czy wielbienie półbogów. Czysty bhakta nie angażuje się w taką fałszywą służbę oddania. Interesuje go jedynie zadowolenie Krsny. Jeśli ktoś żyje dla zadowolenia Krsny, nie musi akceptować tego czy tamtego porządku. Jego jedynym interesem powinno być zadowolenie Krsny. Ten proces manifestuje się w pełni w działalności ruchu świadomości Krsny. Faktycznie udowodniono, że bez wątpienia cały świat może zaakceptować służbę oddania. Trzeba tylko wykonywać instrukcje reprezentanta Krsny.

Madhya 19.168 "Czysty bhakta nie może pielęgnować żadnego innego pragnienia poza pragnieniem służenia Krsnie. Nie powinien ofiarowywać czci półbogom czy światowym osobistościom. Nie powinien kultywować sztucznej wiedzy, która pozbawiona jest świadomości Krsny i nie powinien angażować się w nic, oprócz czynności świadomych Krsny. Trzeba zaangażować wszystkie swoje oczyszczone zmysły w służbę dla Pana. Na tym polega życzliwe wykonywanie świadomych Krsny działań.

Madhya 19.169 "Te działania nazywane są śuddha-bhakti, czystą służbą oddania. Jeśli ktoś pełni taką czystą służbę oddania, w odpowiednim czasie rozwija swą oryginalną miłość do Krsny. Symptomy te opisane zostały w takiej literaturze wedyjskiej, jak Pancaratry i Śrimad-Bhagavatam.

Madhya 19.169 Znaczenie: Swą służbę oddania trzeba rozwijać pod kierunkiem czystego bhakty, mistrza duchowego, i w zgodzie z wedyjskimi wskazówkami podanymi w systemach Pancaratra i Bhagavatam. System Pancaratra obejmuje metody wielbienia świątynnego, a system Bhagavatam obejmuje głoszenie filozofii świadomości Krsny poprzez recytowanie Śrimad-Bhagavatam i omawianie jej z zainteresowanymi ludźmi. Przez dyskutowanie można wywołać zainteresowanie systemami Pancaratry i Bhagavatam i przyczynić się do ich zrozumienia.

Madhya 19.170 "'Bhakti, czyli służba oddania, oznacza zaangażowanie wszystkich naszych zmysłów w służbę dla Pana, Najwyższej Osoby Boga, pana wszystkich zmysłów. Kiedy dusza pełni służbę dla Najwyższego, pojawiaj się dwa efekty uboczne. Jest się wolnym od wszelkich materialnych określeń, a dzięki samemu zaangażowaniu w służbę dla Pana oczyszczone zostają zmysły.'

Madhya 19.170 Znaczenie: Ten werset, przytoczony z Narada-pancaratry znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.1.12).

Madhya 19.171 "'Tak jak niebiańskie wody Gangesu nie napotykając przeszkód płyną do oceanu, podobnie, gdy Moi bhaktowie po prostu słuchają o Mnie, ich umysły zbliżają się do Mnie. Ja przebywam w sercach wszystkich.

Madhya 19.171 Znaczenie: Werset ten i kolejne trzy wersety przytoczone ze Śrimad-Bhagavatam (3.29.11-14) wypowiedział Pan Krsna w formie Kapiladevy.

Madhya 19.172 "'To są charakterystyczne cechy transcendentalnej miłosnej służby dla Purusottamy, Najwyższej Osoby Boga: jest ona bezprzyczynowa i nic nie może jej powstrzymać.

Madhya 19.173 "'Moi bhaktowie nie akceptują salokyi, sarsti, sarupyi, samipyi czy jedności ze Mną, nawet jeśli zaoferuję te wyzwolenia, gdyż wolą pełnić służbę dla Mnie.

Madhya 19.174 "'Bhakti-yoga, jak opisano powyżej, jest ostatecznym celem życia. Gdy ktoś pełni służbę oddania dla Najwyższej Osoby Boga, wznosi się ponad cechy natury materialnej i osiąga duchową pozycję na platformie bezpośredniej służby oddania.'

Madhya 19.175 "Jeśli ktoś jest zarażony pragnieniem materialnej przyjemności lub materialnego wyzwolenia, nie może wznieść się na platformę czystej miłosnej służby dla Pana, chociaż powierzchownie może pełnić służbę oddania zgodnie z rutynowymi zasadami regulującymi.

Madhya 19.175 Znaczenie: Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura wspomina, że jeżeli ktoś zachowuje w swoim sercu pragnienie cieszenia się rezultatami dobrego działania lub - skrępowany przez materialny świat - pragnie wydostać się z materialnego uwikłania, nigdy nie będzie w stanie osiągnąć transcendentalnych smaków służby oddania. Innymi słowy, gdy pełni się służbę oddania, nie można pragnąć materialnego zysku. Nawet jeśli ktoś przestrzega wszystkich 64 zasad regulujących, jeśli ma zanieczyszczone serce, nie może osiągnąć czystej służby oddania.

Madhya 19.176 "Materialne pragnienie czerpania przyjemności z materialnego świata i pragnienie wyzwolenia się z materialnej niewoli uważane są za dwie wiedźmy, które straszą niczym duchy. Jak można odczuwać transcendentalne szczęście, jeśli pozostają one w sercu? Dopóki te dwie wiedźmy przebywają w sercu, nie można doznawać transcendentalnego szczęścia służby oddania.

Madhya 19.176 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.22).

Madhya 19.177 "Przez regularne pełnienie służby oddania stopniowo przywiązujemy się do Najwyższej Osoby Boga. Gdy to przywiązanie przybiera na sile, staje się miłością do Boga.

Madhya 19.177 Znaczenie: Bhakti-rasamrta-sindhu (1.2.2) podaje następujące informacje o sadhana-bhakti:

krti-sadhya bhavet sadhya bhava sa sadhanabhidha

nitya-siddhasya bhavasya prakatyam hrdi sadhyata

Proces służby oddania rozpoczynający się od intonowania i słuchania nazywany jest sadhana-bhakti. Obejmuje on zasady regulujące mające na celu obudzenie nas do służby oddania. Służba oddania zawsze drzemie w sercu każdego i dzięki wolnemu od obraz intonowaniu świętych imion Pana, rozbudzona zostaje oryginalna drzemiąca świadomość Krsny. To obudzenie świadomości Krsny jest początkiem sadhana-bhakti, którą można podzielić na wiele różnych części, obejmujących wiarę, przebywanie w towarzystwie bhaktów, inicjację od mistrza duchowego, pełnienie służby oddania według instrukcji mistrza duchowego, wytrwałość w służbie oddania i obudzenie smaku do służby oddania. W ten sposób można przywiązać się do Krsny i służby dla Niego, a gdy przywiązanie to wzmaga się, daje ono w rezultacie ekstatyczną miłość do Krsny. W Bhakti-rasamrta-sindhu (1.3.41) słowo rati wyjaśnione jest w następujący sposób:

vyaktam masrnatevantar- laksyate rati-laksanam

mumuksu-prabhrtinam ced bhaved esa ratir na hi

"Gdy manifestuje się wrażliwość serca, wówczas występuje rati, czyli przywiązanie. Osoby zainteresowane wydostaniem się z materialnej niewoli muszą manifestować tę wrażliwość nazywaną rati. " Przywiązanie to nie jest przywiązaniem materialnym. Obudzenie przywiązania do służenia Krsnie w osobie, która jest wolna od materialnego zanieczyszczenia, nazywane jest rati. W materialnym świecie istnieje przywiązanie do materialnej przyjemności, lecz to nie jest rati. Transcendentalne rati może zostać obudzone tylko na platformie duchowej. Ekstatyczna miłość do Krsny (prema) opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (1.41) w następujący sposób:

samyan masrnita-svanto mamatvatiśayankitah

bhavah sa eva sandratma budhaih prema nigadyate

"Kiedy serce już całkowicie zmiękło i pozbawione jest materialnych pragnień, a uczucia stają się bardzo silne, pojawia się mocne przywiązanie do Krsny. Takie oczyszczone uczucie zwane jest czystą miłością."

