15.01 Znaczenie: Po
przedyskutowaniu znaczenia bhakti-yogi, ktoś
może zapytać: "A co, jeśli chodzi o
Vedy?" Właśnie ten rozdział
tłumaczy, iż celem studiowania Ved jest
poznanie Krsny. Zatem ten, kto jest świadomy Krsny i zaangażowany w służbę
oddania, ten już właściwie poznał Vedy.
Matnia tego świata
materialnego porównana została tutaj do drzewa figowego. Dla tego, kto
zaangażowany jest w pracę dla zysków, to drzewo figowe nie ma końca. Wędruje on
z jednej gałęzi na drugą, trzecią, czwartą... Drzewo tego świata materialnego
nie ma końca. I dla tego, kto przywiązany jest do tego drzewa, nie ma nadziei
na wyzwolenie. Hymny wedyjskie, mające służyć naszemu oświeceniu, nazywane są
liśćmi tego drzewa. Korzenie tego drzewa rosną w górę, ponieważ zaczynają się
od siedziby Brahmy, najwyższej planety tego wszechświata. Z tego
niezniszczalnego drzewa złudzenia wydostać się może tylko ten, kto poznał je
dokładnie.
Należy poznać ten proces
wyzwolenia. Już poprzednie rozdziały wspominały o wielu procesach, za pomocą
których można wydostać się z materialnej matni. Czytając pierwsze trzynaście
rozdziałów mogliśmy przekonać się, iż służba oddania jest najlepszą drogą
prowadzącą do tego wyzwolenia. Podstawową zasadą służby oddania jest uwolnienie
się od przywiązania do czynności materialnych i przywiązanie się do
transcendentalnej służby dla Pana. Proces zrywania więzów z tym światem
materialnym omówiony został na początku tego rozdziału. Korzenie tego życia
materialnego rosną w górę. To znaczy, że zaczynają się one od totalnej
substancji materialnej, od najwyższej planety tego wszechświata. Z tego miejsca
rozprzestrzenia się cały wszechświat, z wieloma gałęziami reprezentującymi
różne systemy planetarne. Owoce zaś reprezentują skutki działalności żywych
istot, mianowicie: religię, rozwój ekonomiczny, zadowalanie zmysłów i
wyzwolenie.
W tym świecie nie ma
bezpośredniego doświadczenia z takim drzewem, którego korzenie rosłyby w górę a
gałęzie w dół, ale to nie znaczy, że taka rzecz nie istnieje. Drzewem takim
jest odbicie jakiegokolwiek drzewa w zbiorniku wodnym. Możemy zobaczyć, że
drzewo rosnące na brzegu takiego zbiornika i odbijające się w nim, ma w tym
odbiciu gałęzie skierowane w dół, a korzenie w górę. Innymi słowy, drzewo tego
świata materialnego jest jedynie odbiciem prawdziwego drzewa świata duchowego.
To odzwierciedlenie świata duchowego opiera się na pragnieniu, tak jak
odzwierciedlenie drzewa spoczywa na tafli wodnej. To właśnie pożądanie jest
przyczyną usytuowania rzeczy w tym odbitym świetle materialnym. Kto chce
wydostać się z tego świata materialnego, ten musi dokładnie poznać to drzewo
poprzez studia analityczne. Wtedy będzie mógł przeciąć więzy łączące go z nim.
Drzewo to, będąc odzwierciedleniem drzewa prawdziwego, jest dokładną jego kopią. Wszystko istnieje w świecie duchowym. Za korzeń tego drzewa materialnego impersonaliści uważają Brahmana. I z tego korzenia, według filozofii Sankhya, pochodzi prakrti, purusa, następnie trzy guny, pięć wielkich elementów materialnych (panca-maha-bhuta), dziesięć zmysłów (daśendriya), umysł itd. W ten sposób dzielą oni cały świat materialny na dwadzieścia cztery elementy. Jeżeli Brahman jest centrum wszystkich manifestacji, wobec tego ten świat materialny jest manifestacją 180 stopni, a następne 180 stopni tworzy świat duchowy. Świat materialny jest odzwierciedleniem wypaczonym, więc świat duchowy musi mieć tę samą różnorodność, ale rzeczywistą. Prakrti jest zewnętrzną energią Najwyższego Pana, a purusa jest to Sam Najwyższy Pan. Wszystko to wytłumaczone jest w Bhagavad-gicie. Ponieważ manifestacja ta jest materialna, jest ona tymczasowa. Odzwierciedlenie to jest okresowe, ponieważ czasami jest widoczne, a czasami niewidoczne. Ale źródło tego odzwierciedlonego obrazu jest wieczne. To materialne odbicie prawdziwego drzewa musi zostać odcięte. Kiedy mówi się, że jakaś osoba zna Vedy, to znaczy, iż wie ona, w jaki sposób przeciąć więzy łączące ją z tym światem materialnym. Kto zna ten proces, ten prawdziwie zna Vedy. A kto oczarowany jest rytualistycznymi formułami Ved, ten oczarowany jest pięknymi i zielonymi liśćmi tego drzewa; nie zna on dokładnie celu Ved. Tym celem Ved, jak zostało to wyjawione przez Samego Najwyższą Osobę Boga jest ścięcie drzewa odzwierciedlonego i osiągnięcie prawdziwego drzewa świata duchowego.
15.02 Znaczenie: Werset
ten dalej tłumaczy opis drzewa figowego. Gałęzie jego rozprzestrzeniają się we
wszystkich kierunkach. W niższych jego częściach znajdują się różnorodne
przejawienia żywych istot, takie jak ludzie, zwierzęta, konie, krowy, psy, koty
itd. Usytuowane są one na niższych partiach gałęzi, podczas gdy wyższe jego
partie zamieszkiwane są przez wyższe formy żywych istot półbogów, Gandharvy, i
wiele innych wyższych gatunków życia. I tak jak drzewo odżywiane jest przez
wodę, tak to drzewo odżywiane jest przez trzy siły natury materialnej. Czasami
widzimy, że jakiś obszar jest jałowy z braku dostatecznej ilości wody, a
czasami tonie w zieleni. Podobnie, w zależności od dominacji określonych gun, manifestują się odpowiednie gatunki
życia, w odpowiedniej proporcji.
