om ajnana-timirandhasya jnananjana-śalakaya
caksur unmilitam yena tasmai śri-gurave namah
śri-caitanya-mano-'bhistam sthapitam yena bhu-tale
svayam rupah kada mahyam dadati sva-padantikam
Urodziłem się w najciemniejszej ignorancji i mój mistrz duchowy otworzył
moje oczy światłem wiedzy. Ofiarowuję mu moje głębokie wyrazy szacunku.
O, kiedy Śrila Rupa Gosvami
Prabhupada, który ustanowił w tym materialnym świecie misję mającą spełnić
życzenie Pana Caitanyi, da mi schronienie u swych lotosowych stóp?
vande 'ham śri-guroh
śri-yuta-pada-kamalam śri-gurun vaisnavamś ca
śri-rupam sagrajatam
saha-gana-raghunathanvitam tam sa-jivam
sadvaitam savadhutam
parijana-sahitam krsna-caitanya-devam
śri-radha-krsna-padan saha-gana-lalita-śri-viśakhanvitamś ca
Kłaniam się lotosowym stopom mojego mistrza duchowego i stopom wszystkich Vaisnavów. Kłaniam się lotosowym stopom Śrila Rupy Gosvamiego i jego starszego brata Sanatany Gosvamiego, jak również lotosowym stopom Raghunatha Dasy, Raghunatha Bhatty, Gopala Bhatty i Śrila Jivy Gosvamiego. Składam hołd Panu Krsnie Caitanyi i Panu Nityanandzie razem z Advaitą Acaryą, Gadadharą, Śrivasą i ich innymi towarzyszami. Składam hołd Śrimati Radharani i Śri Krsnie oraz Ich towarzyszkom, Śri Lalicie i Viśace.
he krsna karuna-sindho dina-bandho jagat-pate
gopeśa gopika-kanta radha-kanta namo 'stu te
O mój drogi Krsno, Ty jesteś przyjacielem strapionych i źródłem stworzenia. Ty jesteś panem pasterek gopi i kochankiem Radharani. Tobie składam hołd.
tapta-kancana-gaurangi radhe vrndavaneśvari
vrsabhanu-sute devi pranamami hari-priye
Składam hołd Radharani, Królowej Vrndavany, o cerze koloru stopionego złota. Ty jesteś córką Króla Vrsabhanu i jesteś bardzo droga Panu Krsnie.
vancha-kalpatarubhyaś ca krpa-sindhubhya eva ca
patitanam pavanebhyo vaisnavebhyo namo namah
Ofiarowuję wyrazy szacunku wszystkim Vaisnavom, wielbicielom Pana, którzy tak jak drzewo pragnień spełniają życzenia wszystkich, i którzy pełni są współczucia dla upadłych dusz.
śri-krsna-caitanya prabhu-nityananda
śri-advaita gadadhara śrivasadi-gaura-bhakta-vrnda
Składam hołd Śri Krsnie Caitanyi, Prabhu Nityanandzie, Śri Advaicie, Gadadharze, Śrivasie i wszystkim innym w sukcesji uczniów.
hare
krsna hare krsna
krsna krsna hare hare
hare
rama hare rama rama rama
hare hare
Bhagavad-gita jest również znana jako Gitopanisad. Jest ona esencją wiedzy wedyjskiej, a w literaturze
wedyjskiej jednym z najważniejszych Upanisadów.
Jest tak wiele komentarzy do Bhagavad-gity
w języku angielskim, że ktoś może zapytać, czy istnieje potrzeba jeszcze
jednego. To obecne wydanie może być wytłumaczone w następujący sposób. Ostatnio
pewna Amerykanka poprosiła mnie, abym polecił jej jakieś angielskie tłumaczenie
Bhagavad-gity. Oczywiście w Ameryce
jest bardzo wiele wydań Bhagavad-gity dostępnych
w języku angielskim, ale o ile mogłem się zorientować (nie tylko w Ameryce, ale
również w Indiach), o żadnym z nich nie można powiedzieć, że jest
autorytatywne, gdyż prawie w każdym z nich komentator wyraził swoje własne
opinie, nie dotykając ducha Bhagavad-gity
takiej jaką ona jest.
Duch Bhagavad-gity zawarty jest w samej Bhagavad-gicie. Jest to tak: jeśli chcemy zażyć jakieś lekarstwo,
musimy zażyć je zgodnie z zaleceniami recepty. Nie możemy przyjąć lekarstwa
według własnej fantazji lub kierując się wskazówkami przyjaciela. Musimy zażyć
je zgodnie ze wskazówkami umieszczonymi na etykietce albo zgodnie z zaleceniem
lekarza. Podobnie, Bhagavad-gitę powinniśmy
rozumieć i przyjmować tak, jak poleca to jej autor. Autorem Bhagavad-gity jest Pan Śri Krsna. Jest On wspominany na każdej
stronie Bhagavad-gity jako Najwyższa
Osoba Boga, Bhagavan. Oczywiście słowo bhagavan
czasami odnosi się do jakiejś potężnej osoby albo potężnego półboga, i
niewątpliwie tutaj też bhagavan wskazuje
na Pana Śri Krsnę jako wielką osobowość, ale równocześnie powinniśmy wiedzieć,
że Pan Śri Krsna jest Najwyższą Osobą Boga, jak potwierdzili to wszyscy wielcy acaryowie (mistrzowie duchowi), jak
Śankaracarya, Ramanujacarya, Madhvacarya, Nimbarka Svami, Śri Caitanya
Mahaprabhu i wiele innych autorytetów wiedzy wedyjskiej w Indiach. Pan Sam
dowodzi w Bhagavad-gicie, że jest
Najwyższą Osobą Boga i jest przyjęty jako taki w Brahma-samhicie, wszystkich Puranach,
a szczególnie w Śrimad-Bhagavatam, znanym
jako Bhagavata Purana (krsnas tu bhagavan svayam). Zatem powinniśmy przyjąć Bhagavad-gitę tak, jak poleca to Sam
Osoba Boga.
W Czwartym Rozdziale Gity (4.l-3)
Pan mówi:
imam vivasvate yogam proktavan aham avyayam
vivasvan
manave praha manur iksvakave 'bravit
evam parampara-praptam imam rajarsayo viduh
sa kaleneha mahata yogo nastah parantapa
sa evayam maya te 'dya yogah proktah puratanah
bhakto 'si me sakha ceti rahasyam hy etad uttamam
Pan informuje tutaj Arjunę, że
Bhagavad-gita została po raz pierwszy
przekazana bogu słońca, bóg słońca wytłumaczył ją Manu, z kolei Manu
wytłumaczył ją Iksvaku, i w ten sposób, poprzez sukcesję uczniów, poprzez
kolejnych jej mówców, przekazywany był ten system yogi. Jednak, z biegiem czasu, przekaz ten został przerwany i
znajomość tego systemu zaginęła. Wskutek tego Pan musiał powtórzyć Bhagavad-gitę raz jeszcze, tym razem do
Arjuny na polu bitewnym Kuruksetra.
Pan powiedział Arjunie, że
przekazuje mu ten najwyższy sekret dlatego, że jest on Jego przyjacielem i
bhaktą (wielbicielem). Oznacza to, że Bhagavad-gita
jest rozprawą przeznaczoną szczególnie dla bhaktów Pana. Są trzy klasy
transcendentalistów, mianowicie jnani (impersonaliści),
yogini (praktykujący medytację) i
bhaktowie (wielbiciele Pana). Pan mówi tutaj wyraźnie Arjunie, że czyni go
pierwszym odbiorcą tej wiedzy w nowej parampara
(sukcesji uczniów), ponieważ stara sukcesja została przerwana. Dlatego
życzeniem Pana było ustanowienie następnej sukcesji (parampara), która
kontynuowałaby linię myślenia idącą od boga słońca do innych. Pan zapragnął,
aby Arjuna na nowo rozpoczął rozpowszechnianie Jego nauki. Chciał On, aby
Arjuna został autorytetem w rozumieniu Bhagavad-gity.
Widzimy więc, że Bhagavad-gita została
przekazana Arjunie głównie dlatego, że był On bhaktą Pana, bezpośrednim uczniem
Krsny i Jego bliskim przyjacielem. Zatem Bhagavad-gitę
może najlepiej zrozumieć osoba, która posiada cechy podobne do Arjuny. To
znaczy, że musi być ona bhaktą Pana i musi być w bliskim związku z Panem. Skoro
tylko ktoś zostaje bhaktą Pana, ma on również bezpośredni związek z Panem. Jest
to bardzo skomplikowany temat, ale krótko można powiedzieć, że bhakta
(wielbiciel) posiada związek z Panem na jeden z pięciu różnych sposobów:
1. Może być wielbicielem Pana w stanie pasywnym;
2. Może być wielbicielem Pana w stanie aktywnym;
3. Może być wielbicielem Pana jako Jego przyjaciel;
4. Może być wielbicielem Pana jako Jego rodzic;
5. Może być wielbicielem Pana jako ukochany współmałżonek.
Arjuna był w związku przyjaźni
z Panem. Oczywiście jest ogromna różnica pomiędzy tą przyjaźnij a przyjaźnią
spotykaną w świecie materialnym. Ta przyjaźń jest przyjaźnią transcendentalną,
którą nie każdy może posiadać. Każdy ma jakiś szczególny związek z Panem i
związek ten może zostać odnowiony poprzez doskonałość służby oddania Jednak w
obecnym stanie naszego życia zapomnieliśmy nie tylko o Najwyższym Panu, ale
również o naszym wiecznym z Nim związku. Każda żywa istota z wielu, wielu
bilionów i trylionów żywych istot, ma jakiś szczególny, wieczny związek z
Panem. Nazywany jest on svarupa. Związek
ten (svarupa) może zostać
odnowiony poprzez proces służby oddania i stan taki nazywany jest svarupa-siddhi – doskonałością czyjejś
konstytucjonalnej pozycji. Więc Arjuna był wielbicielem Najwyższego Pana i
łączył go z Nim związek przyjaźni.
Należy zwrócić uwagę na to, w
jaki sposób Arjuna przyjął Bhagavad-gitę.
Zostało to opisane w Rozdziale Dziesiątym (10.12-14):
arjuna uvaca
param brahma param dhama pavitram paramam bhavan
purusam śaśvatam divyam adi-devam ajam vibhum
ahus
tvam rsayah sarve devarsir naradas
tatha
asito
devalo vyasah svayam caiva bravisi me
sarvam
etad rtam manye yan mam vadasi keśava
na hi
te bhagavan vyaktim vidur deva na
danavah
"Arjuna rzekł: Ty jesteś Najwyższą Osobą
Boga, ostateczną siedzibą, najczystszym, Absolutną Prawdą. Jesteś wieczną,
transcendentalną, oryginalną osobą, jesteś nienarodzonym i największym. Wszyscy
wielcy mędrcy, jak Narada, Asita, Devala, Vyasa świadczą tak o Tobie, a teraz
Ty Sam mi to oznajmiasz. O Krsno, całkowicie przyjmuję za prawdę wszystko to,
co mi powiedziałeś. Ani bogowie, ani demony, o Panie, nie znają Twojej
Osoby."