Madhya 19.178 "Podstawowymi aspektami premy, gdy stopniowo rozwija się ona przez różne etapy, są: uczucie, odraza, miłość, przywiązanie, większe przywiązanie, ekstaza i wielka ekstaza.

Madhya 19.178 Znaczenie: Bhakti-rasamrta-sindhu (3.2.84) opisuje sneha (uczucie) w taki oto sposób:

sandraś citta-dravam kurvan prema 'sneha' itiryate

ksanikasyapi neha syad viślesasya sahisnuta

"Aspekt premy, w którym skoncentrowane jest topnienie serca ukochanego, nazywany jest sneha, czyli uczuciem. Symptomem takiego uczucia jest to, że osoba kochająca nie może na chwilę zostać bez osoby kochanej." Opis mana można znaleźć w Madhya-lili (Rozdział Drugi, werset 66). Podobnie, znajduje się tam także opis pranaya. Jeśli chodzi o raga, Bhakti-rasamrta-sindhu mówi (3.2.87):

snehah sa rago yena syat sukham duhkham api sphutam

tat-sambandha-lave 'py atra pritih prana-vyayair api

"Ten etap, na którym uczucie do ukochanego przemienia nieszczęście w szczęście, nazywane jest raga, czyli przywiązaniem. Gdy ktoś jest tak przywiązany do Krsny, może porzucić życie, aby zadowolić swego ukochanego Krsnę." Anuraga, bhava i mahabhava opisane są w Szóstym Rozdziale Madhya-lili, w wersecie 13. Znaczenie do tego wersetu wyjaśnia adhirudha-mahabhavę.

Madhya 19.179 "Stopniowy rozwój miłości można porównać do różnych stanów cukru. Najpierw jest nasionko trzciny cukrowej, potem trzcina cukrowa, a później sok wyciśnięty z trzciny. Gotowany sok przekształca się w ciekłą melasę, potem w stałą melasę, potem cukier, następnie kandyz, później bryłki kandyzu i na końcu w cukierki.

Madhya 19.180 "Wszystkie te etapy połączone nazywają się sthayibhavą, czyli bezustanną miłością do Boga w służbie oddania. Uzupełnieniem tych etapów jest vibhava i anubhava.

Madhya 19.180 Znaczenie: Przywiązanie do Krsny nigdy nie słabnie, zwiększa się coraz bardziej, gdy ktoś osiąga różne etapy. Wszystkie te etapy razem nazywane są sthayibhavą, czyli bezustanną egzystencją. Dziewięcioma formami służby oddania są: śravanam kirtanam visnoh smaranam pada-sevanam arcanam vandanam dasyam sakhyam atma-nivedanam. Gdy nieprzerwana miłość do Boga połączona jest z procesami służby oddania, nazywana jest vibhavą, anubhavą, sattviką i vyabhicari. Tak więc bhakta doświadcza różnorodności transcendentalnego szczęścia. W swojej Amrta-pravaha-bhasyi Śrila Bhaktivinoda Thakura oznajmia, że anubhavę można podzielić na trzynaście kategorii:

(1) tańczenie,

(2) tarzanie się po ziemi,

(3) śpiewanie,

(4) krzyczenie,

(5) skakanie,

(6) robienie dużego hałasu,

(7) ziewanie,

(8) ciężkie oddychanie,

(9) nie dbanie o opinię publiczną,

(10) ślinienie się,

(11) grzmiący śmiech,

(12) zmienność i

(13) czkawka.

Są to symptomy anubhavy. W ten sposób doświadcza się transcendentalnych smaków na różnych etapach. Podobnie, istnieje wiele innych form ekspresji, które zostały analitycznie przestudiowane przez Gosvamich. W Bhakti-rasamrta-sindhu Rupa Gosvami nadaje każdemu symptomowi określoną nazwę.

Madhya 19.181 "Gdy wyższy standard ekstatycznej miłości jest zmieszany z symptomami sattvika i vyabhicari, bhakta rozkoszuje się transcendentalnym szczęściem kochania Krsny w rozmaitych przypominających nektar smakach.

Madhya 19.182 "Te smaki są jak połączenie jogurtu, kandyzu, ghee [oczyszczonego masła], czarnego pieprzu i kamfory i są równie smaczne, jak słodki nektar.

Madhya 19.183-184 "W zależności od bhakty przywiązanie dzieli się na pięć kategorii: śanta-rati, dasya-rati, sakhya-rati, vatsalya-rati i madhura-rati. Tych pięć kategorii powstaje z różnych przywiązań do Najwyższej Osoby Boga. Transcendentalne smaki czerpane ze służby oddania także są pięciu rodzajów.

Madhya 19.183-184 Znaczenie: Śanta-rati tak oto opisane jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (2.5.16, 17, 18):

manase nirvikalpatvam

śama ity abhidhiyate

"Gdy ktoś jest całkowicie wolny od wszelkich wątpliwości i materialnych przywiązań, osiąga neutralną pozycję zwaną śanta."

vihaya visayonmukhyam nijananda-sthitir yatah

atmanah kathyate so 'tra svabhavah śama ity asau

prayah śama-pradhananam mamata-gandha-varjita

paramatmataya krsne jata śanta-ratir mata

Czyjaś realizacja Krsny w śanta-rati znajduje się na neutralnym etapie między koncepcją impersonalizmu a personalizmu. To znaczy, że nie ma zbyt mocnego przywiązania do osobowego aspektu Pana. Uznanie wielkości Pana nazywane jest śanta-rati. Jest to przywiązanie nie do aspektu osobowego, lecz do aspektu bezosobowego. Na ogół ten, kto znajduje się na tym etapie, przywiązany jest do aspektu Paramatmy Najwyższej Osoby Boga.

iśvarah sarva-bhutanam hrd-deśe 'rjuna tisthati

bhramayan sarva-bhutani yantrarudhani mayaya

"Najwyższy Pan przebywa w każdym sercu, o Arjuno, i On kieruje wędrówkami żywych istot, które usadowione są jak gdyby na maszynie zrobionej z energii materialnej." (Bg. 18.61 )

Na podstawie tej wypowiedzi z Bhagavad-gity możemy zrozumieć, że w śanta-rasie bhakta wszędzie widzi reprezentację Pana. Bhakti-rasamrta-sindhu (2.5.27) tak oto wyjaśnia dasya-rati.

svasmad bhavanti ye nyunas te 'nugrahya harer matah

aradhyatvatmika tesam ratih pritir itirita

tatrasaktikrd anyatra priti-samharini hy asau

Gdy wielki bhakta docenia Najwyższego Pana w Jego zlokalizowanym aspekcie i rozumie swą podrzędną pozycję, nie tylko podporządkowuje się Najwyższej Osobie Boga, lecz ze względu na swą podległą pozycję pragnie pełnić jakąś służbę i w ten sposób zyskać przychylność Najwyższej Osoby Boga. Bhakta w śanta-rati nie ma zbyt dużego pragnienia pełnienia służby dla Pana, lecz bhakta w dasya-rati ochoczo chce wykonywać służbę. Dzięki takiemu nastawieniu bhakta w dasya-rati realizuje Najwyższą Osobę Boga pełniej niż bhakta w śanta-rati. Uważa on, że Pan jest godnym uwielbienia obiektem, a to znaczy, że jego przywiązanie do Pana rośnie. Na platformie dasya-rati bhakta przywiązany jest do służenia Panu i wolny jest od przywiązania do działań materialnych. Śanta-rati nie jest ani materialna, ani duchowa, lecz dasya-rati jest rzeczywiście na platformie duchowej. Na platformie duchowej nie ma przywiązania do materialnych rzeczy. Bhakta w dasya-rati przywiązany jest jedynie do służenia Krsnie.

