ROZDZIAŁ II .

Ekstatyczne manifestacje Pana Śri Caitanyi Mahaprabhu

W Drugim Rozdziale Madhya-lili autor opisuje rozrywki Pana r ostatnich dwunastu lat Jego życia. W ten sposób Krsnadasa Kaviraja Gosvami opisał tu także niektóre rozrywki z Antya-lili. Zwykłemu człowiekowi bardzo trudno jest zrozumieć takie postępowanie. Autor spodziewa się, że czytanie o rozrywkach Pana pomoże czytelnikowi obudzić stopniowo jego uśpioną miłość do Krsny. Pisząc Caitanya-caritamrtę, Śrila Krsnadasa Kaviraja Gosvami był w bardzo podeszłym wieku i dlatego w Drugim Rozdziale również zamieścił streszczenie Antya-lili. Autor potwierdza, że w sprawach związanych ze służbą oddania opinia Svarupy Damodary jest autorytatywna. Zasadniczą rolę jednak odegrały notatki Svarupy Damodary zapamiętane przez Raghunathę dasa Gosvamiego, który także pomagał przy tworzeniu Caitanya-caritamrty. Kiedy Svarupa Damodara Gosvami odszedł z tego świata, Raghunatha dasa Gosvami udał się do Vrndavany. Wtedy właśnie spotkał go autor, Śrila Kaviraja Gosvami, i dzięki jego łasce również przyswoił sobie treść notatek Svarupy Damodary. W ten sposób autor mógł zakończyć to transcendentalne dzieło, Śri Caitanya-caritamrtę.

Madhya 02.01 Podając streszczenie ostatniej grupy rozrywek Pana Caitanyi Mahaprabhu, w tym rozdziale opiszę transcendentalną ekstazę Pana, która wydawała się być szaleństwem z powodu Jego rozłąki z Krsną.

Madhya 02.01 Znaczenie: Drugi Rozdział zawiera ogólny opis zajęć Pana Caitanyi z okresu po przyjęciu sannyasy. Śri Caitanya Mahaprabhu jest tu szczególnie scharakteryzowany jako gaura, czyli "o jasnej cerze". Krsna jest zazwyczaj znany jako czarnawy, ale kiedy pogrąża się w myślach o gopi - które wszystkie mają cerę jasną - również przyjmuje jasną karnację. Szczególnie głęboko przeżywał rozłąkę z Krsną Śri Caitanya Mahaprabhu; zupełnie jak osoba pogrążona w tęsknocie za swym ukochanym. Śri Caitanya Mahaprabhu przejawiał takie uczucia przez prawie dwanaście lat końcowego okresu Swych rozrywek, co zostało skrótowo przedstawione w Drugim Rozdziale Madhya-lali.

Madhya 02.02 Wszelka chwała Śri Caitanyi Mahaprabhu! Wszelka chwała Panu Nityanandzie! Wszelka chwała Advaitacandrze! Wszelka chwała wszystkim bhaktom Pana!

Madhya 02.03 W czasie Swych ostatnich dwunastu lat, Śri Caitanya Mahaprabhu stale przejawiał wszystkie symptomy ekstazy w rozłące z Krsną.

Madhya 02.04 W dzień i w nocy stan umysłu Śri Caitanyi Mahaprabhu był praktycznie taki sam jak stan umysłu Radharani, kiedy do Vrndavany przybył Uddhava, aby zobaczyć się z gopi.

Madhya 02.05 Pan nieustannie przejawiał stan umysłu odzwierciedlający szaleństwo rozłąki. Wszystkie Jego działania opierały się na zapomnieniu, a rozmowy były zawsze pełne obłędu.

Madhya 02.06 Z porów Jego ciała płynęła krew, a wszystkie zęby luzowały się. W jednej chwili całe ciało Pana stawało się szczupłe, a w chwilę później grubiało.

Madhya 02.07 Mały pokój za korytarzem jest nazywany Gambhira. Śri Caitanya Mahaprabhu przebywał zazwyczaj właśnie w tym pomieszczeniu, nie zasypiając jednak nawet na chwilę. W nocy tarł Swymi ustami i głową o ziemię, raniąc całą twarz.

Madhya 02.08 Mimo iż troje drzwi tego domu były zawsze zamknięte, Pan wychodził jednak na zewnątrz. Czasem widywano Go przy świątyni Jagannatha, przed bramą Simha-dvara, a czasem padał w toń morza.

Madhya 02.09 Śri Caitanya Mahaprabhu biegał też bardzo szybko przez wydmy, mylnie uznając je za wzgórze Govardhana. Biegnąc, zawodził głośno i płakał.

Madhya 02.09 Znaczenie: Z powodu wiatru wiejącego od morza, piasek czasami tworzy wydmy. Wydmy takie nazywane są cataka parvata. Zamiast widzieć w nich zwykłe piaskowe wzgórza, Pan uznawał je za wzgórze Govardhana. Czasami biegł ku tym wydmom z wielką szybkością, płacząc bardzo głośno. Zachowanie to odzwierciedlało stan umysłu Radharani. W ten właśnie sposób Caitanya Mahaprabhu był pogrążony w myślach o Krsnie i Jego rozrywkach. Stan Jego umysłu przenosił Go w atmosferę Vrndavany i wzgórza Govardhana. Pan doznawał wtedy transcendentalnego szczęścia rozłąki i spotkania.

Madhya 02.10 Caitanya Mahaprabhu mylił czasem małe parki miejskie z Vrndavaną. Udawał się tam czasem tańcząc i śpiewając, tracąc niekiedy przytomność w duchowej ekstazie.

Madhya 02.11 Tak niezwykłe przekształcenia ciała z powodu transcendentalnych uczuć mogły wystąpić wyłącznie u Najwyższego Pana, w którego ciele przejawiały się wszelkie przemiany.

Madhya 02.11 Znaczenie: Ekstatyczne przemiany ciała, opisywane w tak zaawansowanych pismach jak Bhakti-rasamrta-sindhu, nie występują praktycznie w tym materialnym świecie. Objawy takie występowały jednak w doskonałym stopniu u Śri Caitanyi Mahaprabhu. Przemiany te wskazują na mahabhavę, czyli najwyższą ekstazę. Czasem sahajiya imitują te symptomy, ale doświadczeni bhaktowie natychmiast je odrzucają. Autor przyznaje tutaj, że opisane przez niego przemiany mogą wystąpić wyłącznie w ciele Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 02.12 Stawy Jego rąk i nóg rozdzielały się czasem na odległość ośmiu cali i były tylko związane samą skórą.

Madhya 02.13 Niekiedy, ręce, nogi oraz głowa Śri Caitanyi Mahaprabhu chowały się wewnątrz Jego ciała - niczym wciągnięte kończyny żółwia.

Madhya 02.14 W taki oto sposób Śri Caitanya Mahaprabhu zwykł manifestować zadziwiające symptomy ekstazy. W Jego umyśle była pustka, a w słowach - tylko przygnębienie i rozczarowanie.

Madhya 02.15 Śri Caitanya Mahaprabhu zwykł wyrażać stan Swego umysłu w ten sposób: "Gdzie jest Pan Mego życia grający na flecie? Cóż mam teraz czynić? Gdzie mam się udać, aby odnaleźć syna Maharajy Nandy?

Madhya 02.16 "Z kim mam rozmawiać? Któż może zrozumieć Mój żal? Bez syna Nandy Maharajy, Moje serce jest złamane."

Madhya 02.17 W ten sposób Śri Caitanya Mahaprabhu zawsze okazywał oszołomienie i żal z powodu rozłąki z Krsną. W takich chwilach czytał śloki dramatu Ramanandy Rayi pod tytułem Jagannatha-vallabha-nataka.