Po wysłuchaniu Bhagavad-gity od Najwyższej Osoby Boga,
Arjuna zaakceptował Krsnę jako param
brahmę, Najwyższego Brahmana. Każda żywa istota jest Brahmanem, ale
najwyższa żywa istota, czyli Najwyższa Osoba Boga, jest Najwyższym Brahmanem. Param dhama oznacza, że On jest
najwyższym spoczynkiem albo siedzibą wszystkiego;
pavitram oznacza, że jest On czysty, nieskalany
materialnie;
purusam oznacza, że jest On najwyższym podmiotem radości;
śaśvatam, że jest oryginalny,
divyam, że jest transcendentalny,
adi-devam, że jest On Najwyższą Osobą Boga;
ajam, że jest nienarodzony, a
vibhum, że jest największy.
Ktoś może pomyśleć, że Arjuna
mówił to wszystko drogą pochlebstwa, jako że był przyjacielem Krsny, ale
Arjuna, aby rozwiać teko rodzaju wątpliwości z umysłów czytelników Bhagavad-gity, uzasadnia te pochwały już
w następnym wersecie. Mówi on, że za Najwyższą Osobę Boga uważa Krsnę nie tylko
on, ale również takie autorytety, jak mędrcy Narada, Asita, Devala, Vyasadeva
itd. Są to wielkie osobistości, które rozpowszechniają wiedzę wedyjską tak, jak
zostało to uznaj przez wszystkich acaryów.
Dlatego Arjuna mówi Krsnie, że przyjmuje za całkowicie doskonałe wszystko
to, co On mówi. Sarvam etad rtam manye: "Wszystko,
co mówisz, przyjmuję za prawdę." Stwierdza on również, że bardzo trudno
jest zrozumieć Osobę Pana, i że nawet wielcy półbogowie nie mogą Go poznać. To
znaczy, że Pana nie mogą poznać osoby stojące wyżej od istot ludzkich. Więc jak
może zrozumieć Śri Krsnę ludzka istota nie będąc Jego wielbicielem?
Zatem Bhagavad-gitę należy przyjmować w duchu oddania. Nie należy myśleć,
że jest się równym Krsnie albo że jest On zwykłą osobą, czy nawet wielką
osobistością. Pan Śri Krsna jest Najwyższą Osobą Boga. Więc według oznajmienia Bhagavad-gity czy wypowiedzi Arjuny –
osoby, która próbuje zrozumieć Bhagavad-gitę
– powinniśmy przynajmniej teoretycznie przyjąć Krsnę za Najwyższą Osobę
Boga, a dzięki temu pokornemu nastawieniu będziemy mogli zrozumieć Bhagavad-gitę. Bardzo trudno jest
zrozumieć Bhagavad-gitę, jeśli nie
czyta się jej w duchu pokory jako że jest ona wielką tajemnicą.
Właściwie czym jest Bhagavad-gita? Celem Bhagavad-gity jest
wyzwolenie ludzkości z niewiedzy materialnej egzystencji. Każdy człowiek
uwikłany jest w wiele różnych kłopotów, podobnie jak Arjuna był w kłopocie,
kiedy miał stoczyć bitwę na polu Kuruksetra. Arjuna podporządkował się Śri
Krsnie i wskutek tego została wygłoszona Bhagavad-gita.
Nie tylko Arjuna, ale każdy z nas pełen jest rozterek z powodu tej
materialnej egzystencji. Samo nasze istnienie ma miejsce w atmosferze
nieistnienia. W rzeczywistości nie powinniśmy obawiać się nieistnienia. Nasza
egzystencja jest wieczna. Ale w jakiś sposób zostaliśmy umieszczeni w asat. Asat odnosi się do tego, co nie
istnieje.
Spośród tak wielu ludzkich
istot, które cierpią, niewiele jest takich, które rzeczywiście starają się
dowiedzieć jaka jest ich prawdziwa pozycja, kim są, dlaczego znalazły się w tak
niefortunnym położeniu itd. Dopóki nie zaczną one dociekać źródeł własnego
cierpienia, dopóki nie zdadzą sobie sprawy z tego, że nie chcą cierpieć, a raczej
chcą położyć kres wszelkim cierpieniom, dopóty nie mogą być one uważane za
doskonałe ludzkie istoty. Człowieczeństwo zaczyna się wtedy, gdy ten rodzaj
dociekań budzi się w naszym umyśle. W Brahma-sutrze
takie dociekanie nazywane jest brahma-jijnasa.
Athato brahma-jijnasa. Dopóki ludzka istota nie docieka natury Absolutu,
każde jej działanie powinno być uważane za błędne. Zatem ci, którzy zaczynają
pytać, dlaczego cierpią albo skąd pochodzą i gdzie pójdą po śmierci, są
odpowiednimi studentami do poznania
Bhagavad-gity. Szczery student powinien również mieć niezachwiany szacunek
dla Najwyższej Osoby Boga. Takim uczniem był Arjuna.
Pan Krsna zstępuje specjalnie
po to, by na nowo ustanowić prawdziwy cel życia, kiedy człowiek o tym celu
zapomina. Nawet wtedy, spośród wielu, wielu rozbudzonych ludzkich istot może
tylko jedna rzeczywiście osiąga zrozumienie swej pozycji i dla takiej osoby
przekazywana jest Bhagavad-gita: Właściwie
my wszyscy zostaliśmy pożarci przez tygrysicę niewiedzy, ale Pan jest bardzo
miłosierny dla żywych istot, szczególnie dla istot ludzkich. Dlatego przekazał
On Bhagavad-gitę, czyniąc Swego
przyjaciela Arjunę Swoim uczniem.
Będąc towarzyszem Pana Krsny,
Arjuna był ponad wszelką ignorancją. Jednak na Polu Bitewnym Kuruksetra został
on specjalnie poddany działaniu złudnej energii w tym celu, by pytać Pana Krsnę
o problemy życia, tak aby Pan mógł wyjaśnić je dla korzyści przyszłych pokoleń
ludzkich istot i aby nakreślić plan życia. Wszystko to po to, aby człowiek mógł
działać zgodnie z tym planem i doskonalić misję swojego ludzkiego życia.
Przedmiotem rozważań Bhagavad-gity jest pięć podstawowych
prawd. Przede wszystkim wytłumaczona jest w niej nauka Boga, a następnie
konstytucjonalna pozycja żywej istoty, jivy.
Istnieje iśvara, to znaczy kontroler,
i istnieją jivy, żywe istoty, które
są kontrolowane. Kiedy żywa istota twierdzi, że nie jest kontrolowana, ale że
jest wolna, jest wtedy niespełna rozumu. Żywa istota jest kontrolowana pod
każdym względem, przynajmniej w swoim uwarunkowanym życiu. Podstawowym
przedmiotem rozważań w Bhagavad-gicie jest
iśvara (najwyższy kontroler) i jivy (kontrolowane żywe istoty).
Omówione zostały również:
prakrti (natura materialna),
czas (okres trwania całego wszechświata, czyli manifestacji natury materialnej)
oraz karma (działanie).
Manifestacja kosmiczna pełna jest wszelakich działań i w te różne
czynności zaangażowane są wszystkie żywe istoty. Z Bhagavad-gity musimy dowiedzieć się: czym jest Bóg, czym są żywe
istoty, czym jest prakrti, czym jest
manifestacja kosmiczna i w jaki sposób jest ona kontrolowana przez czas oraz
jakie są czynności żywych istot.
Spośród tych pięciu
podstawowych przedmiotów rozważań
Bhagavad-gity, Najwyższy Bóg, czyli Krsna, Brahman, najwyższy kontroler
albo Paramatma – można używać któregokolwiek z tych imion – jest uznany za
najwyższego ze wszystkich. Żywe istoty jakościowo są takie same jak najwyższy
kontroler. Na przykład Pan sprawuje kontrolę nad sprawami wszechświata, nad
materialną naturą itd., jak to zostanie wytłumaczone w następnych rozdziałach Bhagavad-gity. Materialna natura nie
jest niezależna. Działa ona pod kierunkiem Najwyższego Pana. Pan Krsna mówi, mayadhyaksena prakrtih suyate sa-caracaram: "Ja
kieruję działaniem tej materialnej natury." Gdy obserwujemy jakieś
wspaniałe zjawiska w naturze kosmicznej, powinniśmy wiedzieć, że poza tą
kosmiczną manifestacją istnieje kontroler. Gdyby nie ta kontrola, nic nie
mogłoby się zamanifestować. Nie branie pod uwagę tego kontrolera jest
dziecinadą. Dziecko na przykład może myśleć, że samochód jest czymś zgoła
cudownym, gdyż posiada zdolność poruszania się bez pomocy konia czy innego
zwierzęcia pociągowego, ale rozsądny człowiek wie, na czym polega działanie
mechanizmu silnikowego. Zdaje sobie sprawę z tego, że poza maszynerią jest
człowiek, kierowca. Podobnie, takim kierowcą jest Najwyższy Pan i wszystko
działa pod lego kierunkiem. Jivy, czyli
żywe istoty, zostały uznane przez Pana za Jego integralne cząstki, jak to
będziemy mogli zauważyć w następnych rozdziałach. Cząstka złota jest również
złotem, a kropla wody z oceanu jest również słona, i podobnie my, żywe istoty,
będąc częścią najwyższego kontrolera – iśvary,
czyli Bhagavana, Pana Śri Krsny – mamy wszystkie cechy Najwyższego Pana w
znikomej ilości, jako że jesteśmy maleńkimi iśvarami
– iśvarami uzależnionymi. Próbujemy kontrolować naturę, tak jak obecnie
próbujemy kontrolować przestrzeń czy planety, i ta skłonność do kontrolowania
istnieje w nas dlatego, że istnieje ona w Krsnie. Powinniśmy wiedzieć, że
pomimo tej naszej skłonności do panowania nad naturą materialną, nie jesteśmy
najwyższym kontrolerem. Zostało to wyjaśnione w Bhagavad-gicie.
Czym jest natura materialna?
Jest ona również wytłumaczona w Gicie jako
niższa prakrti, niższa natura Żywa
istota została wytłumaczona jako wyższa prakrti.
Prakrti jest zawsze kontrolowana, niezależnie od tego, czy jest to niższa,
czy wyższa prakrti. Prakrti jest
rodzaju żeńskiego i jest kontrolowana przez Pana, tak jak czynności żony
kontrolowane są przez męża. Prakrti jest
zawsze zależna i znajduje się pod panowaniem Pana, który jest tym, który
dominuje. Zarówno żywe istoty, jak i materialna natura znajdują się pod
panowaniem, kontrolą Najwyższego Pana. Według Bhagavad-gity, żywe istoty – chociaż są integralnymi cząstkami Najwyższego
Pana – mają być uważane za prakrti. Wyjaśnia
to piąty werset Siódmego Rozdziału Bhagavad-gity.
Apareyam itas tv anyam prakrtim viddhi me param jiva-bhutam: "Ta
materialna natura jest Moją niższą prakrti.
A oprócz tej, istnieje jeszcze inna
prakrti – jiva-bhutam, żywa istota."
Na samą naturę materialną,
składaj się trzy jakości:
guna dobroci,
guna pasji i
guna ignorancji.