Gałązki drzewa uważane są za przedmioty zmysłów. Przez rozwój różnych sił natury rozwijamy różne zmysły, i za pomocą tych zmysłów cieszymy się różnymi rodzajami przedmiotów zmysłowych. Czubki gałęzi uważane są za zmysły – oczy, nos, uszy itd., które przywiązane są do cieszenia się różnymi przedmiotami zmysłów. Gałązki są głosem, formą, dotykiem itd. – czyli przedmiotami zmysłów. Dodatkowe korzenie są przywiązaniami i awersjami, będącymi ubocznymi produktami różnego rodzaju cierpień i uciech zmysłowych. Tendencje do pobożności i niepobożności rozwinęły się z korzeni bocznych, rozprzestrzeniających się we wszystkich kierunkach. Główny korzeń wychodzi z Brahmaloki, a inne znajdują się w ludzkich systemach planetarnych. Osoba, która wyczerpie efekty swoich pobożnych czynów na wyższych systemach planetarnych, schodzi z powrotem na tę Ziemię, by odnowić swoją karmę, czyli poprzez czyny przynoszące owoce znowu być promowaną na wyższe systemy. Ta planeta ludzkich istot uważana jest za pole działania.
15.03-04 Znaczenie: Werset
ten wyraźnie oznajmia, iż prawdziwego kształtu tego drzewa nie można poznać w
świecie materialnym. Skoro korzenie tego drzewa znajdują się w górze, prawdziwe
drzewo rozprzestrzenia się w drugim kierunku. Nikt jednak, kto uwikłany jest w
materialne ekspansje tego drzewa, nie może zobaczyć, jak daleko się ono
rozprzestrzenia ani nie może poznać jego początku. Jednak należy znaleźć
przyczynę. "Ja jestem synem mojego ojca, mój ojciec jest synem takiej, a
takiej osoby itd." Szukając w ten sposób dojdziemy do Brahmy, który
stworzony został przez Garbhodakaśayi Visnu. Kiedy ostatecznie w ten sposób dotrzemy
do Najwyższej Osoby Boga, będzie to koniec naszych poszukiwań. Przyczynę tego
drzewa, Osobę Boga, należy odnaleźć przez obcowanie z osobami, które posiadają
wiedzę o Najwyższej Osobie Boga. Wtedy, dzięki zrozumieniu, stopniowo uwolnimy
się od przywiązania do tego fałszywego odbicia rzeczywistości i za pomocą
wiedzy będziemy mogli przeciąć więzy łączące nas z nim i osiągnąć drzewo
prawdziwe.
Słowo asanga jest bardzo ważne w tym związku, jako że przywiązanie do uciech zmysłowych i panowania nad naturą materialną jest bardzo mocne. Dlatego należy nauczyć się – poprzez dyskusje na tematy duchowe oparte na pismach autorytatywnych i przez słuchanie od osób, które posiadają prawdziwą wiedzę – w jaki sposób uwolnić się od tego przywiązania. Rezultatem takich dyskusji w towarzystwie wielbicieli jest dojście do Najwyższej Osoby Boga, a wówczas przede wszystkim należy się Mu podporządkować. Podany został tutaj opis miejsca, które gdy ktoś osiągnie, nie musi już wracać do tego fałszywego drzewa, będącego jedynie odbiciem rzeczywistości. Najwyższa Osoba Boga, Krsna, jest tym pierwotnym korzeniem, z którego wzięły początek wszystkie emanacje. Aby osiągnąć łaskę tej Osoby Boga, należy jedynie podporządkować się Jemu, a to jest rezultatem pełnienia służby oddania przez słuchanie, intonowanie itd. On jest przyczyną powstania tego świata materialnego. Zostało to już wytłumaczone przez Samego Pana. Aham sarvasya prabhavah. "Ja jestem źródłem wszystkiego." Aby zatem wydostać się z matni tego potężnego drzewa figowego, materialnego życia, należy podporządkować się Krsnie. Osoba, która to czyni, natychmiast uwalnia się od przywiązania do tego materialnego rozwinięcia.
15.05 Znaczenie: Wspaniale został opisany tutaj proces podporządkowania. się. Pierwszą kwalifikacją jest to, że nie powinno się ulegać dumie. Ponieważ uwarunkowana dusza przepełniona jest dumą, uważając się za pana natury materialnej, dlatego bardzo trudno jest się jej podporządkować Najwyższej Osobie Boga. Powinniśmy wiedzieć, dzięki kultywacji prawdziwej wiedzy, iż nie jesteśmy panami natury materialnej. Panem jest Najwyższa Osoba Boga. Kiedy ktoś uwolni się od złudzenia, przyczyną którego jest właśnie duma, wtedy może rozpocząć proces podporządkowania się. Nie może podporządkować się Najwyższej Osobie ten, kto zawsze oczekuje jakiegoś honoru w tym świecie materialnym. Przyczyną dumy jest złudzenie, albowiem chociaż ktoś przychodzi tutaj, pozostaje przez krótki czas i następnie odchodzi, to zawsze ma on fałszywe przekonanie, że jest panem tego świata. W ten sposób tylko komplikuje wszystko i zawsze znajduje się w kłopocie. Cały świat pozostaje pod tym wrażeniem. Ludzie uważają, że ta ziemia należy do społeczeństwa ludzkiego i podzielili ją, ulegając fałszywemu wrażeniu, iż to oni są jej właścicielami. Należy uwolnić się od tego fałszywego przekonania, że ludzkie społeczeństwo jest właścicielem tego świata. Będąc wolnym od takiego fałszywego przekonania, można uwolnić się od fałszywych związków, których przyczyną jest uczucie rodzinne, społeczne i narodowe. Te fałszywe związki przywiązują nas do tego świata materialnego. Po przejściu tego etapu należy rozwijać wiedzę duchową. Należy kultywować wiedzę o tym, co jest naprawdę naszą własnością, a co nią nie jest A kiedy ktoś posiada prawdziwą wiedzę, uwalnia się od wszelkich dualizmów, takich jak szczęście i nieszczęście, przyjemność i ból. Osiągnąwszy pełną wiedzę, jest on zdolny do podporządkowania się Najwyższej Osobie Boga.