Madhya 02.18 [Śrimati Radharani zwykła skarżyć się:] "'Nasz Krsna nie zdaje sobie sprawy z cierpień zadawanych nam w trakcie spraw miłosnych. Padłyśmy ofiarą miłości, gdyż miłość nie wie, gdzie uderzać, a gdzie nie. Nawet Kupidyn nie wie, że jesteśmy bardzo osłabione. Cóż mogę komukolwiek powiedzieć? Nikt nie może zrozumieć kłopotów innej osoby. Tak naprawdę, to nie jesteśmy w stanie kontrolować naszego życia, gdyż młodość trwa tylko kilka dni i już wkrótce odejdzie. W tej sytuacji jaki będzie nasz los, o stwórco?'

Madhya 02.18 Znaczenie: Werset ten pochodzi z Jagannatha-vallabha-nataki (3.9) Ramanandy Rayi.

Madhya 02.19 [Cierpiąc z powodu rozłąki z Krsną, Śrimati Radharani przemówiła w ten sposób.] "Ach, cóż mam powiedzieć o Mym cierpieniu? Po spotkaniu Krsny, Moje miłosne skłonności zaczęły się rozwijać, ale rozstanie z Nim było dla Mnie wielkim wstrząsem, który teraz pożera Mnie jak bolesna choroba. Jedynym lekarzem, który może usunąć tę chorobę, jest Sam Krsna, ale On nie troszczy się o tę rozwijającą się roślinkę służby oddania. Cóż mogę powiedzieć o zachowaniu Krsny? Na pozór jest On bardzo atrakcyjnym, młodym kochankiem; w głębi serca jest On jednak strasznym oszustem, ekspertem w zabijaniu cudzych żon."

Madhya 02.20 [Śrimati Radharani dalej skarży się na konsekwencje kochania Krsny] "Moja droga przyjaciółko, nie rozumiem praw ustanowionych przez Stwórcę. Kochałam Krsnę z myślą o szczęściu, ale rezultat tego był zupełnym przeciwieństwem - tonę w oceanie cierpienia. Chyba już teraz umrę, gdyż opuszcza Mnie siła życia. Taki jest stan Mego umysłu.

Madhya 02.21 "Z samej swej natury sprawy miłosne są bardzo zawiłe. Nie wchodzi się w nie z wystarczającą wiedzą, a one nie biorą pod uwagę, czy miejsce jest odpowiednie, ani nie zważają na skutki. Krsna, ten okrutnik, związał Mi ręce i szyję linami Swych zalet. Teraz już nic nie może Mi pomóc.

Madhya 02.22 "W Mojej miłości występuje ktoś o imieniu Madana. Jego cechy są następujące: osobiście nie posiada fizycznego ciała, ale mimo to jest specjalistą w sprawianiu bólu innym. Ma pięć strzał, które umieszcza na Swym łuku, i którymi następnie przeszywa ciała niewinnych kobiet. W ten sposób obezwładnia te kobiety. Byłoby lepiej, gdyby od razu zabrał Moje życie. On jednak tak nie robi - On tylko zadaje Mi ból.

Madhya 02.23 "W pismach świętych jest powiedziane, że nigdy nie można poznać cierpień umysłu drugiej osoby. Cóż więc mogę powiedzieć o Moich drogich przyjaciółkach, Lalicie i innych? I one także nie są w stanie zrozumieć Mojego nieszczęścia. Próbują Mnie tylko ciągle pocieszać, mówiąc: 'Droga przyjaciółko, bądź cierpliwa.'

Madhya 02.24 "Mówię zatem: 'Moje drogie przyjaciółki, prosicie Mnie o cierpliwość, mówiąc, że Krsna jest oceanem miłosierdzia i kiedyś w przyszłości znów Mnie przyjmie. Muszę jednak powiedzieć, że to Mnie wcale nie pociesza. Życie żywej istoty jest bardzo niepewne – jest ono jak woda na liściu lotosu. Któż dożyje tej łaski Krsny?

Madhya 02.25 "'Żywa istota żyje nie dłużej niż sto lat. Weźcie też pod uwagę, że młodość kobiety - jedyna atrakcja dla Krsny - trwa tylko kilka dni.

Madhya 02.26 "'Jeśli mówicie, że Krsna jest oceanem transcendentalnych cech i dlatego musi kiedyś obdarzyć Mnie łaską, to powiem tylko, że jest On jak ogień, który swym blaskiem przyciąga muchy, następnie je zabijając. Takie są właśnie cechy Krsny. Ukazując Swe transcendentalne cechy wabi On nasze umysły, a później - odchodząc - pogrąża nas w oceanie nieszczęścia."'

Madhya 02.27 W taki oto sposób Pan Śri Caitanya Mahaprabhu żalił się, pogrążony w wielkim oceanie smutku, otwierając drzwi Swego cierpienia. Jego umysł, zmuszony falami ekstazy, błąkał się po transcendentalnych nastrojach. W tym stanie czytał On następny werset [jak następuje].

Madhya 02.28 "'Drogie przyjaciółki, kiedy nie mogę służyć transcendentalnej formie, cechom i rozrywkom Śri Krsny, wszystkie Moje dni i wszystkie Moje zmysły są zupełnie niepotrzebne. Teraz Moje zmysły są jedynie zbędnym ciężarem i przypominają głazy lub wyschłe drewno. Nie wiem, jak długo uda Mi się tak żyć, nie czując wstydu.'

Madhya 02.29 "Jaki pożytek jest z oczu, które nie oglądaj twarzy Krsny, przypominającej księżyc i będącej miejscem narodzin wszelkiego piękna oraz skarbnicą cudownych pieśni Jego fletu? Och, niech piorun uderzy w taką głowę! Po co trzymać takie oczy?

Madhya 02.29 Znaczenie: Podobna do księżyca twarz Krsny jest skarbnicą przepięknych pieśni oraz siedzibą Jego fletu. Jest ona również źródłem wszelkiego piękna cielesnego. Jeśli oczy gopi nie oglądają pięknej twarzy Krsny, to lepiej żeby uderzył w nie piorun. Dla gopi, patrzenie na cokolwiek innego niż Krsnę jest nieinteresujące i w gruncie rzeczy budzi ich wstręt. Jedynym widokiem, który sprawia im przyjemność, jest widok Krsny. Jedyną pociechą dla ich oczu jest piękna, podobna do księżyca twarz Krsny - przedmiot czci wszystkich zmysłów. Kiedy gopi nie mogą oglądać pięknej twarzy Krsny, to świat wydaje im się pusty i pragną, aby uderzył w nie piorun. Nie znajdują one żadnego powodu, aby utrzymywać swe oczy, jeśli są one pozbawione piękna Krsny.

Madhya 02.30 "Moje drogie przyjaciółki, proszę słuchajcie Mnie. Straciłam wszelką opatrznościową moc. Bez Krsny, Moje ciało, świadomość, umysł oraz wszystkie zmysły są bezużyteczne.

Madhya 02.31 "Rozmowy o Krsnie są jak fale nektaru. Jeśli ten nektar nie wpływa do czyjegoś ucha, to ucho takie nie jest lepsze od otworu uszkodzonej muszli. Stwarzanie takiego ucha jest bezcelowe.