Sakhya-rati opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (2.5.30) w następujący sposób:

ye syus tulya mukundasya te sakhayah satam matah

samyad viśrambha-rupaisam ratih sakhyam ihocyate

Zgodnie z opinią zaawansowanych bhaktów i wielkich uczonych bhakta w sakhya-rati czuje się równy Najwyższej Osobie Boga. Na tym polega związek w przyjaźni. Z powodu przyjacielskiego związku z Panem nie tylko jest się wolnym od materialnego przywiązania, lecz jest się przekonanym, że można traktować Najwyższą Osobę Boga na równi. To nazywane jest sakhya-rati. Bhakta w sakhya-rati jest tak zaawansowany, że traktuje Pana na równej platformie, a nawet wymienia z Nim żartobliwe słowa. Chociaż nikt nigdy nie może być równym Najwyższej Osobie Boga, bhakta w sakhya-rati uważa się za równego Panu i nie wywołuje to w nim poczucia winy. W rzeczywistości uważanie się za równego Panu jest obrazą. Mayavadi sądzą, że są równi Panu, lecz takie uczucia powodują osamotnienie, gdyż są materialne. Natomiast sakhya-rati jest to uczucie, którego doświadcza w umyśle czysty bhakta wiecznie związany z Najwyższą Osobą Boga w tym uczuciu.

Vatsalya-rati opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (2.5.33) jak następuje:

guravo ye harer asya te pujya iti viśrutah

anugrahamayi tesam ratir vatsalyam ucyate

idam lalana-bhavyaśiś cibuka-sparśanadi-krt

Gdy żywa istota usytuowana jest na platformie vatsalya-rati, myśli o Najwyższej Osobie Boga w Jego postaci dziecięcej. W tej postaci Pan musi być pod opieką bhakty i wówczas bhakta przyjmuje pozycję, na której jest wielbiony przez Najwyższą Osobę Boga. Uczucie miłości rodzicielskiej nazywane jest vatsalya-rati. Gdy bhakta usytuowany jest na tej platformie, chce dbać o Pana jak o syna i pragnie dla Niego wszelkiego szczęścia. Ofiarowuje Panu błogosławieństwa dotykając Jego stóp i głowy.

Madhura-rati, czyli przywiązanie w miłości małżeńskiej, opisane jest w sposób następujący.

mitho harer mrgaksyaś ca sambhogasyadi-karanam

madhurapara-paryaya priyatakhyodita ratih

asyam kataksa-bhruksepa- priya-vani-smitadayah

Związek małżeński doświadczany jest między Najwyższą Osobą Boga a młodymi dziewczętami Vrajabhumi. Z powodu ich małżeńskiej miłości bezustannie żyją one z ośmioma rodzajami wspomnień nazywanych madhura-rati. Ten bliski związek wywołany miłością małżeńską powoduje ruchy brwi, spojrzenia, słodkie słowa i wymianę żartobliwych słów.

Madhya 19.185 "Jest pięć głównych smaków, których doświadcza się w związku z Najwyższą Osobą Boga - śanta, dasya, sakhya, vatsalya i madhura.

Madhya 19.186 "Oprócz pięciu smaków bezpośrednich, istnieje siedem smaków pośrednich, znanych jako: śmiech, zdumienie, rycerskość, współczucie, gniew, spustoszenie i strach.

Madhya 19.186 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (2.5.116).

Madhya 19.187 "W dodatku do pięciu smaków bezpośrednich istnieje siedem smaków pośrednich, znanych jako: śmiech, zdumienie, rycerskość, współczucie, gniew, spustoszenie i strach.

Madhya 19.187 Znaczenie: Śanta-bhakti-rasa opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (3.1.4, 5, 6) w sposób następujący:

vaksyamanair vibhavadyaih śaminam svadyatam gatah

sthayi śanti-ratir dhiraih śanta-bhakti-rasah smrtah

prayah svasukha-jatiyam

sukham syad atra yoginam

kintv atma-saukhyam aghanam

ghanam tv iśam ayam sukham

tatrapiśa-svarupanubhavasyaivoru-hetuta

dasadi-van-mano-jnatva-lilader na tatha mata

Gdy śanta-rati (pociąg neutralny) istnieje bezustannie i zmieszany jest z ekstatycznym uczuciem oraz gdy bhakta rozkoszuje się tą neutralną pozycją, nazywa się to śanta-bhakti-rasą. Bhaktowie z śanta-bhakti-rasy zazwyczaj rozkoszują się bezosobowym aspektem Najwyższej Osoby Boga. Ponieważ odczuwany przez nich smak transcendentalnego szczęścia jest niepełny, nazywa się on aghana, czyli niestężony. Podawane jest porównanie między zwykłym mlekiem a mlekiem zagęszczonym. Gdy ten sam bhakta wznosi się ponad bezosobowość i kosztuje służby dla Najwyższej Osoby Boga w Jego oryginalnej formie jako sac-cid-ananda-vigraha, smak ten nazywany jest stężonym (ghana), transcendentalnym szczęściem. Czasami bhaktowie w śanta-rasie znajdują przyjemność w transcendentalnym szczęściu po spotkaniu Najwyższej Osoby Boga, lecz nie można tego porównać z transcendentalnym szczęściem, którego doznają bhaktowie usytuowani w dasya-rasie, transcendentalnym smaku, w którym pełni się służbę dla Najwyższej Osoby Boga.

Bhakti-rasamrta-sindhu (3.2.4, 5) tak oto opisuje dasya-rasę, czyli dasya-bhakti-rasę:

atmocitair vibhavadyaih pritir asvadaniyatam

nita cetasi bhaktanam priti-bhakti-raso matah

anugrahyasya dasatval lalyatvad apy ayam dvidha

bhidyate sambhrama-prito gaurava-prita ity api

Kiedy zgodnie z pragnieniami duszy żywa istota rozwija miłość do Najwyższej Osoby Boga, ten początek miłości nazywany jest dasya-bhakti-rasą. Dasya-bhakti-rasa dzieli się na dwie kategorie nazywane sambhrama-dasya i gaurava-dasya. W sambhrama-dasyi bhakta z pełnym szacunkiem służy Najwyższej Osobie Boga, lecz w bardziej zaawansowanej gaurava-dasyi jego służba przybiera formę opieki nad Panem.

Sakhya-bhakti-rasa opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (3.3.1):

sthayibhavo vibhavadyaih sakhyam atmocitair iha

nitaś citte satam pustim rasah preyanudiryate

"Odpowiednio do czyjejś oryginalnej świadomości ekstatyczne emocje przejawiane są jako nieprzerwanie istniejące w wieczności. Kiedy ten etap świadomości Krsny dojrzeje, nazywany jest preyo-rasą lub sakhya-bhakti-rasą."

Vatsalya-rasa opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (3.4.1) jak następuje:

vibhavadyais tu vatsalyam sthayi pustim upagatah

esa vatsala-namatra prokto bhakti-raso budhaih

"Ten etap duchowej egzystencji, na którym wiecznie istniejąca miłość do Boga przekształcona zostaje w miłość rodzicielską i połączona jest z odpowiednimi emocjami, opisywany jest przez uczonych bhaktów jako vatsalya-bhakti-rasa."