Oprócz tych gun istnieje
wieczny czas i przez kombinację tych sił natury – pod kontrolą i w granicach
czasu – powstają różne czynności, które nazywane są karmą. Czynności te spełniane są od czasów niepamiętnych, a my albo
cieszymy się owocami naszych czynów, albo cierpimy z ich powodu. Na przykład
przypuśćmy, że jestem człowiekiem interesu, pracowałem bardzo ciężko i inteligentnie
i zgromadziłem ogromną sumę w banku. Mogę więc używać życia. Ale przypuśćmy, że
potem straciłem wszystkie pieniądze w interesach – wtedy cierpię. Podobnie, w
każdej dziedzinie życia albo cieszymy się z rezultatów naszej pracy, albo
cierpimy z ich powodu. To nazywane jest karmą.
Iśvara (Najwyższy Pan),
jiva (żywa istota),
prakrti (natura),
kala (wieczny czas) i
karma (działanie)
wszystko to zostało wytłumaczone w
Bhagavad-gicie. Z tych pięciu: Pan, żywe istoty, materialna natura i czas
są wieczne. Manifestacja prakrti może
być tymczasowa, ale nie jest ona fałszywa. Niektórzy filozofowie twierdzą, że
manifestacja natury materialnej jest fałszywa, ale według filozofii Bhagavad-gity i według filozofii
Vaisnavów, nie jest to prawdą. Manifestacja tego świata nie jest uznawana za
fałszywą; jest ona uznawana za prawdziwą, ale tymczasową. Porównywana jest do
chmury, która wędruje po niebie, albo do pór deszczowych, które odżywiaj
ziarno. Skoro tylko mija pora deszczowa i skoro tylko chmura rozwiewa się,
wszystkie plony, które były karmione przez deszcz, wysychają. Podobnie, ta
manifestacja materialna powstaje w pewnym przedziale czasowym, trwa przez
chwilę i następnie znika. Tak funkcjonuje prakrti.
I cykl ten trwa wiecznie. Zatem prakrti
jest wieczna i nie jest ona fałszywa. Pan mówi o niej "Moja prakrti." Ta materialna natura
jest energią Najwyższego Pana, ale jest odseparowana od Niego. Energią
Najwyższego Pana są również żywe istoty, ale te nie są oddzielone od Niego.
Pozostają one w wiecznym związku z Panem. Więc Pan, żywe istoty, materialna
natura i czas, wszystkie są powiązane ze sobą i wszystkie są wieczne. Karma jednakże nie jest wieczna, chociaż
skutki karmy mogą być rzeczywiście
bardzo dawne. My cieszymy się rezultatami naszego postępowania albo cierpimy z
ich powodu od czasów niepamiętnych, ale możemy zmienić rezultaty naszej karmy, czyli naszego postępowania, a
zmiana ta zależy od doskonałości naszej wiedzy. Jesteśmy zaangażowani w różne
czynności. Bez wątpienia nie wiemy, jaki rodzaj postępowania powinniśmy wybrać,
aby doznać ulgi od działań i następstw wszystkich naszych czynów, ale to
również zostało wytłumaczone w
Bhagavad-gicie.
Iśvara, Najwyższy Pan,
jest obdarzony najwyższą świadomością. Jivy,
czyli żywe istoty, będąc cząstkami Najwyższego Pana, są również świadome.
Zarówno żywa istota, jak i natura materialna objaśnione zostały jako prakrti, energia Najwyższego Pana. ale
jedna z tych dwóch, mianowicie jiva, jest
świadoma. Druga prakrti nie posiada
świadomości. Taka jest różnica Jiva-prakrti
jest nazywana wyższą, ponieważ jiva posiada
świadomość podobną do świadomości Pana. Jednakże świadomość Pana jest najwyższą
świadomością i nie należy twierdzić, że
jiva (żywa istota) jest również w najwyższym stopniu świadoma. Żywa istota
nie może posiadać najwyższej świadomości w żadnym stanie swojej doskonałości i
błędna jest teoria, która mówi, że może ona taką świadomość osiągnąć. Świadomą
być ona może, ale nie jest świadomą doskonale czy w najwyższym stopniu.
Różnica pomiędzy jivą a iśvarą zostanie wytłumaczona w Trzynastym Rozdziale Bhagavad-gity. Pan jest ksetra-jna, czyli świadomy, tak jak
świadoma jest żywa istota, ale żywa istota jest świadoma tylko swojego
indywidualnego ciała, podczas gdy Pan jest świadomy wszystkich ciał. Ponieważ
przebywa On w sercu każdej żywej istoty, jest On świadomy mechanizmu
psychicznego poszczególnych jiv. Nie
powinniśmy o tym zapominać. Wytłumaczone zostało również to, że Paramatma,
Najwyższa Osoba Boga, przebywa w sercu każdego jako iśvara (kontroler) i daje wskazówki żywej istocie, aby postępowała
ona zgodnie ze swoimi pragnieniami. Żywa istota zapomina o tym co powinna
robić. Najpierw postanawia działać w pewien sposób, a następnie zostaje
uwikłana w działanie i skutki swojej własnej karmy. Po porzuceniu jednego typu ciała, przyjmuje następne, tak
jak my wkładamy i zdejmujemy stare ubranie. Wędrując w ten sposób, dusza cierpi
z powodu skutków swojego własnego postępowania. To postępowanie może zostać
zmienione wówczas, gdy żywa istota znajdzie się w gunie dobroci, jest rozsądna i rozumie jaką linię postępowania
powinna obrać. Jeśli to uczyni, wtedy wszystkie jej działania i skutki jej
przeszłych czynów mogą ulec zmianie. Zatem karma
nie jest wieczna. Dlatego zaznaczyliśmy, że z tych pięciu pojęć (iśvara, jiva, prakrti, czas i karma), cztery są wieczne, podczas gdy karma nie jest wieczna.
W najwyższym stopniu świadomy iśvara podobny jest do żywej istoty pod
tym względem, że zarówno świadomość Pana, jak i świadomość żywej istoty są
transcendentalne. Świadomość nie jest produktem związków materii. Jest to
błędna idea. Bhagavad-gita nie
potwierdza teorii mówiącej, że świadomość rozwija się w pewnych warunkach, w
których materia tworzy związki. Świadomość może być fałszywie odzwierciedlona
przez warunki materialne, tak jak światło przenikające przez kolorowe szkło
może wydawać się być pewnego koloru. Ale świadomość Pana wolna jest od
materialnych wpływów. Pan Krsna mówi: mayadhyaksena
prakrtih. Kiedy schodzi On w ten świat materialny, Jego świadomość nie
ulega materialnym wpływom, Gdyby tak było, nie byłby On zdolny do rozważania
tematów transcendentalnych, tak jak to czyni w Bhagavad-gicie. Nie można powiedzieć niczego o świecie
transcendentalnym, nie będąc wolnym od materialnie zanieczyszczonej
świadomości. Więc Pan nie jest skażony materialnie. Jednak nasza świadomość jest w obecnym momencie materialnie
zanieczyszczona. Bhagavad-gita naucza,
że musimy tę materialnie skażoną świadomość oczyścić. W czystej świadomości
nasze czyny będą zgodne z wolą iśvary i
to uczyni nas szczęśliwymi. Nie znaczy to, że powinniśmy porzucić wszelką
działalność. Raczej nasze działanie powinno zostać oczyszczone, a oczyszczone
działanie nazywa się bhakti. Działanie
w bhakti zdaje się być zwykłym
działaniem, ale nie jest ono zanieczyszczone. Ignorantowi może wydawać się, że
bhakta postępuje lub pracuje jak zwykły człowiek, ale taka osoba o ubogim
zasobie wiedzy nie wie, że czynności bhakty albo czynności Pana nie są skażone
nieczystą świadomością, czyli materią. Są one transcendentalne w stosunku do
trzech gun natury materialnej.
Powinniśmy wiedzieć jednakże, że w obecnej chwili nasza świadomość jest
zanieczyszczona.
Gdy jesteśmy skażeni
materialnie, jesteśmy nazywani "uwarunkowanymi". Fałszywa świadomość
manifestuje się w ten sposób, że odnosimy wrażenie, że jesteśmy produktami
natury materialnej. Jest to nazywane fałszywym ego. Ten, którego myśli skupiają
się wokół cielesnej koncepcji życia, nie może zrozumieć swojego położenia. Bhagavad-gita została wygłoszona w tym
celu, aby wyzwolić nas z tej cielesnej koncepcji życia, i Arjuna postawił się w
tej sytuacji dlatego, aby otrzymać nauki od Pana. Należy uwolnić się od
cielesnej koncepcji życia; jest to wstępne zajęcie dla transcendentalisty. Ten,
kto chce być wolnym, kto pragnie osiągnąć wyzwolenie, musi przede wszystkim
nauczyć się, że nie jest tym ciałem materialnym. Mukti, czyli wyzwolenie, oznacza wolność od świadomości
materialnej. Definicja wyzwolenia dana jest równiej w Śrimad-Bhagavatam. Muktir hitvanyatha-rupam svarupena vyavasthitih:
mukti oznacza wyzwolenie z nieczystej świadomości tego świata materialnego
i usytuowanie się w świadomości czystej. Wszystkie instrukcje Bhagavad-gity mają na celu obudzenie tej
czystej świadomości i dlatego w końcowej części Gity Krsna pyta Arjunę, czy jego świadomość została oczyszczona.
Oczyszczona świadomość oznacza działanie zgodne z instrukcjami Pana. Na tym
polega istota oczyszczonej świadomości. Świadomość już posiadamy, jako że
jesteśmy integralnymi cząstkami Pana, ale znajdujemy się pod wpływem niższych gun natury materialnej. Natomiast Pan,
będąc Najwyższym, nigdy im nie ulega. Taka jest różnica pomiędzy Najwyższym
Panem a duszami uwarunkowanymi.
Czym jest ta świadomość? Ta
świadomość to: "Ja jestem." Więc czym ja jestem? W nieczystej
świadomości "ja jestem" oznacza, że "ja jestem panem
wszystkiego, co znajduje się w zasięgu mojego wzroku. Ja jestem podmiotem
radości." Świat się kręci, ponieważ każda żywa istota myśli, że ona jest
panem i stworzycielem tego świata materialnego. Świadomość materialna dzieli
się na dwie kategorie psychiczne. Jedna, że ja jestem stworzycielem, i druga:
ja jestem podmiotem radości. W rzeczywistości stworzycielem, jak i podmiotem
radości jest Najwyższy Pan, a żywa istota, będąc integralną cząstką Najwyższego
Pana, nie fest ani stworzycielem, ani podmiotem radości, lecz współdziałającym.
Jest ona stworzonym i jest przedmiotem radości. Na przykład część jakiejś
maszyny współpracuje z całą maszyną, a część ciała współpracuje z całym ciałem.
Ręce, stopy, oczy, nogi itd., wszystkie są częściami ciała, ale właściwie nie
one są podmiotami radości. Podmiotem radości jest żołądek. Nogi przenoszą
ciało, ręce dostarczają pożywienie, zęby żują i wszystkie części ciała
zaangażowane są w zadowalanie żołądka, ponieważ żołądek jest zasadniczym
organem, który odżywia całe ciało. Dlatego żołądek otrzymuje wszystko. Drzewo
karmi się przez podlewanie jego korzeni, a ciało odżywia się karmiąc żołądek,
ponieważ jeśli ciało ma być utrzymane w zdrowym stanie, części ciała muszą współpracować,
aby nakarmić żołądek. Podobnie, Najwyższy Pan jest stworzycielem i podmiotem
radości, a naszym przeznaczeniem, jako zależnych żywych istot, jest współpraca
dla zadowolenia Go. Ta współpraca faktycznie pomoże nam, tak jak pożywienie
pobrane przez żołądek pomoże innym częściom ciała. Jeśli palce ręki będą
myślały, że powinny przyjąć pokarm dla siebie, zamiast dostarczyć go do
żołądka, zaszkodzą wtedy sobie. Centralną postacią stworzenia i radości jest
Najwyższy Pan, a żywe istoty są Jego współpracownikami i z tej współpracy
czerpią radość. Jest to zależność podobną do tej, jaka istnieje między panem i
sługą. Jeśli pan jest w pełni zadowolony, wtedy zadowolony jest też sługa.