Madhya 02.31 Znaczenie: W nawiązaniu do tego Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura cytuje następujące wersety Śrimad-Bhagavatam (2.3.17-24):

ayur harati vai pumsam udyann astam ca yann asau

tasyarte yat-ksano nita uttama-śloka-vartaya

taravah kim na jivanti bhastrah kim na śvasanty uta

na khadanti na mehanti kim grame paśavo 'pare

śva-vid-varahostra-kharaih samstutah purusah paśuh

na yat-karna-pathopeto jatu nama gadagrajah

bile batorukrama-vikraman ye

na śrnvatah karna-pute narasya

jihvasati dardurikeva suta

na copagayaty urugaya-gathah

bharah param patta-kirita-justam

apy uttamangam na namen mukundam

śavau karau no kurute saparyam

harer lasat-kancana-kankanau va

barhayite te nayane naranam

lingani visnor na niriksato ye

padau nrnam tau druma-janma-bhajau

ksetrani nanuvrajato harer yau

jivan-chavo bhagavatanghri-renum

na jatu martyo 'bhilabheta yas tu

śri-visnu-padya manu-jas tulasyah

śvasan-chavo yas tu na veda gandham

tad aśma-saram hrdayam batedam

yad grhyamanair hari-nama-dheyaih

na vikriyetatha yada vikaro

netre jalam gatra-ruhesu harsah

"Słońce, wschodząc i zachodząc, skraca długość życia wszystkich, za wyjątkiem tego, który wykorzystuje czas na rozmowy o wszechdobrym Osobie Boga. Czyż drzewa nie żyją? Czyż kowalskie miechy nie oddychają? A czyż dookoła nas inne zwierzęta nie jedzą i nie uwalniają nasienia? Ludzie, którzy są jak psy, wieprze, wielbłądy i osły, wychwalają tych, którzy nigdy nie słuchają o transcendentalnych rozrywkach Pana Krsny, wybawcy od wszelkiego zła. Ten, kto nie słuchał przekazu o potężnych i cudownych czynach Osoby Boga i nie śpiewał lub nie intonował głośno cennych pieśni o Panu, ma uszy jak nory węży, a język jak język żab. Górna część ciała, nawet udekorowana jedwabnym turbanem, jest jedynie wielkim ciężarem, jeśli nie składa pokłonu Osobie Boga, który nagradza mukti [wyzwoleniem]. Ręce, nawet ozdobione migotliwymi bransoletami, są jak ręce zmarłego, jeśli nie zajmują się służeniem Osobie Boga, Panu Hari. Oczy, które nie spoglądają na symboliczne reprezentacje Osoby Boga Visnu [Jego formy, imię, cechy itd.], są jak oczy pawich piór. Nogi, które nie wędrują do świętych miejsc [gdzie pamięta się o Panu], są niczym pnie drzew. Osoba, która nigdy nie posypała swej głowy prochem ze stóp czystego bhakty Pana, jest jedynie trupem, a człowiek, który nigdy nie doświadczył aromatu listków tulasi pochodzących z lotosowych stóp Pana, jest także martwy, mimo iż oddycha. Serce, które nie zmienia się - pomimo intonowania w skupieniu świętego imienia Pana i pomimo pogrążenia się w ekstazie [kiedy oczy są pełne łez, a włosy jeżą się na ciele] - jest z pewnością sercem kamiennym."

Madhya 02.32 "Nektar z ust Krsny oraz transcendentalne cechy i własności Pana przewyższają smak esencji wszelkiego nektaru i nie ma nic złego w rozkoszowaniu się tym napojem. Jeśli ktoś go nie spróbuje, to lepiej, aby umarł zaraz po narodzinach; w istocie, język takiej osoby jest jak język żaby.

Madhya 02.33 "Nos człowieka, który nie wąchał zapachu ciała Krsny, podobnego do woni piżma połączonego z wonią niebieskawego kwiatu lotosu, nie jest lepszy od kowalskiego miecha. Zaprawdę, zapach ciała Krsny znacznie przewyższa taką kombinację aromatów.

Madhya 02.34 "Dłonie Krsny i podeszwy Jego stóp są tak chłodne i miłe, że można je porównać tylko do światła milionów księżyców. Zaprawdę, kto dotknął tych dłoni i stóp, ten poznał własność kamienia filozoficznego. Kto zaś ich nie dotknął, ten zmarnował swe życie, a jego ciało jest jak żelazo."

Madhya 02.35 Lamentując w ten sposób, Śri Caitanya Mahaprabhu otworzył w Swym sercu drzwi smutku. Przybity, pokorny i rozczarowany, wciąż na nowo czytał pewien werset z pełnym zwątpienia sercem.

Madhya 02.35 Znaczenie: W Bhakti-rasamrta-sindhu słowo dainya (pokora) objaśnione jest w następujący sposób: "Kiedy łączy się nieszczęście, strach oraz świadomość popełnienia obrazy, powstaje świadomość potępienia. Ta świadomość potępienia jest opisywana jako dinata, czyli pokora. Osoba odczuwająca taką pokorę przejawia cielesną bierność, skłonność do przeprosin oraz zakłócenie świadomości, a jej umysł jest niespokojny. Występuje również wiele innych symptomów." Bhakti-rasamrta-sindhu objaśnia również słowo nirveda. "Mieszanina cierpienia, uczucia rozłąki, zazdrości oraz żalu z powodu niewypełnienia swych obowiązków powoduje przygnębienie nazywane nirvedą. Przygnębiony w ten sposób człowiek rozmyśla, płacze, blednie, pokornieje i ciężko oddycha." Słowo visada również zostało objaśnione w Bhakti-rasamrta-sindhu: "Kiedy osoba, której nie udało się osiągnąć upragnionego celu życia, odczuwa skruchę z powodu wszystkich swych przewinień, to mamy do czynienia z uczuciem żalu, nazywanym visada." Oto symptomy visady: "Osoba taka pragnie powrotu do swego pierwotnego stanu i pyta, jak tego dokonać. Pojawia się głębokie rozmyślanie, ciężki oddech, płacz, żalenie się oraz zmiana koloru skóry i suchość języka."

Bhakti-rasamrta-sindhu wspomina o trzydziestu trzech destrukcyjnych objawach tego rodzaju. Symptomy te przejawiają się w słowach oraz w brwiach i oczach. Są one nazywane vyabhicari bhavą, czyli ekstazą destrukcyjną. Przeciąganie się tych objawów jest czasem określone mianem sancari, czyli ekstazy ciągłej.

Madhya 02.36 "'Jeśli przypadkiem na ścieżce Mych oczu pojawi się transcendentalna forma Krsny, to Moje serce, zranione uderzeniami, zostanie skradzione przez Kupidyna, uosobienie szczęścia. Ponieważ nie mogłam napatrzeć się do syta na piękną formę Krsny, kiedy Go znów ujrzę, ozdobię fazy czasu wieloma klejnotami.'

Madhya 02.36 Znaczenie: Werset ten wypowiada Śrimati Radharani w dramacie Jagannatha-vallabha-nataka (3.11) Ramanandy Rayi.

Madhya 02.37 "Kiedykolwiek miałam okazję widzieć twarz Pana Krsny i Jego flet - nawet we śnie - pojawiali się przede Mną dwaj wrogowie: przyjemność i Kupidyn. Ponieważ zabierali oni Mój umysł, nie mogłam napatrzeć się na twarz Krsny do pełnej satysfakcji Mych oczu.

Madhya 02.38 "Jeśli przypadkiem nadejdzie taki moment, że znów ujrzę Krsnę, wtedy uczczę te sekundy, chwile i godziny girlandami z kwiatów i papką sandałową oraz ozdobię je wszelkiego rodzaju klejnotami i ornamentami."

Madhya 02.39 W jednej chwili Śri Caitanya Mahaprabhu odzyskał zewnętrzną świadomość i ujrzał przed Sobą dwie osoby. Pan zapytał: "Czy jestem przytomny? Czy też Mi się śniło? Jakie głupstwa opowiadałem? Czy słyszeliście jakieś słowa wyrażające pokorę?"

Madhya 02.39 Znaczenie: Kiedy Śri Caitanya Mahaprabhu tak przemawiał w ekstazie, ujrzał przed Sobą dwie osoby - Swego sekretarza, Svarupę Damodarę, i Ramanandę Rayę. Wracając do zewnętrznej świadomości, Pan ujrzał ich obu i mimo iż ciągle jeszcze mówił w ekstazie Śrimati Radharani, od razu zaczął pytać, czy jest tym samym Śri Caitanyą Mahaprabhu.