15.06 Znaczenie: Opisany
został tutaj świat duchowy, siedziba Najwyższej Osoby Boga, Krsny, który znany
jest jako Krsnaloka, Goloka Vrndavana. W niebie duchowym nie jest potrzebne
światło słoneczne, światło księżyca, ogień czy elektryczność, jako że tam
wszystkie planety oświetlane są swoim własnym światłem. W tym wszechświecie
mamy tylko jedną planetę, która sama wysyła światło – słońce, lecz w niebie
duchowym wszystkie planety są samoświetlne. Świecące promienie wszystkich tych
planet (nazywanych Vaikunthami) tworzą błyszczące niebo znane jako brahmajyoti. W rzeczywistości blask ten
emanuje z planety Krsny, Goloki Vrndavany. Część tego promiennego blasku
przykryta jest przez mahat-tattvę, świat
materialny. Pozostała, większa część tego świecącego nieba, pełna jest planet
duchowych, nazywanych Vaikunthami, z których główną jest Goloka Vrndavana.
Tak długo jak żywa istota
znajduje się w tym ciemnym świecie materialnym, jej egzystencja jest
uwarunkowana, ale skoro tylko osiąga niebo duchowe – odcinając się od tego
fałszywego, wykrzywionego drzewa świata materialnego – zostaje wyzwolona. Wtedy
nie ma ryzyka, że powróci tutaj. W swoim uwarunkowanym stanie życia żywa istota
uważa siebie za pana tego materialnego świata, ale w stanie wyzwolonym wchodzi
ona w królestwo duchowe i staje się towarzyszem Najwyższego Pana. Tam cieszy
się wiecznym życiem, wiecznym szczęściem i pełnią wiedzy.
Powinniśmy być urzeczeni tą
informacją. Powinniśmy pragnąć przenieść się do wiecznego świata i wyzwolić się
z tego fałszywego odbicia rzeczywistości. Mimo iż bardzo trudno przeciąć te
więzy osobie zbyt przywiązanej do tego materialnego świata, to jeśli przyjmie
ona świadomość Krsny, wtedy ma szansę stopniowo wyzwolić się od tego
przywiązania. Musi związać się z wielbicielami świadomymi Krsny. Powinien
odnaleźć społeczność oddaną świadomości Krsny i nauczyć się w jaki sposób
pełnić służbę oddania. W ten sposób będzie mógł zerwać więzy łączące go z tym
światem materialnym. Nie można bowiem uwolnić się od tego przywiązania jedynie
poprzez noszenie szafranowych szat Trzeba przywiązać się do służby oddania dla
Pana. Należy bardzo poważnie potraktować to, co oznajmia Rozdział Dwunasty, że
służba oddania jest jedynym sposobem uwolnienia się z tej fałszywej
reprezentacji prawdziwego drzewa. Rozdział Czternasty opisuje skażenie
wszelkich procesów przez naturę materialną. Tylko służba oddania opisana
została jako czysto transcendentalna.
Bardzo ważne są tutaj słowa paramam mama. Właściwie każdy kąt i zakątek jest własnością Najwyższego Pana, ale świat duchowy jest paramam, pełen sześciu bogactw. Katha Upanisad (2.2.15) również stwierdza, iż w świecie duchowym niepotrzebne jest światło słońca, księżyca, czy gwiazd (na tatra suryo bhati na candra-tarakam), gdyż całe niebo duchowe prześwietlone jest wewnętrzną mocą Najwyższego Pana. Tę najwyższą siedzibę osiągnąć można jedynie przez podporządkowanie się Najwyższemu Panu – i w żaden inny sposób.
15.07 Znaczenie: Werset
ten wyraźnie mówi o tożsamości żywej istoty. Żywa istota jest fragmentaryczną,
integralną cząstką Najwyższego Pana – i jest taką wiecznie. Nie jest prawdą, iż
przyjmuje ona indywidualność w swoim uwarunkowanym życiu, a po wyzwoleniu staje
się jednym z Najwyższym Panem. Jest ona wiecznie Jego fragmentaryczną,
integralną cząstką, gdyż jest wyraźnie powiedziane – sanatanah. Według wersji wedyjskiej, Najwyższy Pan przejawia się i
rozprzestrzenia w niezliczonych ekspansjach, z których pierwsze nazywane są visnu-tattva, a wtórne-żywymi istotami.
Innymi słowy, visnu-tattva jest
osobistą ekspansją Krsny, podczas gdy żywe istoty są Jego oddzielonymi
ekspansjami. Poprzez Swoją osobistą ekspansję manifestuje się On w różnych
formach, takich jak Pan Rama, Nrsimhadeva, Visnumurti, i wszystkie Bóstwa
przewodzące na Vaikunthach, planetach nieba duchowego. Jego oddzielone
ekspansje, żywe istoty, są wiecznymi sługami. Osobowe ekspansje Najwyższej
Osoby Boga istnieją zawsze jako oddzielne indywidualności, tożsame z Osobą Boga.
Podobnie, swoją indywidualność mają również i oddzielone ekspansje żywych
istot. Jako fragmentaryczne, integralne cząstki Najwyższego Boga, żywe istoty
mają również we fragmentarycznej ilości Jego cechy, z których jedną jest
niezależność. Każda żywa istota – jako indywidualna dusza – ma swoją osobistą
indywidualność i niewielką niezależność. Przez niewłaściwe skorzystanie z tej
niezależności staje się ona duszą uwarunkowaną, lecz kiedy używa jej właściwie
– jest zawsze wyzwolona. W każdym przypadku jest ona jakościowo wieczna, tak
jak Najwyższy Pan. W swoim wyzwolonym stanie jest ona wolna od tego
materialnego uwarunkowania i zaangażowana jest w transcendentalną służbę
miłości dla Pana. Natomiast w uwarunkowanym stanie życia kontrolowana jest
przez trzy siły natury materialnej i zapomina o transcendentalnej służbie
miłości dla Pana. Wskutek tego musi bardzo ciężko walczyć, aby utrzymać się
przy życiu w tym świecie materialnym.