Podobnie, zadowalany powinien być Najwyższy Pan, chociaż żywe istoty również
posiadają skłonność do tworzenia i do cieszenia się tym światem materialnym,
jako że tendencje takie istnieją w Najwyższym Panu, który stworzył ten
zamanifestowany, kosmiczny świat.
Z Bhagavad-gity dowiemy się, że kompletna całość obejmuje: najwyższego
kontrolera, kontrolowane żywe istoty, kosmiczną manifestację, wieczny czas i karmę, czyli działanie, i wszystkie one
zostały wytłumaczone w tym tekście. Razem tworzą one kompletną całość, a ta
kompletna całość nazywana jest Najwyższą Absolutną Prawdą. Kompletna całość i
kompletna Absolutna Prawda są Najwyższą Osobą Boga, Śri Krsną. Wszystkie
manifestacje powstały z Jego różnych energii i On jest kompletną całością.
Gita tłumaczy również, że
bezosobowy Brahman jest także podporządkowany kompletnej i Najwyższej Osobie (brahmano hi pratisthaham ). Wyraźniej tłumaczy Brahmana Brahma-sutra, gdzie jest powiedziane,
że jest On jak promienie słońca. Bezosobowy Brahman to świecące promienie
Najwyższej Osoby Boga. Bezosobowy Brahman jest niekompletną realizacją absolutnej
całości, i taką jest również koncepcja Paramatmy. W Rozdziale Piętnastym
zostanie wyjaśnione, że Najwyższa Osoba Boga, Purusottama, jest zarówno ponad
bezosobowym Brahmanem, jak i ponad częściową realizacją Paramatmy. Najwyższa
Osoba Boga nazywany jest sac-cid-ananda-vigraha.
Brahma-samhita zaczyna się w ten sposób:
iśvarah paramah krsnah sac-cid-ananda-vigrahah
anadir adir govindah sarva-karana-karanam
"Govinda, Krsna, jest
przyczyną wszystkich przyczyn. On jest pierwszą przyczyną i On jest prawdziwą
formą wiecznego istnienia, wiedzy i szczęścia." Realizacja bezosobowego
Brahmana jest realizacją Jego cechy sat (wieczności).
Realizacja Paramatmy jest realizacją Jego cechy cit (wiecznej wiedzy). Ale realizacja Osoby Boga, Krsny, jest realizacją
wszystkich cech transcendentalnych sat,
cit i ananda (wieczności, wiedzy,
szczęścia) w kompletnej vigraha (formie).
Ludzie mniej inteligentni
uważają, że Najwyższa Prawda jest bezosobowy, ale On jest transcendentalną
Osobą i potwierdza to cała literatura wedyjska. Nityo nityanam cetanaś cetananam. (Katha Upanisad 2.2.13) Tak jak my wszyscy jesteśmy indywidualnymi
żywymi istotami i posiadamy swoją indywidualność, również Najwyższa Absolutna
Prawda jest ostatecznie osobą, a realizacja Osoby Boga jest realizacją
wszystkich cech transcendentalnych w Jego kompletnej formie. Kompletna całość
nie jest pozbawiony formy. Gdyby był On pozbawiony formy albo gdyby brakowało
Mu czegoś, nie mógłby być wtedy kompletną całością. Kompletna całość musi mieć
w sobie wszystko to, co obejmuje nasze doświadczenie i co znajduje się poza
naszym doświadczeniem, inaczej nie mogłaby być ona kompletna.
Kompletna całość, Osoba Boga,
posiada bezgraniczne moce (parasya śaktir
vividhaiva śruyate). Bhagavad-gita tłumaczy
również to, w jaki sposób Krsna działa poprzez Swoje różne moce. Ten świat
zjawiskowy, czyli świat materialny, w którym jesteśmy umieszczeni, również jest
kompletny w sobie, ponieważ dwadzieścia cztery elementy, z których ten
materialny świat zamanifestował się czasowo, są – według filozofii Sankhya –
całkowicie przystosowane do produkcji kompletnych środków potrzebnych do jego
utrzymania. Nie ma w nim nic zbędnego ani niczego nie brakuje. Ta tymczasowa
manifestacja ma swój własny czas, ustalony przez energię najwyższej całości, i
kiedy czas jej wypełni się, zostanie unicestwiona przez kompletną aranżację
kompletnego. Małe kompletne jednostki, mianowicie żywe istoty, posiadają
doskonałe warunki do zrealizowania całości, a wszelkiego rodzaju
niekompletności doświadczane są z powodu niekompletnej wiedzy o kompletnej
całości. Więc Bhagavad-gita zawiera
doskonałą, kompletną wiedzy mądrości wedyjskiej.
Cała wiedza wedyjska jest
nieomylna i Hindus przyjmuje tę wiedzę jako kompletną i nieomylną. Na przykład
łajno krowie jest odchodem zwierzęcia, a według smrti, czyli zaleceń wedyjskich, jeśli ktoś dotknie odchodów
zwierzęcia. musi wziąć kąpiel, aby się oczyścić. Ale w pismach wedyjskich łajno
krowie jest uważane za czynnik oczyszczający. Ktoś może uważać to za sprzeczność,
ale w Indiach nie będzie budzić to sprzeczności, albowiem jest to nakaz
wedyjski, który przyjmuje się bez żadnych komentarzy. I rzeczywiście,
przyjmując to, nie popełni się błędu. Współczesna nauka udowodniła, że łajno
krowie zawiera wszelkie własności antyseptyczne. Wiedza wedyjska jest kompletna
i doskonała, gdyż jest ona ponad wszelkimi wątpliwościami i błędami, a Bhagavad-gita jest esencją całej wiedzy
wedyjskiej.
Wiedza wedyjska nie jest
przedmiotem badań. Nasze prace badawcze są niedoskonałe, ponieważ badamy
przedmioty niedoskonałymi zmysłami. Musimy przyjąć doskonałą wiedzę, która
przekazywana jest, jak to oznajmiono w
Bhagavad-gicie, w parampara (sukcesji
uczniów). Musimy otrzymać wiedzę z właściwego źródła w sukcesji uczniów,
zaczynającej się od najwyższego mistrza duchowego, Samego Pana, i przekazywanej
sukcesji mistrzów duchowych. Arjuna, uczeń przyjmujący lekcje od Pana Śri
Krsny, bez sprzeciwu przyjmuje wszystko to, co mówi Krsna. Nie można
zaakceptować jednej części Bhagavad-gity,
a inną odrzucić. Nie. Musimy przyjąć
Bhagavad-gitę bez interpretowania jej, bez usuwania pewnych jej części i
bez własnego kapryśnego uczestniczenia w zagadnieniu. Gitę należy przyjąć jako najbardziej doskonałe przedstawienie
wiedzy wedyjskiej. Wiedzę wedyjską otrzymaliśmy ze źródeł transcendentalnych, a
pierwsze słowa zostały wypowiedziane przez Samego Pana. Słowa przekazywane
przez Pana są zwane apauruseya, co
oznacza, że różnią się od słów wypowiadanych przez jakąś osobę tego doczesnego
świata, która posiada cztery wady:
(1) na pewno popełnia błędy
(2) niezmiennie ulega złudzeniu,
(3) ma skłonności do oszukiwania innych,
(4) jest ograniczona przez niedoskonałe zmysły.
Z tymi czterema niedoskonałościami nie można udzielać doskonałych
informacji o wszechprzenikającej wiedzy.
Wiedza wedyjska nie pochodzi
od takich ułomnych żywych istot. Wiedza ta została przekazana sercu Brahmy,
pierwszej stworzonej żywej istocie, a Brahma z kolei udzielił jej swoim synom i
uczniom w nieskażonej postaci, tak jak początkowo otrzymał ją od Pana. Pan jest
purnam wszechdoskonały, i nie podlega
On prawom natury materialnej. Należy być zatem dostatecznie inteligentnym, aby
zdać sobie sprawę z tego, że Pan jest jedynym właścicielem wszystkiego we
wszechświecie, i że On jest pierwszym stwórcą, stwórcą Brahmy. W Rozdziale
Jedenastym Pan nazwany został prapitamaha,
ponieważ Brahma nazywany jest pitamaha,
czyli dziadkiem, a On jest stwórcą tego dziadka. Nikt więc nie powinien
uważać się za właściciela czegokolwiek; należy przyjmować tylko te rzeczy,
które zostały przeznaczone dla nas przez Pana, jako konieczne do utrzymania.
Podano wiele przykładów, w
jaki sposób używać tych wydzielonych nam przez Pana rzeczy. Bhagavad-gita tłumaczy to również.
Początkowo Arjuna zadecydował, że nie będzie walczył w bitwie na Polu
Kuruksetra. Była to jego własna decyzja. Arjuna powiedział Panu, że nie mógłby
cieszyć się królestwem po zabiciu swoich krewnych. Decyzja ta oparta była na
cielesnej koncepcji życia, ponieważ uważał on, że jest tym ciałem materialnym,
a osoby spokrewnione z jego ciałem – to jego bracia, siostrzeńcy, szwagrowie;
dziadkowie itd. Zatem chciał zadowolić pragnienia związane z ciałem. Pan
wygłosił Bhagavad-gitę dlatego, aby
zmienić jego zdanie, i w końcu Arjuna decyduje się walczyć pod kierunkiem Pana,
mówiąc, karisye vacanam tava: "Postąpię
zgodnie z Twoją wolą."
Przeznaczeniem ludzi w tym
świecie nie jest życie w niezgodzie jak psy i koty. Człowiek musi być
inteligentny, aby zdać sobie sprawę z wagi ludzkiego życia i nie godzić się na
postępowanie, które można przypisać zwykłemu zwierzęciu. Istota ludzka powinna
uświadomić sobie cel ludzkiego życia i tego uczy cała literatura wedyjska, a
esencja tej wiedzy zawarta jest w
Bhagavad-gicie. Literatura wedyjska jest przeznaczona dla istot ludzkich,
nie dla zwierząt. Zwierzęta mogą zabijać inne zwierzęta i nie ma mowy o grzechu
z ich strony, ale jeśli człowiek zabije zwierzę, aby zadowolić swój
niekontrolowany smak, musi on ponieść odpowiedzialność za złamanie praw natury.
Bhagavad-gita wyraźnie tłumaczy, że
są trzy rodzaje postępowania zgodne z różnymi gunami natury materialnej: postępowanie w dobroci, pasji i
ignorancji. Podobnie, istnieją trzy rodzaje pożywienia: pożywienie
odpowiadające gunom: dobroci; pasji i ignorancji. Wszystko to zostało wyraźnie
opisane i jeśli zrobimy właściwy użytek z
pouczeń Bhagavad-gity, wtedy całe
nasze życie oczyści się i ostatecznie będziemy mogli osiągnąć przeznaczenie,
które znajduje się poza tym materialnym niebem (yad gatva na nivartante tad dhama paramam mama).