Madhya 02.40 Śri Caitanya Mahaprabhu kontynuował: "Drodzy przyjaciele, wy wszyscy jesteście Moją duszą i życiem; mówię więc wam, że nie ma we Mnie bogactwa miłości do Krsny. Skutkiem tego Moje życie jest bardzo ubogie. Moje ciało i zmysły są bezużyteczne."

Madhya 02.41 Przygnębiony Pan znów zwrócił się do Svarupy Damodary i Ramanandy Rayi: "Niestety, Moi przyjaciele! Przekonania Mego serca są wam znane i dlatego musicie ocenić, czy mam rację, czy się mylę. Wasza wypowiedź będzie na pewno właściwa. "Następnie Śri Caitanya Mahaprabhu zaczął intonować inny werset.

Madhya 02.42 "'W tym materialnym świecie nie jest możliwa miłość do Boga, wolna od jakichkolwiek skłonności do oszukiwania. Gdyby taka miłość istniała, to nie mogłoby być rozłąki, gdyż jeśli byłaby rozłąka, to nie można by żyć.'

Madhya 02.42 Znaczenie: Werset ten zapisany jest w zwykłym języku nazywanym prakrta. Oto jego brzmienie w sanskrycie:

kaitava-rahitam prema na hi bhavati manuse loke

yadi bhavati kasya viraho virahe saty api ko jivati.

Madhya 02.43 "Czysta miłość do Krsny, podobnie jak złoto z rzeki Jambu, nie występuje w społeczeństwie ludzkim. Gdyby miłość ta zdarzała się, to nie mogłoby być rozdzielenia. Gdyby wystąpiła rozłąka, nie można by żyć."

Madhya 02.44 Tak mówiąc, syn Śrimati Śacimaty wypowiedział inny niezwykły werset, którego Ramananda Raya i Svarupa Damodara wysłuchali z wielką uwagą. Śri Caitanya Mahaprabhu rzekł: "Wstydzę się odsłonić działania Mego serca. Skończę jednakże z wszelkimi formalnościami i będę mówił z głębi serca. Słuchajcie proszę."

Madhya 02.45 Śri Caitanya Mahaprabhu kontynuował: "Drodzy przyjaciele, w Mym sercu nie ma nawet odrobiny miłości do Boga. Kiedy widzicie, że płaczę w uczuciu rozłąki, jest to tylko oszukańcza demonstracja Mego niezwykłego szczęścia. Zaprawdę, nie widząc pięknej twarzy Krsny grającego na flecie, żyję jak owad - bez celu.

Madhya 02.46 "Tak naprawdę, to jestem bardzo, bardzo daleko od miłości do Krsny. Wszystko, co robię, jest w gruncie rzeczy fałszem. Kiedy widzicie, że płaczę, jest to tylko objaw Mojego wielkiego szczęścia. Nie miejcie co do tego żadnych wątpliwości.

Madhya 02.47 "Mimo iż nie widzę księżycowej twarzy Krsny, który gra na Swym flecie, i mimo iż nie ma szansy, abym Go spotkał, to jednak troszczę się o Swe ciało. Tak właśnie działa pożądanie. W ten sposób kontynuuję Moje życie podobne do życia muchy.

Madhya 02.47 Znaczenie: W nawiązaniu do tego Śrila Bhaktisiddhanta Sarasvati Thakura mówi, że ukochany Najwyższy Pan jest najwyższym schronieniem. Pan jest najwyższym podmiotem, podczas gdy bhaktowie są przedmiotem. Spotkanie podmiotu i przedmiotu jest nazywane alambana. Przedmiot słucha, a podmiot gra na flecie. Niemożność oglądania księżycowej twarzy Krsny przez przedmiot, który jednocześnie nie przejawia ochoty oglądania Pana, jest przejawem braku alambany. Zewnętrzne wyobrażenie sobie czegoś takiego zaspokaja tylko nasze pożądliwe pragnienia i w ten sposób żyjemy bez celu.

Madhya 02.48 "Miłość do Pana Krsny jest bardzo czysta, zupełnie jak wody Gangesu; jest ona oceanem nektaru. To czyste przywiązanie do Krsny nie ukrywa żadnej plamy, która byłaby jak plama z atramentu na białej tkaninie.

Madhya 02.48 Znaczenie: Niezmieszana z niczym miłość do Krsny jest jak wielka płachta białej tkaniny. Brak przywiązania porównany jest do czarnej plamy na tej tkaninie. Taka czarna plama jest bardzo wyraźna i podobnie wyraźny jest brak miłości do Pana na platformie czystej miłości do Boga.

Madhya 02.49 "Niezmieszana z niczym miłość do Krsny jest jak ocean szczęścia. Jeśli ktoś uzyska nawet jedną kroplę z tego oceanu, to może utopić w niej cały świat. Nie wypada opisywać takiej miłości do Boga, ale szaleniec musi mówić. Nikt jednak nie wierzy jego słowom."

Madhya 02.50 W ten sposób Pan Caitanya upajał się ekstazą dzień za dniem, ukazując Swój stan Svarupie i Ramanandzie Rayi. Zewnętrznie, Pan bardzo cierpiał, jakby na skutek zażycia trucizny. Wewnątrz jednak doświadczał wielkiego szczęścia. Taka jest właściwość transcendentalnej miłości do Krsny.

Madhya 02.51 Smak takiej miłości można porównać do smaku gorącej trzciny cukrowej. Osoba żująca gorącą trzcinę cukrową parzy sobie usta, ale nie może się powstrzymać od żucia. Podobnie, nawet odrobina miłości do Boga pozwala doświadczyć potężnych skutków tego uczucia. Można to porównać tylko do mieszaniny nektaru i trucizny.

Madhya 02.52 Pan Caitanya Mahaprabhu rzekł: "'Moja droga piękna przyjaciółko, jeśli ktoś rozwija w sobie miłość do Boga, miłość do Krsny, syna Nandy Maharajy, to w jego sercu pojawiają się wszystkie gorzkie i słodkie wpływy tej miłości. Taka miłość działa w dwojaki sposób. Trujące skutki miłości do Boga przewyższają świeży i mocny jad żmiji. Jednocześnie występuje transcendentalne szczęście, które spływając pokonuje dumę nektaru, zmniejszając jego wartość. Innymi słowy, miłość do Krsny jest tak potężna, że pokonuje jadowite ukąszenie żmii oraz szczęście czerpane z wylewania sobie nektaru na głowę. Jej efekt ma dwoistą postać - nektaru i trucizny działających jednocześnie."'

Madhya 02.52 Znaczenie: Werset ten wypowiada Paurnamasi do Nandimukhi w Vidagdha-madhavie (2.18) Śrila Rupy Gosvamiego.

Madhya 02.53 Kiedy Śri Caitanya Mahaprabhu widział Jagannatha razem z Balaramą i Subhadrą to od razu myślał, że znalazł się na Kuruksetrze, dokąd wszyscy Oni się udali. Pan uznawał wtedy, że osiągnął sukces w życiu, ponieważ udało Mu się zobaczyć lotosookiego, którego widok uspokaja ciało, umysł i oczy.

Madhya 02.54 Stojąc blisko Garuda-stambhy, Pan patrzył na Pana Jagannatha. Cóż można powiedzieć o sile tej miłości? Pod kolumną Garuda-stambha znajdował się głęboki rów, który napełnił się łzami Pana.

Madhya 02.54 Znaczenie: Przed świątynią Jagannatha znajduje się kolumna, a na niej posąg Garudy, który nazywa się Garuda-stambha. Za kolumną znajduje się rów i rów ten wypełnił się łzami Pana.

Madhya 02.55 Po powrocie ze świątyni Jagannatha do domu, Śri Caitanya Mahaprabhu siadał na ziemi, robiąc na niej znaki Swymi paznokciami. W takich chwilach był On bardzo smutny i wołał: "Och, gdzie jest Vrndavana? Gdzie jest Krsna, syn króla pasterzy? Gdzie jest ten ktoś grający na flecie?"