Żywe istoty, nie tylko istoty
ludzkie oraz psy i koty, ale nawet więksi kontrolerzy świata materialnego:
Brahma, Pan Śiva a nawet Visnu – wszyscy są integralnymi cząstkami Najwyższego
Pana. Wszyscy oni są manifestacjami wiecznymi, nie okresowymi. Ważne jest słowo
karsati ("walczyć", albo
"zmagać się"). Uwarunkowana dusza jest związana, jak gdyby skrępowana
żelaznym łańcuchem. Jest ona związana przez fałszywe ego, a umysł jest głównym
czynnikiem kierującym nią w tym życiu materialnym. Gdy umysł kontrolowany jest
przez gunę dobroci, jej czynności są
dobre. Kiedy znajduje się on pod wpływem pasji, jej czynności są wówczas
niespokojne i pełne fatygi; a kiedy umysł jest w gunie ignorancji, schodzi ona do niższych gatunków życia. Z
wersetu tego wyraźnie wynika, że uwarunkowana dusza przykryta jest materialnym
ciałem, umysłem i zmysłami, a kiedy osiąga wyzwolenie, to materialne pokrycie
znika i manifestuje się jej ciało duchowe o indywidualnym charakterze. W Madhyandinayana-śruti zamieszczona jest
następująca informacja sa va esa
brahma-nistha idam śariram martyam atisrjya brahmabhisampadya brahmana paśyati
brahmana śrnoti brahmanaivedam sarvam anubhavati. Oznajmia ona, że kiedy
żywa istota porzuca to materialne ciało i wchodzi do świata duchowego,
odzyskuje ona swoje ciało duchowe, w którym to ciele może oglądać Najwyższą
Osobę Boga, twarzą w twarz. Może słuchać Go i mówić do Niego oraz poznać Go
takim, jakim jest. Można również dowiedzieć się ze smrti, vasanti yatra purusah sarve vaikuntha-murtayah: na
planetach duchowych każdy żyje w ciele podobnym pod względem cech do ciała
Najwyższej Osoby Boga. Jeśli chodzi o konstytucję cielesną, to nie ma różnicy
pomiędzy cząstkowymi żywymi istotami a ekspansjami visnu-murti. Innymi słowy, z chwilą wyzwolenia żywa istota, dzięki
łasce Najwyższej Osoby Boga, otrzymuje ciało duchowe.
Bardzo znaczące jest również słowo mamaivamśah ("fragmentaryczne, integralne cząstki Najwyższego Pana"). Fragmentaryczna cząstka Najwyższego Pana nie jest czymś takim jak część jakiegoś rozbitego przedmiotu materialnego. Wiemy już z Rozdziału Drugiego, że duch nie może zostać podzielony na kawałki. Cząstka ta jest materialnie niewyobrażalna. Duch nie jest podobny materii, która może zostać pocięta na kawałki, a następnie ponownie złączona razem. Ta koncepcja nie znajduje zastosowania tutaj, ponieważ użyte zostało sanskryckie słowo sanatana ("wieczny"). Fragmentaryczna cząstka jest wieczna. Wiemy również z początku Rozdziału Drugiego (dehino 'smin yatha dehe), że fragmentaryczna cząstka Najwyższego Pana obecna jest w każdym indywidualnym ciele. Ta fragmentaryczna cząstka, kiedy zostaje wyzwolona z ciała materialnego, odnawia swoje prawdziwe ciało duchowe w niebie duchowym, na planecie duchowej, i tam raduje się towarzystwem Najwyższego Pana. Należy wiedzieć, że żywa istota, będąc fragmentaryczną, integralną cząstką Najwyższego Pana, jest Mu jakościowo równa, tak jak cząstka złota jest również złotem.
15.08 Znaczenie: Żywa istota opisana została tutaj jako iśvara, kontroler swego własnego ciała. Jeśli chce, może ona zmienić swoje ciało na ciało wyższego rzędu albo też cofnąć się w niższe gatunki. Ma tutaj niewielką niezależność. Zmiany, jakim podlega jej ciało, zależą od niej. Świadomość, którą wytworzyła w tym życiu, przeniesie w chwili śmierci do innego ciała. Jeśli uczyniła swoją świadomość podobną świadomości psów i kotów, z pewnością otrzyma ciało psa albo kota. Jeśli skupiła swoją świadomość na cechach boskich, przyjmie ciało półboga. A jeśli jest świadoma Krsny, zostanie przeniesiona do świata duchowego, na Krsnalokę, gdzie będzie obcowała z Krsną. Fałszywym jest twierdzenie, że po unicestwieniu ciała wszystko się kończy. Indywidualna dusza wędruje poprzez różne typy ciał, a jej obecne ciało i obecne czyny są podstawą jej ciała następnego. Otrzymujemy różne ciała odpowiednio do naszej karmy i musimy opuścić te ciała we właściwym czasie. Jest powiedziane tutaj, że ciało subtelne, które przenosi koncepcję ciała następnego, rozwija to inne ciało w przyszłym życiu. Ten proces wędrówki z jednego ciała do innego i walka podczas przebywania w danym ciele jest nazywana karsati, czyli walką o egzystencję.
15.09 Znaczenie: Innymi słowy, jeżeli żywa istota zdegeneruje swoją świadomość do świadomości psów i kotów, wtedy w następnym życiu otrzymuje ciało psa albo kota i używa życia. Świadomość w swoim stanie pierwotnym jest czysta, jak woda. Kiedy jednak zmieszamy wodę z jakimś barwnikiem, to straci ona tę swoją czystość. Podobnie świadomość jest czysta, ponieważ czysta jest dusza. Ale ta czysta świadomość zmienia się w zależności od obcowania z jakościami materialnymi. Prawdziwa świadomość jest świadomością Krsny. Jeśli więc ktoś jest świadomy Krsny, to jego życie jest czyste. Jeżeli jednak jego świadomość zostanie zanieczyszczona pewnym typem mentalności materialnej, to w przyszłym życiu otrzymuje on ciało odpowiadające tej świadomości. Niekoniecznie musi to być ciało ludzkie. Można otrzymać ciało kota, psa, świni, półboga albo jednej z wielu innych form spośród 8 400 000 gatunków życia.