To przeznaczenie nazywane jest
niebem sanatana, wiecznym niebem
duchowym. Wiemy, że w tym materialnym świecie wszystko jest przemijające.
Powstaje, istnieje przez pewien czas, wytwarza jakieś produkty uboczne, słabnie
i następnie ginie. Takie jest prawo materialnego świata, obojętnie czy użyjemy
jako przykładu tego ciała, czy jakiegoś owocu, czy czegokolwiek. Ale poza tym
przemijającym światem istnieje inny, o którym posiadamy informacje. Ten świat
jest innej natury, która jest sanatana, wieczną.
Również jiva opisana została jako sanatana (wieczna), i jako sanatana w Rozdziale Jedenastym opisany
jest również Pan. My posiadamy bardzo bliski związek z Panem, i ponieważ
jesteśmy wszyscy jakościowo jednym (sanatana-dhama,
czyli niebo, Najwyższa Osoba sanatana
i sanatana żywe istoty) – dlatego
celem Bhagavad-gity jest wskrzeszenie
naszych sanatana zajęć, czyli sanatana-dharmy, która jest wiecznym
zajęciem żywej istoty. Czasowo oddajemy się różnego rodzaju zajęciom, ale
wszystkie te zajęcia mogą zostać oczyszczone, jeśli porzucimy wszelkie
przemijające czynności i zaangażujemy się w te, które poleca Najwyższy Pan.
Takie życie nazywane jest życiem czystym.
Zarówno Najwyższy Pan, jak i
Jego transcendentalna siedziba są sanatana.
Takimi są również żywe istoty; a obcowanie żywych istot z Najwyższym Panem w
wiecznej (sanatana) siedzibie jest doskonałością ludzkiego
życia. Pan jest bardzo dobry dla żywych istot, ponieważ są one Jego synami. Pan
Krsna oznajmia w Bhagavad-gicie:
sarva-yonisu...aham bija-pradah pita: "Ja jestem ojcem
wszystkiego." Istnieją różnego typu żywe istoty, odpowiednio do ich różnej
karmy, ale Pan zapewnia tutaj, że
jest ojcem wszystkich. Pan zstępuje w tym celu, aby wszystkie te upadłe,
uwarunkowane dusze skierować na drogę poprawy i z powrotem przywołać je do sanatana wiecznego nieba, tak aby sanatana (wieczne) żywe istoty mogły
odzyskać swoją wieczną sanatana pozycję
w wiecznym obcowaniu z Panem. Aby odzyskać uwarunkowane dusze, Pan przychodzi
osobiście w różnych inkarnacjach albo posyła Swoje zaufane sługi, jak synów,
Swoich towarzyszy czy acaryów.
Zatem sanatana-dharma nie odnosi się da jakiegoś sekciarskiego procesu
religii. Jest ona wieczną funkcją wiecznych żywych istot w związku z wiecznym
Najwyższym Panem. Sanatana-dharma odnosi
się, jak to oznajmiono wcześniej, do wiecznego zajęcia żywej istoty. Śripada
Ramanujacarya wytłumaczył słowo sanatana jako
"to, co nie ma początku ani końca", więc gdy mówimy o sanatana-dharmie, musimy przyjąć to za
pewnik, opierając się na autorytecie Śripada Ramanujacaryi, że nie ma ona ani
początku, ani końca.
Angielskie słowo
"religia" różni się nieco od sanatana-dharmy.
Religia zawiera idee wiary, a wiara może się zmieniać. Ktoś może wierzyć w
określony proces i może zmienić swoją wiarę i przyjąć inną, ale sanatana-dharma odnosi się do takiego
zajęcia, którego nie można zmienić. Na przykład nie można wody pozbawić
płynności ani ognia pozbawić ciepła. Podobnie, wiecznej żywej istoty nie można
pozbawić jej wiecznej funkcji. Sanatana-dharma
jest wiecznie integralna z żywą istotą. Zatem, gdy mówimy o sanatana-dharmie, musimy, opierając się
na autorytecie Śripada Ramanujacaryi, przyjąć za pewnik, że nie ma ona ani
początku ani końca. To co nie ma początku ani końca, nie może być czymś sekciarskim,
gdyż nie może zostać określone żadnymi granicami. Jednakże ci, którzy należą do
jakiejś sekciarskiej wiary, będą błędnie uważać, że sanatana-dharma jest również czymś sekciarskim. Jeśli jednak
zagłębimy się w temacie i rozważymy go w świetle współczesnej nauki, będziemy
mogli się przekonać, że sanatana-dharma jest
interesem wszystkich ludzi świata – mało tego, wszystkich żywych istot we
wszechświecie.
Wiara religijna nie sanatana może mieć jakiś początek w
kronikach ludzkości, ale nie ma początku historii sanatana-dharmy, ponieważ ta przynależy wiecznie żywym istotom.
Jeśli chodzi o żywą istotę, autorytatywne śastra
oznajmiają, że nie ma ona ani narodzin, ani śmierci. Bhagavad-gita informuje, że żywa istota nigdy nie rodzi się ani
nigdy nie umiera. Jest ona wieczna i niezniszczalna, i żyje dalej po
zniszczeniu jej tymczasowego ciała materialnego. Jeśli chodzi o pojęcie sanatana-dharma, to musimy spróbować
zrozumieć pojęcie religii ze znaczenia sanskryckiego źródłosłowu tego pojęcia. Dharma odnosi się do tego, co istnieje
nieprzerwanie wraz z danym obiektem. Wiemy, że ciepło i światło istnieją razem
z ogniem; bez światła i ciepła słowo "ogień" nie ma znaczenia.
Podobnie musimy odkryć najistotniejszą część żywej istoty, tę część, która jej
zawsze towarzyszy. Ten towarzysz jest jej wieczną cechą, a ta wieczna cecha
jest jej wieczną religią.
Gdy Sanatana Gosvami zapytał
Śri Caitanyę Mahaprabhu o svarupę, czyli
konstytucjonalną pozycję żywej istoty, Pan odpowiedział że svarupą, czyli konstytucjonalną pozycją żywej istoty jest pełnienie
służby dla Najwyższej Osoby Boga. Jeśli przeanalizujemy tę wypowiedź Pana
Caitanyi, będziemy mogli bez trudu przekonać się, że każda żywa istota jest
bezustannie zaangażowana w pełnienie służby dla innej żywej istoty. Żywa istota
służy innym żywym istotom w różnym charakterze. Postępując w ten sposób, żywa
istota cieszy się życiem. Niższe zwierzęta służą istotom ludzkim, tak jak
słudzy służą swemu panu. A służy panu B, B służy pan C, C służy panu D itd.
Wobec tego widzimy, że przyjaciel służy swemu przyjacielowi, matka służy
synowi, żona służy mężowi, mąż żonie itd. Jeśli będziemy badali dalej w tym
duchu, przekonamy się, że nie ma wyjątków w społeczeństwie żywych istot jeśli
chodzi o zaangażowanie w służbę. Polityk przedstawia publiczności swój
manifest, aby przekonać ją o swojej zdolności służenia. Głosujący udzielaj mu
zatem swoich cennych głosów, myśląc iż będzie pełnił on wartościową służbę dla
społeczeństwa. Właściciel sklepu służy klientowi, a rzemieślnik służy kapitaliście.
Kapitalista służy rodzinie, a rodzina służy państwu, zgodnie z wieczną
właściwością wiecznej żywej istoty. W ten sposób możemy przekonać się, że żadna
żywa istota nie jest wyłączona z pełnienia służby oddania dla innych żywych
istot a zatem możemy śmiało wnioskować, że służba jest stałym towarzyszem żywej
istoty, i że pełnienie służby jest jej wieczną religią.
Jednak człowiek twierdzi, że
przynależy do określonego typu wiary, w zależności od określonego czasu i
warunków, i wskutek tego utrzymuje, że jest hindusem, muzułmaninem,
chrześcijaninem, buddystą albo członkiem jakiejś innej sekty. Takie desygnaty
nie określają sanatana-dharmy. Hindus
może zmienić swoją wiarę i zostać muzułmaninem albo muzułmanin może zostać hindusem, tak jak chrześcijanin również
może zmienić wiarę itd. Ale w każdych warunkach zmiana wiary religijnej nie
wpływa na wieczne zajęcie, jakim jest pełnienie służby dla innych. Hindus,
muzułmanin czy chrześcijanin w każdych warunkach pozostaje czyimś sługą. Zatem
bycie członkiem jakiejś określonej sekty nie jest pełnieniem własnej sanatana-dharmy. Sanatana-dharma jest
pełnieniem służby.
W rzeczywistości nasz związek
z Najwyższym Panem polega na pełnieniu służby. Najwyższy Pan jest najwyższym
podmiotem radości, a my, żywe istoty, jesteśmy Jego sługami. Zostaliśmy
stworzeni dla Jego radości i stajemy się szczęśliwi wtedy, gdy uczestniczymy w
tej wiecznej radości z Najwyższą Osobą Boga. Nie możemy osiągnąć szczęścia w
żaden inny sposób. Nie można być szczęśliwym niezależnie, tak jak żadna część
ciała nie może być szczęśliwa bez współpracy z żołądkiem. Nie ma możliwości
szczęścia dla żywej istoty bez pełnienia transcendentalnej służby miłości dla
Najwyższego Pana.
Bhagavad-gita nie
pochwala wielbienia różnych półbogów ani pełnienia dla nich służby. Dwudziesty
werset Siódmego Rozdziału Bhagavad-gity mówi:
kamais tais tair hrta-jnanah prapadyante 'nya-devatah
tam tam niyamam asthaya prakrtya niyatah svaya
"Ci, których umysły zostały
wypaczone przez pragnienia materialne, podporządkowują się półbogom i
przestrzegają określonych zasad kultu, odpowiednio do swojej natury."
Wyraźnie powiedziano tutaj, że ci, którymi rządzi pożądanie, oddają cześć
półbogom, a nie Najwyższemu Panu Krsnie. Gdy wymieniamy imię Krsna, nie przytaczamy
żadnego imienia sekciarskiego. Krsna oznacza
najwyższą przyjemność, gdyż Najwyższy Pan jest skarbnicą wszelkich
przyjemności. Ananda-mayo 'bhyasat (Vedanta-sutra 1.1.12). Żywe istoty,
podobnie jak Pan, są pełne świadomości i pragną szczęścia. Pan jest wiecznie
szczęśliwy i jeśli żywe istoty obcują z Panem, współpracują z Nim i towarzyszą
Mu, wtedy również są szczęśliwe.
Pan zstępuje w ten śmiertelny
świat, aby objawić nam Swoje szczęśliwe rozrywki we Vrndavanie. Kiedy Pan Śri
Krsna był we Vrndavanie, Jego rozrywki z chłopcami-pasterzami, z Jego
przyjaciółkami, i innymi mieszkańcami Vrndavany i krowami, wszystkie były
przepełnione szczęściem. Cała ludność Vrndavany nie znała nikogo poza Krsną.
Ale Pan Krsna odwiódł nawet Swego ojca Nandę Maharaja od wielbienia półboga
Indry, ponieważ chciał dowieść, że ludzie nie potrzebują czcić żadnego półboga.
Ich potrzebą jest wielbienie jedynie Najwyższego Pana, ponieważ ich ostatecznym
celem jest powrót do Jego wiecznej siedziby.