Madhya 02.56 Śri Caitanya Mahaprabhu zwykł żalić się w następujący sposób: "Gdzie jest Śri Krsna, którego sylwetka zgięta jest w trzech miejscach? Gdzie jest słodka pieśń Jego fletu i brzeg Yamuny? Gdzie jest taniec rasa? Gdzie są te tańce, śpiewy i śmiechy? Gdzie jest Mój Pan, Madana-mohana, który zachwyca nawet Kupidyna?"

Madhya 02.57 W ten sposób rozwinęły się różnego rodzaju ekstatyczne emocje i umysł Pana napełnił się niepokojem; nie było wytchnienia ani na chwilę. Uczucie rozłąki paliło Pana tak mocno, że Jego cierpliwość zaczęła się wyczerpywać. W tym stanie zaczął recytować różne wersety.

Madhya 02.58 "'O Mój Panie, o Najwyższa Osobo Boga, o przyjacielu bezradnych! Jesteś jedynym oceanem miłosierdzia! Ponieważ Cię nie spotkałem, Me nieszczęśliwe dnie i noce stały się nie do zniesienia. Nie wiem już, czym mam wypełniać Swój czas.'

Madhya 02.58 Znaczenie: Werset ten pochodzi z Krsna-karnamrty (41) Bilvamangali Thakury.

Madhya 02.59 "Te niepomyślne dni i noce nie kończą się, gdyż nie spotkałem Ciebie. Tak bardzo trudno jest zrobić coś z tym czasem. Ty jesteś jednak przyjacielem bezradnych i oceanem miłosierdzia. Bardzo proszę, ukaż Mi się łaskawie, gdyż Moja pozycja jest bardzo niepewna."

Madhya 02.60 Tak oto ekstatyczne uczucia obudziły w Panu niepokój i wzburzyły Jego umysł. Nikt nie umiał przewidzieć, jaki bieg przyjmie taka ekstaza. Ponieważ Pan Caitanya nie mógł spotkać Najwyższej Osoby Boga, Krsny, Jego umysł płonął. Zaczął pytać Krsnę o sposób, w jaki mógłby do Niego dotrzeć.

Madhya 02.61 "'O Krsno grający na flecie, słodycz Twych pierwszych lat jest czymś zupełnie cudownym w tych trzech światach. Ty znasz Moją niestałość, a Ja znam Twoją. Nikt inny nie wie o tym. Chciałabym ujrzeć Twą piękną i pociągającą twarz gdzieś w ustronnym miejscu, ale jak można to osiągnąć?'

Madhya 02.61 Znaczenie: Jest to także cytat z Krsna-karnamrty (32) Bilvamangali Thakury.

Madhya 02.62 "Mój drogi Krsno, tylko Ty i Ja znamy moc Twych pięknych rysów, a z ich powodu również i Moją niestałość. Moje położenie jest takie - nie wiem ani co mam robić, ani gdzie się udać. Gdzie mogę Cię znaleźć? Proszę, daj Mi wskazówki. "

Madhya 02.63 Z powodu różnych rodzajów ekstazy, pojawiły się sprzeczne stany umysłu, które w rezultacie wywołały wielką walkę pomiędzy różnymi typami ekstazy. Niepokój, niemoc, pokora, gniew i niecierpliwość zmagały się ze sobą jak żołnierze w boju, a przyczyną tego wszystkiego było szaleństwo miłości do Boga.

Madhya 02.63 Znaczenie: W Bhakti-rasamrta-sindhu jest powiedziane, że kiedy spotykają się podobne ekstazy mające różne przyczyny, nazywa się je svarupa-sandhi. Kiedy natomiast spotykają się elementy przeciwne, mające tę samą lub różną przyczynę, to połączenie takie nazywa się bhinna-rupa-sandhi, czyli spotkaniem sprzecznych ekstaz. Jednoczesne występowanie różnych ekstaz - strachu i szczęścia, żalu i radości - jest nazywane spotkaniem (sandhi). Słowo śabalya odnosi się do połączeń różnych typów ekstatycznych symptomów, np. dumy, przygnębienia, pokory, pamięci, wątpliwości, niecierpliwości wywołanej zniewagą, strachu, rozczarowania, cierpliwości i silnego pragnienia. Konflikt wywołany połączeniem takich uczuć nazywa się właśnie śabalya. Podobnie, kiedy pragnienie ujrzenia czegoś jest bardzo silne lub kiedy ktoś nie jest w stanie tolerować żadnej zwłoki w ujrzeniu upragnionego obiektu, to taka niezdolność nazywa się autsukya, czyli gorliwością. Osoba silnie czegoś pragnąca odczuwa suchość w ustach oraz niepokój. Obserwuje się również ciężki oddech i cierpliwość. Na tej samej zasadzie, lekkość serca wywołana silnym przywiązaniem i mocną podnietą umysłu jest nazywana niemocą (capalya). Obserwuje się wtedy brak prawidłowego osądu, niewłaściwe używanie słów oraz działanie z uporem wolnym od niepokoju. Podobnie, kiedy ktoś za bardzo rozgniewa się na przeciwnika, pojawia się obraźliwa i odrażająca mowa; gniew ten nazywa się rosa. A kiedy ktoś traci cierpliwość na skutek skarcenia czy zniewagi, to wynikający z tego stan umysłu nazywa się amarsa. Taka osoba poci się, doświadcza bólu głowy, blednie oraz odczuwa niepokój i pragnienie znalezienia wyjścia z tej sytuacji. Symptomami widocznymi są natomiast awersja, żywienie urazy oraz karcenie.

Madhya 02.64 Ciało Pana było jak pole trzciny cukrowej, na które wtargnęły rozszalałe słonie ekstazy. Między tymi słoniami wybuchła walka i w jej wyniku całe pole zostało zniszczone. W ten sposób obudziło się w ciele Pana transcendentalne szaleństwo, wnosząc do Jego ciała i umysłu zwątpienie. W tym ekstatycznym stanie Pan wyrzekł następujące słowa.

Madhya 02.65 "'O Mój Panie! O najdroższy! O jedyny przyjacielu wszechświata! O Krsno, o niestały Panie, o oceanie miłosierdzia! O Mój Panie, o Mój odbiorco radości, o ukochany Moich oczu! Och, kiedy wreszcie będę mógł Cię ujrzeć?"'

Madhya 02.65 Znaczenie: Jest to 40 werset Krsna-karnamrty.

Madhya 02.66 Symptomy szaleństwa służyły za bodziec do pamiętania o Krsnie. Nastrój ekstazy wzbudzał miłość, lekceważenie, słowne zniesławianie, dumę, szacunek i pośrednią modlitwę. W ten sposób Śri Krsna był czasem znieważany, a czasem traktowany z honorami.

Madhya 02.66 Znaczenie: Bhakti-rasamrta-sindhu wyjaśnia słowo unmada jako niezwykłą radość, nieszczęście i dezorientację w sercu z powodu rozłąki. Symptomami unmady są: szaleńczy śmiech, taniec, śpiew, wykonywanie bezproduktywnych czynności, mówienie bez sensu, bieganie, krzyczenie, a czasem także sprzeczne działanie. Słowo pranaya zostało wyjaśnione następująco: kiedy w miłości występuje możliwość otrzymania bezpośredniego szacunku, lecz unika się go, to uczucie takie jest nazywane pranaya. Śrila Rupa Gosvami w ten oto sposób wyjaśnia słowo mana w swoim Ujjvala-nilamani: kiedy osoba kochająca odczuwa nową słodycz przez wymienianie płynących z serca słów miłości, a chce ukryć swe uczucia w nieuczciwy sposób, to doświadcza stanu mana.

Madhya 02.67 "Mój drogi Panie, oddajesz się Swym rozrywkom i wykorzystujesz wedle Swych pragnień wszystkie kobiety wszechświata. Jesteś dla Mnie tak łaskawy. Proszę, zwróć uwagę na Mnie, gdyż tak się szczęśliwie stało, że pojawiłeś się przede Mną.