15.10 Znaczenie: Znaczące jest tutaj słowo jnana-caksusah. Kto nie posiada wiedzy, ten nie może zrozumieć, w jaki sposób żywa istota opuszcza swoje obecne ciało, ani nie wie, jaki typ ciała przyjmie ona w życiu następnym; nie wiedząc też dlaczego teraz ma taki a nie inny rodzaj ciała. Wymaga to ogromnego zasobu wiedzy z Bhagavad-gity i podobnej literatury, przyswojonej poprzez słuchanie od bona fide mistrza duchowego. Szczęśliwy jest ten, kto wyszkolony jest w postrzeganiu tych rzeczy. Pod wpływem materialnej natury każda żywa istota opuszcza swoje ciało w pewnych określonych warunkach, żyje w określonych warunkach i znajduje upodobanie w określonych warunkach. W efekcie cierpi ona różnego rodzaju szczęście i nieszczęście, ulegając złudzeniu radości zmysłowych. Osoby, które bezustannie ogłupiane są przez pragnienie i pożądanie, tracą wszelką moc rozumienia zmian swojego ciała i swojego pobytu w określonym ciele. Nie są w stanie ogarnąć tego rozumem. Jednakże ci, którzy rozwinęli wiedzę duchową, mogą zrozumieć, że duch jest różny od ciała, że zmienia on swoje ciało i raduje się w rozmaity sposób. Osoba, która posiada taką wiedzę, może zrozumieć, w jaki sposób uwarunkowana żywa istota cierpi w tym życiu materialnym. Dlatego ci, którzy w wysokim stopniu rozwinęli swoją świadomość Krsny, robią wszystko, aby dostarczyć tej wiedzy ogółowi ludzkości, gdyż uwarunkowane życie pełne jest problemów. Ludzie powinni uwolnić się od takiego życia, powinni stać się świadomymi Krsny i wyzwolić się, aby móc następnie przenieść się do świata duchowego.
15.11 Znaczenie: Jest wielu transcendentalistów na ścieżce duchowej samorealizacji, ale kto nie jest zrealizowany, ten nie może zrozumieć, w jaki sposób zachodzą zmiany w ciele żywej istoty. Ważne w tym związku jest słowo yoginah. W dzisiejszych czasach jest wielu tzw. yoginów i jest wiele tzw. stowarzyszeń yoginów, ale w rzeczywistości są oni ślepcami, jeśli chodzi o realizację duchową. Zajmują się jedynie pewnym rodzajem ćwiczeń gimnastycznych i zadowalają się dobrze zbudowanym i zdrowym ciałem. Nie posiadają innej wiedzy. Nazywani są oni yatanto 'py akrtatmanah. Pomimo iż czynią wysiłki w tzw. systemie yogi, nie są samozrealizowani. Ludzie tacy nie mogą zrozumieć procesu transmigracji duszy. Tylko ci, którzy rzeczywiście praktykują yogę i zrealizowali duszę, świat i Najwyższego Pana, innymi słowy – bhakti-yogini, ci którzy zaangażowani są w czystą służbę oddania w świadomości Krsny, tylko oni mogą zrozumieć, w jaki sposób wszystko to się odbywa.
15.12 Znaczenie: Nieinteligentni
nie mogą zrozumieć, w jaki sposób dzieją się różne rzeczy. Wiedza zaczyna się w
momencie, kiedy zrozumie się to, co Pan tutaj tłumaczy. Każdy widzi słońce,
księżyc, ogień i światło elektryczne. Należy jedynie próbować zrozumieć, że
światłość słońca, księżyca, światło elektryczne czy ogień, wszystko to pochodzi
od Najwyższej Osoby Boga. Takie pojmowanie życia jest już wielkim krokiem
naprzód dla uwarunkowanej duszy w tym świecie materialnym i jest ono początkiem
świadomości Krsny. Żywe istoty są integralnymi cząstkami Najwyższego Pana i
tutaj otrzymują one od Niego wskazówkę, w jaki sposób mogą powrócić do Boga, do
domu.
Z wersetu tego dowiadujemy się, że słońce oświetla cały system słoneczny. Istnieją różne wszechświaty i systemy słoneczne, w których są różne słońca, księżyce i planety, ale w każdym wszechświecie jest tylko jedno słońce. A księżyc – jak oznajmia Bhagavad-gita (10.21) – jest jedną z gwiazd (naksatranam aham śaśi). Źródłem blasku słonecznego jest światłość duchowa pochodząca z nieba duchowego Najwyższego Pana. Wraz ze wschodem słońca zaczyna się aktywność ludzkich istot. Zapalają one ogień, aby przygotować pożywienie, aby uruchomić fabryki itd. Tak wiele rzeczy robi się z pomocą ognia. Zatem wschód słońca, ogień i światło księżyca są wielkim dobrodziejstwem dla ludzkich istot. Żadna istota nie może żyć bez nich. Więc jeśli ktoś jest w stanie zrozumieć, że światło i blask słońca, księżyca i ognia emanują z Najwyższej Osoby Boga, Krsny, wtedy zaczyna się jego świadomość Krsny. Światło księżyca odżywia wszystkie warzywa. Światło księżyca jest tak przyjemne, że ludzie mogą bez trudu zrozumieć, iż żyją dzięki łasce Najwyższej Osoby Boga, Krsny. Gdyby nie Jego miłosierdzie, nie byłoby słońca, księżyca i ognia, bez których trudno byłoby sobie wyobrazić życie. Są to pewne refleksje, które mogą rozbudzić świadomość Krsny w uwarunkowanej duszy.