Ta wieczna siedziba Pana Śri
Krsny opisana została w Bhagavad-gicie, w
szóstym wersecie Piętnastego Rozdziału:
na tad bhasayate suryo na śaśanko na pavakah
yad gatva na nivartante tad dhama
paramam mama
"Ta Moja siedziba nie jest
oświetlana ani przez słońce, ani przez księżyc, ogień czy elektryczność. Każdy,
kto przychodzi do niej, nigdy już nie powraca do tego materialnego
świata."
Werset ten daje opis tego
wiecznego nieba. Oczywiście, my mamy materialną koncepcję nieba i myślimy o nim
w powiązaniu ze słońcem, księżycem, gwiazdami itd. Jednak w tym wersecie Pan
informuje, że w niebie duchowym nie jest potrzebne słońce, księżyc,
elektryczność ani żadnego rodzaju ogień, ponieważ niebo duchowe jest już
oświetlone przez brahmajyoti, promienie
emanujące z Najwyższego Pana. My z trudem próbujemy osiągnąć inne planety, ale
nietrudno jest zrozumieć siedzibę Najwyższego Pana. Miejsce to nazywane jest
Goloka. Zostało ono wspaniale opisane w
Brahma-samhicie: goloka eva nivasaty akhilatma-bhutah. Pan wiecznie
przebywa w Swojej siedzibie na Goloce, jednakże można zbliżyć się do Niego i z
tego świata. W tym celu Pan przychodzi i manifestuje Swoją prawdziwą formę sac-cid-ananda-vigraha. Kiedy
manifestuje On tę formę, nie ma już potrzeby snucia wyobrażeń o Jego wyglądzie.
Aby odwieść nas od takich spekulatywnych wyobrażeń, przychodzi On osobiście i
przedstawia się nam takim jakim jest, jako Śyamasundara. Na nieszczęście mniej
inteligentni wyśmiewają Go, ponieważ przychodzi On jak każdy z nas i bawi się z
nami jak ludzka istota. Nie powinniśmy jednak z tego powodu uważać, że Pan jest
jednym z nas. To dzięki Swojej mocy prezentuje się On nam w Swej prawdziwej
formie i przedstawia Swoje rozrywki, które są odzwierciedleniem rozrywek z Jego
wiecznej siedziby.
W promieniach nieba duchowego
unosi się niezliczona ilość planet. Brahmajyoti
emanuje z najwyższej siedziby (Krsnaloki) i planety ananda-maya, cin-maya (które nie są planetami materialnymi) unoszą
się w tych promieniach. Pan mówi:
na tad
bhasayate suryo na śaśanko na pavakah
yad gatva na nivartante tad dhama paramam mama
Ten, kto może osiągnąć niebo duchowe, nie musi przychodzić ponownie do
nieba materialnego. W niebie materialnym – nawet jeśli osiągniemy najwyższą
planetę (Brahmalokę), nie mówiąc już o księżycu – spotykamy się z tymi samymi
problemami życia, mianowicie: narodzinami, śmiercią, chorobą i starością. Żadna
planeta we wszechświecie materialnym nie jest wolna od tych czterech zasad
materialnego życia.
Żywe istoty podróżują z jednej
planety na inną, ale nie jest tak, że możemy się udać na upragnioną planetę po
prostu dzięki urządzeniom mechanicznym. Jeśli pragniemy udać się na inną
planetę, musimy przyjąć proces, który nam to umożliwi. Jest również
powiedziane: yanti deva-vrata devan pitrn
yanti pitr-vratah. Żadne rządzenia mechaniczne nie są potrzebne do odbycia
podróży międzyplanetarnej. Gita instruuje:
yanti deva-vrata devan. Księżyc,
słońce i wyższe planety nazywane są Svargaloka. Istnieją trzy różne położenia
planet w wyższym, średnim i niższym systemie planetarnym. Ziemia należy do
średniego systemu planetarnego. Bhagavad-gita
informuje nas w jaki sposób podróżować do wyższych systemów planetarnych
(Devaloka), podając bardzo prosty przepis: yanti
deva-vrata devan. Należy tylko czcić określonego półboga zamieszkującego
określoną planetę, i w ten sposób będzie można dostać się na księżyc, słońce
albo na którykolwiek z wyższych systemów planetarnych.
Jednakże Bhagavad-gita nie poleca nam starania się o którąkolwiek z planet w
tym świecie materialnym. Nawet gdybyśmy dotarli na najwyższą planetę,
Brahmalokę, za pomocą jakiegoś urządzenia mechanicznego, podróżując może przez
czterdzieści tysięcy lat (a kto żyłby tak długo?), to również spotkamy się tam
z problemami materialnymi, związanymi z narodzinami, śmiercią, chorobą i
starością. Lecz ten, kto chce osiągnąć najwyższą planetę, Krsnalokę, albo
którąkolwiek z innych planet nieba duchowego, nie znajdzie tam tych
materialnych problemów. Pomiędzy wszystkimi planetami w niebie duchowym jest
jedna, najwyższa planeta, nazywana Goloka Vrndavana, która jest oryginalną
planetą w siedzibie oryginalnej Osoby Boga, Śri Krsny. Wszystkie te informacje
zawarte są w Bhagavad-gicie, która
uczy nas również, w jaki sposób opuścić ten materialny świat i rozpocząć
prawdziwie radosne życie w niebie duchowym.
W Piętnastym Rozdziale Bhagavad-gity dany jest prawdziwy obraz
tego materialnego świata. Jest tam powiedziane:
urdhva-mulam adhah-śakham aśvattham prahur avyayam
chandamsi yasya parnani yas tam veda sa veda-vit
Tutaj świat materialny opisany został jako drzewo rosnące korzeniami do
góry, a gałęziami w dół. Znamy takie drzewo, którego korzenie znajdują się w
górze. Jeśli staniemy nad brzegiem rzeki albo jakiegokolwiek zbiornika wodnego,
możemy zauważyć, że drzewa odbite w wodzie są odwrócone. Podobnie, ten świat
materialny jest odzwierciedleniem świata duchowego. Świat materialny jest
zaledwie cieniem rzeczywistości. W cieniu nie ma realności ani faktycznego
istnienia, ale z tego cienia możemy wnioskować, że istnieję substancja i
rzeczywistość. Na pustyni nie ma wody, ale miraż sugeruje, że taka rzecz jak
woda istnieje. W materialnym świecie nie ma wody, nie ma szczęścia, ale
prawdziwą wodę rzeczywistego szczęścia można znaleźć w świecie duchowym.
Pan proponuje, abyśmy osiągnęli
świat duchowy w następujący sposób (Bg. 15.5):
nirmana-moha jita-sanga-dosa
adhyatma-nitya vinivrtta-kamah
dvandvair vimuktah
sukha-duhkha-samjnair
gacchanty amudhah padam avyayam tat
To padam avyayam, czyli wieczne
królestwo, może osiągnąć ten, kto jest nirmana-moha.
Co to znaczy? My jesteśmy zwolennikami desygnatów. Ktoś chce zostać
"panem", ktoś chce zostać "władcą", ktoś prezydentem,
bogatym człowiekiem, królem czy jeszcze kimś innym. Tak długo, jak przywiązani
jesteśmy do tych desygnatów, przywiązani jesteśmy do ciała, ponieważ desygnaty
te przynależą do ciała. Jednak my nie jesteśmy tymi ciałami i uświadomienie
sobie tego jest pierwszym krokiem w realizacji duchowej. Jesteśmy związani z
trzema gunami natury materialnej, ale
musimy uniezależnić się od nich poprzez służbę oddania dla Pana. Jeśli nie
jesteśmy przywiązani do służby oddania dla Pana, nie możemy uniezależnić się od
sił natury materialnej. Przyczyną różnego rodzaju desygnatów i przywiązań jest
nasza żądza i pragnienie, chęć panowania nad naturą materialną. Dopóki nie
wyzbędziemy się tej skłonności do panowania nad naturą materialną, tak długo
nie będziemy mieli możliwości powrotu do królestwa Najwyższego, do sanatana-dhamy. Wieczne, nigdy nie
ulegające zniszczeniu królestwo może osiągnąć ten, kogo nie oszałamiają
atrakcje fałszywych uciech materialnych i kto pełni służbę dla Najwyższego
Pana. Taka osoba może bez trudu osiągnąć najwyższą siedzibę.
Gdzie indziej Gita (8.21) oznajmia:
avyakto 'ksara ity uktas tam ahuh paramam gatim
yam prapya na nivartante tad dhama paramam mama
Avyakta znaczy nieprzejawiony. My nie jesteśmy w stanie
oglądać w całości nawet tego materialnego świata. Nasze zmysły są tak
niedoskonałe, że nie możemy nawet zobaczyć wszystkich gwiazd w tym wszechświecie
materialnym. Literatura wedyjska zawiera wiele informacji o wszystkich
planetach. Możemy w nie wierzyć albo nie. Literatura wedyjska, szczególnie Śrimad-Bhagavatam, opisuje wszystkie
ważniejsze planety, a świat duchowy, znajdujący się poza tym materialnym
niebem, opisany jest jako avyakta, nieprzejawiony.
Powinno się dążyć do tego najwyższego królestwa, ponieważ ten, kto je osiągnie,
nie musi już nigdy powracać do tego świata materialnego.
Ktoś może zatem zadać
pytanie, w jaki sposób osiągnąć siedzibę Najwyższego Pana? Informację o tym
znajdziemy w Rozdziale Ósmym. Jest tam powiedziane:
anta-kale ca mam eva smaran muktva kalevaram
yah prayati sa mad-bhavam yati nasty atra samśayah
"Każdy, kto pod
koniec życia opuszcza ciało pamiętając Mnie, natychmiast osiąga Moją naturę; co
do tego nie ma wątpliwości." (Bg. 8.5 ) Ten, kto myśli o Krsnie w chwili
śmierci, udaje się do Krsny. Musi on pamiętać postać Krsny; jeśli opuszcza
ciało myśląc o tej postaci, z pewnością osiąga królestwo duchowe. Mad-bhavam odnosi się do najwyższej
natury Najwyższej Istoty. Najwyższa Istota jest sac-cid-ananda-vigraha: to znaczy, że Jego forma jest wieczna,
pełna wiedzy i szczęścia. Nasze obecne ciało nie jest sac-cid-ananda. Jest ono
asat, nie sat. Nie jest wieczne;
jest zniszczalne. Nie jest cit, pełne
wiedzy, ale jest pełne ignorancji. Nie posiadamy wiedzy o królestwie duchowym,
a nawet nie mamy doskonałej wiedzy o tym materialnym świecie, gdzie jest tak
wiele rzeczy wcale nam nieznanych. To ciało jest również nirananda; zamiast być pełne szczęścia, pełne jest trosk i
kłopotów. Wszystkie nieszczęścia, których doświadczamy w tym świecie
materialnym, powstają z ciała, ale ten, kto opuszcza to ciało myśląc o Panu
Krsnie, Najwyższej Osobie Boga, od razu osiąga ciało sac-cid-ananda.
Proces opuszczania tego ciała
i otrzymywania następnego w tym materialnym świecie jest również zorganizowany.