Madhya 02.68 "Mój drogi Panie, przyciągasz do Siebie wszystkie kobiety wszechświata i zawsze aranżujesz dla nich wszystko, kiedy przychodzą. Jesteś Panem Krsną i możesz zauroczyć każdego; w sumie jednak jesteś tylko rozpustnikiem. Któż mógłby Cię szanować?

Madhya 02.69 "Mój drogi Krsno, Twój umysł jest zawsze rozbiegany. Nie jesteś w stanie pozostać w jednym miejscu, ale nie jest to Twoja wina. W rzeczywistości jesteś oceanem miłosierdzia, przyjacielem Mego serca. Dlatego też nie mam powodu, aby się na Ciebie gniewać.

Madhya 02.70 "Mój drogi Panie, jesteś władcą oraz duszą i życiem Vrndavany. Zadbaj łaskawie o wyzwolenie Vrndavany. Będąc bardzo zajętymi nie mamy wcale wolnego czasu. W rzeczywistości Ty Panie czerpiesz radość ze Mnie. Pojawiłeś się wyłącznie po to, aby dać Mi szczęście. Jest to jedno z Twych doskonałych działań.

Madhya 02.70 Znaczenie: Określenie vaidagdhya przysługuje osobie charakteryzującej się wielkim znawstwem, wykształceniem, poczuciem humoru, sprytem, pięknem i doskonałością parodiowania.

Madhya 02.71 "Uznając Me słowa za obrazę, Pan Krsna Mnie porzucił. Wiem, że On odszedł, ale posłuchajcie Moich modlitw na Jego chwałę. Jesteś satysfakcją Moich oczu, Moim bogactwem i życiem. Och, proszę, pozwól Mi znów ujrzeć Ciebie."

Madhya 02.72 Ciało Pana Caitanyi Mahaprabhu przechodziło różne przemiany: oszołomienie, drżenie, pocenie się, blednięcie, płacz i zdławienie głosu. W ten sposób całe ciało Pana było pełne transcendentalnej radości. Skutkiem tego Caitanya Mahaprabhu czasem się śmiał, czasem płakał, a czasem tańczył lub śpiewał. Czasem Pan zrywał się i biegał tu i tam, a czasem padał na ziemię, tracąc przytomność.

Madhya 02.72 Znaczenie: Bhakti-rasamrta-sindhu opisuje osiem rodzajów transcendentalnych zmian zachodzących w ciele. Stambha, czyli oszołomienie, odnosi się do zaabsorbowania umysłu na sposób transcendentalny. W tym stanie spokojny umysł zostaje umieszczony na powietrzu życia, a w ciele występują różne przemiany. Takie objawy widoczne są w ciele zaawansowanego bhakty. Kiedy życie traci prawie całkowicie swą aktywność, nazywa się to "oszołomieniem". Emocje wynikające z tego stanu to: radość, strach, zdziwienie, smutek i gniew. Występuje również utrata mowy oraz paraliż rąk i nóg. W innych wypadkach, oszołomienie jest tylko stanem umysłu. Początkowo pojawia się na całym ciele także wiele innych symptomów. Są one bardzo subtelne, ale z biegiem czasu uwidaczniają się wyraźnie. Kiedy ktoś nie może mówić, to w naturalny sposób uwięzione są też jego czynne zmysły, a zmysły do zdobywania wiedzy tracą możliwość działania. Kampa, czyli drżenie ciała, opisywane jest w Bhakti-rasamrta-sindhu jako rezultat szczególnego typu strachu, gniewu i radości. Nazywane jest to vepathu albo kampa. Kiedy ciało zaczyna się pocić z powodu połączenia radości, strachu i gniewu, to stan ten nazywa się sveda. Vaivarnya jest objaśniane jako zmiana koloru ciała, wywołana przez połączenie smutku, gniewu i strachu. W przypadku doświadczenia tego rodzaju uczuć, odcień skóry jaśnieje, a ciało chudnie. Bhakti-rasamrta-sindhu opisuje aśru jako połączenie radości, gniewu i smutku, wywołujące mimowolny wypływ łez z oczu. Kiedy łzy pojawiają się z radości, to są one chłodne; łzy z gniewu są natomiast gorące. W obu sytuacjach oczy są niespokojne, zaczerwienione oraz występuje swędzenie. Są to wszystko objawy aśru. W przypadku połączenia smutku, zdumienia, gniewu, radości i strachu następuje zdławienie głosu, nazywane gadgada. Śri Caitanya Mahaprabhu mówi o gadgada-ruddhaya gira, czyli o "jąkającym się głosie". W tym samym piśmie pulaka opisywane jest jako radość, zachęta i strach. Przy takim połączeniu wrażeń następuje zjeżenie się włosów na ciele i stan ten nazywa się pulaka.

Madhya 02.73 Pewnego razu, kiedy Śri Caitanya Mahaprabhu znajdował się w takim omdleniu, spotkał On Najwyższą Osobę Boga. Pan zerwał się wtedy na nogi i zaczął bardzo głośno wołać: "Jest tu teraz obecny Krsna, wielka osobistość." W ten sposób, z powodu słodkich cech Krsny, Pan Caitanya Mahaprabhu popełniał w Swym umyśle różnego rodzaju błędy. Tak więc, czytając następujący werset, dowodził On obecności Pana Krsny.

Madhya 02.74 Będąc w nastroju Radharani, Śri Caitanya Mahaprabhu zwrócił się do gopi: "'Moje drogie przyjaciółki, gdzie jest Krsna, ten Kupidyn we własnej osobie, który pachnie jak kwiat kadamba, który jest samą słodyczą, nektarem Moich oczu i umysłu, który rozpuszcza włosy gopi, który jest najwyższym źródłem transcendentalnego szczęścia oraz Moim życiem i duszą? Czyż ponownie pojawił się przede Mną?"'

Madhya 02.74 Znaczenie: Jest to również werset z Krsna-karnamrty (68).

Madhya 02.75 Śri Caitanya Mahaprabhu zaczynał wtedy mówić w ten oto sposób: "Czyż jest to Kupidyn we własnej osobie, odbijający blask drzewa kadamba? Czy jest to ta sama osoba, uosobienie słodyczy, która jest przyjemnością Moich oczu i umysłu, Mym życiem i duszą? Czyżby Krsna naprawdę pojawił się tu przede Mną?"

Madhya 02.76 Tak jak mistrz duchowy karci ucznia i wprowadza go w sztukę służby oddania, tak też wszystkie ekstatyczne symptomy Pana Caitanyi Mahaprabhu - przygnębienie, smutek, pokora, niepokój, radość, cierpliwość - pouczały Jego ciało i umysł. W ten oto sposób spędzał Swój czas Śri Caitanya Mahaprabhu.

Madhya 02.77 Czytał On również książki oraz śpiewał pieśni Candidasa i Vidyapatiego, a także słuchał fragmentów z Jagannatha-vallabha-nataki, Krsna-karnamrty i Gita-govindy. Tak płynęły dni i noce, a Śri Caitanya Mahaprabhu w towarzystwie Svarupy Damodary i Ramanandy Rayi śpiewał i słuchał z wielką przyjemnością.

Madhya 02.78 Pomiędzy Swymi towarzyszami Pan Caitanya Mahaprabhu cieszył się miłością ojcowską z Paramanandą Puri, przyjaźnią z Ramanandą Rayą, niczym nieskażonym służeniem Govindy i innych bhaktów oraz nastrojami miłości małżeńskiej z Gadadharą, Jagadanandą i Svarupą Damodarą. Śri Caitanya Mahaprabhu czerpał radość ze wszystkich tych czterech smaków i w ten sposób pozostawał dłużnikiem Swych bhaktów.