Madhura-bhakti-rasa opisana jest w Bhakti-rasamrta-sindhu (3.5.1), jak następuje:

atmocitair vibhavadyaih pustim nita satam hrdi

madhurakhyo bhaved bhaktir aso 'sau madhura ratih

"Jeżeli zgodnie z naturalnym rozwojem świadomości Krsny czyjś pociąg w sercu skłania się ku miłości małżeńskiej, nazywa się to przywiązaniem w miłości małżeńskiej, czyli madhura-rasą."

Podobnie Bhakti-rasamrta-sindhu wyjaśnia siedem smaków pośrednich: hasya, adbhuta, vira, karuna, raudra, bhaya i bibhatsa.

Hasya-bhakti-rasa, śmiech w służbie oddania, wyjaśniona jest w taki oto sposób (B.r.s. 4.1.6):

vaksyamanair vibhavadyaih pustim hasa-ratir gata

hasya-bhakti-raso nama budhair esa nigadyate

"Gdy poprzez służbę oddania rozwija się wesołe przywiązanie do Krsny, wielcy uczeni nazywają je hasya-bhakti-rasą."

Podobnie, w Bhakti-rasamrta-sindhu (4.2.1) znajduje się opis adbhuta-rasy:

atmocitair vibhavadyaih svadyatvam bhakta-cetasi

sa vismaya-ratir nitad- bhuto-bhakti-raso bhavet

"Gdy podstawą czyjegoś ogólnego przywiązania jest zdumienie, nazywane jest to adbhuta-bhakti-rasą."

Tak oto opisana jest vira-bhakti-rasa (B.r.s. 4.3.1):

saivotsaha-ratih sthayi vibhavadyair nijocitah

aniyamana svadyatvam vira-bhakti-raso bhavet

yuddha-dana-daya-dharmaiś caturdha-vira ucyate

"Gdy przywiązanie do Krsny połączone jest z tendencjami wojowniczymi, skłonnością do dobroczynności lub miłosierdzia, takie oddanie nazywa się vira-bhakti-rasą."

Karuna-bhakti-rasa opisana jest jak następuje (B.r.s. 4.4.1):

atmocitair vibhavadyair nita pustim satam hrdi

bhavec choka-ratir bhakti- raso hi karunabhidhah

"Gdy czyjaś postawa oddania i przywiązanie do Krsny połączone jest z rozpaczą, nazywa się to karuna-bhakti-rasą."

Podobnie, raudra-bhakti-rasa opisana jest w taki sposób (B.r.s. 4.5.1):

nita krodha-ratih pustim vibhavadyair nijocitaih

hrdi bhakta-janasyasau raudra-bhakti-raso bhavet

"Gdy w sercu bhakty· oddanie połączone jest z gniewem, smak ten nazywa się raudra-bhakti-rasą. "

Tak oto opisana jest bhayanaka-bhakti-rasa (B.r.s. 4.6.1):

vaksyamanair vibhavadyaih pustim bhaya-ratir gata

bhayanakabhidho bhakti- raso dhirair udiryate

"Gdy oddanie połączone jest ze strachem, nazywa się bhayanaka-bhakti-rasą."

Bibhatsa-bhakti-rasa opisana jest jak następuje (B.r.s. 4.7.1):

pustim nija-vibhavadyair jugupsa-ratir agata

asau bhakti-raso dhirair bibhatsakhya itiryate

"Gdy czyjeś przywiązanie do Krsny rozwija się w ohydny sposób i bhakcie sprawia to przyjemność, określa się to bibhatsa-bhakti-rasą."

Podsumowując, kiedy czysty bhakta usytuowany jest w którymkolwiek z pięciu głównych smaków

(śanta,

dasya,

sakhya,

vatsalya i

madhura),

a ten połączony jest z siedmioma pośrednimi bhakti-rasami

(hasya,

adbhuta,

vira,

karuna,

raudra,

bhayanaka i

bibhatsa), wtedy dominujące stają się smaki pośrednie.

Madhya 19.188 "Pięć bezpośrednich transcendentalnych smaków służby oddania stale znajduje się w sercu bhakty. Jeśli zaś chodzi o siedem pośrednich emocji, pojawiają się nagle w pewnych okolicznościach i wydają się być potężniejszymi.

Madhya 19.189 "Przykładami śanta-bhaktów jest dziewięciu Yogendrów i czterej Kumarowie. Przykłady dasya-bhaktów są niezliczone, ponieważ tacy bhaktowie istnieją wszędzie.

Madhya 19.189 Znaczenie: Dziewięcioma Yogendrami są:

Kavi,

Havi,

Antartksa,

Prabuddha,

Pippalayana,

Avirhotra,

Dravida (Drumila),

Camasa i

Karabhajana.

Czterema Kumarami są:

Sanaka,

Sanandana,

Sanat-kumara i

Sanatana.

Bhaktowie będący sługami w Gokuli to:

Raktaka,

Citraka,

Patraka i inni.

W Dvarace są słudzy tacy jak Daruka, a w rozrywkach Pana w świecie materialnym są tacy słudzy jak Hanuman.

Madhya 19.190 "We Vrndavanie przykładami bhaktów w braterstwie są Śridama i Sudama; w Dvarace przyjaciółmi Pana są Bhima i Arjuna; we Vrndavanie bhaktami w miłości rodzicielskiej są matka Yaśoda i ojciec Nanda Maharaja, zaś w Dvarace rodzicami Pana są Vasudeva i Devaki. Są też inne starsze rangą osoby, będące bhaktami w miłości rodzicielskiej.

Madhya 19.191 "Głównymi bhaktami w miłości małżeńskiej są gopi we Vrndavanie, królowe w Dvarace i boginie szczęścia na Vaikuncie. Bhaktowie ci są niezliczeni.

Madhya 19.192 "Przywiązanie do Krsny dzieli się na dwie kategorie. Jedną jest przywiązanie z czcią i bojaźnią, a drugą jest czyste przywiązanie pozbawione czci.

Madhya 19.193 "Czyste przywiązanie pozbawione czci występuje na Goloce Vrndavanie. Przywiązanie, w którym dominują bojaźń i szacunek, spotyka się w dwóch miastach, Mathurze i Dvarace oraz na Vaikuncie.

Madhya 19.194 "Gdy bardzo uwidacznia się bogactwo, miłość do Boga ulega pewnemu osłabieniu. Jednak bhakta w oddaniu kevala, chociaż widzi nieograniczoną moc Krsny, uważa, że jest Mu równy.

Madhya 19.195 "Na transcendentalnej platformie neutralności i służenia czasami uwydatnia się bogactwo Pana. Jednakże w transcendentalnych smakach braterstwa, rodzicielstwa i miłości małżeńskiej bogactwo jest zminimalizowane.

Madhya 19.196 "Gdy Krsna ofiarował modlitwy u lotosowych stóp Swej matki i ojca, Vasudevy i Devaki, oboje czuli obawę, szacunek i strach, jako że byli świadomi Jego bogactw.

Madhya 19.197 "'Kiedy Devaki i Vasudeva zrozumieli, że ich dwaj synowie, Krsna i Balarama, którzy złożyli im pokłony, byli Najwyższą Osobą Boga, zatrwożyli się i nie objęli Ich.'