Człowiek umiera skoro tylko została podjęta decyzja, jaką formę ciała otrzyma
on w życiu następnym. Decyzji tę podejmują wyższe autorytety, a nie sama żywa
istota. Odpowiednio do naszego postępowania w tym życiu, wznosimy się albo
upadamy. To życie jest przygotowaniem do życia następnego. Zatem, jeśli w tym
życiu możemy przygotować się do otrzymania promocji do królestwa Boga, wtedy z
pewnością po opuszczeniu tego ciała materialnego osiągniemy ciało duchowe,
takie jakie posiada Pan.
Jak wytłumaczono wcześniej, są
transcendentaliści różnego rodzaju: brahma-vadi,
paramatma-vadi i bhakta, i jak wspomniano uprzednio, w brahmajyoti (niebie duchowym) znajduje się nieskończona ilość
planet duchowych. Liczbą tych planet jest o wiele, wiele większa niż liczba
wszystkich planet w tym świecie materialnym. W przybliżeniu oszacowano, że ten
świat materialny stanowi jedną czwartą całego stworzenia (ekamśena sthito jagat). W
tej, materialnej części znajdują się miliony i biliony wszechświatów z
trylionami planet, słońc, gwiazd i księżyców. Ale cała ta manifestacja
materialna jest jedynie fragmentem całego stworzenia. Większa część tego
stworzenia znajduje się w niebie duchowym. Ten, kto pragnie połączyć się z
Najwyższym Brahmanem, zostaje natychmiast umieszczony w brahmajyoti Najwyższego Pana, i w ten sposób osiąga niebo duchowe.
Bhakta, który pragnie cieszyć się towarzystwem Najwyższego Pana, dostaje się na
planety Vaikuntha, których ilość jest niezliczona, i Najwyższy Pan, poprzez
Swoją pełną ekspansję jako czteroręki Narayana o różnych imionach, jak:
Pradyumna, Aniruddha i Govinda itd., przebywa tam z nim. Zatem w chwili śmierci
transcendentaliści myślą albo o brahmajyoti,
albo o Paramatmie, albo o Najwyższej Osobie Boga, Śri Krsnie. We wszystkich
przypadkach wchodzą oni w niebo duchowe, ale jedynie bhakta (ten, kto ma
osobisty kontakt z Najwyższym Panem) dostaje się na planety Vaikuntha albo na
Golokę Vrndavanę. Pan zapewnia, że "co do tego nie ma wątpliwości."
Należy w to mocno wierzyć. Nie powinniśmy odrzucać tego, co nie odpowiada
naszej wyobraźni. Powinniśmy przyjąć taką postawę, jaką przyjął Arjuna:
"Wierzę we wszystko, co mi powiedziałeś." Zatem, jeśli Pan mówi, że
każdy, kto w momencie śmierci myśli o Nim jako o Brahmanie; Paramatmie albo
Najwyższej Osobie Boga – z pewnością wchodzi do nieba duchowego, to wypowiedź
ta jest poza wszelkimi wątpliwościami. Nie można nie wierzyć w nią.
Bhagavad-gita (8.6)
również wyjaśnia ogólną zasadę, dzięki które można wejść do królestwa duchowego
jedynie poprzez myślenie o Najwyższym w momencie śmierci:
yam yam vapi smaran
bhavam tyajaty ante kalevaram
"To, jaki stan istnienia
pamięta osoba, która opuszcza swoje obecne ciało, decyduje o tym jaką formę
otrzyma ona w swoim życiu przyszłym." Najpierw musimy zrozumieć, że
materialna natura jest manifestacją jednej z energii Najwyższego Pana. Wszystkie
energie Najwyższego Pana opisane zostały w Visnu
Puranie (6.7.61):
visnu-śaktih para prokta ksetra-jnakhya tatha para
avidya-karma-samjnanya trtiya śaktir isyate
Najwyższy Pan jest w posiadaniu rozmaitych i niezliczonych energii,
których nie jesteśmy w stanie pojąć jednakże wielce uczeni mędrcy czy wyzwolone
dusze studiowali te energie i podzielili je na trzy części. Wszystkie te
energie są visnu-śakti, to znaczy, że
są one różnymi mocami Pana Visnu. Pierwsza energia jest para, transcendentalna. Żywe istoty również należą do energii
wyższej, jak to zostało już wytłumaczone wcześniej. Inne energie, czyli energie
materialne, są w gunie ignorancji. W
czasie śmierci możemy albo pozostać w niższej energii tego materialnego świata,
albo możemy przenieść się w energię świata duchowego. Bhagavad-gita (8.6) mówi:
yam yam vapi smaran
bhavam tyajaty ante kalevaram
tam tam evaiti kaunteya sada tad-bhava-bhavitah
"To, jaki stan
istnienia pamięta osoba, która opuszcza swoje obecne ciało, decyduje o tym,
jaką formę otrzyma ona w swoim życiu przyszłym."
W życiu przyzwyczajeni
jesteśmy do myślenia albo o energii materialnej, albo o duchowej. W jaki sposób
możemy odwrócić nasze myśli od energii materialnej do duchowej? Literatura,
która napełnia nasze myśli energią materialną – gazety, powieści itd. jest
bardzo obszerna. Nasze myśli, które teraz tak bardzo zaabsorbowane są
literaturą tego rodzaju, muszą zostać skierowane na literaturę wedyjską.
Dlatego wielcy mędrcy zostawili tak pokaźną literaturę wedyjską, jak Purany itd. Purany nie są fantazją. Są one zapiskami historycznymi. W Caitanya-caritamrta (Madhya 20.122) jest następujący werset
maya-mugdha jivera nahi svatah
krsna-jnana
jivere krpaya kaila krsna
veda-purana
Skłonne do zapominania żywe istoty, czyli uwarunkowane dusze, zapomniały
o swoim związku z Najwyższym Panem i zaabsorbowane są myślami o czynnościach
materialnych. Aby tę ich zdolność myślenia skierować na niebo duchowe,
Krsna-dvaipayana Vyasa dał obszerną literaturę wedyjską. Najpierw podzielił Vedy na cztery części, następnie
wytłumaczył je w Puranach, a dla
mniej pojętnych ludzi napisał Mahabharatę.
Mahabharata zawiera Bhagavad-gitę. Potem
cała literatura wedyjska została streszczona w Vedanta-sutrze, a jako wskazówki na przyszłość pozostawił naturalny
komentarz do Vedanta-sutry, nazwany Śrimad-Bhagavatam. Musimy zawsze
zajmować nasze umysły czytaniem literatury wedyjskiej. Tak jak materialista
angażuje swój umysł w czytanie gazet, magazynów i tak obszernej literatury
materialistycznej, podobnie my musimy skierować się ku literaturze, którą
pozostawił nam Vyasadeva; w ten sposób, w chwili śmierci będziemy mogli
pamiętać o Najwyższym Panu. Jest to jedyny sposób proponowany przez Pana i Pan
gwarantuje rezultat "Nie ma co do tego wątpliwości."
tasmat sarvesu kalesu mam anusmara yudhya ca
mayy arpita-mano-buddhir mam evaisyasy asamśayah
"Dlatego, Arjuno,
powinieneś zawsze myśleć o Mnie w formie Krsny i równocześnie pełnić swój
obowiązek i walczyć. Mnie dedykując swoje czyny i koncentrując swój umysł i
inteligencję na Mnie, osiągniesz Mnie bez wątpienia." (Bg. 8.7)
Nie radzi On Arjunie, aby
pamiętał tylko o Nim, a porzucił swoje obowiązki. Nie, Pan nigdy nie zaleca
niczego, co jest niepraktyczne. W tym materialnym świecie trzeba pracować, aby
utrzymać swoje ciało. Ludzkie społeczeństwo podzielone zostało – według
wykonywanej pracy – na cztery grupy społeczne: bramin, ksatriya, vaiśya i śudra. Grupa
braminów, czyli inteligencja, pracuje w określony sposób; ksatriyowie, czyli grupa administracyjna – w inny sposób; a
rzemieślnicy, kupcy i robotnicy, również wszyscy skłaniają się do swoich
specyficznych obowiązków. W ludzkim społeczeństwie, niezależnie od tego, czy
ktoś jest robotnikiem, kupcem, wojownikiem, administratorem czy rolnikiem, czy
nawet należy do najwyższej grupy i jest człowiekiem wykształconym, naukowcem
albo teologiem, musi on pracować, aby utrzymać się przy życiu. Dlatego Pan mówi
Arjunie, że nie powinien porzucać swojego zajęcia, ale w czasie wykonywania
swoich obowiązków powinien pamiętać o Krsnie (mam anusmara). Jeśli nie
będzie on praktykował pamiętania o Krsnie podczas walki o egzystencje, wtedy
nie będzie mógł pamiętać o Nim w chwili śmierci. Pan Caitanya radzi to samo.
Mówi On: kirtaniyah sada harih: należy
zawsze intonować imiona Pana. Imiona Pana i Pan są tożsame. Więc instrukcja
Krsny dla Arjuny: "Pamiętaj o Mnie", i zalecenie Pana Caitanyi, aby
"zawsze intonować imiona Pana Krsny", są tą samą instrukcją. Nie ma
różnicy, ponieważ Krsna i Jego imiona są tożsame. Na płaszczyźnie absolutnej
nie ma różnicy pomiędzy nazwą a jej odpowiednikiem. Zatem powinniśmy zawsze
zachowywać pamięć o Panu, dwadzieścia cztery godziny na dobę, poprzez
intonowanie Jego imion i takie ułożenie czynności naszego życia, abyśmy mogli
zawsze o Nim pamiętać.
Jak to jest możliwe? Acaryowie podają następujący przykład:
jeśli zamężna kobieta związana jest z jakimś innym mężczyzną albo gdy mężczyzna
przywiązany jest do kobiety, która nie jest jego żoną, to takie przywiązanie
uważane jest za bardzo mocne. Osoba będąca w takim związku zawsze myśli o swoim
ukochanym. Żona, która myśli o kochanku, myśli zawsze o spotkaniu się z nim,
nawet gdy wykonuje swoje codzienne prace domowe. Właściwie pełni ona swoje
obowiązki domowe nawet bardziej starannie, tak aby mąż nie domyślił się o jej
związku z inną osobą. Podobnie my powinniśmy zawsze pamiętać naszego
najwyższego ukochanego, Śri Krsnę, a jednocześnie bardzo starannie wypełniać
nasze obowiązki materialne. Konieczne jest tutaj silne uczucie miłości. Jeśli
żywimy silne uczucie miłości dla Najwyższego Pana, wtedy możemy wypełniać swoje
obowiązki i jednocześnie pamiętać Go. Musimy rozwinąć w sobie takie uczucie
miłości. Arjuna na przykład zawsze myślał o Krsnie; był nieodłącznym
towarzyszem Krsny i równocześnie wojownikiem. Krsna nie zalecał Arjunie
porzuceniu walki i udania się do lasu na medytację. Kiedy Pan opisał mu system yogi, Arjuna stwierdził, że praktyka
tego systemu jest dla niego niemożliwa.
arjuna uvaca
yo 'yam yogas tvaya proktah samyena madhusudana
etasyaham na paśyami cancalatvat sthitim sthiram
"Arjuna rzekł: O
Madhusudano, system yogi, który tutaj
streściłeś, zdaje się być niepraktycznym i nieodpowiednim dla mnie. gdyż umysł
mój jest zbyt niespokojny i zmienny." (Bg. 6.33)
Ale Pan mówi:
yoginam
api sarvesam mad-gatenantaratmana
śraddhavan
bhajate yo mam sa me yuktatamo matah
"Ze
wszystkich yoginów, ten który zawsze
pokłada we Mnie wielką wiarę, wielbiąc Mnie w transcendentalnej służbie
miłości, jest najbardziej zjednoczony ze Mną w yodze i jest najwyższym ze wszystkich. Takie jest Moje
zdanie." (Bg. 6.47) Więc ten, kto zawsze myśli o Najwyższym Panu, jest
największym yoginem, najwyższej klasy
jnanim i jednocześnie największym
bhaktą. Pan dalej mówi Arjunie, że – jako ksatriya
– nie powinien wycofywać się z
walki, ale gdy będzie walczył pamiętając o Nim, wtedy będzie mógł pamiętać Go i
w czasie śmierci. Do tego konieczne jest jednak całkowite podporządkowanie się
Panu w transcendentalnej służbie miłości.