Madhya 02.78 Znaczenie: Mówi się, że Paramananda Puri był Uddhavą we Vrndavanie. Jego związek ze Śri Caitanyą Mahaprabhu znajdował się na platformie miłości ojcowskiej, gdyż Paramananda Puri był bratem duchowym mistrza duchowego Śri Caitanyi Mahaprabhu. Podobnie, Ramananda Raya - przez jednych uważany za inkarnację Arjuny, a przez innych za inkarnację Viśakhadevi - cieszył się z Panem niezmieszaną z niczym miłością braterską. Czystym, osobistym służeniem Panu cieszył się Govinda i inni bhaktowie. W obecności Swych najbardziej poufnych bhaktów, takich jak Gadadhara Pandita, Jagadananda i Svarupa Damodara, Caitanya Mahaprabhu rozkoszował się ekstatycznymi nastrojami Śrimati Radharani w Jej małżeńskim związku z Krsną. Pochłonięty tymi czterema transcendentalnymi smakami Śri Caitanya Mahaprabhu mieszkał w Jagannatha Puri, czując wielkie zobowiązanie wobec Swych bhaktów.

Madhya 02.79 Lilaśuka [Bilvamangala Thakura] był zwykłym człowiekiem, a jednak w jego ciele rozwinęło się wiele symptomów ekstazy. Cóż więc może być dziwnego w tym, że takie symptomy pojawiły się w ciele Najwyższej Osoby Boga? Pogrążony w ekstatycznym nastroju miłości małżeńskiej, Śri Caitanya Mahaprabhu znajdował się na najwyższej platformie; dlatego też w Jego ciele widoczne było w naturalny sposób całe bogactwo ekstazy.

Madhya 02.79 Znaczenie: Lilaśuka to Bilvamangala Thakura Gosvami. Był on braminem z Południowych Indii i nosił wcześniej imię Śilhana Miśra. Za czasów swego życia rodzinnego przywiązał się do kobiety lekkich obyczajów, o imieniu Cintamani. Ostatecznie jednak skorzystał z jej rady i podjął ścieżkę wyrzeczenia. Lilaśuka napisał wtedy książkę Śanti-śataka, a później - dzięki łasce Pana Krsny i Vaisnavów - stał się wielkim bhaktą. W ten sposób zasłynął jako Bilvamangala Thakura Gosvami. Znajdując się na tej wzniosłej platformie napisał książkę pod tytułem Krsna-karnamrta, cieszącą się wśród Vaisnavów wielką sławą. Ludzie nazywali Bilvamangalę Thakurę Lilaśuką, ponieważ przejawiał on bardzo wiele symptomów ekstazy.

Madhya 02.80 W okresie Swych wcześniejszych rozrywek we Vrndavanie, Pan Krsna pragnął cieszyć się trzema różnymi typami ekstazy, ale mimo wielkiego wysiłku nie było to możliwe. Ekstazy te są przywilejem Śrimati Radharani i dlatego, aby ich posmakować, Śri Krsna przyjął Jej pozycję w formie Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 02.81 Przez osobiste smakowanie nastrojów miłości do Boga Caitanya Mahaprabhu uczył tego procesu Swoich bezpośrednich uczniów. Śri Caitanya Mahaprabhu jest najbardziej miłosierną inkarnacją kamienia filozoficznego miłości do Boga. Nie bierze On pod uwagę, czy odbiorca jest osobą odpowiednią czy też nie, tylko rozdaje Swój skarb każdemu. Zatem jest On najbardziej łaskawy.

Madhya 02.81 Znaczenie: Kapitałem Śri Caitanyi Mahaprabhu jest kamień filozoficzny miłości do Boga i konsekwentnie jest On wspaniałym właścicielem tego transcendentalnego skarbu. Po stworzeniu nieprzebranej ilości złota, kamień filozoficzny nie zmienia się. Na tej samej zasadzie, mimo iż Caitanya Mahaprabhu rozdawał miłość do Boga bez żadnych ograniczeń, to jednak nadal pozostawał On najwyższym władcą tego transcendentalnego bogactwa. Jego bhaktowie, którzy uczyli się takiego postępowania od Niego, również musieli z miłosierdziem rozdawać tę miłość mieszkańcom całego wszechświata. Ruch świadomości Krsny, idąc się w ślady Śri Caitanyi Mahaprabhu i Jego zaufanych bhaktów, także stara się szerzyć miłość do Boga na całym świecie, poprzez powtarzanie świętych imion Pana - Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare / Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare.

Madhya 02.82 Nikt - nawet Pan Brahma - nie jest w stanie sprawdzić, czy choćby spróbować jednej kropli tego poufnego oceanu ekstazy. Śri Caitanya Mahaprabhu, przez Swą bezprzyczynową łaskę, obdarzył jednak tą miłością do Boga cały świat. Dlatego nie może być inkarnacji bardziej wspaniałomyślnej niż On. Nie ma większego dobroczyńcy. Któż może opisać Jego transcendentalne cechy?

Madhya 02.83 O tych sprawach nie można rozmawiać otwarcie, ponieważ nikt by ich nie zrozumiał. Takie właśnie są zadziwiające rozrywki Pana Śri Caitanyi Mahaprabhu. Osobie, która jest w stanie je zrozumieć, Śri Caitanya Mahaprabhu okazuje łaskę, dając jej towarzystwo sługi Swego sługi.

Madhya 02.83 Znaczenie: Zwykły człowiek nie jest w stanie zrozumieć transcendentalnych ekstaz w nastroju Śrimati Radharani. Nieodpowiednie wykorzystywanie takich uczuć zmienia tych ludzi w sahajiya, baula i inne sampradaye. W ten sposób nauki zostają zniekształcone. Nawet akademiccy uczeni nie potrą pojąć transcendentalnego szczęścia i ekstazy przejawionej przez Śri Caitanyę Mahaprabhu oraz Jego czystych bhaktów. Trzeba mieć pewne kwalifikacje, żeby zrozumieć sens działań Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 02.84 Rozrywki Śri Caitanyi Mahaprabhu są najlepszym z klejnotów. Przechowywano je w skarbcu Svarupy Damodary Gosvamiego, który objaśnił je Raghunacie dasowi Gosvamiemu, a on z kolei powtórzył je mnie. Tę odrobinę, którą usłyszałem od Raghunathy dasa Gosvamiego, opisałem właśnie w tej książce, prezentowanej wszystkim bhaktom.

Madhya 02.84 Znaczenie: Wszelkie czyny Śri Caitanyi Mahaprabhu były spisywane przez Jego osobistego sekretarza, Svarupę Damodarę, a następnie powtarzane Raghunacie dasowi Gosvamiemu, który je zapamiętał. Wszystko, co Krsnadasa Kaviraja Gosvami usłyszał, zostało utrwalone w Śri Caitanya-caritamrcie. Nazywa się to systemem parampara - od Śri Caitanyi Mahaprabhu do Svarupy Damodary, a potem do Raghunathy dasa Gosvamiego i Kavirajy Gosvamiego. Krsnadasa Kaviraja Gosvami rozpowszechnił te informacje za pośrednictwem tej książki, Caitanya-caritamrty. Innymi słowy, Caitanya-caritamrta jest esencją instrukcji przekazywanej za pośrednictwem systemu parampara, sukcesji uczniów wywodzącej się od Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 02.85 Jeśli ktoś mówi, że Śri Caitanya-caritamrta jest pełna sanskryckich wersetów i dlatego jest niezrozumiała dla zwykłych ludzi, to moja odpowiedź jest następująca: w swej książce opisałem rozrywki Śri Caitanyi Mahaprabhu, a zadowolić wszystkich nie jestem w stanie.