Madhya 19.197 Znaczenie: Werset ten przytoczony ze Śrimad-Bhagavatam (10.44.51) dotyczy zabicia Kamsy przez Krsnę i Balaramę. Vasudeva i Devaki widzieli, jak ich syn zabijał potężnego demona Kamsę, a potem od razu zostali uwolnieni z kajdan. Wówczas Balarama i Krsna ofiarowali Devaki i Vasudevie Swe wyrazy szacunku. Zarówno ojciec, jak i matka chcieli objąć swych synów, ale zrozumieli, że Krsna i Balarama byli Najwyższą Osobą Boga i dlatego nie mogli się zdecydować na objęcie Ich. Tak więc ich rodzicielska miłość do Krsny i Balaramy była skrępowana i zmniejszona przez bojaźń i szacunek.

Madhya 19.198 "Gdy Krsna zamanifestował Swoją formę kosmiczną, Arjuna przepełnił się czcią i bojaźnią i prosił, by wybaczył mu jego wcześniejszą zuchwałość, którą przejawiał wobec Krsny jako przyjaciela.

Madhya 19.199-200 "'Nie znając Twoich chwał i uważając Cię za przyjaciela, w przeszłości zwracałem się do Ciebie: "O Krsno," "O Yadavo," "O mój przyjacielu.” Proszę, wybacz mi wszystko, co mogłem zrobić z głupoty albo z miłości do Ciebie. Obrażałem Cię wiele razy, czy to żartując z Tobą podczas odpoczynku, czy to dzieląc z Tobą posłanie, czy jedząc z Tobą razem, czasami sam, czasami w obecności wielu przyjaciół. O nieomylny, proszę, wybacz mi te wszystkie obrazy, których się wobec Ciebie dopuściłem.'

Madhya 19.199-200 Znaczenie: Jest to cytat z Bhagavad-gity (11.41-42). W tym wersecie Arjuna zwraca się do Krsny, który ukazał Swoją kosmiczną formę na polu bitewnym Kuruksetra.

Madhya 19.201 "Chociaż Krsna zawsze żartował z królową Rukmini, ona myślała, że zamierza porzucić jej towarzystwo i dlatego doznała szoku.

Madhya 19.202 "'Kiedy w Dvarace Krsna żartował z Rukmini, ta była bardzo zmartwiona, pełna strachu i rozpaczy. Utraciła też inteligencję. Spadły jej bransoletki, które miała na rękach, upuściła wachlarz, którym wachlowała Pana, a włosy miała w nieładzie. Utraciła przytomność i nagle upadła niczym drzewo bananowe zwalone przez silne wiatry.'

Madhya 19.202 Znaczenie: Ten werset ze Śrimad-Bhagavatam (10.60.24) nawiązuje do rozmowy Krsny z Rukmini w Jego sypialni. Chcąc po prostu sprawdzić jej szczerość, zaczął z niej żartować prezentując Siebie jako biednego, nie mającego kwalifikacji i niegodnego tego, by być jej ukochanym. Nie zorientowawszy się, że żartuje, Rukmini potraktowała to poważnie i myślała, że chce On opuścić jej towarzystwo. To nieporozumienie sprawiło, że poczuła się bardzo nieszczęśliwa, a to wpłynęło na całe jej ciało. Wachlarz i bransoletki upadły na podłogę, po czym upadła także i ona niczym drzewo bananowe zwalone przez silne wiatry.

Madhya 19.203 Na etapie kevala [nieskazitelnego oddania] bhakta nigdy nie zważa na nieograniczone bogactwo Krsny, mimo iż go doświadcza. Traktuje poważnie tylko własny związek z Krsną.

Madhya 19.203 Znaczenie: Kiedy bhakta osiąga etap nieskazitelnego oddania, szczególnie w przyjaźni z Krsną, zapomina o bogactwach Pana, mimo iż je widzi, i uważa siebie za równego Krsnie. W rzeczywistości nie można porównywać siebie z Krsną, ale ponieważ bhakta jest tak zaawansowany w świadomości Krsny, jest w stanie postępować wobec Krsny jak wobec zwykłego człowieka.

Madhya 19.204 "'Gdy matka Yaśoda ujrzała w ustach Krsny wszystkie wszechświaty, ogarnęło ją chwilowe zdumienie. Pan wielbiony jest jako Indra i inni półbogowie przez zwolenników trzech Ved, którzy składają Mu ofiary. Wielbiony jest jako bezosobowy Brahman przez święte osoby, które poznały Jego wielkość dzięki studiowaniu Upanisadów; jako purusa przez wielkich filozofów, którzy prowadzą analityczne badania nad wszechświatem; jako wszechprzenikająca Dusza Najwyższa przez wielkich yoginów; jako Najwyższa Osoba Boga przez bhaktów. Tym niemniej, matka Yaśoda uważała Pana za swojego syna.'

Madhya 19.204 Znaczenie: Ten werset przytoczony jest ze Śrimad-Bhagavatam (10.8.45). Osoby duchowo zaawansowane zapominają o bogactwie Krsny dzięki łasce yogamayi. Na przykład matka Yaśoda uważała Krsnę za zwykłe dziecko.

Madhya 19.205 "'Chociaż Krsna jest poza percepcją zmysłową i jest niezamanifestowany dla ludzkich istot, przybiera wygląd istoty ludzkiej w materialnym ciele. Tak więc matka Yaśoda uważała Krsnę za swojego syna i przywiązała Go do drewnianego moździerza, jak gdyby był zwykłym dzieckiem.'

Madhya 19.205 Znaczenie: Werset ten ze Śrimad-Bhagavatam (10.9.14) mówi o tym, że Krsna prezentował się przed matką Yaśodą jak zwykłe dziecko. Bawił się jak niegrzeczny chłopiec, kradnąc masło i rozbijając garnki na masło. Matka Yaśoda zdenerwowała się i chciała przywiązać Pana do moździerza używanego do tłuczenia przypraw. Innymi słowy, uważała Najwyższą Osobę Boga za zwykłe dziecko.

Madhya 19.206 "'Kiedy Krsna został pokonany przez Śridamę, musiał nieść go na Swoich ramionach. Podobnie Bhadrasena nosił Vrsabhę, a Pralamba niósł Balaramę, syna Rohini.’

Madhya 19.206 Znaczenie: Werset ten pochodzi ze Śrimad-Bhagavatam (10.18.24). Gdy wszyscy chłopcy pasterze bawili się w lesie Vrndavany, pojawił się demon Pralambasura, by porwać Krsnę i Balaramę. Asura przyjął formę chłopca pasterza, ale Krsna zrozumiał jego podstęp. Dlatego podzielił wszystkich chłopców pasterzy na dwie grupy. Jedna grupa należała do Balaramy, a druga do Samego Krsny. Ostatecznie Krsna został pokonany w tej zabawie i zgodnie z zakładem zwyciężona grupa musiała nieść zwycięską grupę na ramionach. Krsna musiał nieść na ramionach Śridamę, a Bhadrasena musiał nieść Vrsabhę. Demon Pralambasura musiał nieść Balaramę i gdy Balarama usiadł mu na ramionach, demon uciekł daleko. W końcu zaczął zwiększać swoje ciało do gigantycznych rozmiarów i Balarama domyślił się, że Pralamba zamierza Go zabić. Balarama uderzył Swą mocną pięścią w głowę demona i ten padł martwy, jakby był wężem, któremu rozbito głowę.