W rzeczywistości nie pracujemy
naszym ciałem, ale umysłem i inteligencją. Więc jeśli inteligencja i umysł są
zawsze zajęte myślami o Najwyższym Panu, wtedy zmysły zostaną w naturalny
sposób zaangażowane w Jego służbę. Przynajmniej na pozór, czynności zmysłów
pozostają tymi samymi, ale zmienia się świadomość. Bhagavad-gita uczy, w jaki sposób zająć umysł i inteligencję
myślami o Panu. Takie zaabsorbowanie umysłu i inteligencji umożliwi nam powrót
do królestwa Pana. Jeśli umysł zaangażowany jest w służbę dla Krsny, wtedy automatycznie
zaangażowane będą w Jego służbę również zmysły. Całkowite pogrążenie się w
myślach o Śri Krsnie jest wielką sztuką i jednocześnie sekretem Bhagavad-gity.
Współczesny człowiek wkłada
wiele trudu w próby zdobycia księżyca, natomiast nie bardzo stara się o
podniesienie swojej pozycji duchowej. Gdy ktoś ma jeszcze pięćdziesiąt lat
życia przed sobą, powinien zająć ten krótki czas kultywowaniem praktyki
pamiętania o Najwyższej Osobie Boga. Ta praktyka jest procesem oddania:
śravanam kirtanam visnoh smaranam pada-sevanam
arcanam vandanam dasyam sakhyam atma-nivedanam
(Śrimad-Bhagavatam 7.5.23)
Te dziewięć procesów, z których najłatwiejszym jest śravanam, słuchanie Bhagavad-gity
od osoby zrealizowanej, skieruje nasze myśli ku Najwyższej Istocie. To
doprowadzi do pamiętania Najwyższego Pana i umożliwi nam, po opuszczeniu tego
ciała, osiągnięcie ciała duchowego, które jest odpowiednie do towarzyszenia
Najwyższemu Panu.
Dalej Pan mówi:
abhyasa-yoga-yuktena cetasa nanya-gamina
paramam
purusam divyam yati parthanucintayan
"Ten,
kto medytuje o Mnie jako o Najwyższej Osobie Boga, bezustannie pamiętając Mnie
i nie zbaczając ze ścieżki, o Arjuno, z pewnością Mnie osiągnie." (Bg.
8.8)
Nie jest to bardzo trudny
proces. Należy jednakże nauczyć się go od osoby doświadczonej. Tad vijnanartham sa gurum evabhigacchet: należy
zbliżyć się do osoby, która już to praktykuje. Umysł bezustannie zmienia
przedmiot swego zainteresowania, ale należy zawsze praktykować koncentrowanie
umysłu na formie Najwyższego Pana Śri Krsny albo na dźwięku Jego imienia. Umysł
jest w naturalny sposób niespokojny, wędrując tu i tam, ale może spocząć on na
wibracji dźwiękowej "Krsna". Należy zatem medytować o paramam purusam, Najwyższej Osobie Boga
w królestwie duchowym, w niebie duchowym, i w ten sposób Go osiągnąć. Sposoby i
środki ostatecznej realizacji i zdobycia ostatecznego celu opisane zostały w Bhagavad-gicie, a wrota tej wiedzy
otwarte są dla każdego. Nikomu nie broni się wejść. Wszystkie klasy ludzi mogą
zbliżyć się do Pana poprzez myślenie o Nim, gdyż słuchanie i myślenie o Nim
możliwe jest dla każdego.
Pan dalej mówi (Bg. 9.32-33):
mam hi partha vyapaśritya ye pi syuh papa-yonayah
striyo
vaiśyas tatha śudras te 'pi yanti
param gatim
kim
punar brahmanah punya bhakta
rajarsayas tatha
anityam asukham lokam imam prapya bhajasva mam
Zatem Pan mówi, że także
kupiec, upadła kobieta czy robotnik, a nawet ludzie z najniższych statusów
życia mogą osiągnąć Najwyższego. Niekonieczny jest tu wysoki rozwój
inteligencji. Istotne jest to, że Pana w niebie duchowym może osiągnąć każdy,
kto przyjmie zasady bhakti-yogi i
uzna Najwyższego Pana za summum bonum swego
życia, najwyższy obiekt i ostateczny cel. Ten, kto przyjmie zasady wyrażone w Bhagavad-gicie, może uczynić swoje
życie doskonałym i trwale rozwiązać wszystkie problemy życia. Jest to istota i
treść całej Bhagavad-gity.
Konkludując, Bhagavad-gita jest literaturą
transcendentalną, którą należy czytać bardzo uważnie. Gita-śastram idam punyam yah pathet prayatah puman: ten, kto
właściwie przestrzega instrukcji Bhagavad-gity,
może uwolnić się od wszelkich trosk i niedoli życia. Bhaya-śokadi-varjitah. W tym życiu będzie wolny od wszelkiego
strachu, a jego następne życie będzie duchowe. (Gita-mahatmya 1)
Jest, jeszcze następna korzyść:
gitadhyayana-śilasya pranayama-parasya ca
naiva santi hi papani purva-janma-krtani ca
"Jeśli ktoś czyta Bhagavad-gitę szczerze i poważnie,
wówczas – dzięki łasce Pana – nie będą miały na niego wpływu żadne ze skutków
jego przeszłych grzechów." (Gita-mahatmya
2) W ostatniej części Bhagavad-gity (18.66)
Pan Śri Krsna głośno oświadcza:
sarva dharman parityajya mam ekam śaranam vraja
aham tvam sarva-papebhyo moksayisyami ma śucah
"Porzuć wszelkie rodzaje
religii i po prostu podporządkuj się Mnie, a Ja uwolnię cię od wszelkich
następstw twoich grzechów. Nie bój się." Zatem Pan przyjmuje wszelką
odpowiedzialność za tego, kto podporządkowuje się Jemu, i chroni go od
następstw jego grzechów.
maline mocanam pumsam jala-snanam dine dine
sakrd gitamrta-snanam samsara-mala-naśanam
"Dbający o czystość bierze kąpiel codziennie, ale ten, kto tylko
raz wykąpie się w świętej wodzie Gangesu Bhagavad-gity,
oczyszcza się z wszelkiego brudu materialnego życia." (Gita-mahatmya 3)
ya svayam padmanabhasya mukha-padmad vinihsrta
Ponieważ Bhagavad-gita została
wygłoszona przez Najwyższą Osobę Boga, nie ma potrzeby czytania żadnej innej
literatury wedyjskiej. Należy jedynie uważnie i regularnie słuchać i czytać Bhagavad-gitę. W obecnym wieku ludzie są
tak zaabsorbowani czynnościami doczesnego życia, że czytanie całej literatury
wedyjskiej jest dla nich czymś zgoła niemożliwym. Nie jest to jednak konieczne.
Wystarczy ta jedna książka Bhagavad-gita,
jako że jest ona esencją całej literatury wedyjskiej i szczególnie dlatego,
że wygłoszona została przez Najwyższą Osobę Boga. (Gita-mahatmya 4)
Jak jest powiedziane:
bharatamrta-sarvasvam visnu-vaktrad vinihsrtam
gita-gangodakam pitva punar janma na vidyate
"Ten, kto pije wodę z
Gangesu dostępuje zbawienia, a co dopiero mówić o kimś, kto pije nektar Bhagavad-gity? Bhagavad-gita jest samą
esencją Mahabharaty i została
przekazana przez Samego Pana Krsnę, oryginalnego Visnu." (Gita-mahatmya 5) Bhagavad-gita emanuje z ust Najwyższej Osoby Boga, a o Gangesie
mówi się, że wypływa on z lotosowych stóp Pana. Oczywiście nie ma różnicy
pomiędzy ustami a stopami Najwyższego Pana, ale na podstawie naszych
bezstronnych obserwacji możemy stwierdzić, że Bhagavad-gita jest nawet ważniejsza niż woda Gangesu.
sarvopanisado gavo dogdha gopala-nandanah
partho vatsah su-dhir bhokta dugdham gitamrtam mahat
"Ten Gitopanisad, Bhagavad-gita, esencja
wszystkich Upanisadów, jest jak
krowa, a krowę tę doi Pan Krsna, który słynie jako chłopiec-pasterz. Arjuna
jest cielęciem, a to mleko-nektar Bhagavad-gity
mają pić wielcy mędrcy i czyści wielbiciele." (Gita-mahatmya 6)
ekam śastram
devaki-putra-gitam eko devo
devaki-putra eva
eko mantras tasya namani yani karmapy ekam tasya devasya seva
(Gita-mahatmya 7)
W dzisiejszych czasach człowiek pragnie mieć jedno pismo święte, jednego Boga, jedną religię i jedno zajęcie. Więc, ekam śastram devaki-putra-gitam: niech będzie jedno wspólne dla całego świata święte pismo – Bhagavad-gita. Eko devo devaki-putra eva: niech będzie tylko jeden Bóg dla całego świata – Śri Krsna. Eko mantras tasya namani: tylko jedna mantra, jedna modlitwa – intonowanie Jego imienia Hare Krsna, Hare Krsna, Krsna Krsna, Hare Hare, Hare Rama, Hare Rama, Rama Rama. Hare Hare. Karmapy ekam tasya devasya seva: i niech będzie tylko jedna praca – służba dla Najwyższej Osoby Boga.
Evam parampara-praptam imam
rajarsayo viduh (Bhagavad-gita 4.2).
Ta Bhagavad-gita Taka Jaką Jest jest przekazana w tej sukcesji
uczniów:
1.
Krsna
2.
Brahma
3.
Narada
4.
Vyasa
5.
Madhva
6.
Padmanabha
7.
Nrhari
8.
Madhava
9.
Aksobhya
10. Jaya
Tirtha
11. Jnanasindhu
12. Dayanidhi
13. Vidyanidhi
14. Rajendra
15.
Jayadharma
16.
Purusottama
17.
Brahmanya Tirtha
18. Vyasa Tirtha
19. Laksmipati
20. Madhavendra Puri
21. Iśvara Puri, (Nityananda, Advaita)
22.
Pan Caitanya
23.
Rupa, (Svarupa, Sanatana)
24.
Raghunatha, Jiva
25.
Krsnadasa
26.
Narottama
27.
Viśvanatha
28.
(Baladeva), Jagannatha
29.
Bhaktivinoda
30.
Gaurakiśora
31.
Bhaktisiddhanta Sarasvati
32. A.C.
Bhaktivedanta Swami Prabhupada