15.13 Znaczenie: Wszystkie planety unoszą się w przestrzeni jedynie dzięki energii Pana. Pan przenika każdy atom, każdą planetę i każdą żywą istotę. Zostało to omówione w Brahma-samhicie. Jest tam powiedziane, że jedna pełna część Najwyższej Osoby Boga, Paramatma, przenika każdą planetę, wszechświat, żywą istotę, a nawet atom. Więc wszystko manifestuje się we właściwy sposób dzięki temu, iż On przenika to wszystko. Kiedy dusza znajduje się wewnątrz ciała, ciało to może unosić się na wodzie, ale kiedy ta żyjąca iskra opuszcza ciało i jest ono martwe, wtedy tonie. Oczywiście kiedy uległo ono rozkładowi, unosi się wtedy jak słoma, ale w momencie kiedy człowiek umiera, jego ciało od razu tonie. Podobnie, wszystkie planety unoszą się w przestrzeni dzięki temu, że przenika je najwyższa energia Najwyższej Osoby Boga. Jego energia utrzymuje każdą planetę, tak jak by to była garstka kurzu. Jeśli ktoś trzyma w dłoni piasek, to piasek ten nie może spaść w dół, ale skoro tylko rzuci się go w powietrze, opadnie natychmiast Podobnie, wszystkie te unoszące się w przestrzeni planety w rzeczywistości znajdują się w dłoni kosmicznej formy Najwyższego Pana. Dzięki Jego mocy i energii wszystkie ruchome i nieruchome przedmioty pozostają w swoim miejscu. Jest powiedziane, że to właśnie dzięki Najwyższej Osobie Boga świeci słońce i wszystkie planety pozostają w ciągłym ruchu. Gdyby nie On, wszystkie planety rozproszyłyby się niczym kurz w powietrzu i przestałyby istnieć. Również dzięki Niemu księżyc odżywia wszystkie warzywa. To właśnie dzięki oddziaływaniu księżyca stają się one smaczne. Bez światła księżycowego warzywa nie mogłyby ani rosnąć, ani być soczyste. Ludzkie społeczeństwo pracuje, żyje wygodnie i je smacznie tylko dzięki temu, iż Pan dostarcza wszystkich potrzebnych rzeczy. W przeciwnym wypadku ludzkość nie mogłaby żyć. Bardzo ważne jest słowo rasatmakah. Wszystko nabiera smaku dzięki oddziaływaniu Najwyższego Pana, poprzez wpływ księżyca.
15.14 Znaczenie: Z Ayur-vedy dowiadujemy się o znajdującym się w żołądku ogniu, który trawi wszelki pokarm dostarczany żołądkowi. Kiedy ogień ten nie płonie, nie odczuwamy głodu, a stajemy się głodni, kiedy zaczyna działać. Czasami, gdy nie działa prawidłowo, konieczne jest leczenie. W każdym przypadku ogień jest reprezentantem Najwyższej Osoby Boga. Wedyjskie mantry (Brhad-aranyaka Upanisad 5.9.1) również potwierdzają, że Najwyższy Pan, czyli Brahman, obecny jest w żołądku w postaci ognia i trawi wszelkiego rodzaju pokarmy (ayam agnir vaiśvanaro yo 'yam antah puruse yenedam annam pacyate). Skoro zatem pomaga On w trawieniu wszelkiego rodzaju pokarmu, żywa istota nie jest niezależna w swoim procesie jedzenia. Nie może nawet jeść, jeśli Pan nie pomoże jej w trawieniu. Tak więc to On wytwarza i trawi pożywienie i to dzięki Jego łasce cieszymy się życiem. Potwierdza to również Vedanta-sutra (1.2.27). Śabdadibhyo 'ntah pratisthanac ca: Pan obecny jest w dźwięku, w ciele, w powietrzu, a nawet jako siła trawiąca w żołądku. Są cztery rodzaje pożywienia: połykane, żute, lizane i ssane. To właśnie On jest siłą, która trawi wszystkie te rodzaje pokarmów.
15.15 Znaczenie: Najwyższy
Pan przebywa w każdym sercu jako Paramatma i to On właściwie jest inicjatorem
wszelkich czynów. Żywa istota zapomina wszystko o swoim przeszłym życiu i musi
działać zgodnie ze wskazówkami Najwyższego Pana, który jest świadkiem wszelkich
jej poczynań. Kontynuuje ona pracę rozpoczętą w swoim przeszłym życiu,
otrzymując od Pana potrzebną do tego wiedzę i pamięć. Pan również sprawia to,
iż zapomina ona o swoim życiu przeszłym. Więc Pan jest nie tylko
wszechprzenikający; jest On również zlokalizowany w każdym indywidualnym sercu
i odpowiednio nagradza On różne czyny żywej istoty. Jest On wielbiony nie tylko
jako bezosobowy Brahman, Najwyższa Osoba Boga i zlokalizowana Paramatma, ale
również pod postacią Ved, które
uważane są za Jego literacką inkarnację. Vedy
są zbiorem wskazówek dla ludzi, poprzez przyjęcie których mogą oni
odpowiednio ukształtować swoje życie i powrócić do Boga, z powrotem do domu. Vedy ofiarowują wiedzę Najwyższej Osoby
Boga, Krsny – i Krsna w Swojej inkarnacji jako Vyasadeva jest kompilatorem Vedanta-sutry. Zaś komentarz Vyasadevy
do Vedanta-sutry (w postaci Śrimad-Bhagavatam) daje prawdziwe zrozumienie Vedanta-sutry.
Najwyższy Pan jest tak kompletny, że dla wyzwolenia uwarunkowanej duszy
dostarcza jej pożywienia i trawi je, i jest świadkiem jej czynów, daje jej
wiedzę w postaci Ved i jako Najwyższa
Osoba Boga, Śri Krsna, jest nauczycielem Bhagavad-gity. Dla uwarunkowanej duszy jest On
przedmiotem uwielbienia. Jest On wszechdobry i wszechmiłosierny.
Antah-pravistah śasta jananam. W momencie opuszczania swojego obecnego ciała, żywa istota zapomina o wszystkim, ale zainspirowana przez Najwyższego Pana i otrzymawszy od Niego odpowiednią inteligencję, podejmuje ona swoją pracę tam, gdzie zakończyła ją w swoim życiu przeszłym. Nie tylko raduje się ona albo cierpi w tym świecie według woli Najwyższego Pana przebywającego w jej sercu, ale również otrzymuje od Niego szansę poznania Ved. Jeśli ktoś ma poważny stosunek do poznania wiedzy wedyjskiej, wtedy Krsna daje mu konieczną do tego inteligencję. Dlaczego przekazał On tę wiedzę? Ponieważ poznanie Krsny jest indywidualną potrzebą żywej istoty. Potwierdza to literatura wedyjska: yo 'sau sarvair vedair giyate. W całej literaturze wedyjskiej, zaczynając od czterech Ved, Vedanta-sutry, Upanisadów i Puran, opiewane są chwały Najwyższego Pana. Osiągany jest On przez spełnianie rytuałów wedyjskich, dyskutowanie filozofii wedyjskiej i wielbienie poprzez służbę oddania. Zatem celem Ved jest poznanie Krsny. Vedy dają nam wskazówki; dzięki którym można zrozumieć Krsnę i proponują proces zrealizowania Go. Ostatecznym celem jest Najwyższa Osoba Boga. Vedanta-sutra (1.1.4) potwierdza to następującymi słowami: tat tu samanvayat. Doskonałość można osiągnąć w trzech etapach. Przez zrozumienie literatury wedyjskiej można poznać swój związek z Najwyższą Osobą Boga. Poprzez praktykowanie różnych procesów można się do Niego zbliżyć, a w końcu osiągnąć najwyższy cel, którym jest jedynie Najwyższa Osoba Boga. Werset ten wyraźnie określa przeznaczenie, poznawanie i cel Ved.