Madhya 19.207-209 " "'Mój najdroższy Krsno, wielbisz Mnie i porzucasz towarzystwo wszystkich innych gopi, które chciały cieszyć się Tobą." Myśląc w ten sposób, Śrimati Radharani uważała siebie za najbardziej ukochaną gopi Krsny. Napełniła się dumą i wraz z Krsną opuściła rasa-lilę. W głębokim lesie powiedziała: "Mój drogi Krsno, nie mogę, już dłużej iść. Możesz wziąć Mnie, gdziekolwiek zechcesz." Gdy Śrimati Radharani poprosiła Krsnę w taki sposób, Krsna rzekł: "Wejdź po prostu na Moje ramiona." Gdy tylko Śrimati Radharani zaczęta to robić, Krsna zniknął. Wówczas Śrimati Radharani zaczęła boleć nad Swą prośbą i zniknięciem Krsny.'

Madhya 19.207-209 Znaczenie: Te trzy wersety zostały przytoczone ze Śrimad-Bhagavatam (10.30.37-39).

Madhya 19.210 "'Drogi Krsno, lekceważąc polecenia swych mężów i synów, rodziny, braci oraz przyjaciół i porzucając ich towarzystwo, my, gopi, przyszłyśmy do Ciebie. Doskonale znasz nasze pragnienia. Przyszłyśmy tylko dlatego, że zauroczył nas Twój niezwykle melodyjny flet. Jednak Ty jesteś wielkim oszustem. Kto inny w środku nocy zrezygnowałby z towarzystwa takich młodych dziewcząt jak my?'

Madhya 19.210 Znaczenie: Ten werset przytoczony ze Śrimad-Bhagavatam (10.31.16) opisuje, jak gopi w środku nocy poddały się przyjemności Krsny. Gopi przyszły do Krsny, by cieszyć się z Nim w tańcu rasa. Krsna bardzo dobrze o tym wiedział, lecz pozornie próbował ich uniknąć. Dlatego gopi nazwały Go kitava, wielkim oszustem, ponieważ najpierw zauroczył je, by przyszły z Nim tańczyć, a gdy rzeczywiście przyszły lekceważąc polecenia swoich przyjaciół i krewnych, próbował trzymać się od nich z dala udzielając im dobrych instrukcji. Ale gopi nie były już w stanie tolerować tych przebiegłych rad, dlatego miały prawo nazwać Krsnę kitava, wielkim oszustem. Wszystkie były młodymi dziewczętami i przyszły do Niego, by się nimi cieszył. Jak zatem mógł ich unikać? Dlatego w tym wersecie gopi dały wyraz swemu wielkiemu rozczarowaniu. Przyszły dobrowolnie, lecz Krsna był tak przebiegły, że chciał uniknąć ich towarzystwa. Rozpacz gopi była z pewnością bardzo stosowna. W ten sposób Krsna wystawił na próbę ich szczerość.

Madhya 19.211 "Gdy ktoś jest całkowicie przywiązany do lotosowych stóp Krsny, osiąga stan śamata. Słowo śamata wywodzi się od słowa śama; tak więc śanta-rasa, pozycja neutralna, oznacza całkowite przywiązanie do lotosowych stóp Krsny. Taki jest werdykt pochodzący z ust Samej Najwyższej Osoby Boga. Ten stan nazywany jest samorealizacją.

Madhya 19.211 Znaczenie: Najwyższa Osoba Boga wyjaśnia słowo śama w następnym wersecie.

Madhya 19.212 "Są to słowa Najwyższej Osoby Boga: 'Gdy czyjaś inteligencja jest całkowicie przywiązana do Moich lotosowych stóp, lecz osoba ta nie pełni praktycznej służby, osiągnęła etap zwany śanta-rati albo śama. Bez śanta-rati bardzo trudno jest osiągnąć przywiązanie do Krsny.'

Madhya 19.212 Znaczenie: Werset ten znajduje się w Bhakti-rasamrta-sindhu (3.1.47).

Madhya 19.213 "'Słowo śama lub śanta-rasa wskazuje, te ktoś jest przywiązany do lotosowych stóp Krsny. Dama oznacza kontrolowanie zmysłów i nie odstępowanie od służby dla Pana. Tolerowanie nieszczęścia jest nazywane titiksa, a dhrti oznacza kontrolowanie języka i genitaliów.

Madhya 19.213 Znaczenie: Werset ten pochodzi ze Śrimad-Bhagavatam (11.19.36). Uwarunkowana dusza znajdująca się w szponach mayi, materialnej energii, jest bardzo poruszona z powodu impulsów języka i genitaliów. Kontrolowanie impulsów języka, brzucha i genitaliów, które leżą w linii prostej, nazywa się dhrti. Śrila Bhaktivinoda Thakura mówi: tara madhye jihva ati, lobhamaya sudurmati. Spośród zmysłów język jest najgroźniejszym wrogiem uwarunkowanej duszy. Pod wpływem impulsów języka popełnia się wiele grzesznych czynów. Chociaż Krsna dał ludzkim istotom smaczne pożywienie, ludzie mimo to popełniają grzechy zabijając biedne zwierzęta, by zadowolić język. Nie będąc w stanie kontrolować języka, uwarunkowana dusza je więcej niż potrzebuje. Oczywiście każdy musi jeść, aby jego ciało było zdolne służyć Panu, lecz kiedy nie potrafimy kontrolować zmysłów, padamy ofiarą nakazów języka i brzucha. Za tym idzie naturalnie podniecenie genitaliów i wówczas dąży się do zakazanego seksu. Jednakże język można kontrolować przez skupienie się na lotosowych stopach Krsny. Bhaktivinoda Thakura mówi dalej, krsna bada dayamaya, karibare jihva jaya, sva-prasada-anna dila bhai: Krsna był bardzo miłosierny i abyśmy mogli pokonać język, dał nam smaczne pożywienie, które zostało Mu ofiarowane. Gdy ktoś jest przywiązany do lotosowych stóp Krsny, nie je on nic, co nie jest ofiarowane Krsnie. Sei annamrta khao, radha-krsna-guna gao, preme daka caitanya-nitai. Ponieważ bhakta je tylko prasada, przezwycięża impulsy języka, brzucha i genitaliów. Będąc usytuowanym w pozycji śanta-rasa, można kontrolować nakazy zmysłów. Wówczas postęp w świadomości Krsny jest zapewniony.

Madhya 19.214 "Porzucenie wszystkich pragnień nie związanych z Krsną to cel osoby będącej w śanta-rasie. Na tej platformie może być usytuowany tylko bhakta Krsny. Zatem nazywa się go śanta-rasa-bhaktą.

Madhya 19.214 Znaczenie: Osoba na tej pozycji jest wolna od wszelkiej materialnej przyjemności. Jeśli ktoś nie jest poruszony czy zaniepokojony, może realizować swój związek z Krsną. Dlatego bhakta w śanta-rasie jest zawsze utwierdzony w swojej realizacji. Tej instrukcji udzielił Uddhavie Sam Pan. Początek czystej służby oddania nazywany jest anyabhilasita-śunya. Gdy ktoś jest usytuowany na platformie neutralności, wydostał się z platformy materialnej i jest w pełni usytuowany w życiu duchowym. Słowo dama użyte w wersecie 213 oznacza indriya-samyama - okiełznanie swoich zmysłów. Słowo dama oznacza też opanowanie wrogów. Król musi podjąć pewne kroki, by powstrzymać kryminalne czyny swoich obywateli. Wielcy rajarsi, królowie będący bhaktami, kontrolowali niepożądane elementy w swoich państwach i to także można nazwać dama. Jednakże tutaj dama odnosi się do uwarunkowanej duszy, która musi kontrolować swoje zmysły. Prawdziwe dama oznacza kontrolowanie niepożądanych czynności zmysłów.