Madhya 02.85 Znaczenie: Śrila Kaviraja Gosvami i wszyscy, którzy idą w jego ślady, nie muszą troszczyć się o publiczność. Ich sprawą jest działanie dla zadowolenia wcześniejszych acaryów i opisywanie rozrywek Pana. Tą wzniosłą literaturą transcendentalną może delektować się tylko ten, kto jest w stanie ją zrozumieć. Caitanya-caritamrta nie jest przeznaczona dla zwykłych ludzi, takich jak akademiccy badacze i miłośnicy literatury. Rozrywki Śri Caitanyi Mahaprabhu są często studiowane w kręgach uniwersyteckich, z literackiego i historycznego punktu widzenia. Caitanya-caritamrta nie jest jednak zwykłym źródłem informacji dla badaczy historii lub literatury - jest ona po prostu przeznaczona dla bhaktów, którzy poświęcili swe życie służeniu Śri Caitanyi Mahaprabhu.

Madhya 02.86 W tej Caitanya-caritamrcie nie ma żadnych sprzecznych konkluzji ani też nie jest przyjmowana niczyja opinia. Napisałem tę książkę z myślą o ukazaniu prostej treści, tak jak usłyszałem ją od swych przełożonych. Gdybym uwikłał się w czyjeś sympatie i awersje, to nie mógłbym napisać prostej prawdy.

Madhya 02.86 Znaczenie: Najprostszą rzeczą dla ludzi jest naśladowanie przodków. Osądzanie rzeczywistości materialnymi zmysłami nie jest procesem łatwym. Śri Caitanya Mahaprabhu wskazywał, że droga służby oddania polega na stopniowym rozbudzaniu się przez przywiązanie do swego poprzednika. Autor pisze tu jednak, że nie może brać pod uwagę opinii osób przyciąganych lub odpychanych przez te rzeczy, gdyż w ten sposób nie można być bezstronnym w swoim opisie. Innymi słowy, Śrila Kaviraja Gosvami stwierdza, że w Caitanya-caritamrcie nie zamieścił własnej opinii. Opisał on po prostu swe spontaniczne zrozumienie od przełożonych. Gdyby zwiodły go czyjeś sympatie i animozje, to napisanie w tak prosty sposób o temacie tak wzniosłym nie byłoby możliwe. Autentyczne fakty są zrozumiałe dla prawdziwych bhaktów. Kiedy te fakty zostają zapisane, są one dla bhaktów czymś bardzo naturalnym, podczas gdy osoby nie będące bhaktami nie są w stanie ich zrozumieć. Jest to sprawa realizacji. Materialna akademickość z towarzyszącymi jej przywiązaniami i awersjami nie może wzniecić w nikim spontanicznej miłości do Boga. Takiej miłości nie jest w stanie opisać świecki naukowiec.

Madhya 02.87 Jeśli ktoś początkowo nie rozumie, lecz mimo to ciągle słucha, to niezwykłe efekty rozrywek Pana Caitanyi przyniosą mu miłość do Krsny. Stopniowo zrozumie on wymiany miłosne między Krsną i pasterkami gopi oraz innymi towarzyszami z Vrndavany. Każdy powinien nieustannie, wciąż od nowa, słuchać o tych rozrywkach, gdyż w ten sposób może odnieść wielką korzyść.

Madhya 02.88 Krytykom twierdzącym, że Śri Caitanya-caritamrta pełna jest sanskryckich wersetów, odpowiadam, że zarówno Śrimad-Bhagavatam, jak i komentarze do niego także pełne są wersetów sanskryckich. Mimo to, zrozumieć to dzieło może każdy, łącznie z zaawansowanymi bhaktami, którzy studiują sanskryckie komentarze. Dlaczego więc ludzie mieliby nie zrozumieć Caitanya-caritamrty? W książce tej nie ma wielu wersetów sanskryckich, a te, które są, mają objaśnienia w potocznym języku bengali. Na czym więc może polegać trudność w zrozumieniu.

Madhya 02.89 Podałem już skrótowy zapis wszystkich faktów i postaci z końcowych rozrywek Pana Śri Caitanyi Mahaprabhu, ale chciałbym opisać to wszystko znacznie szerzej. Jeśli starczy mi życia, a Pan Śri Caitanya Mahaprabhu zechce obdarzyć mnie Swą łaską, postaram się opisać te zdarzenia ponownie, bardziej szczegółowo.

Madhya 02.90 Jestem już za stary i bardzo dokucza mi stan zdrowia. Kiedy piszę, moje ręce drżą; nie jestem w stanie niczego sobie przypomnieć; a mój wzrok i słuch odmawiają posłuszeństwa. Mimo to jakoś piszę, co jest naprawdę niezwykłe.

Madhya 02.91 W rozdziale tym opisałem do pewnego stopnia zasadniczą treść końcowych rozrywek Pana Caitanyi. Jeśli umrę zanim zdołam opisać je szczegółowo, to bhaktowie będą mieli przynajmniej ten transcendentalny skarb.

Madhya 02.92 Objaśniłem tu skrótowo sutry. Wszystko, co pominąłem, opiszę szeroko w przyszłości. Jeśli z łaski Śri Caitanyi Mahaprabhu będę żył na tyle długo, aby spełnić swe pragnienia, poświęcę tym rozrywkom całą należną uwagę.

Madhya 02.93 Składam tu hołd lotosowym stopom wszystkich bhaktów, tych zaawansowanych i neofitów. Proszę ich, aby byli ze mnie zadowoleni. Nie ma we mnie winy, gdyż napisałem tutaj tylko to, czego dowiedziałem się od Svarupy Damodary Gosvamiego oraz Rupy i Raghunathy Gosvamich. Ani nie uszczupliłem ich wersji, ani też nic do niej nie dodałem.

Madhya 02.93 Znaczenie: Według opinii Śrila Bhaktisiddhanty Sarasvati Thakury, bhaktowie dzielą się na trzy grupy:

bhajana-vijna (eksperci w służbie oddania),

bhajana-śila (bhaktowie zaangażowani w służbę oddania) i

krsna-name diksita krsna-namakari (inicjowani bhaktowie intonujący święte imiona).

Autor Caitanya-caritamrty prosi o łaskawość wszystkich tych bhaktów oraz mówi, aby nie mieli do niego pretensji. Zwraca się on w następujący sposób: "Niech neofici - bhaktowie rozmiłowani w prowadzeniu sporów, mimo iż nie znają zaawansowanej służby oddania; którzy uważają się za bardzo zaawansowanych, gdyż naśladują jakiegoś smarta bramina - niech tacy bhaktowie nie mają do mnie pretensji sądząc, że popełniłem w tej pracy jakieś omyłki. Z wielką pokorą proszę ich o wybaczenie, ale zaznaczam, że osobiście nie pragnę niczego dodawać ani ujmować. Zapisałem tylko to, co usłyszałem w sukcesji uczniów, ponieważ jestem oddany lotosowym stopom wcześniejszych acaryów, takich jak Svarupa Damodara, Raghunatha dasa Gosvami i Rupa Gosvami. Książka moja zawiera tylko to, czego dowiedziałem się od nich."

Madhya 02.94 Zgodnie z systemem parampara pragnę przyjąć pył z lotosowych stóp Śri Caitanyi Mahaprabhu, Nityanandy Prabhu, Advaity Prabhu oraz wszystkich towarzyszy Śri Caitanyi Mahaprabhu, takich jak Svarupa Damodara, Rupa Gosvami, Sanatana Gosvami i Raghunatha dasa Gosvami. Pragnę przyjąć pył z ich lotosowych stóp na mą głowę. W ten sposób chciałbym otrzymać błogosławieństwo ich łaski.

Madhya 02.95 Otrzymując polecenie od wymienionych tu autorytetów oraz Vaisnavów z Vrndavany, a szczególnie od Haridasa - kapłana Govindaji - ja, Krsnadasa Kaviraja Gosvami, spróbowałem opisać jedną małą cząstkę jednej kropli z jednej fali oceanu rozrywek Śri Caitanyi Mahaprabhu.

W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do Drugiego Rozdziału Madhya-lili Śri Caitanya-caritamrty, opisującego ekstatyczne manifestacje Pana Caitanyi Mahaprabhu.