15.16 Znaczenie: Jak
zostało to już wyjaśnione, Pan w Swojej inkarnacji jako Vyasadeva skompilował Vedanta-sutrę. Tutaj Pan podaje w
skrócie treść Vedanta-sutry: mówi On,
że żywe istoty, których liczba jest nieograniczona, można podzielić na dwie
klasy – istoty omylne i nieomylne. Żywe istoty są wiecznie oddzielnymi
cząstkami Najwyższej Osoby Boga. Kiedy są w kontakcie z tym światem
materialnym, nazywane są jiva-bhuta; a
sanskryckie słowa użyte tutaj: ksarah
sarvani bhutani, oznaczają, iż są one omylne. Te jednakże, które są w
jedności z Najwyższą Osobą Boga, nazywane są nieomylnymi. To że są w jedności z
Bogiem nie oznacza, że nie posiadają one indywidualności, ale że nie ma między
nimi niezgody. Wszystkie one zgodne są co do celu stworzenia. Oczywiście w
świecie duchowym nie ma takiej rzeczy jak stworzenie, ale skoro Najwyższa Osoba
Boga – jak oznajmia Vedanta-sutra – jest źródłem wszystkich emanacji, pojęcie to
jest wyjaśnione.
Według oznajmienia Najwyższej
Osoby Boga, Pana Krsny, są dwie klasy istot. Vedy dają tego dowody, więc nie ma co do tego wątpliwości. Żywe
istoty, które walczą w tym materialnym świecie z umysłem i pięcioma zmysłami,
posiadają ciała materialne, które zmieniają się tak długo, dopóki żywa istota
jest uwarunkowana. Przyczyną zmiany ciała jest kontakt z materią; materia
zmienia się, więc również żywa istota zdaje się zmieniać. Ale ciała w świecie
duchowym nie są zbudowane z materii, dlatego nie podlegają żadnym zmianom. W
świecie materialnym żywa istota przechodzi sześć zmian –
rodzi się,
rośnie,
trwa przez pewien czas,
daje narodziny potomstwu,
następnie słabnie
i w końcu ginie.
Na tym polegają zmiany ciała materialnego. Lecz w świecie duchowym ciało nie podlega żadnym zmianom. Nie ma tam narodzin, starości ani śmierci. Wszyscy istnieją tam w jedności. Ksarah sarvani bhutani: każda żywa istota, która weszła w kontakt z materią, począwszy od pierwszej stworzonej żywej istoty, Brahmy, aż do maleńkiej mrówki, zmienia swoje ciało. Zatem wszystkie one są omylne. W świecie duchowym jednakże są one wyzwolone w jedności.
15.17 Znaczenie: Treść tego wersetu została wspaniale wyrażona w Katha Upanisad (2.2.13) i Śvetaśvatara Upanisad (6.13). Jest tam wyraźnie powiedziane, że ponad niezliczoną ilością żywych istot – z których jedne są uwarunkowane, a inne wyzwolone – jest Najwyższa Osoba Boga, który jest Paramatmą. Werset z Upanisadów brzmi jak następuje: nityo nityanam cetanaś cetananam. Znaczenie jego jest takie, że pomiędzy wszystkimi żywymi istotami, zarówno uwarunkowanymi jak i wyzwolonymi, jest jedna najwyższa żywa osoba, Najwyższa Osoba Boga, który utrzymuje je wszystkie i umożliwia im korzystanie z różnych radości, odpowiednio do ich czynów. Ten Najwyższa Osoba Boga przebywa w każdym sercu jako Paramatma. Nikt inny, tylko mędrzec, który jest w stanie Go zrozumieć, zdolny jest do osiągnięcia doskonałego spokoju.
15.18 Znaczenie: Nikt
nie może przewyższyć Najwyższej Osoby Boga, Krsny – ani dusza uwarunkowana, ani
wyzwolona. Jest On zatem najpotężniejszym spośród wszystkich osób. Z wersetu
tego wyraźnie wynika więc, że zarówno żywe istoty, jak i Najwyższa Osoba, są
istotami indywidualnymi. Różnica pomiędzy nimi jest taka, że żywe istoty, czy
to w uwarunkowanym stanie życia, czy wyzwolone, nie mogą przewyższyć ilościowo
ogromu niepojętych mocy Najwyższej Osoby Boga. Błędne jest mniemanie, że
Najwyższy Pan i żywe istoty znajdują się na tym samym poziomie, albo że są
równi pod każdym względem. Zawsze należy brać pod uwagę różnicę w ich pozycji.
Znaczące jest słowo uttama. Nikt nie
może przewyższyć Najwyższej Osoby Boga.
Słowo loke oznacza "w paurusa
agama (pismach smrti)". Jak potwierdza to słownik Nirukti, lokyate vedartho 'nena: "Cel
Ved został wytłumaczony przez pisma smrti."
Najwyższy Pan w Swoim zlokalizowanym aspekcie jako Paramatma jest również opisany w samych Vedach. Następujący werset również pojawia się w Vedach (Chandogya Upanisad 8.12.3): tavad esa samprasado 'smac charirat samutthaya param jyoti-rupam sampadya svena rupenabhinispadyate sa uttamah purusah. "Dusza Najwyższa opuszczając ciało wchodzi w bezosobowe brahmajyoti, gdzie w Swojej formie pozostaje On w Swojej duchowej tożsamości. Ten Najwyższy nazywany jest Najwyższą Osobą." Znaczy to, że Najwyższa Osoba emanuje i rozprzestrzenia Swój blask duchowy, który jest najwyższą światłością. Ta Najwyższa Osoba ma również zlokalizowany aspekt, Paramatmę. A inkarnując jako syn Satyavati i Paraśary, tłumaczy On wiedzę wedyjską, jako Vyasadeva.