Madhya 19.215 "Kiedy bhakta usytuowany jest na platformie śanta-rasa, nie pragnie ani wzniesienia na planety niebiańskie, ani wyzwolenia. Rzeczy te wynikają z karmy i jnany i bhakta uważa je za nie lepsze od piekła. Osoba usytuowana na platformie śanta-rasa manifestuje dwie transcendentalne cechy - wolność od przywiązania do wszelkich materialnych pragnień i całkowite przywiązanie do Krsny.

Madhya 19.216 "'Ten, kto jest oddany Najwyższej Osobie Boga, Narayanowi, nie lęka się niczego. Dla bhakty wzniesienie się na planety niebiańskie, zesłanie do piekła i wybawienie z materialnej niewoli wydaje się być tym samym.

Madhya 19.216 Znaczenie: Ten werset został przytoczony ze Śrimad-Bhagavatam (6.17.28). Dla bhakty wzniesienie się na planety niebiańskie, wybawienie z materialnej niewoli i zesłanie do piekła jest tym samym. Bhakta pragnie jedynie przywiązać się do lotosowych stóp Krsny i pełnić dla Niego transcendentalną służbę miłości.

Madhya 19.217 "Te dwie cechy etapu śanta obecne są w życiu wszystkich bhaktów. Są one jak cecha dźwięku w eterze. Wibracja dźwiękowa znajduje się we wszystkich materialnych elementach.

Madhya 19.217 Znaczenie: Cechy śanta-rasy obecne są we wszelkiego rodzaju bhaktach, bez względu na to, czy są oni w dasya-rasie, sakhya-rasie, vatsalya-rasie czy madhura-rasie. Podany jest tutaj przykład dźwięku. Dźwięk istnieje nie tylko w niebie, czyli eterze, lecz obecny jest także w powietrzu, ogniu, wodzie i ziemi. Jest to naukowe wyjaśnienie służby oddania. Tak jak dźwięk znajduje się we wszystkich materialnych elementach, tak śanta-rasa obecna jest we wszystkich bhaktach, czy są oni na platformie dasya-rasy, sakhya-rasy, vatsalya-rasy czy madhura-rasy.

Madhya 19.218 "Naturą śanta-rasy jest to, że nie ma nawet śladu zażyłości. Dominuje raczej wiedza o bezosobowym Brahmanie i zlokalizowanej Paramatmie.

Madhya 19.218 Znaczenie: Ponieważ bhakta w śanta-rasie odnosi wrażenie, że Najwyższa Osoba Boga jest bezosobowy, wielbi bezosobowego Brahmana lub zlokalizowany aspekt Absolutnej Prawdy (Paramatmę). Nie rozwija osobowego związku z Najwyższą Osobą Boga, Śri Krsną.

Madhya 19.219 "Osoba na platformie śanta-rasy realizuje swoją konstytucjonalną pozycję. Jednakże gdy wzniesie się na platformę dasya-rasy, ma wtedy lepsze zrozumienie kompletnego bogactwa Najwyższej Osoby Boga.

Madhya 19.220 "Na platformie dasya-rasy wiedza o Najwyższej Osobie Boga objawiana jest z bojaźnią i szacunkiem. Pełniąc służbę dla Pana Krsny, bhakta w dasya-rasie dostarcza Panu ciągłego szczęścia.

Madhya 19.221 "Cechy śanta-rasy obecne są także w dasya-rasie, lecz dodana jest służba. Tak więc platforma dasya-rasy mieści w sobie cechy zarówno śanta-rasy, jak i dasya-rasy.

Madhya 19.222 "Zarówno cechy śanta-rasy, jak i służba dasya-rasy obecne są na platformie sakhya-rasy. Na platformie braterstwa cechy dasya-rasy połączone są z zażyłością braterstwa w miejsce bojaźni i szacunku.

Madhya 19.223 "Na platformie sakhya-rasy bhakta czasami służy Panu, a czasami powoduje, że Krsna odwzajemnia się służbą. W zabawie w walkę pasterze czasami wdrapują się na barki Krsny, a czasami Jego nakłaniaj, by wspiął się na ich ramiona.

Madhya 19.224 "Ponieważ na platformie braterstwa dominuje poufna służba, nieobecne są bojaźń i szacunek. Tak więc sakhya-rasę charakteryzują trzy cechy.

Madhya 19.225 "Na platformie sakhya-rasy Najwyższa Osoba Boga zobowiązany jest bhaktom, którzy są w wielkiej zażyłości z Krsną i sądzą, że są Mu równi.

Madhya 19.226 "Na platformie miłości rodzicielskiej cechy śanta-rasy, dasya-rasy i sakhya-rasy przekształcone zostają w formę służenia nazywaną utrzymywaniem.

Madhya 19.227 "Istotą miłości braterskiej jest zażyłość pozbawiona formalności i szacunku, które obecne są w dasya-rasie. Z powodu większej zażyłości bhakta działający w miłości rodzicielskiej karci i upomina Pana w zwykły sposób.

Madhya 19.228 "Na platformie miłości rodzicielskiej bhakta siebie uważa za opiekuna i żywiciela Pana. Zatem Pan jest przedmiotem opieki, tak jak syn, i dlatego związek ten pełen jest czterech cech: śanta-rasy, dasya-rasy, braterstwa i miłości rodzicielskiej. Jest w nim więcej transcendentalnego nektaru.

Madhya 19.228 Znaczenie: W swojej Amrta-pravaha-bhasyi Śrila Bhaktivinoda Thakura przedstawia krótkie streszczenie tego skomplikowanego opisu różnych ras. Oznajmia, że przez mocne skoncentrowanie się na służbie dla Pana uwalniamy się od wszelkich materialnych pragnień. Na platformie śanta-rasy są dwie transcendentalne cechy. We wszystkich materialnych elementach znajduje się wibracja dźwiękowa. Podobnie, śanta-rasa rozciąga się na wszystkie transcendentalne smaki, które znane są jako dasya-rasa, sakhya-rasa, vatsalya-rasa i madhura-rasa. Chociaż w śanta-rasie występuje przywiązanie w bojaźni i szacunku wraz z dwoma cennymi transcendentalnymi cechami - przywiązaniem do Krsny i obojętnością wobec materialnych pragnień - tym niemniej brakuje zażyłości. Dlatego w śanta-rasie dominuje przywiązanie do bezosobowego Brahmana i zlokalizowanej Paramatmy. Brak jest intymności. Ta intymność sprawia, że myśli się o Krsnie jako jedynym schronieniu i jedynym przyjacielu. W śanta-rasie przyjmuje się Krsnę jako bezosobowego Param Brahmę lub zlokalizowaną Paramatmę. Oparte jest to na spekulatywnej wiedzy jnaniego. Jednakże gdy następuje dalszy rozwój tej wiedzy, nabiera się przekonania, że Paramatma, Najwyższy Pan, jest panem, a żywa istota jest Jego wiecznym sługą. Wówczas osiąga się platformę dasya-rasy. W dasya-rasie przyjmuje się Pana z bojaźnią i szacunkiem. Jednakże chociaż w śanta-rasie nie ma aktywnej służby, w dasya-rasie dominuje aktywna służba. Tak więc w dasya-rasie widoczne są w przeważającej mierze cechy śanta-rasy i służenie. Podobnie, gdy ta sama rasa rozwinie się w braterstwo (sakhya-rasę), dodana zostaje przyjacielska zażyłość. W sakhya-rasie nie ma czci i bojaźni. Sakhya-rasa obdarzona jest trzema cechami: śanta, dasya i sakhya. Podobnie, na platformie miłości rodzicielskiej cechy śanta-rasy i dasya-rasy w pełni rozwijają się w inną formę - wrażenie, że utrzymuje się Pana. Zatem na platformie miłości rodzicielskiej istnieje połączenie czterech transcendentalnych cech: śanta, dasya, sakhya i aspekt rodzicielstwa, który stawia bhaktę na pozycji opiekuna i obrońcy. Tak więc na platformie miłości rodzicielskiej obecne są cztery cechy transcendentalnej miłości.

Madhya 19.229 "Wymianę duchowego szczęścia między Krsną a Jego bhaktą, w którym Krsna podlega kontroli Swego bhakty, porównuje się do nektaru, w jakim bhakta i Krsna zanurzają się. Takie jest orzeczenie wielkich uczonych, którzy doceniają bogactwo Krsny.

Madhya 19.230 "'Pragnę raz jeszcze złożyć pełne szacunku pokłony Najwyższej Osobie Boga. O mój Panie, z wielką radością składam Ci pokłony setki i tysiące razy, ponieważ Swymi rozrywkami pogrążasz gopi w oceanie nektaru. Doceniając Twoje bogactwo, bhaktowie zazwyczaj oznajmiają, że zawsze podbijają Cię ich uczucia.'

Madhya 19.230 Znaczenie: Werset ten pochodzi z Damodarastaki zawartej w Padma Puranie. Przywiązanie do Krsny w śanta-rasie, służenie Panu w dasya-rasie, swobodne pełnienie służby w braterstwie i służenie w miłości rodzicielskiej z uczuciem opieki, wszystkie one łączą się na platformie miłości małżeńskiej, gdy bhakta chce służyć Panu ofiarowując Mu swe ciało. W ten sposób cechy innych ras łączą się, by utworzyć nektar miłości małżeńskiej. Na tej platformie zostają połączone wszystkie odmienne uczucia bhakty.

Madhya 19.231 "Na platformie miłości małżeńskiej wzrasta intymność przywiązania do Krsny, służenia Mu, nieskrępowanych uczuć braterskich i wrażenie bycia opiekunem.

Madhya 19.232 "Na platformie miłości małżeńskiej bhakta ofiarowuje swoje ciało w służbie dla Pana. Tak więc na tej platformie obecnych jest wszystkich pięć transcendentalnych cech.

Madhya 19.233 "Wszystkie pięć cech rozwijają się jedna po drugiej w materialnych elementach, poczynając od eteru. Przez stopniową ewolucję rozwija się najpierw jedna cecha, potem rozwijają się dwie, potem trzy i cztery, tak że w ziemi występuje wszystkich pięć cech.

Madhya 19.234 "Podobnie na platformie miłości małżeńskiej wszystkie uczucia bhaktów zostają połączone. Ten wzmocniony smak jest z pewnością wspaniały."

Madhya 19.235 Wówczas Śri Caitanya Mahaprabhu zakończył: "Opisując smaki służby oddania, podałem jedynie ogólny przegląd. Możesz zastanowić się, jak to uporządkować i rozwinąć.

Madhya 19.236 "Gdy ktoś bezustannie myśli o Krsnie, w jego sercu manifestuje się miłość do Niego. Nawet jeśli jest ignorantem, dzięki łasce Pana Krsny może dotrzeć na brzeg oceanu transcendentalnej miłości."

Madhya 19.237 Powiedziawszy to, Śri Caitanya Mahaprabhu objął Śrila Rupę Gosvamiego. Następnie Pan postanowił udać się do Benares.

Madhya 19.238 Następnego ranka, gdy Śri Caitanya Mahaprabhu wstał i przygotował się, by wyruszyć do Varanasi [Benares], Śrila Rupa Gosvami złożył u Jego lotosowych stóp następujące oświadczenie.

Madhya 19.239 "Pójdę z Waszą Wysokości, jeśli dostanę pozwolenie. Nie będę w stanie tolerować fal rozłąki "

Madhya 19.240 Śri Caitanya Mahaprabhu odpowiedział: "Twoim obowiązkiem jest wykonanie Mojego polecenia. Zbliżyłeś się do Vrndavany. Teraz powinieneś tam pójść.

Madhya 19.241 "Możesz później udać się z Vrndavany przez Bengal [Gauda-deśę] do Jagannatha Puri. Tam spotkasz Mnie ponownie."

Madhya 19.242 Objąwszy Rupę Gosvamiego, Śri Caitanya Mahaprabhu wsiadł do łodzi. Rupa Gosvami stracił przytomność i na miejscu upadł.

Madhya 19.243 Bramin z Dekanu wziął Rupę Gosvamiego do swego domu, a potem dwaj bracia wyruszyli do Vrndavany.

Madhya 19.244 Po długiej wędrówce Śri Caitanya Mahaprabhu dotarł w końcu do Varanasi, gdzie spotkał Candraśekharę, który wyszedł z miasta.

Madhya 19.245 We śnie Candraśekhara zobaczył, że Pan Śri Caitanya Mahaprabhu przyszedł do jego domu. Dlatego nad ranem wyszedł za miasto, by przywitać Pana.

Madhya 19.246 Gdy Candraśekhara czekał za miastem, ujrzał nagle nadchodzącego Śri Caitanyę Mahaprabhu i padł Mu do stóp. Bardzo szczęśliwy zabrał Pana do swego domu.

Madhya 19.247 Tapana Miśra także usłyszał nowinę o przybyciu Pana do Varanasi i poszedł do domu Candraśekhary, by się z Nim zobaczyć. Po rozmowie zaprosił Pana na obiad do swego domu.

Madhya 19.248 Tapana Miśra zabrał Caitanyę Mahaprabhu do swego domu i podał Mu obiad. Candraśekhara zaprosił Balabhadrę Bhattacaryę, by zjadł obiad u niego w domu.

Madhya 19.249 Podawszy Śri Caitanyi Mahaprabhu obiad, Tapana Miśra błagał Pana o przychylność i poprosił, by przyznał mu łaskę.

Madhya 19.250 Tapana Miśra powiedział: "Dopóki Wasza Wysokość przebywać będzie w Varanasi, proszę, niech nie przyjmuje zaproszenia od nikogo poza mną."

Madhya 19.251 Śri Caitanya Mahaprabhu wiedział, że pozostanie tam tylko przez pięć czy siedem dni. Nie przyjąłby żadnego zaproszenia wspólnie z sannyasinami Mayavadi.

Madhya 19.252 Wiedząc o tym, Śri Caitanya Mahaprabhu zgodził się jeść obiad w domu Tapana Miśry, a swą siedzibą uczynił dom Candraśekhary.

Madhya 19.253 Przybył bramin z Maharastriya, a Pan spotkał się z nim. Z powodu uczucia Pan obdarzył go Swoją łaską.

Madhya 19.254 Słysząc o przybyciu Śri Caitanyi Mahaprabhu, przyszli Go zobaczyć wszyscy szanowani członkowie społeczności braminów i ksatriyów.

Madhya 19.255 W ten sposób Śri Rupa Gosvami został obdarzony bardzo dużą łaską, a ja w skrócie opisałem wszystkie te tematy.

Madhya 19.256 Ktokolwiek słucha tego opowiadania z wiarą i miłością, z pewności rozwija miłość do Boga u lotosowych stóp Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 19.257 Modląc się u lotosowych stóp Śri Rupy i Śri Raghunathy, zawsze pragnąc ich miłosierdzia, ja, Krsnadasa, opowiadam Śri Caitanya-caritamrtę, podążając w ich ślady.

W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do Dziewiętnastego Rozdziału Madhya-lili Śri Caitanya-caritamrty, opisującego instrukcje, jakich Pan udzielił w Prayag Śrila Rupie Gosvamiemu o nauce służby oddania.