15.19 Znaczenie: Istnieje
wiele filozoficznych spekulacji na temat konstytucjonalnej pozycji żywych istot
i Najwyższej Absolutnej Prawdy. Teraz w tym wersecie Najwyższa Osoba Boga
wyraźnie tłumaczy, że każdy kto zna Pana Krsnę jako Najwyższą Osobę, ten jest
właściwie znawcą wszystkiego. Posiadający niedoskonałą wiedzę jedynie spekulują
na temat Prawdy Absolutnej, ale ci którzy znają Go doskonale, nie tracą cennego
czasu, ale bezpośrednio angażują się w świadomość Krsny, w służbę oddania dla
Najwyższego Pana. W całej Bhagavad-gicie fakt
ten jest podkreślany na każdym kroku. Lecz pomimo to nadal jest tak wielu
upartych komentatorów Gity, którzy
uważaj ą Najwyższą Absolutną Prawdę i żywe istoty za jedno i to samo.
Wiedza wedyjska nazywana jest śruti – uczenie się przez recepcję słuchową.
Przekazu wedyjskiego należy słuchać od autorytetów, takich jak Krsna i Jego
reprezentanci. Krsna przedstawia tutaj wszystko bardzo jasno i należy słuchać z
tego źródła. Nie wystarczy słuchać tak, jak słuchają świnie. Należy starać się
zrozumieć wszystko to, co przekazują autorytety i nie oddawać się bezpłodnym,
akademickim spekulacjom. Należy pokornie uczyć się z Bhagavad-gity, iż żywe istoty są zawsze podległe Najwyższej Osobie
Boga. Każdy kto jest w stanie zrozumieć to zgodnie z naukami Najwyższej Osoby
Boga, Śri Krsny, ten tylko i nikt inny, zna cel Ved.
Bardzo ważne jest tutaj słowo bhajati. W wielu miejscach słowo to używane jest w związku ze służbą dla Najwyższego Pana. Jeśli jakaś osoba zaangażowana jest w pełnej świadomości Krsny w służbę oddania dla Pana, oznacza to, iż zrozumiała ona całą wiedzę wedyjską. W Vaisnava parampara mówi się, że jeśli ktoś zaangażowany jest w służbę oddania dla Krsny, to nie musi on praktykować żadnego procesu, aby zrozumieć Najwyższą Prawdę Absolutną. Osoba taka, ponieważ zaangażowana jest w służbę oddania dla Pana, już dotarła do celu. Zakończyła ona wszystkie wstępne procesy poznawania. Jeśli natomiast ktoś, spekulując przez setki i tysiące swoich żywotów, nie dojdzie do wniosku, że Krsna jest Najwyższą Osobą Boga, i że należy Mu się podporządkować, wtedy wszystkie Jego spekulacje poczynione w ciągu tak wielu lat i żywotów są jedynie bezużyteczną stratą czasu.
15.20 Znaczenie: Pan
wyraźnie tłumaczy tutaj, iż wiedza ta jest esencją wszystkich pism objawionych.
I należy zrozumieć ją w taki sposób, jak podaje ją Najwyższa Osoba Boga. Wtedy można
stać się inteligentnym i doskonałym w wiedzy transcendentalnej. Innymi słowy,
przez zrozumienie tej filozofii Najwyższej Osoby Boga i zaangażowanie się w
Jego transcendentalną służbę, każdy może uwolnić się od wszelkiego skażenia
siłami natury materialnej. Służba oddania jest procesem duchowego rozumienia.
Gdziekolwiek istnieje służba oddania, tam nie może współistnieć materialne
zanieczyszczenie. Służba oddania dla Pana (będąc duchowej natury) i Sam Pan są
jednym i tym samym; służba oddania odbywa się w wewnętrznej energii Najwyższego
Pana. Pan nazywany jest słońcem, a ignorancja ciemnością. Gdzie obecne jest
słońce, tam nie ma ciemności. Zatem, gdzie ma miejsce służba oddania pod
właściwym kierownictwem bona fide mistrza duchowego, tam nie może być mowy o
ignorancji.
Każdy musi przyjąć świadomość
Krsny i zaangażować się w służbę oddania, aby stać się inteligentnym i czystym.
Dopóki ktoś nie osiągnie zrozumienia Krsny i nie zaangażuje się w służbę
oddania, to bez względu na to, jak bardzo inteligentnym by on nie był według
oceny jakiegoś zwykłego człowieka, nie jest on doskonale inteligentnym.
Ważne tutaj jest słowo anagha, którym został nazwany Arjuna. Anagha, "O bezgrzeszny",
oznacza, że bardzo trudno jest zrozumieć Krsnę, jeśli nie jest się wolnym od
wszystkich skutków grzechu. Należy uwolnić się od wszelkiego zanieczyszczenia,
od wszystkich grzesznych czynów; wtedy możliwe będzie zrozumienie. Służba
oddania jest tak czysta i potężna, że jeśli ktoś się raz w nią zaangażuje,
automatycznie dochodzi do stanu wolności od grzechu.
Kiedy pełnimy służbę oddania w
towarzystwie czystych wielbicieli, w pełnej świadomości Krsny, musimy
całkowicie pozbyć się pewnych rzeczy. Najważniejszą rzeczą, którą należy
przezwyciężyć, jest słabość serca. Pierwszy upadek spowodowany jest pragnieniem
panowania nad naturą materialną. W ten sposób ktoś porzuca transcendentalną
służbę oddania dla Pana. Drugą słabością serca jest to, że kiedy ktoś zwiększa
swoją skłonność do panowania nad naturą materialną, przywiązuje się wtedy do
materii i posiadłości materialnych. Tak więc problemy materialnego życia
wynikają ze słabości serca. Pięć pierwszych wersetów tego rozdziału opisuje
proces pozbycia się tych słabości serca, a pozostała część rozdziału, od
wersetu szóstego do ostatniego, opisuje purusottama-yogę
W ten sposób Bhaktivedanta kończy objaśnienia do Piętnastego Rozdziału Śrimad Bhagavad-gity, traktującego o yodze Najwyższej Osoby (Purusottama yoga).